İnsan ilişkilerinde olduğu kadar, devletler arası ilişkilerde de iki tür güç kavramından bahsedilebilir. Bunlardan birincisi, Max Weber’le anılan147, bir
oyuncunun diğerine zor kullanımını, hileli davranışını ya da tacizini içeren sıfır toplamlı oyundur. İkincisi ise, Hobbes’la anılan, oyuncuların toplanarak ya da bir araya gelerek, ortak erek için birlikte hareket etmesidir.148 Devlet bağlamında
düşünülen birlikte hareket etme olgusu, günümüzün yazılı kaynaklarında, Plato ile öğrencisi Aristo’nun, polis olarak anılan kent devletinin ortak erek paylaşımında erdemli bir oluşum olduğu görüşüne dayandırılmaktadır. Sonrasında, Roma bu oluşumu, kamu tüzesinin doğuşunu sağlayarak, evrensel bir sözleşme olarak kurumsallaştırmıştır.149 Çok uluslu yapılar olan imparatorlukların ardından orta çıkan
ulus devletler ise, ortak erek ile kamu yasasını bir araya getiren olgular olarak varlıklarını ortaya koymuşlardır.
Fransa’nın yurttaşlarını bilgilendirmeye yönelik olarak hazırlamış olduğu kişisel saklık çalışmasında güvenlik uyarma ve harekete geçirme, internetteki sanal
ortam güvenliğinin sağlanması, kitlesel toplantıların, üslerin ve yapıların, tehlikeli üslerin ve gereçlerin, havacılık iş kolunun, denizcilik işkolunun, kara taşımasının, sağlık iş kolunun, gıda zincirinin, ağ örgülerinin (iletişim, su, elektrik, hidro karbon, gaz), uç çizgilerinin, yurttaşların ve yurtdışındaki çıkarların korunması150 başlıkları
altında toplanmıştır. Buradan da görüleceği üzere, bu çalışma sadece iç güvenliğe yönelik olarak görülmekle birlikte, birbiriyle iç içe geçmiş olguların birbirine bağlı olarak ortaya çıkan güvenliklerinin korunmasını ortaya koymaktadır.
Konuya devletler ile uluslararasılık çerçevesinden bakmak gerekirse, aşağıda da değinileceği üzere, güvenlik kavramı, devletlerin, bölgesel kuruluşların ve
147 Max Weber, Economy and Society, (Ed.) Guenther Roth and Claus Wittich, Bedminister Press,
New York, 1968 aktaran Ashraf Ghani, Clare Lockhart, a.g.e., s.116
148 Ashraf Ghani, Clare Lockhart, a.g.e., s.116
149 Çiçero’nun Yasa Üzerine Bilimsel Eserlerini aktaran Ashraf Ghani, Clare Lockhart, a.g.e., s.121 Uyanıklık
150 Fransa Başbakanlık, Savunma ve Ulusal Güvenlik Genel Sekreterliği (SGDSN), Tacling Terrorism
Together Vigilance, Prevention and Protection, Against Terrorist Threat, 2016 Edition,
https://www.gouvernement.fr/sites/default/files/locale/piece-jointe/2017/08/vigipirate-anglais- v2017.pdf (16/03/2019)
uluslararası kuruluşların davranışları bakımından ele alınmaktadır.151 Bu boyutuyla
söz konusu kavram, zenginleşmiş, oluşumları, yöntemleri ve teknikleri bakımından değişikliğe uğramıştır. Burada konu yine, bireyin, toplumun, devletin, bölgenin ve uluslararası düzenin güvenlik anlayışına gelmektedir.152
Bu bağlamda konu her ne kadar çatışma – uzlaşma ikileminde gidiyor olsa da, bu boyutlardan birisi de, çatışmanın nedeni başka devletlerden kaynaklansa bile, tarafları suç örgütleri ya da suç olgusuyla devlet, devlet adına görev yürüten iç güvenlik gücü, toplum ve bireydir denebilir. Uzlaşma ise, adı geçen örgütler ve olgulardan zarar gören devletlerin bir arada, ortak bir çıkar için hareket etmesidir.
Ticaret ile üretim alanlarında karşılıklı bağımlığın kanıksandığı günümüzde, devletlerin, toplumun, dolayısı da bireylerin ortak çıkarı için, aynı görüşte ve aynı doğrultuda bir araya gelme zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. ABD’de yaşanan 11 Eylül 2001 saldırıları ve sonrasında yaşananlar, dünyanın varlıklı yarısının güvenliğinin, varlıksız ülkelerin güvenliğine bağlı olduğunu göstermiştir. 153
Birbirinden ne kadar farklı olursa olsun, komşu olan ya da aynı havzada yaşam deneyimi olan devlet ve toplumların, güvenlik bağlamında birbirlerine olan gereksinimleri ortaya çıkmaktadır.
Bölgede özellikle Soğuk Savaş sırasındaki kutuplaşmanın getirdiği önyargıların varlığı bazı zorluklara neden olduysa da, 1990 sonrasında bölgede Yugoslavya’nın dağılmasıyla yeniden ateşlenen fitil nedeniyle, özellikle Boşnaklar’ın yaşadığı savaş ve insanlık suçlarına ve Arnavut – Sırp sürtüşmesinin yaşandığı Kosova’ya varan geniş çaplı olumsuzluklar yaşanmıştır. Bunun sonrasında BM yapılanmasında Barışı Koruma Görevleri, Uluslararası Polis Gücü, AGİT gözlemciliği, İstikrar Paktı, SECI ve ardından SELEC gibi iç güvenlik kuruluşlarının uluslararası görevlerde yer alması, öncelikle Balkanlar’da iç güvenlik güçlerini görünür kılmıştır. Bunun yanı sıra, hem Soğuk Savaş, hem de 11 Eylül sonrasında ikili ve çok taraflı iç güvenlik / polis / kolluk işbirliği çok daha belirginleşmiştir. Bunun sonucunda, bir tür Askeri Ataşelik görevine benzer nitelikte, iç güvenlik bağlamında devletler ya da uluslar arası örgütlerle devletler arasında iletişim ya da
151 John Baylis, a.g.e., s.70 152 Beril Dedeoğlu, a.g.e., s.39, 82
bağlantıları sürdürmeye yarayan ve bir tür Polis Diplomasisi olarak nitelendirilebilecek, İrtibat Görevliliği ya da Polis Ataşeliği olgusu iç güvenlik kuruluşlarının görevleri arasında yer almıştır. Böylelikle ülkeler arasında kazan – kazan, ya da göreceli kazanç, veya karşılıklı bağımlılık temelinde yayılma etkisine154
de neden olan bilgi paylaşımının önü açılmıştır. Bir silahlı güç olarak nitelendirilse de, yetki alanının belirliliği nedeniyle, gerek ikili, gerek çok taraflı, gerekse uluslararası örgütler çerçevesinde, ulusal ve toplumsal güvenliklerinin sağlanmasında devletlerin polis / kolluk / iç güvenlik kurumlarının işbirliğine daha olumlu yaklaştıkları155 gözlemlenebilir.
Birden fazla ülkeye gözdağı veren, başta göçmen, uyuşturucu, silah, değerli metaller, KBRN, bir bölgeye özgü bitki ve hayvan kaçakçılığı, insan ticareti, terör gibi sınıraşan nitelikli suçlardan gelir eden örgütlü yapıların, hemen hemen her zaman güvenlik güçlerinin bir adım önünde olduğu söylenebilir. Bu gerçekten hareketle, iç güvenlik kuruluşları sadece yetki alanları değil, başka ülkelerde ve hatta dış bölgesel ve uluslararası alanda, aynı ya da benzeri konularda, yerel ve ulusal bağlamdaki yetki alanlarının çok daha ötesinde etki alanı oluşturarak görev yürüttüğü yadsınamaz bir gerçektir.