46
47
Ankara ilinde işyeri niteliğinde Etimesgut, Çankaya ve Yenimahalle’de iş merkezlerinin artışlarının devir sayısını etkilediği,
Ankara ilinde yapısız taşınmaz satışlarında ise Gölbaşı, Çubuk, Polatlı ve Kazan ilçelerinde özellikle yatırım amaçlı satışların varlığından dolayı oranların artma eğilimi gösterdiği,
Ankara ilindeki yapılı-yapısız taşınmazlarda ise Yenimahalle, Sincan ve Altındağ ilçelerinin yoğunluk kazandığı,
İzmir ilinde mesken bazında yapılaşmanın yoğun olduğu Karşıyaka, nüfusun ve göçün arttığı Buca, Çiğli ve Karabağlar’da yüksek oranlarda gerçekleştiği,
İzmir ilindeki işyeri niteliğindeki taşınmaz sayısında Konak ilçesinin ilk sırada olduğu
tespit edilmiştir.
Araştırma sonuçları il, ilçe ve mahalle ölçeğinde mobilite analizlerine yer verilmesi gerektiği ve buna ilave olarak toplam taşınmaz sayısı, malik ve kiracı tarafından kullanılan taşınmaz sayısı ve boş taşınmaz sayısı gibi ölçütlerin de taşınmazların kullanım biçimlerine göre tespit ve ilan edilmesi yoluyla piyasa aktörlerinin talep ve arz konusunda bilgilendirilmesinin zorunlu olduğunu göstermektedir.
İl ve ilçe düzeylerinde türlerine göre gayrimenkullerin mobilite düzeylerinin incelenmesi, ekonomide konjonktür devreleri ve özellikle balon riski ile kriz olasılıklarının incelenmesi yönünden karar organlarına önemli bulgular sunması bakımından özel önem taşımaktadır. Bu amaçla TAKBİS’nin yenilenmesi aşamasında;
ilçe, il, bölge ve ülke düzeylerinden taşınmaz piyasalarının gelişme eğilimleri ve mobilite analizlerine imkan verebilecek ara yüzlerin veritabanına entengrasyonunun yapılması, bu tür çalışmaların çeyrek dönemler veya en azından yıllık olarak yapılması için TKGM bünyesinde gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdamına yönelik düzenleme yapılmasına ve bu yolla idarenin gayrimenkul pazarını gözleme fonksiyonunun da çalıştırılmasına gereksinim olduğu vurgulanmalıdır.
Türkiye’de taşınmaz piyasalarının bir bütün olarak yeniden yapılandırılması ve bu aşamada da mutlaka tapu ve kadastro bilgi sisteminin; mülkiyet yapısı, malik değişimi,
48
taşınmaz varlığı, kullanım durumu, arz ve talep analizleri gibi pazara ilişkin konuları da kapsayacak biçimde yeniden düzenlenmesi zorunlu görülmektedir. Belirtilen amaçla Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü bünyesinde Kadastro Dairesi ve Tapu Dairesine ilave olarak Taşınmaz Piyasaları Gözleme Dairesi gibi bir yapılanmaya gidilmesinin de zorunlu olacağı ortaya çıkmaktadır. Belirtilen bütün birimlerde teknik uzmanlara ilave olarak taşınmaz edinimi, kullanımı ve yönetimi konularında uzmanlığı ile bilinen gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdam edilmesi zorunlu görülmektedir. Bu çerçevede gayrimenkul ile gayrimenkule bağlı yatırım, proje ve finansman gibi unsurları kapsamlı olarak inceleyen, gayrimenkullerin para ve sermaye piyasalarına entegrasyonu konusuna odaklanan ve gayrimenkulleri rasyonel biçimde değerleyen gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının aynı zamanda yerel, bölgesel ve ulusal düzeyde gayrimenkul pazarındaki değişimin analizi ve nedenlerinin tespiti konularında da görevlendirilmesi yoluyla pazarın gözlenmesi ile gerekli yasal ve kurumsal düzenlemelerin zamanında yapılmasının sağlanması zorunlu olacaktır.
Değişen ekonomik, teknik ve sosyal koşullara uygun olarak ilgili kurumların yeniden yapılandırılması aşamasında, araştırma sonuçları ile ortaya konulduğu üzere, taşınmazlara ilişkin genel ve özel nitelikli varsayımlar tanımlanarak pazar analizinin sürekli olarak yerel, bölgesel ve ülkesel düzeylerde yapılması, pazara ilişkin düzenlemelerin dinamik olması ve bu işlerin yürütülmeside ehil kişi olarak gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının görev almasının sağlanmasında genel kamusal menfaatin olduğu vurgulanmalıdır.
49 KAYNAKLAR
Aliefendioğlu, Y. ve Tanrıvermiş, H., 2011. Türkiye’de Çevre Koruma Alanlarında Arazi Kullanımı ve Koruma Kararlarının Arazi Piyasalarına Etkileri: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi Örneği, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik (Yeni ismiyle Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi), 46(1):64-102, Ankara.
Alkan, M. ve Cömert, Ç. 2005. Tapu ve Kadastro Verilerinin Zamansal Analizlerine Duyulan İhtiyaç, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası 10. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.
Anonim 2015. Web Sitesi: http://www.sagepub.net/isa/resources/pdf/mobility.pdf, Erişim Tarihi: 24.07.2015.
Candemir, Y. 2005. “Ulaştırma Eğitim ve Öğretimi: Dünya’da ve Türkiye’de”, 6.Ulaştırma Kongresi (Bildiriler), TMMOB Yayınları, s.113. İstanbul,
Demirci, R., Tanrıvermiş, H. ve Aliefendioğlu, Y., 2007. Türkiye’de Arazi Yönetimi ve Piyasası: Temel Özellikleri, Yasal ve Kurumsal Düzenlemeler, Sorunlar ve Değerleme Çalışmaları Üzerine Etkileri, Türk Kooperatifçilik Kurumu, Üçüncü Sektör Kooperatifçilik (Yeni ismiyle Üçüncü Sektör Sosyal Ekonomi Dergisi), 42(4):38-63, Ankara.
Dieleman, F.M., 2001. Modeling Residential Mobility: A Review of Recent Trends in Research. Journal of Housing and the Built Environment, 16 (3-4):249-265.
Dörtgöz, G.Ö. 2012. Tapu İşlemleri. Ankara.
Fisher, J.G., 2004. An Analysis of the Determinants of Transactions Frequency of Institutional Commercial Real Estate Investment Property. Real Estate Economics, 32-2: 239–264.
Hui, E.M. 2006. Intra-urban Residential Mobility and Property Markets: Theory and Evidence. Journal of Financial Management of Property and Construction, 11(2):117-130, https://doi.org/10.1108/13664380680001084.
Jaffe, D.M., 1979. Mortgage Credit Availability and Residential Construction.
Brookings Papers on Economic Activity, 2: 333-386.
Kurt, C. 2010. Türkiye’de Ulaştırma Sektörü İçerisinde Lojistiğin Yeri ve Önemi, T.C.
İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İktisat Anabilim Dalı İktisat Politikası Bilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul, s.69; s.246.
Mundell, R., 1961. “A Theory of Optimal Currency Areas”, American Economic Review, 51: 657-660.
Mundell, R. 1973. “Uncommon Arguments for Common Currencies”, In: Proc. of The Economics of Common Currencies, Eds: Harry G. Johnson and Alexander K.
Swoboda, Cambridge, Massachusetts: Harvard University Press, USA.
50
Murat, B.A. T. I. Gayrimenkul Satış Kazançlarının Ticari Kazanç Kapsamında İrdelenmesi. İzmir Barosu Dergisi. s.77.
Özer, I. 2013. Optimum Para Alanları Teorisi, Sosyo-Ekonomi Dergisi, Haziran 2007, s. 147–166.
Pusat, F., 2013. Optimum Para Alanı Teorisi ve Ekonomik Parasal Birlik “Türkiye Analizi”, T.C. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Avrupa Birliği ve Uluslararası İlişkiler Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Rady, S. a.-M. 2001. Housing Market Dynamics: On the Contribution of Income Shocks and Credit Constraints. Munich: Department of Economics, University of Munich, Germany.
Stein, J. 1995. Prices and Trading Volume in the Housing Market: A Model with Down-Payment Effect. Quarterly Journal of Economics, 110: 379-406.
Tamer, Görer, N. Türkiye’de Yabancı Gerçek Kişilere Mülk Satışının Niceliksel, Niteliksel Boyutları Ve Mekansal Etkileri Üzerine Bir Değerlendirme. s.120.
Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş E. ve Demirci R., 2004. Arazilerin Kamulaştırma Bedellerinin Takdiri Tarım Arazilerinin Kamulaştırma Bedellerinin Takdirinde Kullanılabilecek Kapitalizasyon Faiz Oranları, Arazi Gelirleri ve Arazi Birim Değerleri, EDUSER Eğitim Danışmanlık ve Uzmanlık Hizmetleri Limited Şirketi, Ankara.
Tanrıvermiş, H., 2017. Gayrimenkul Değerleme Esasları, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1014 (Konut Değerleme Sınavı, Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.
Tanrıvermiş, H., Akipek Öcal, Ş. ve Demir, E., 2017. Gayrimenkul Mevzuatı, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1019 (Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.
Tanrıvermiş, H., Aliefendioğlu, Y., Özdemir Sönmez, F.N., Çabuk Kaya, N. ve Arslan, M., 2017. Sincan İlçesi Saraycık Mahallesi Kentsel Dönüşüm Projesi Mevcut Durum Analizi ve Etki Değerlendirme, Ankara Üniversitesi Uygulamalı Bilimler Fakültesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü, Yayın No: 30 Ankara.
Thom, R. 1985. The Relationship Between Housing Starts and Mortgage Availability.
Review of Economics and Statistics, 67: 693-696.
Turner, J. 1968. Housing Priorities, Settlement Patterns, and Urban Development in Modernising Countries. Journal of American Intittute of Planners, 34:354-363.
Weinberg, D. H. (1979). The Determinants of Intra-urban Households Mobility.
Regional Science and Urban Economics, 9(2-3):219-246.