Gül Devrimi Gürcistan’ın AB’ye entegrasyonunu hızlandırması için Gürcüler arasında umut uyandırmıştır. Gürcistan Ulusal Güvenlik Konsepti’nin 22 Kasım 2003 tarihindeifade ettiği gibi:
Gül Devrimi, Gürcistan halkına bir kez daha demokrasinin ve özgürlüğün, Gürcü geleneksel değerlerinin bir parçası olduğunu göstermiştir. Gürcistan; Avrupa’nın siyasi, ekonomik ve kültürel alanının bir parçasıdır. Ülkenin sahip olduğu temel milli değerler; Avrupa’nın siyasi, ekonomik ve güvenlik sistemleri ile bütünleşme teşekkülü elde etmek istedi. Gürcistan; Avrupa’ya dönmek ve Avrupa’nın ayrılmaz bir parçası olarak kalmak istemiştir.283
Bu sözler aynı zamanda Gürcistan’ın gelecekte AB üyeliği için niyetini açıkça ilan etmektedir. Gürcistan’ın AB üyeliği için yapılan kısır tartışmalar üyelik için çalışma olasılığının gerekli koşulları kapsamadığını da göstermiştir. Gürcistan’ın Avrupa Birliği ülkeleri ile ilişkileri dengeleme tercihi en az üç nedene bağlıdır.284
İlk olarak, Avrupa Birliği tarafından destekleyen TACIS, TRACECA ve INOGATE gibi projeler bir nevi Gürcistan’ın artan stratejik önemi üzerinden Avrupa-Asya ulaşım koridoru özelinde güvenlik politikalarını inşa etmektedir. Boru hattının güvenliği Batı Devletleri için bir endişe kaynağı olarak bölge güvenliğinin önemini bir kat daha arttırmıştır. Bu anlamda Yeni İpek Yolunun yeniden canlandırılması, Gürcistan’ın ekonomik büyüme ve refahına bağlıdır. Enerji merkezli ortaya çıkan manzara her iki tarafın Rus enerji kaynaklarına artan bağımlılığına karşı Gürcistan’ı Avrupa ile ortak ilişkiler kurmaya zorlamaktadır.285
İkinci neden olarak ise; AB üyelerinin çoğunun NATO ve AB üyesi ülkeler olmasıdır. Bu nedenle Gürcistan’da güvenlik meselesi açısından da AB üyesi ülkelerle yakın dirsek teması kurma hevesi mevcuttur. Gürcistan’ın AB’ye entegrasyonu meselesi Avrupalıların gözünde bölgenin güvenliği için daha fazla ilgi uyandırmaktadır. NATO ile AB arasındaki benzer karar
282“Russian Agencies: Saakashvili Says Threat of War Remains,” Civil Georgia, 08.05.2008
http://www.civil.ge/eng/article.php?id=17792 (erişim tarihi: 15.08.2016)
283 National Security Concept of Georgia, 2005: 8
http://www.parliament.ge/files/292_880_927746_concept_en.pdf (erişim tarihi: 10.11.2016)
284
Independent International Fact-Finding Mission on the Conflict in Georgia, 2009: 15-17
285 National Security Concept of Georgia, 2005: 11-13
ilişkilerine en somut örnek Soğuk Savaş sonrası AB’de ve NATO’da gerçekleşen genişlemelerin birbirlerini takip edercesine ve ayrılmaz bir olgu olarak karşımızda durmasıdır.286
Üçüncü neden olarak, Gürcistan’da AB üyeliği için yapılan reformların aynı zamanda NATO üyeliği için yapılan entegrasyon programlarıyla olan benzerliklerdir. Örneğin, silahlı kuvvetler üzerindeki sivil ve demokratik denetimi sağlamak NATO üyeliği için ön koşuldur. Bu konuda, geliştirilmesi amaçlanan AB koşullu üyelik programı kapsamındaki reformları, demokratik devlet kurumları, hukuk üstünlüğü ve piyasa ekonomisi gibi alanlar benzer şekilde ilerlemeyı sağlamak için NATO standartlarına da uygun olmalıdır.287
Abhazya ve Güney Osetya sorunu bu bağlamda Gürcistan’ın NATO’ya katılması için ana engeldir denilebilir. Çünkü AB ve ayrıca ABD de geleneksel olarak bölgedeki uyuşmazlığı ve çatışmaları barışçıl yollarla çözmeyi tercih etmektedirler.288
Gürcistan’ın yaşadığı bu süreçte, AB ile oluşturmaya çalıştığı stratejik yakınlık Rus tehdidini dengelemek için önemli olmuştur. Gürcistan için hayatta kalmak ve toprak bütünlüğünü korumak için NATO üyeliğini son çare olarak görmekle birlikte bu amacı Avrupa entegrasyonu olmadan elde etmekte bir seçenektir. Pratikte, Gürcistan ve Avrupa devletlerinin politikalarını alternatif ulaşım altyapılarının oluşturulması ile koordine etmek mümkün olmuştur.289
Fakat ne yazık ki, Gürcistan; AB ve NATO’ya üyelik desteğinin sağlanması için gerekli somut adımları atamamıştır. AB’nin yeni Doğu Avrupa ve Baltık devletleri politikaları kapsamında Gürcistan’a da Rusya’yı dengelemek için rol verdiği bilinmektedir. Her ne kadar Gürcistan’ın ABD ile yakınlaşması Tiflis’in Kafkasya’daki konumunu korumasına yardım etse de gerek AB gerekse de ABD ile yakınlaşmacı politikalar bazı eski AB ülkeleri arasında Gürcistan’a yönelik şüphe ve güvensizlikleri de barındırmaktadır.290
Mayıs 2004’ten sonra AB’ye katılan bazı üyeler, Gürcistan’da yaşanan etnik çatışmaların çözümüne yönelik AB ve AGİT stratejilerini RF- Gürcistan sınırında AB operasyonları yapılması gerekliliği ile savunsalar da bu durum diğer ülkelerin Avrupa Güvenlik ve Savunma Politikası güden ülkeler arasındaki işbirliği olmadan hayata geçirilememiştir.291
Ayrıca dikkat çeken bir başka hususta, Avrupa’nın önde gelen üyelerinden Almanya ve Fransa, Gürcistan’ın NATO üyeliğine karşı olmuştur.292
286 Aydın ve Açıkmese, 2007: 18-20 287 Aydın ve Açıkmese, 2007: 18-20 288 Zdenek ve Shevchuk, 2008: 107 289 Zdenek ve Shevchuk, 2008: 107
http://www.defenceandstrategy.eu/filemanager/files/file.php?file=20673 (erişim tarihi: 10.11.2016)
290
Lynch, 2006: 1-96
291 Lynch, 2006: 55
Gürcistan demokrasisine karşı olan güven ABD’de Bush yönetimine kıyasla Batı Avrupa ülkeleri arasında sınırlı düzeydeydi. Üstelik Batı Avrupa ülkeleri arasında Tiflis’e karşı eleştirilerin dozu Kasım 2007 olaylarından sonra artmıştır.Nitekim hatırlanacağı üzere Tiflis gösterilerine karşı yönetimin cevab muhalefet ve bağımsız medya organlarını kapatmak olmuştur. Giderek tırmanan gerilim karşısında Saakaşvili olağanüstü hal ilan etmiştir. Washington Saakaşvili’ye destek vermeyi sürdürürken, Avrupa Parlamentosu Gürcistan’da yaşanan son gelişmelerin derin bir kaygı uyandırdığını bir bildiriyle yayınlamıştır. Bu bildiride Euro-Atlantik değerlerin, demokrasi, insan hakları ve hukuki üstünlüğünün Euro-Atlantik işbirliğine entegrasyonun için ön koşullardan en önemlileri olduğu vurgulanmış ve bu konuda tutumlarından ötürü Tiflis’i uyarmıştır.293
Olağanüstü hal kaldırılıktan birkaç gün sonra cumhurbaskanlığı seçimleri düzenlenmiş ve Saakaşvili ilk turda sadece yüzde 50 ile seçimleri kazanabilmiştir. Bu seçimleri için AGİT gözlemci rapor ekibi oylama sırasında gerçekleşenleri kabalık, ihmalkârlık ve sahtekârlık olarak nitelendirmiştir.294
Diğer taraftan, Saakaşvili’nin müzakereler yoluyla askıya alınmış anlaşmazlıkları çözmek için girişimleri başarısız olmuş ve ülkenin AB entegrasyonuna doğru ilerleme yolunu engellemiştir. 2004’te Güney Osetya’nın kendi iradesini empoze etme yönündeki kararlılığı Gürcistan-Güney Osetya arasındaki ilişkilerde bozulmaya yol açarak bölgeler arasındaki şiddetli çatışmaların ortaya çıkmasına neden olmuştır. ABD ve AB’nın şiddeti önlemek için baskıları Saakaşvili’yi daha hafif agresif yöntemleri aramaya yönlendirmiştir.295
Mikheil Saakaşvili bütün bu yaşananların akabinde Batılı devletlerden destek almak için Güney Osetya için bir barış planı hazırlanmış ve 2006’da Avrupa Konseyi’ne sunmuştur. Plana göre, ayrılıkçı bölgelerde Osetya vatandaşlarına Eyalet Hükümeti seçme konusunda teminatlar vermiştir. Üç yıllık entegrasyon döneminin geçiş süreci Gürcistan ve Güney Osetya polisleri ile ortaya konulmuştur. Ancak plan, bölgenin 1991’den bağımsız olduğunu ifade eden Güney Osetya Cumhurbaşkanı Kokoity tarafından, Gürcistan ile hiçbir ilişkileri olmayacağı belirtilerek reddedilmiş ve nüfusun yüzde 95’i ise, Rus vatandaşların Kuzey Osetya ile birleşilmesi isteğini sözlerine eklemiştir.296
Diğer
http://www.defenceandstrategy.eu/filemanager/files/file.php?file=20673 (erişim tarihi: 10.11.2016)
293 Cooley ve Mitchell, 2009: 34 294
Cooley ve Mitchell, 2009: 34
295 Indans, 2007: 135 296 Indans, 2007: 136
taraftan, Abhazya konusunda, Tiflis’teki ABD Büyükelçisi Miles’in, Abhazya Başbakanı Bahaphs ve Saakaşvili arasında arabuluculuk çabaları başarısız olmuştur.297
Sonuç olarak Saakaşvili’nin başarısız askeri ve milliyetçi içerikli çabaları Avrupa Devletleri tarafından Gürcistan’ın NATO’ya kabul edilmeye yönelik girişimlerini arttırmak çabasındadır. Aslında, Saakaşvili’nin Gürcistan’ın bağımsızlık ve devlet kurma projeleri Zviad Gamsakhurdia’nın yöntemlerini anımsatmaktadır.298
Saakaşvili’nin demokrasi taahhütleri 2007’den sonra giderek azalmaya başlamıştır. AB; Gürcistan içindeki ayrılıkçı bölgeleri ile askeri çatışma ihtimalinden kaynaklanan nedenlerle Devlet Savunma sektöründeki harcamaların artışından rahatsız olmuştur.299