Çalışmaya Mayıs 2015-Nisan 2016 tarihleri arasında Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları servisinde yatırılarak izlenen 1 ay–18 yaş arası 332 çocuk alındı.
Çalışmaya katılmak konusunda gönüllü olmayan ve çalışma anketlerinde cevaplanmamış soru bulunması çalışmadan dışlanma kriteri olarak belirlendi.
Hastaların yaşı, cinsiyeti, doğum tarihi, tanı ve yatış süreleri kaydedildi. Hastalar 1ay-1 yaş, 1-5 yaş, 5-10 yaş, 10-15 yaş ve >15 yaş olmak üzere 5 yaş grubuna ayrıldı. Her yaş grubu ve dört mevsim için eşit sayıda kız ve erkek olgu seçildi. Anne, baba eğitim durumları, ailenin gelir düzeyi öğrenildi. Olguların hastaneye yatış ve çıkışları sırasında vücut ağırlığı, boyu, baş çevresi, orta kol çevresi (OKÇ), triseps deri kıvrım kalınlığı (TDKK) ölçüldü. Ölçümler aynı doktor (D.G.Ö.) tarafından aynı araçlarla yapıldı.
Paediatric Yorkhill Malnutrition Score (PYMS), Nutritional Risk Sreening (NRS 2002), Screening Tool for the Assessment of Malnutrition in Paediatrics (STAMP), Screening Tool for Risk Of impaired Nutritional status and Growth (STRONGkids) ve Pediatric Subjective Nutritional Assessment (SGNA) beslenme tarama testleri Türkçeye uyarlandı. Ölçme araçları, hastaneye yatışta bir hekim, bir hemşire (Y.B.) ve bir diyetisyen (A.E.) tarafından ve taburculukta bir doktor (D.G.Ö.) tarafından uygulandı.
Hastaların günlük tüketim listesi (diyet günlüğü) 2 gün toplanarak Beslenme bilgi sistemi (BEBİS) aracılığı ile günlük kalori, kalori kaynakları ve lif tüketimi hesaplandı.
İki yaşın altındaki çocuklar çıplak olarak 16 kg kapasiteli, 10 gr duyarlı dijital bebek tartısında (Terraillon, Fransa) tartılarak, iki yaşından büyük çocukların vücut ağırlıkları ise 100 gr duyarlı erişkin ağırlık ölçer (Uwe-PM 150, İngiltere) ile ölçüldü. İki yaşın altındaki çocukların boyları düz bir zeminde, sırtüstü pozisyonda, başı sabitlenip ayakları birleştirilerek 0,1cm‟e duyarlı 1m‟lik uzunluk ölçer ile iki yaşından büyük çocukların boyları ise ayakta, dik pozisyonda 0,2 cm duyarlı duvara sabitlenmiş metreler yardımı ile ölçüldü. Kilo ve boy ölçümlerinde yaş ve çocuğun ayakta durup durmamasına bağlı olarak STAMP beslenme taramasında belirtilen kurallar uygulandı. (Tablo -10 ,Tablo-11)
Tablo-10. Yaş gruplarına ve ayakta durabilmesine göre kilo ölçüm kuralları
Ġnfant veya çocuğu tartmaya hazırlamak
* Tartının düz, sert ve yassı bir yüzeyde olmasını sağlayın. Güç kaynağının açık olduğundan emin olun.
* Aileye/bakıcıya tüm prosedürü anlatın.
* İnfantlar kıyafetsiz tartılmalıdır. Çocuklar en az kıyafetle tartılmalıdır. * Kullanmak için tartının „0‟ gösterdiğinden emin olun.
* Tüm kilo ve boylar doğruluk açısından kontrol edilmeli ve düzenli olarak kalibre edilmelidir.
* Hijyeni sürdürmek için tartmalar arası tartıyı temizleyin
Tartının darasını almak: <2 yaş infant veya hala ayakta duramayan çocuklar
* Aile/bakıcı yalınayak tartının ortasında ayakları hafif aralık olarak durmalı ve göstergede kilosu gözükene kadar kalmalı.
* Aile/bakıcının kilosu not edilmeli * Kıyafetsiz infantı aile/ bakıcıya verin
* Aile/bakıcı ve infant hareketsizken, kiloyu 0,1 kg yakın kaydedin.
* Çocuğun kilosunu elde etmek için anne/bakıcının kilosunu bulunan kilodan çıkarın. * Eğer aile/bakıcı çok ağırsa, örneğin 100kg dan fazlaysa ve infant oldukça hafifse, örneğin 2,5 kg dan azsa infantın kilosu skalada gözükmez. Böyle vakalarda daha zayıf birisinin tutmasını önerin
Ġnfantı yalnız tartmak: <2 yaĢ ve hareketsiz yatabilir
* Tüm tartının üstüne ince bir kıyafet veya yumuşak kağıt serin
* Kıyafetsiz infantı kıyafet veya kağıt üstüne yatırın ve hareketsiz kalmasını bekleyin, skalanın durmasına izin verin.
* Kiloyu 0,1 kg yakın kaydedin.
Çocuğu yalnız tartmak :≥2 yaĢ ve ayakta hareketsiz durabilir
* Çocuk yalınayak tartının ortasında ayakları hafif aralık olarak durmalı ve göstergede kilosu gözükene kadar kalmalı
* Kiloyu 0,1 kg yakın kaydedin.
Tablo-11. Yaş gruplarına ve ayakta durabilmesine göre boy ölçüm kuralları
Ġnfant veya çocuğun boyunu ölçmeye hazırlamak * İnfant veya çocuğun ayakkabı ve çoraplarını çıkarın
* İnfant veya çocuğun saçında her aksesuarı çıkarın ,klips ve saç bandı gibi ve saç örgülerini açın yoksa onlar muhtemelen boy ve uzunluk ölçümü sırasında karışırlar.
* Eğer infant<2 yaş, bebek bezini çıkarın
Boy ölçümü: <2 yaĢ veya ayakta duramayan çocuklar * Boy tahtasını ince bir kıyafet veya yumuşak kağıt ile örtün * İnfantı boy tahtasına koyması için aile/bakıcıya sorun
* İnfantın sırtının üstüne, kafası tahta başına ters saçlarını bastırarak yatmalı
* İnfantın başının yan yan hareket etmediğinden ve infantın yukarı bakış pozisyonunda olduğundan emin olun. Aile/bakıcıya infantın başını bu pozisyonda tutmasını sorun * İnfantın başının düz, omuzlarının tahtaya yaslanmasını sağlayın. Omurgası kamburlaştırılmamalı.
* Bir elle infantın bacaklarını aşağıda tutun ve diğer elinizle tabanını ayak tahtasına çekin. * İnfantın boyunu yaklaşık 0,1 cm farkla kaydedin.
çıkarın.
Boy ölçümü: ≥2yaĢ çocuk ve ölçülürken yatmayan çocuklar
* Boy tahtasının düz zemin üzerinde veya uygun olarak duvara bağlanmış olmasını sağlayın * Aileye/bakıcıya çocuğun seviyesine gelmek için diz çökmesini sorun
* Çocuğun ayakta boy tahtasında ayakları hafifçe aralık ve başın arkası,omuz, skapula,kalça, baldır ve topukların hepsi vertikal düzeyde tahtaya temas etmeli.
* Başına yüzü önde olacak şekilde pozisyon verin ve yan yan hareket etmemesini sağlayın. * Eğer gerekirse tam boyunda ayakta durması için çocuğu nazikçe dizlerinden itin
* Tahta başını çocuğun başının tepesine sıkıca dayayın ve saçlarını sıkıştırın * İnfantın boyunu yaklaşık 0,1 cm farkla kaydedin.
*Eğer çocuk <2 yaş ve ölçülürken yatmıyorsa, uzunluğu ölçün ve boyunu hesaplamak için 0,7cm çıkarın
Baş çevresi ölçümleri elastik olmayan bir mezura yardımıyla, önde kaşların üzerinden arkada oksiput çıkıntısına uzanan aralığın ölçülmesi ile yapıldı.
Orta kol çevresi elastik olmayan 1mm aralıklı mezura yardımıyla, sol dirsek eklemi hafif fleksiyon pozisyonunda kolun akromion çıkıntısı ile olekranon çıkıntısının ortasından ölçüldü.
Triseps deri kıvrım kalınlığı ise sol kolun akromion çıkıntısı ile olekranon çıkıntısının tam ortasından 0,2 mm duyarlılığı olan “Holtain skinfold caliper” ile ölçüldü. Yapılan bu ölçümler dışında boya göre ağırlık ve vücut kitle indeksleri hesaplanıp NCHS tarafından hazırlanmış olan çizelgelere göre değerlendirildi (205).
Hastaların yatış ve çıkış kiloları arasındaki fark yatış kilosuna oranla yüzde olarak hesaplandı.(Tablo-12) Kilo farkı, pozitif sonuçlanan olgular tartı alımı olan grubu, kilo farkın negatif sonuçlanan olgular ağırlık kaybı olan grubu, kilo farkı sıfır olan olgularda tartı sabit olan grup olarak adlandırıldı.
Tablo-12. Kilo farkının hesaplanması
Yatış vücut ağırlığı-Çıkış vücut ağırlığı
Kilo fark = x 100
Olguların hastaneye yatış ve çıkış sırasındaki nütrisyonel antropometrik verileri, beslenme tarama ölçekleri, testleri uygulayan doktor, hemşire ve diyetisyen sonuçlarını karşılaştırıldı. İstatistiksel değerlendirme SPSS 16,0 programı ile yapıldı. Ölçülebilir değişkenlerin dağılımı için ortalama ve standart sapma değerleri hesaplanarak, sayımla belirlenen verilerin gruplandırılmış olarak karşılaştırılması için ki-kare testi, bağımsız iki grubun ölçümlerinin ortalama değerlerinin karşılaştırılması için Mann-Whitney U testi kullanıldı. Bağımlı değişkenlerin karşılaştırılmasında Wilcoxon testi kullanıldı. İstatistiksel değerlendirmede p<0.05 anlamlı kabul edildi.
Çalışma Helsinki Deklarasyonu Kararları‟na, Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Yerel Etik Kurulu, Hasta Hakları Yönetmeliği‟ne ve etik kurallara uygun olarak düzenlendi. Araştırma için EÜTF klinik araştırmalar etik kurulundan etik izin alınarak gerçekleştirildi.