Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının Ana Hizmet Birimleri

Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı, Maliye Bakanlığına yapısına benzer bir biçimde merkez ve taĢra teĢkilatı Ģeklinde oluĢturulmuĢtur. Buna göre merkez teĢkilatının baĢında; BaĢkanlığın en üst amiri sıfatıyla Gelir Ġdaresi BaĢkanı yer almaktadır. Gelir Ġdaresi BaĢkanı‟nın kanunda verilen görevlerini yapması için kendisine bağlı BaĢkan Yardımcıları bulunmaktadır. BaĢkanlığın merkez teĢkilatı; ana hizmet,

92 Saygılıoğlu, a.g.e., s.61.

93 Akif Hamzaçebi, Ekonomik ve Sosyal Hayatta Verginin Yeri Vergi İdaresi, Vergide Adalet ve Reform, 2000‟li Yıllarda Türkiye Stratejik, Sosyal ve Ekonomik AraĢtırmalar Vakfı, Ankara, 2009, s.66.

94 Osman Arıoğlu, Gelir Ġdaresi BaĢkanlığı, Vergi Dünyası Dergisi, S:286, Ankara, 2005, s.70.

danıĢma ve yardımcı hizmet birimleri ve bunlara bağlı daire baĢkanlıkları ile müĢavirliklerden oluĢmaktadır.⁹⁵

GĠB merkez teĢkilatı, çeĢitli daire baĢkanlıklarından oluĢan bir yapı Ģeklinde örgütlenmiĢtir. Bu birimler verginin tahsili, denetimi, mükellefle olan iliĢkiler, vergi türleri ve Avrupa Birliği gibi alanlarda kurulan daireler oldukları görülmektedir.

5345 sayılı Kanunun 8. maddesine göre, BaĢkanlığın ana hizmet birimleri Gelir Yönetimi Daire BaĢkanlığı, Mükellef Hizmetleri Daire BaĢkanlığı, Uygulama ve Veri Yönetimi Daire BaĢkanlığı, Tahsilat ve Ġhtilaflı ĠĢler Daire BaĢkanlığı, Denetim ve Uyum Yönetimi Daire BaĢkanlığı, Avrupa Birliği ve DıĢ ĠliĢkiler Daire BaĢkanlığı‟dır (5345 sayılı Kanun mad.8).

Gelir Yönetimi Daire BaĢkanlığı, GĠB‟nın en önemli daire baĢkanlığı konumunda olduğu görülmektedir. Zira, ana vergi konuları ile ilgili bütün görevler bu daire baĢkanlığının görev alanında yer almıĢtır. Gelir Yönetimi Daire BaĢkanlığı‟nın görevleri 5345 sayılı Kanunun 8. maddesinde sayılmıĢtır:

“a) Gelir kanunlarının uygulanmasına yönelik görüş oluşturmak ve ortaya çıkan tereddütleri gidermek.

b) Gelir kanunlarının uygulanmasına ilişkin çalışmalar yapmak.

c) Mevzuat değişikliği önerilerinde bulunmak.

d) Gelir kanun tasarıları ile kararnamelerin hazırlık çalışmalarına katılmak.

e) Gelirleri etkileyen her türlü kanun tasarı ve tekliflerini, vergi tekniği ve uygulamaları açısından inceleyerek görüş bildirmek.

f) Mahalli idare gelirleri politikası ile Devlet gelirleri politikasının uygulanmasında uyumu sağlayıcı tedbirler almak.

g) Vergi beyannameleri ve mükelleflerce kullanılacak formların şekil ve içeriği konusunda görüş bildirmek.

h) Başkanlıkça verilecek diğer görevleri yapmak.”

Gelir Yönetimi Daire BaĢkanlığı daire baĢkanlığı, grup baĢkanlığı ve müdürlük Ģeklinde örgütlenmiĢtir. Bütün vergi türleriyle ilgili bir müdürlük

95 16.05.2005 tarih ve 25817 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 5345 Sayılı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. Mad. 4, akt. ÇavuĢ, a.g.t., s.106.

kurulmuĢtur. Örneğin Katma Değer Vergisi Müdürlüğü, Kurumlar Vergisi Müdürlüğü Ģeklinde müdürlük örgütlenmesi vardır.⁹⁶

Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığının Görevleri:

5345 sayılı Kanunun 13. maddesine göre; Denetim ve Uyum Yönetimi Daire BaĢkanlığının görevleri, denetimdeki uyum bozukluklarını tespit ve analiz etmek, çözümler üretmek suretiyle mükelleflerin vergi kanunlarına gönüllü uyumunu sağlamak, Uygulama ve Veri Yönetimi Daire BaĢkanlığında oluĢacak bilgileri değerlendirerek vergi incelemesine yetkili birimlerin kullanımına sunmak, Vergi kayıp ve kaçağı ile mücadele etmek, bu konuda gerekli tedbirleri önermek ve çalıĢmaları yapmak, vergi inceleme ve denetimleri ile ilgili görüĢ ve önerilerde bulunmak, vergi yükümlülüklerine iliĢkin ihbar ve Ģikayetleri değerlendirmek, BaĢkanlığın görev alanına giren konularda 1/6/1989 tarihli ve 3568 sayılı Serbest Muhasebeci Mali MüĢavirlik ve Yeminli Mali MüĢavirlik Kanununun uygulanmasına iliĢkin çalıĢmalar yapmak ve tereddütleri gidermek, tek düzen hesap planı ve mali tablolara iliĢkin çalıĢmalar yapmak veya yapılmasına katkıda bulunmak, muhasebe standartlarının belirlenmesi çalıĢmalara katılmak ve görüĢ bildirmek, BaĢkanlıkça verilecek diğer görevleri yapmak olarak öngörülmüĢtür.⁹⁷

Denetim ve Uyum Yönetimi Daire BaĢkanlığı daire baĢkanlığı, grup baĢkanlığı ve müdürlük Ģeklinde örgütlenmiĢtir. Uyum Analizi ve Değerlendirme Müdürlüğü, Vergi Ġhbarları Müdürlüğü, 3568 sayılı Kanun ve Muhasebe Uygulama Müdürlüğü, Kayıt DıĢı Ekonomiyle Mücadele Müdürlüğü gibi müdürlükler bu daire baĢkanlığına bağlı olarak görev yapmaktadırlar.⁹⁸

Kamu giderlerinin denetimi TBMM adına SayıĢtay denetçileri tarafından

96 Ġsmail Can, Yunus ġengöz, Fazıl Aydın, “Vergi, Vergilendirme ve Vergi Denetimi” TÜRMOB Yayınları, Ankara, 2014, s.409.

97 16.05.2005 tarih ve 25817 sayılı Resmi Gazete‟de yayımlanan 5345 Sayılı Gelir Ġdaresi BaĢkanlığının TeĢkilat ve Görevleri Hakkında Kanun. Mad. 13.

98 Can, ġengöz, Aydın, a.g.e., s.415.

yapılmakta olup, denetimde çift baĢlılık sorunu yoktur. Kamu gelirlerinde ise ikisi Maliye Bakanlığına (hesap uzmanları ve maliye müfettiĢleri), ikisi de Gelir Ġdaresi BaĢkanlığına bağlı (vergi denetmenleri ve gelirler kontrolörleri) dört ayrı örgütsel yapı ile vergi denetimini yapılmaya çalıĢılmıĢ, bu ise beklenen sonucun alınmasını engellemiĢtir. Bunun ise kayıt dıĢı faaliyet alanının geniĢlemesine ve kayıt altındakilerin vergi yükünün artmasına sebep olup gelir dağılımını bozduğu görülmüĢtür. ⁹⁹

Maliye Bakanlığı‟na doğrudan bağlı Vergi Denetim Kurulunun 10.07.2011 tarihli Resmi Gazete‟de yayınlanan 646 sayılı Vergi Denetim Kurulu BaĢkanlığı‟nın Kurulması Amacıyla Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde DeğiĢiklik Yapılmasına Dair Kanun Hükmünde Kararname ile kurulduğundan yukarıda bahsetmiĢtik. GĠB‟nın bir ana hizmet birimi olan Denetim ve Uyum Yönetimi Daire BaĢkanlığı ise temelde vergi denetimi konusunda tespit ve analiz yapmak, görüĢ ve önerilerde bulunmak, Ģikâyetleri değerlendirmek ve meslek mensupları ile ilgili konularda çalıĢmalar yapmak amacıyla kurulmuĢtur.