• Sonuç bulunamadı

1.Sosyodemografik form:

Bu çalıĢma için araĢtırmacılar tarafından geliĢtirilen Sosyodemografik Form (Ek-1) ile çalıĢmaya alınan olguların ad–soyadları, doğum tarihi ve yeri, ay cinsinden yası, anne baba adı, protokol numarası, adres ve telefon bilgileri, cinsiyeti, kardeĢ sayısı, okul durumu, kiminle yasadığı, anne ve babasının eğitim seviyeleri ve çalıĢma durumları, ailenin aylık geliri, hastanın süregelen bedensel rahatsızlığı, aile öyküsünde psikiyatrik rahatsızlık bulunup bulunmadığı, hastada ve ailede sigara, alkol ve madde kullanımının olup olmadığı kaç yaĢından beri internet kullandığı, internete nerede bağlandıkları, hangi amaçla internete girdiği, hangi cihazla internete girdiği, günde kaç saat internete girdiği, enerji içeceği içip içmediği, uyku sorunlarının olup olmadığı, fiziksel ve sosyal aktivitelere katılıp katılmadığı ve beslenme ve tuvalet alıĢkanlığı gibi kiĢisel bilgileri sorgulandı.

2.Ġnternet Bağımlılığı Ölçeği (ĠAT):

AraĢtırmada çocuk ve ergenlerin internet bağımlılık düzeylerini ölçmek için Young (56) tarafından geliĢtirilen ve Bayraktar ‟ın (27) araĢtırması sırasında Ġngilizceden Türkçeye çevrilen ve daha sonra anlam bütünlüğünü bozulmayacak Ģekilde 10- 18 yas grubu çocuk ve ergenlerin anlayabileceği Ģekilde uyarlanan Ġnternet Bağımlılığı Ölçeği (Ek– 2) kullanılmıĢtır. Çeviri testin standardize edilmiĢ Alpha değeri .91, Spearman – Brown değeri .87‟dir. Bu sonuçlar testin güvenilir olduğunu düĢündürmektedir. Ġnternet Bağımlılık Ölçeğine göre 70 ve üzeri puan alanlar "Patolojik Ġnternet kullanıcısı" (PĠK) olarak tanımlanmaktadır. 40-69 arası puan

31 alanlar "Sınırlı Semptom Gösterenler", 40 puan ve altı alanlar "Semptom Göstermeyenler" olarak tanımlanmıĢtır (58).

3- K-SADS P-L (Kiddie and Young Adult Schedule for Affective Disorders and Schizophrenia Present And Lifetime Version) (Ek-3)

Okul Çağı Çocukları Ġçin Duygulanım Bozuklukları ve ġizofreni GörüĢme Çizelgesi-ġimdi ve YaĢam Boyu Versiyonu, 6–18 yaĢ arasındaki çocuk ve ergenlerdepsikiyatrik bozuklukları DSM-III ve DSM-IV‟e göre taramak amacıyla Kaufman ve arkadaĢları (1996) tarafından geliĢtirilmiĢ yarı yapılandırılmıĢ bir ölçektir. K-SADSP- L ile çocuk ve ergendeki geçmiĢ ve Ģu andaki psikiyatrik bozukluklar anne babadan ve çocuktan alınan bilgiler doğrultusunda sorgulanmakta ve klinik tanı klinisyenin gözlemleriyle de birleĢtirilerek konulmaktadır. Ölçeğin tarama bölümünde çocukluk ve ergenlik döneminde görülen psikopatolojilerin temel belirtileri sorgulanmakta ve her bir belirti kendisine özgü dereceleme yöntemiyle 0– 3 puan arasında değerlendirilmektedir. Herhangi bir belirtiden 3 puan alan kiĢiye psikopatolojiye iliĢkin ayrıntılı ek sorular sorulmakta ve sonuçta DSM-III-R ya da DSM-IV‟e göre tanı konulmaktadır (59). Bizim çalıĢmamızda DSM-IV‟e göre tanı konulmuĢtur.

K-SADS-PL için Türkçe geçerlik ve güvenirlik çalıĢması, Gökler ve arkadaĢları (2004) tarafından yapılmıĢtır. Bu ölçek ile yapılan görüĢme ile konulan tanıların geçerliğinin dıĢa atım bozuklukları açısından çok iyi, dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu ve tik bozukluğu için iyi, duygulanım bozuklukları, anksiyete bozuklukları ve karĢı olma karĢı gelme bozukluğu için ise orta derecede olduğu gözlenmiĢtir (59).

4-Piers-Harris Çocuklar Ġçin Öz-Kavramı Ölçeği (PHÇÖ-KÖ) (Ek-4)

1964 yılında Piers ve Harris tarafından geliĢtirilen “Kendim Hakkında DüĢüncelerim” olarak da anılan 80 maddelik Piers-Harris‟in Çocuklarda Öz-Kavramı Ölçeği 9-20 yaĢ grubundaki öğrenciler için geliĢtirilmiĢtir (60). Sorulara

32 “evet” ya da “hayır” Ģeklinde cevap verilmektedir. Ölçek puanı 0–80 arasında değiĢebilmektedir. Ölçek 6 adet alt ölçekten oluĢmaktadır. Bunlar sırası ile 1. Mutluluk, 2. Kaygı, 3. Gözde Olma (Popülerlik), 4. DavranıĢ, 5. Bedensel görünüm ve 6.Zeka ve Okul Durumudur. Ölçeğin Türkçe geçerlilik ve güvenirlilik çalıĢması Öner (60) tarafından yapılmıĢtır. Cronbach Alfa katsayıları ile iç tutarlılığı sınanan ölçeğin; güvenirlilik alfa değerleri .81 ve .89 arasındadır. DüĢük puanlar olumsuz, yüksek puanlar ise olumlu benlik kavramının varlığına iĢaret etmektedir (60). AraĢtırma verilerinin analizi bilgisayar ortamında SPSS 11.5 istatistik programı kullanılarak yapılmıĢtır. Tanımlayıcı istatistiklerde yüzdelik ve ortalama standart sapma değerleri hesaplanmıĢ, gruplar arası karĢılaĢtırmalarda Mann-Whitney U-testi, Kruskall Wallis U-testi, Bonferroni Düzeltme testi ve korelasyon analizi kullanılmıĢtır.

5-Sosyal cevaplılık ölçeği (SCÖ) (Social Responsiveness Scale, SRS)(Ek-5)

Ġlk olarak “Sosyal KarĢılıklılık Ölçeği (Social Reciprocity Scale)” adıyla 2000‟de Constantino tarafından geliĢtirilen ölçek daha sonra Sosyal Cevaplılık Ölçeği olarak adlandırılmıĢtır (54). Constantino 2003‟te ölçeğin otizm benzeri belirti kümesini değerlendirmek amacıyla kullanılabileceğini belirtmiĢtir. Ayrıca yapılan çalıĢmada ölçeğin geçerlilik ve güvenilirliğinin yüksek olduğu ve Otizm Tanı GörüĢmesi-Gözden GeçirilmiĢ ġekli (Autism Diagnostic Interview-Revised) yapılarak konulan otizm tanısı ile anlamlı korelasyon gösterdiğini saptanmıĢtır (61).

Ölçekte gözlenebilir karĢılıklı sosyal davranıĢlar ile ilgili 39, dilin sosyal kullanımı ile ilgili 6 ve patognomonik otistik davranıĢlar ile ilgili 20 olmak üzere toplam 65 madde mevcuttur. Her bir madde “doğru değil”, “bazen doğru”, ”çoğunlukla doğru” ve ”hemen her zaman doğru” Ģeklinde yanıtlanır ve sırasıyla“0”, ”1”, ”2” ve ”3” olarak puanlanır. Ölçekteki 3., 7., 11., 12., 15., 17., 21., 22., 26., 32., 38., 40., 43., 45., 48., 52. ve 55. maddeler tersine çevrilerek puanlanır. Ölçekten elde edilen puan arttıkça sosyal bozulmanın ciddiyeti de artmaktadır. SKÖ puanları 0-195 arasında değiĢmektedir (0=sosyal karĢılıklılık alanında hiç problem yok, 195=sosyal karĢılıklılık alanında ciddi bozulma). 60 ile 80 arasındaki puanlar, sosyal

33 karĢılıklılık açısından hafif-orta Ģiddette bozulmaya iĢaret etmekte, 80‟in üzerindeki puanlar daha ağır bozulmaya karĢılık gelmektedir (62).

Ölçeğin Türkçe geçerlilik ve güvenilirlik çalıĢması yayınlanmamıĢ olmakla birlikte, daha önce okul çağı çocuklarında yapılan büyük örneklemli bir çalıĢmada Ünal ve arkadaĢları tarafından kullanılmıĢtır. Bu çalıĢmada SCÖ‟nün iç tutarlılığı(Cronbach‟s alpha) 0,86 olarak hesaplanmıĢtır ve yapılan faktör analizi sonucunda testin bütün olarak (tek faktörde) değerlendirmelere alınmasına karar verilmiĢtir.SCÖ Türkçe Ģeklinin 6 ay arayla elde edilen verilere dayalı test-tekrar test güvenilirliği yüksek bulunmuĢtur (Pearson‟s r=0,53, p<0,01) (63).

6-Güçler ve Güçlükler Anketi (GGA) (Strength and Difficulties Questionniare)(Ek-6)

Ġngiliz psikiyatrist Robert Goodman tarafından1997 yılında geliĢtirilmiĢtir (Goodman 1997, 4-16 yaĢlar için anne-baba ve okul formu ile 11-16 yaĢlar için ergenin kendisinin doldurduğu, duygusal ve davranıĢsal sorunları taramada kullanılan kısa bir ölçektir. Bazıları olumlu, bazıları ise olumsuz davranıĢ özelliklerini sorgulayan 25 soru içerir. Bu sorular hem uygun tanısal ölçütler, hem de faktör analizi sonuçlarına göre her biri beĢ soru içeren beĢ alt baĢlıkta toplanmıĢtır; Dikkat Eksikliği ve AĢırı Hareketlilik, DavranıĢ Sorunları, Duygusal Sorunlar, Akran Sorunları ve Sosyal DavranıĢlar. Her alt baĢlık kendi içinde değerlendirilip her biri için ayrı puan elde edilebildiği gibi, ilk dört baĢlığın toplamı ile "Toplam Güçlük Puanı" da hesaplanabilmektedir.

Güvenir ve arkadaĢlarının yaptığı çalıĢmada GGA Türkçe Formunun çocuk ve ergenlere ait psikopatolojik belirtilerin saptanmasında geçerli bir gereç olduğu yönünde desteklemektedir (64).

7- Olumsuz YaĢam Olayları Listesi (Ek7)

Yıkıcı davranıĢ bozuklukları ile olumsuz yaĢam olayları arasında güçlü bir iliĢki olduğu bildirilmektedir (65, 66). Tiet ve ark (2001) makalesinde psikiyatrik

34 bozukluklur ile spesifik bazı olumsuz yaĢam olayların incelendiği çalıĢmadan yararlanarak çocuğun ve ailenin yaĢamında önemli olabilecek olayların varlığını sorgulamak amacıyla olumsuz yaĢam olayları listesi oluĢturulmuĢtur. Listede çocuğun kendisine, okul ve arkadaĢ çevresine ve ailesine ait çeĢitli olumsuz yaĢam olayları yer almaktadır. Katılımcının „Evet‟ ya da „Hayır‟ Ģeklinde yanıtlaması istenmiĢtir. Ġstatistiksel analiz „Evet‟ yanıtı verilen yaĢam olaylarının sayısına göre yapılmıĢtır.

Benzer Belgeler