E- Kur’an’da Allah’ın Varlığı ve Birliğine Dair Tabiattan Getirilen
5- Güneş, Ay ve Yıldızların İnsanın Hizmetine Verilişi
Gökyüzü evrene kattığı güzelliği, kendisinde insanlar için meydana gelen önemli olayları ile insanların oldukça dikkatini çeker. Allah Kur’an’da bu konuya oldukça fazla dikkat çekmiş ve bundan dersler çıkarılması gerektiğini belirtmiştir. Nitekim konu ile ilgili bir ayette :“Üstlerindeki göğe hiç bakmazlar mı ki, onu nasıl bina etmiş ve nasıl donatmışsınız! Onda hiçbir çatlak da yok.”139 Buyrulmuştur.
Bu ve benzeri birçok ayette yeryüzü ve gökyüzünü düşünüp tefekkür etmemiz istenmektedir.140 Tefekkür, yaratıcının yaptıkları ve yarattıkları üzerinde olur. Yaratıcının kendisi üzerinde değil.141 Bu konuda Hasan el-Basri: “Bir saat düşünmek, bir gece nafile namaz kılmaktan daha hayırlıdır.”142
demiştir.
İbn Kesir, yıldızların üç şey için yaratıldığını söyler. Birincisi, gökte bir süs unsurudurlar. İkincisi, şeytanları kovalarlar. Üçüncüsü, kendileriyle yol bulunan alametlerdir.143
Bir rivayete göre Hz İsa (a.s.) şöyle demiştir: “Uyuması zikir, susması tefekkür ve bakışı ibret olan kişiye ne mutlu.”144
Güneş dünyadan 150 milyon km uzakta olmasına rağmen bizim için gerekli olan enerjiyi kesintisiz olarak ulaştırmaktadır. Bu dev cisimde hidrojen atomları devamlı olarak helyuma çevrilmektedir. Yeryüzündeki dengenin devamı ve canlılık için enerjinin çok büyük bir bölümü güneşten sağlanmaktadır. Bu enerjinin yarısı gözle görünür ve ışık olarak alınır. Diğer kısmı ise gözle görülmeyen ve sıcaklık biçiminde ortaya çıkan kızılötesi ışınlardır.145 Güneş Samanyolu’nu oluşturan 200 milyar yıldızdan biridir. Dünyamızdan 325.500 defa büyük olmasına rağmen evrendeki küçük
139 Kaf, 50/ 6.
140 Bk. : Ali-İmran, 3/ 190-194.
141 Zuhayli, Vehbe, Tefsirü’l- Münir, (trc. : Hamdi Arslan vd.), İstanbul, 2005, C. 2, s. 457. 142 Ateş, Süleyman, Kur’an-ı Kerim Tefsiri, Milliyet Gazetecilik A.Ş., 1995, C. I, s. 536. 143 İbn Kesir, a.g.e., C. 14, s. 7985.
144 İbn Kesir, Hadislerle Kur’an-ı Kerim Tefsiri, (Çev.: Bekir Karlığa, Bedrettin Çetiner), Çağrı Yay., İstanbul, 1993, C. IV, s. 1507.
yıldızlardan sayılmaktadır. Astronomların hesaplarına göre güneş, içinde bulunduğu galaksinin hareketi nedeniyle Salor Apex adı verilen bir yörünge boyunca Vega Yıldızı’na doğru saatte 720. 000 km.lik bir hızla hareket etmektedir.146 Nitekim bu konuyla ilgili Kur’an’da: “Güneş de kendisi için (tespit edilmiş olan) bir karar yerine doğru akıp gitmektedir. Bu aziz ve âlim olan Allah’ın takdiridir.”147 buyrulmaktadır.
Güneş orta büyüklükteki bir yıldızdır. Bizim için önemi oldukça büyüktür. Çünkü güneş yeryüzündeki yaşamı besleyen enerji kaynağıdır. Biz enerjimizi besinlerden alırız besinler ise oluşumlarını ancak güneş ışığından gelen enerjiyle sağlayabilirler. Güneşin çapı 1.384000 km’dir. Hacmi dünya hacminin 1 milyon katından fazladır. Güneşin yüzey sıcaklığı 6000 0C civarındadır. Bu sıcaklık merkezde 15-20 milyon 0C’yi bulabilir. Dünya güneşin yaydığı enerjinin ancak milyarda birini alır. Güneş kendi etrafında dönüşünü 25 günde tamamlar.148 Yine güneş sistemimiz 12.000 derecelik bir ısı altında kendisinden ayrılan ve aklın tasavvur edemeyeceği bir hızla uçsuz bucaksız fezaya dağılan elemanların düzensiz karışımından meydana gelmiştir. Düzen anarşinin yerini tutmuştur. O kadar ince bir düzen ki hangi cüz’ün hangi yere yerleşeceğini saniyesiyle tespit etme imkânını bize sağlamıştır ve o derece kusursuz bir denge meydana gelmiştir ki bir milyar yıldan beri değişikliğe uğramamış ve sanki sonsuz olarak sürüp gideceği istidadını göstermiştir. Bütün bunlar bir kanun gereğince olmaktadır. Aynı kanun sayesinde güneş sisteminde gördüğümüz bu düzen diğer alanlarda da hüküm sürmektedir.149
En yakın yıldızların ışığı bize ulaşmak için en azından birkaç yıl boyunca yol kat ederler. Milyarlarca yıl önce yola çıkmış ışınlarını bize yeni yeni ulaştıran çok uzak yıldızlar da vardır.150 Güneşin ışığı dünyaya 8 dk’da ulaşır.151
Güneşin doğma ve batma zamanında meydana gelen değişmeler olmasaydı sürekli yaz veya sürekli kış olabilirdi. Bu değişmeler sonucunda mevsimler meydana gelmekte, böylece bitki ve hayvanların hayatlarını devam ettirebilmeleri için uygun ortam oluşmaktadır.152
146 Yahya, Harun, Kur’an Bilgisi, s. 478. 147 Yasin, 36/ 39-40
148 Temizer, a.g.e., s. 25- 26.
149 Morrison, A. Cressy, Müsbet İlim Yönünden İnsan, Kâinat ve Ötesi, Çev.: Bekir Karlığa, Dergah Yay., İstanbul, 1980, s. 27-28.
150 Temizer, a.g.e., s. 217. 151 Temizer, a.g.e., s. 226.
Güneş aynı zamanda vitamin bakımından da insanlara büyük faydalar sağlamaktadır. Nitekim D vitamini özellikle bebekler ve gelişme çağındaki çocuklar için oldukça önemlidir. Yeterince alınması durumunda omurga ve kemiklerde çatlağa neden olan raşitizm hastalığına neden olur. Bu vitaminin büyük bir bölümü güneşten sağlanmaktadır.153
Güneşle beraber kuşkusuz insanların en fazla dikkatini çeken varlıklardan biri de aydır. Kur’an’da bu konuda şöyle buyrulur: “Ay içinde birtakım yörüngeler tayin ettik. Nihayet o eğri hurma dalı gibi olur da geri döner. Ne güneş aya yetişebilir ne de gece gündüzü geçebilir. Her biri bir yörüngede yüzerler.”154
Ay da tıpkı güneş gibi oldukça ilginç bir yapıya sahiptir. Dünya ile birlikte güneşin etrafında dönerken uzayda “g” harfine benzer bir yörünge çizmektedir. Ayın uzaydaki yörüngesinin şekli kurumuş hurma dalına benzemektedir. Ay, dünyanın etrafında saatte 3659 km.lik bir hızla hareket etmektedir ve bu yüksek hızı sayesinde dünyanın kuvvetli çekim gücünden korunabilmektedir. Ayın hızı daha yavaş olsaydı dünyaya çarpabilecek, daha hızlı olması durumunda ise uzaya savrulacaktı.155 Ay bizden 385.000 km. kadar uzaktadır. Yılda iki defa meydana gelen deniz kabarması
hadisesi ( gel-git ) ayın varlığını münasip bir şekilde bize hatırlatır. Okyanuslarda görülen kabarmalar bazı yerlerde 18 m.’ye kadar yükselir. Hatta ay çekimi sebebiyle yerkabuğu yılda iki defa birkaç santim dışa doğru esner. Ama her şey bize yerli yerinde gözükür. O kadarki bütün okyanusları 10 – 15 m. kabartan ve son derece sert görünüşlü yerkabuğunu esneten korkunç kuvveti biz hiç de hissetmeyiz.156
Ay, ışığı sayesinde gece çalışan insanlara yardımcı olmaktadır. Ayrıca ay tıpkı güneş gibi sene ve ayların hesaplamalarında da kullanılır (Hicri Takvim gibi).
Gökyüzündeki diğer önemli cisimler olan yıldızlar da oldukça ilginçtir. Yıldızların her birinde hikmetler vardır. Bunlar arasında en açık hikmet ise, güneşin hareketlerinde görülür. Bu sayede gece ve gündüz gerçekleşir, günler kısalır ve uzar.157 Yıldızların ışıklarının bize ulaşması da büyük
153 Temel Brıtannıca, Temel Eğitim ve Kültür Ansiklopedisi, Ana Yayıncılık, İstanbul, 1993, C. 29, Vitaminler mad., s. 32.
154 Yasin, 36/ 39-40.
155 Yahya, Harun, Kur’an Bilgisi, s. 483. 156 Morrison, A. Cressy, A.g.e., s. 26. 157 Gazâlî, Kimyâ-yı Saâdet, C. II, s. 875.
farklılıklar gösterir. Hatta yapılan araştırmalar bize birçok yıldızın ışığının yıllar hatta yüzyıllar sonra ulaşabileceğini göstermiştir.158
Yıldızlar insanın gönlüne ferahlık verir ve gökyüzünün süsleridir. Ayrıca yıldızlar, insanların yönlerini bulmasında da büyük kolaylıklar sağlar. Örneğin Kutup Yıldızının hareketi daima kuzey yönünü gösterir. Bu sayede insanlar karada ve denizde yönlerini bulurlar.159 Nitekim ayette de: “O, kara ve denizin karanlıklarında kendileri ile yol bulasınız diye sizin için yıldızları yaratandır. Gerçekten biz bilen bir toplum için ayetleri geniş geniş açıkladık.”160 buyrulmuştur.
Gazâlî, “Hükümdarlar saraylarının tavanlarını göz alıcı bir şekilde nakış ve ziynetlerle süslerler. Lakin bu bir süre sonra insana bıkkınlık verir. Ancak gökyüzü daima insana ferahlık verir. Ayrıca gökyüzünün renginin mavi olması da önemlidir. Zira yeşil ve maviye bakmak, göz sıhhati için uygun olandır.”161 demiştir. Gerçekten de Allah’ın yüceliğinin ne denli olduğunu görmek için gökyüzüne bakmak ve onu tefekkür etmek oldukça önemli bir durumdur. Zira o gökyüzü ibret alınacak delillerle doludur.