GİRİŞ

Bu bölümde problem durumu, problem cümlesi, alt problemler, araştırmanın amacı, araştırmanın önemi, sayıltılar, sınırlılıklar ve tanımlar yer almaktadır.

1.1. Problem Durumu

İnsanoğlunun geçmişten günümüze gösterdiği gelişim düşünüldüğünde tarihteki en önemli olay, yazının icadıdır. Yazının kullanılmasıyla beraber bilginin önceki dönemlere göre daha kolay aktarıldığı, böylece toplumların gelişmesinin hızlandığı söylenebilir. Toplumlar arası etkileşimin artmasıyla beraber bilgi daha hızlı yayılarak bilim, sanat, kültür ve ekonomi gelişmiştir. Bilgiye ulaşmak için ise insanlar okumaya ihtiyaç duymuşlardır. Bireyler okuma becerisini geliştirdikçe toplumların ilerlemesi artmıştır. Günümüzdeki ilerlemede etkili olan en büyük beceri okumadır.

Toplumsal ilerleme için çok önemli olan okuma, bireylerin kişisel gelişimini de sağlar. Okumayı alışkanlık hâline getirmiş bireyin anlama gücü ve bilgi dağarcığı gelişir. Okuma faaliyeti bireyin iletişim yönünü geliştirir, araştırmacı ve sorgulayıcı yapıya kavuşturarak çağa ayak uydurmasını sağlar. Çağın gereklerine uygun özgür ve yaratıcı düşünceye sahip, sorgulayan, eleştiren, üreten bireyler; demokratik ve çağdaş toplumu oluşturmada en önemli faktördür. Okuma bilincine sahip olmayan bireylerin kişilikleri istenildiği gibi gelişmez. Çağa uygun gelişmiş bir ülke için bireylerinin okuma alışkanlığına sahip olması gerekir. Bireylerinin okuma alışkanlığına sahip olmadığı ülkeler az gelişmişlik sorunundan kurtulamazlar.

Günümüzdeki gelişmiş ülkeler okuma alışkanlığı sorununa ciddiyetle yaklaşarak bu sorunu büyük ölçüde çözmüşlerdir. Az gelişmiş ülkelerin mevcut sorunlarını çözmeleri ve sosyoekonomik olarak ileriye gitmeleri için vatandaşlarına okuma bilinci kazandırarak bunu alışkanlığa dönüştürmelidir. Okuma alışkanlığının az

2 olduğu ülkelerde bilimsel gelişmenin olması düşünülemez. Bilimin olmadığı veya gelişmediği bir ülkenin kalkınması mümkün değildir. İlerlemenin temelinde bilgiyi takip ederek yeniliklere açık olmak vardır. Bilgi ise çok çeşitli kanallardan gelebilmektedir. Yazılı materyaller, internet, televizyon vb. gibi birçok kanaldan bilgiler yayılmaktadır. Bu bilgileri takip etmek için de okuma faaliyeti şarttır.

Okumayı bir gereklilik olarak algılayan birey bu faaliyeti düzenli olarak yapmaktadır.

Okuma, örgün eğitimle kazandırılan ve geliştirilen bir beceridir. Ancak bu becerinin alışkanlığa dönüşmesi için birey, yetiştiği ailede okumanın önemini ve yararını kavramalıdır. Bu konuda ailelere büyük görevler düşmektedir. Birey, öğrencilik yıllarında bu faaliyeti sık sık yapmak zorundadır. Ancak önemli olan okumanın alışkanlığa dönüştürülmesidir. Okul yıllarında bu alışkanlığı edinen öğrenci yaşam boyu okumayı sürdürecektir. Bunu sağlamak için de okul ve öğretmenlere büyük görev düşmektedir. Ülkedeki eğitim sistemi okuryazar yetiştirip bunlara okuma alışkanlığı kazandıramıyorsa ortada bir sorun var demektir. Bu tür sorunu olan ülkelerin eğitim sistemlerini inceleyerek çözüm yolları üretmeleri gerekir.

Yapılan araştırmalar, ülkemizde okuma alışkanlığı kazanma konusunda sorun olduğunu ortaya koymaktadır. Okuryazar oranının sürekli yükselmesinin aksine okuma alışkanlığına sahip bireylerin oranının azaldığı konusunda basında birçok haber yayımlanmaktadır. Okuma alışkanlığının kazanılmasındaki en büyük olumsuz faktörlerden biri teknolojidir. Şüphesiz ki teknoloji çağımızda vazgeçilmezdir.

Bireyler, teknolojiyi sadece eğlence amaçlı kullanırlarsa okumayı olumsuz etkiler.

Teknolojinin sadece eğlence değil, bilgi edinme amaçlı da kullanılabileceği öğrencilere gösterilmelidir. Bilginin teknoloji sayesinde daha hızlı edinileceği düşüncesinin öğrenciye yerleşmesi okuma alışkanlığını kazanmada etkili olacaktır.

Eğitim kurumlarında bu düşüncenin öğrenciye verilmesi amaçlanmalıdır.

Ülkemizin sosyoekonomik ve kültürel açıdan gelişmesi için eğitimin rolü büyüktür. Türkçe Dersi Öğretim Programı ile Türk Millî Eğitiminin genel amaçlarında bu rolün önemi görülmektedir. Eğitim sistemimizin amacı düşünen,

3 sorgulayan, araştıran, analiz-sentez yapabilen, özgür ve yaratıcı düşünceye sahip, dil zevkine ulaşmış duygu, düşünce ve hayallerini etkili ve anlaşılır bir biçimde ifade eden bireyler yetiştirmektir (MEB, 2006). Bu özelliklere sahip bireylerin yetişmesi için sürekli okuma faaliyetinin yapılması gerekir. Okuyan bireyin bilgi ve hayal dünyası gelişir, kendi yaşamından farklı bir dünyanın olduğunun farkına varır, çevresindeki olayları yorumlar, değerlendirir. Okuma, bireyin merak duygusunu da arttırır, böylece sürekli araştırma ve sorgulama ihtiyacı duyar. Bu özelliklere sahip kendini geliştirmiş bireyler, toplumun ekonomik, sosyal ve kültürel açıdan ilerlemesini sağlar.

Bu çalışmada, ortaokul öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıkları incelenecektir.

1.2. Problem Cümlesi

Ortaokul öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarının düzeyi nedir?

1.3. Alt Problemler

Problem cümlesine uygun olarak aşağıda belirtilen alt problemlere cevap aranacaktır.

1.3.1. Ortaokul öğrencilerinin cinsiyetlerine göre okuma ilgi ve alışkanlıklarının düzeyi nedir?

1.3.2. Ortaokul öğrencilerinin ailelerinin sosyoekonomik düzeylerine göre okuma ilgi ve alışkanlıklarının düzeyi nedir?

1.4. Araştırmanın Amacı

Araştırmanın amacı, ortaokul öğrencilerinin okuma ilgi ve alışkanlıklarını inceleyip sonuca göre öneriler getirmektir.

4 1.5. Araştırmanın Önemi

Kişisel gelişim ve toplumların gelişmesinde okumanın büyük bir önemi vardır. Okuyan toplumların sosyal, kültürel, ekonomik yönden geliştiği açıktır.

Okuyan toplumlarda yaşayan bireyler, araştırma, inceleme, sorgulama, sentez, analiz, değerlendirme gibi niteliklere sahip olduğundan dolayı bu toplumlarda bilim üst seviyededir. Bilim üretemeyen toplumların ilerlemesi çok zordur. Az gelişmişlik sorunundan kurtulmak isteyen ülkelerin eğileceği ilk konu öğrenim gören öğrencilerin okuma alışkanlığı seviyesini yükseltmektir.

Yapılan araştırmaların sonuçlarına göre ülkemizde de okuma alışkanlığı kazanma sorunu vardır. Okuma alışkanlığının kazanılması zor bir süreçtir. Öğrenci, okuması gereken zorunlu ders kitaplarının dışında da eserler okumak için vakit ayırmalı, kütüphane kullanma alışkanlığı edinmeli ve tek tür eserler yerine kendine faydalı olacak farklı türde eserleri okumalıdır.

Okuma alışkanlığının kazanılmasında ortaokul çağları önemlidir. Bu yaşlarda okuma alışkanlığı kazanmamış öğrencinin yetişkinlik döneminde bu alışkanlığı kazanma ihtimali çok düşüktür. Ortaokul öğrencileri gelişme çağının ilk yıllarını yaşadıkları için bu dönemde kazanacakları davranış biçimleri yaşamboyu sürecektir.

Bu çağdaki çocukların ilgileri çabuk değişebilmektedir. Bundan dolayı bu yaştaki öğrencilerin kitaba olan ilgisini arttıracak önlemler alınmalıdır. Bunda en büyük görev öğretmen ve ailelere düşmektedir. Eğitim sistemimiz okuryazar olup okumayan toplum yerine okuma alışkanlığı kazanmış ve bunu davranış biçimi hâline getirmiş bireyler yetiştirmelidir. Ancak bu şekilde sosyal, ekonomik ve kültürel yönden muasır medeniyetler seviyesine çıkabiliriz. Bu gelişmeyi hızlı bir şekilde tamamlamak için tespit edilen okuma alışkanlıkları sorununun çözümü için çalışmalara başlanmalıdır.

Çalışmamız, gelişim çağındaki ortaokul öğrencilerin okumaya yönelik ilgi ve alışkanlıklarının belirlenmesi, okuma alışkanlıklarının düzey ve sorunları tespit edilerek okuma eğitiminin daha yararlı yapılmasını sağlayacaktır. Elde edilen sonuçların ortaokul öğrencilerine okuma alışkanlıklarını kazandırma çalışmalarına katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

5 1.6. Sayıltılar

Araştırma aşağıdaki sayıltılara dayalı olarak yürütülmüştür.

1.6.1. Araştırmada kullanılan anket istenen değişkenleri ölçebilecek niteliktedir.

1.6.2. Araştırmaya katılan öğrenciler, sorulara samimi, gerçek ve güvenilir cevaplar vermişlerdir.

1.7. Sınırlılıklar

1.7.1. Araştırma, Kırıkkale ili Merkez ilçesinde 2011–2012 eğitim-öğretim yılında random (rastgele) yöntemle belirlenen 8 ortaokul ve ortaokulu en iyi temsil ettiği ve temsil düzeyinin en yüksek seviyede olduğu düşünülen 515 yedinci sınıf öğrencisiyle,

1.7.2. Araştırmadan elde edilen bulgular, veri toplama aracının sonuçlarıyla sınırlıdır.

1.8. Tanımlar

Bu bölümde araştırmada sık kullanılacak olan kavramlardan bazılarının tanımları verilmiştir.

Okuma: Okuma, yazıları görme, algılama, düşünme, anlama, ilişkilendirme, eleştirme, zihinde yapılandırma gibi göz ve beynin çeşitli işlevlerinden oluşan karmaşık bir süreçtir (Güneş, 2007: 140-141)

Okuma Alışkanlığı: Okuma alışkanlığı, bireyin ilgisi, merakı, ihtiyaçları doğrultusunda öğrenmek, eğlenmek ya da dinlenmek amacıyla sürekli ve düzenli olarak zamanının bir bölümünü okumaya ayırmasıdır (Yıldız, 2010: 44).

İlgi: Belirli bir olay veya etkinliğe yakınlık duyma, ondan hoşlanma ve ona öncelik tanımadır (TDK, 2011: 1174).

6 II. BÖLÜM