Eğitimde önemli işlevleri olan Görsel Sanatlar dersinin öğretimini yapacak olan sınıf öğretmenleridir. Bu nedenle, sınıf öğretmeni yetiştiren programda öğretmen adaylarının görsel sanatlar öğretimi alanında çok yönlü anlayışları kapsayacak hem kuramsal hem de uygulamalı bir eğitim görmeleri gerekir. YÖK Eğitim Fakültelerinde yeniden düzenleme yaparak 2006-2007 eğitim-öğretim yılından itibaren yeni öğretmen yetiştirme programlarını uygulamaya koymuştur. Bu bağlamda yapılan düzenlemelerden biri de Sınıf Öğretmenliği Lisans Programında “Görsel Sanatlar Öğretimi” adıyla 3 saatlik uygulamalı bir dersin yer alması olmuştur. Sınıf öğretmeni adaylarının görsel sanatlar öğretimine yönelik çeşitli etkinlik ve sanatsal teknikleri uygulamalı olarak öğrenmelerine olanak tanınması olumlu bir gelişme olarak görülmektedir. Sınıf öğretmeni adaylarının 7. dönemde gördüğü Görsel Sanatlar Öğretimi dersi ilk olarak 2009-2010 öğretim yılı güz döneminde okutulmuştur. Bu ders aracılığı ile sınıf öğretmeni adaylarının görsel sanatlar öğretimine ilişkin bilgi ve becerilerini uygulamalar yoluyla pekiştirmeleri ve İlköğretim Görsel Sanatlar Dersi Öğretim Programında yer alan öğrenme alanları ile sanat eğitiminin
31
disiplinlerine yönelik içeriği uygulamalar aracılığı ile deneyimlemeleri öngörülmektedir. Bu derste yapılan uygulamaların sınıf öğretmeni adaylarının bakış açılarına göre betimlenmesi, meslek yaşamlarında daha kullanılabilir yönde geliştirilmesi ve gelecekte Görsel Sanatlar dersini uygulayacak olan sınıf öğretmenlerinin alan eğitimine ilişkin uygulamalarını biçimlendirmesi bakımından önemli görülmektedir (Katrancı, 2008; Sağ, 2008).
2.4.1. Görsel Sanatlar Eğitiminde Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Önemi
“Her şeyin ekonomik güçle ölçüldüğü, insanın sadece bir üretim aracı olarak görüldüğü dünyanın her yerinde; saygınlığı getirdiği parayla ölçülen mesleklere artan ilgi nedeniyle, öğrencilerin üniversiteye girme yarışı içine sokulmaları, okullardaki derslerin dil ve sayı üzerine yoğunlaştırılmasını doğurmuş, Sanat Eğitimi dersleri ise öğretim programlarının peşinde sürüklenen bir takıntı durumuna düşürülmüştür. Bizde ise bu durum hepimizin bildiği sefil bir sözde tam anlamını düzeysizleştiren kültür yapısı, daha iyi bir yaşam için daha güzel bir çevre özlemi, çocuklarımızın ve gençlerimizin işlenmeyi bekleyen sanatsal zekâları ve yaratıcılıkları sanat eğitimini toplumumuz için her zamankinden daha önemli ve zorunlu kılmaktadır (Kırışoğlu, 1990, s. 90)
İnsanların olanı koruyan değil, onu değiştiren, dönüştüren, yenileyen doğrultuda eğitilmesi yaratıcı düşüncenin davranış geliştirmesi ile olanaklıdır. Yaratıcı düşünce, malzemeye egemen olunmayan, malzeme ile amaçsız, ilkesiz uğraşıların sonunda ortaya çıkan rastlantılardan oluşmaz. "Yaratıcılık disiplinli çalışmanın coşku kadar, sonucun, süreç kadar önemle ele alındığı durumlarda gelişir" (Kırışoğlu, 1990, s. 95). Sanat eğitimi öğretimi okullarda bir disiplin alan olarak öğretilmelidir." (Kırışoğlu, 1990, s. 97). Müfredat programlarının, Milli Eğitim Bakanlığı yönetim ve denetim kadrolarının, öğretmenlerin, ana-babaların ve öncelikle sınıf öğretmenleriyle Görsel Sanat Eğitimi öğretiminin yani Resim-İş Dersini bir disiplin alan olarak benimsemeleri gerekmektedir. Görsel Sanat Eğitimi öğretiminin önemi ve gerekliliği yönetici, denetici, eğitimci ve ana- babalarca öncelikle benimsenmelidir. Sınıf öğretmenlerinin öğrencileri birebir, sınıf ve okul düzeyinde izleyebilmeleri özelliklerinden doğan resim dersinde etkin bir işleve sahip oldukları yadsınmamalıdır.
Sınıf öğretmenlerinin sanatsal eğitim ve öğretim etkinliklerine katılımları sağlanmalıdır. Resim-İş öğretmenlerinin, eğitsel - öğretisel alan kapsamlarının, bildiride ele alınan sorunlar düzleminde yeniden belirlenmesi gerekmektedir.
32
2.4.2. Görsel Sanatlar Eğitiminde Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Amacı
Öğretmenlik Uygulaması dersinin amaçları (YÖK,1998,s.28), Uygulama okulunun değişik sınıflarında öğretmenlik yaparak öğretmen yeterliliklerini geliştirebilme, kendi alanının ders programını anlayabilme, ders kitaplarını değerlendirebilme, ölçme ve değerlendirme yapabilme, öğretmenlik uygulaması sırasında kazanmış olduğu deneyimleri arkadaşları ve uygulama öğretim elemanı ile paylaşarak kendisini bu yönde geliştirebilme şeklindedir (Katrancı. 2008; Sağ, 2008).
Öğretmen adayının Öğretmenlik Uygulaması dersiyle, Okul Deneyimi derslerinde edindiği bilgi ve deneyimleri kullanarak öğretmenlik mesleğini gerçek bir öğretmen olarak yürütmesi istenmektedir. Öğretmenlik Uygulaması dersi, öğretmen adayının öğretmenlik mesleği yeterliliklerine sahip olup olmadığı konusunda karar verme bakımından da kritik bir konumda bulunmaktadır (Sağ, 2008).
Öğretmenlik Uygulaması dersi ile öğrencinin, öğretmenlik mesleğinin özelliklerini ve mesleğini yürüteceği kurumu çeşitli yönleriyle tanıması, öğretmen adayının aynı zamanda öğretmenlik mesleğinin bazı özelliklerini yerinde gözlemesi ve öğreticilikle ilgili uygulamaları gerçekleştirerek mesleğe uyum sağlaması beklenmektedir.
2.4.3. Öğretmenlik Uygulaması Dersinde Uygulama Öğretmeni ve Öğretmen Adayının Rolü
Hizmet öncesi öğretmen eğitimi programları çerçevesinde, okul uygulama çalışmalarında öğretmen adaylarına mesleki bakımdan yardımcı olmak üzere görevlendirilen öğretmenler, uygulama öğretmeni olarak adlandırılmıştır. Uygulama öğretmeni, öğretmen adayına öğretmenlik mesleğinin gerektirdiği bilgileri, tutumları ve becerileri kazanması sürecinde ona destek, rehberlik ve danışmanlık hizmetleri sunmak üzere görevlendirilmiştir (YÖK, 1998, s. 6).
Okul uygulama çalışmalarının etkili biçimde gerçekleştirilmesinde en önemli görev, “uygulama öğretmeni” olarak tanımlanan öğretmenlere düşmektedir (Evertson ve Smithey, 2000; Giebelhaus ve Bowman, 2002). Okul ortamında öğretmen adaylarının mesleki bakımdan gelişmelerini sağlamada öğretmen adaylarıyla daha uzun zaman birlikte olmalarından ve onlarla doğrudan etkileşim içerisinde bulunmalarından dolayı uygulama öğretmenlerinin diğer görevlilere göre daha önemli bir işleve sahip oldukları düşünülmektedir. Ayrıca, uygulama öğretmenlerinin ve öğretmen adayından sorumlu olan üniversite öğretim elemanının, sürekli iletişim içerisinde bulunması gerektiği, öğretmen
33
adaylarına sosyal destek sağlanması gerektiği, uygulama öğretmenlerinin sınıf disiplini konusunda öğretmen adaylarına rehberlik yapması gerektiğini belirtmektedir (Hsu, 2005). Öğretmenlik Uygulaması dersinin işleyiş ve uygulanmasında öğretmen adayını değerlendirme görevi, uygulama öğretim elemanı ile uygulama öğretmeninin ortak sorumluluğuna verilmiştir. Değerlendirme sürecinde, uygulama öğretim elemanı ve uygulama öğretmeni, öğretmen adayının çalışmalarını sınıf ortamında gözlemlerler. Gözlem verilerini, öğretmen adayına verip kendisi ile ilgili yapılan eleştirileri görmesi açısında Gözlem Formuna kaydederler. Öğretmen adayının başarısının büyük bir bölümünü, öğretmen adayının öğretmenlik mesleği becerilerini ne düzeyde gerçekleştirdiğini gösteren ve gözlem formu verilerine dayalı olarak doldurulan Öğretmenlik Uygulaması Değerlendirme Formu sonuçları oluşturmaktadır. Diğer bir bölümünü ise, öğretmen adayının uygulama süresince düzenlemiş olduğu Öğretmenlik Uygulaması Dosyası oluşturmaktadır. Öğretmen adayı, dosyasında çalışma planına, anlatacağı derslerle ilgili ayrıntılı hazırlık ve uygulama öğretmeni/uygulama öğretim elemanı tarafından doldurulan değerlendirme formlarına, uygulamada yararlandığı öğretim materyallerine, uygulama süresinde yaptığı sınav ve cevap anahtarı örneklerine, okul aile birliği ve veli toplantı tutanaklarına ilişkin bilgilere yer verir (Ayas ve diğerleri, 2006; Baştürk ve Kızılkaya, 2003;YÖK, 1998).
2.5. Görsel Sanatlar Eğitiminde Öğretmenlik Uygulaması Dersinin Uygulanışında