Fiziksel Uygunluğun Değerlendirilmes

Fiziksel uygunluk tanımları için değişik görüşler ortaya atılmıştır. Bu tanımlar;

Harrison Clarke tarafından; yorulmadan, uyanık ve istekli bir şekilde günlük işleri

yapabilme kabiliyeti ve boş zamanları değerlendirmedeki ve ansızın çıkabilecek olaylardaki ortaya konan enerji şeklinde açıklanmıştır 71_.

Amerikan Tıp Birliği ve Fiziksel Uygunluk Komitesi (APHER) tarafından;

fiziksel eforlara uyabilme ve onlara uygun cevap verebilme kapasitesi olarak tanımlanmıştır.

Asmussen tarafından; kısa süreli, yüksek şiddetli eforları fazla yorgunluk

duymaksızın yapabilmesi diye ifade edilmiştir 71.

Dünya Sağlık Örgütü (WHO) tarafından; sosyal, mental ve fiziksel iyilik hali

olarak tanımlanmıştır 71.

İlk fiziksel eğitim programları 1860 yılında Amerika’da, sağlıklı olmak için yoğun fiziksel aktivite gerektiği görüşü ile oluşturulmuştur. Eğitimciler ve doktorlar, egzersizin çok faydalı olduğuna inanarak, kolej ders programları içinde fiziksel eğitime yer vermişlerdir. Okul düzeyindeki bu programlar, kas kuvveti ve esnekliği geliştirici jimnastik hareketlerini içermekteydi. 1900-1940 yılları arasında fiziksel eğitim programlarında değişiklik yapılarak spor/oyun becerilerinde ve eğlendirici aktivitelerin psikososyal yönlerinin değerlendirilmesinde, uygunluk kavramına yer verilmiştir. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra toplumun fiziksel uygunluk yapısını belirleme önem kazanmıştır. 1954 yılında Kraus ve Hirschland yaptıkları araştırma ile Amerikan gençliğinin, Avrupa gençliğinden daha az uygun olduğunu belirtmelerinden sonra Amerika Başkanı Eisenhower başkanlığında President’s Council on Physical Fitness kurumunu kurmuştur. Bu kuruluş çocukların uygunluklarını geliştirici yönde yıllarca hizmet vermiştir 71, 72_.

Fiziksel uygunluk; kalbin, kan damarlarının, akciğerlerin ve kasların optimum verimlilikte fonksiyon göstermesi olarak tanımlanabilir. Geçmiş yıllarda uygunluk, günlük aktiviteleri, yorgunluğa ulaşmadan gerçekleştirebilme kapasitesi olarak kabul

edilmekteydi. Endüstri devrimine bağlı olarak değişen yaşam tarzıyla birlikte otomasyonun gelişmesi, boş vakitlerin artması bu tanımın yeterli olmamasına neden olmuştur. Günümüzde fiziksel uygunluk, vücudun, çalışırken veya serbest zaman faaliyetlerinde etkili ve verimli çalışabilme kabiliyeti ve acil durumlarla karşılaşıldığında hipokinetik hastalıklara karşı dayanıklı olabilmeyi tanımlamaktadır 73.

Verilen standart kriterlere uygunluk derecesi olan fiziksel uygunluk, mobilite, kas kuvveti, anaerobik güç, dayanıklılık ve nöromusküler koordinasyon düzenlemesini içermektedir. Çocukların uygunluğunu saptamada kullanılan yedi basit test yöntemi bugün artık geçerliliğini korumaktadır. Bunlar; kuvvet, güç, dayanıklılık, esneklik, çeviklik, hız, koordinasyon ve dengedir. Bu çalışmada da tüm bu kriterlerin çeşitli testlerle değerlendirildiği Eurofit Test Bataryası kullanılmıştır 35, 72.

Son zamanlarda nüfusu temsil edebilecek yüzdelik normlardan daha çok kriter- referans standartları ile karşılaştırılarak değerlendirilebilen sağlıkla ilişkili fiziksel uygunluk tartışılmaktadır. Bu tür standartlar, fiziksel olarak inaktif durum veya düşük fiziksel uygunluk düzeyleri ile ilişkili rahatsızlıkların gelişim riskini en aza indirmek, kabul edilebilir veya uygun fonksiyon kapasitesi düzeylerini sürdürmek için gerek duyulan fiziksel uygunluk düzeylerini karşılaştırarak belirlenir 74.

2.7.1. Eurofit Test Bataryası’nın Avrupa’da Gelişimi ve Tarihçesi

Eurofit; bedensel yetenek, sağlık ve beden eğitiminin önemli bir bileşenidir. Avrupa için eğitsel bir araç olan Eurofit, bedensel yeteneğin ne olduğunu anlamak ve onu kazanmaya çalışmak için uygulanan, aynı zamanda genel eğitimin bütünleyici bir parçasıdır. Çocuklarda bedensel yeteneğin tanımlanması ve değerlendirilmesi için araştırmalarda yararlanılabilecek ve okullarda uygulanabilecek etkin yöntemler geliştirilmesi şeklinde yaklaşım gerektiren bir alanda, Avrupa düzeyine koordineli pek çok araştırma sonucu olan bu testler, iyi bir değerlendirme kaynağıdır 72, 75.

Avrupa’daki okul çağı çocuklarının fiziksel uygunluğu ölçme ve referans veri tabanı oluşturma düşüncesi ilk olarak 1977 yılında Spor Araştırma Enstitüleri’nin yapmış olduğu toplantılardan ortaya çıkmıştır. Bu projenin başlıca hedefleri;

1) Avrupa’da yaygın bir şekilde kabul edilebilecek bir test bataryası oluşturmak, 2) Öğretmenlere, öğrencilerinin fiziksel uygunluklarını değerlendirmede yardımcı

olmak,

3) Toplumun, sağlıkla ilgili uygunluklarının ölçümlerine yardımcı olmaktır 68, 76, 77. Bu hedeflerin daha iyi anlaşılabilmesi ve fiziksel uygunluk testleri için bir dizi seminer organize edilmiştir. İlk seminer 1978’de kasım ayında Paris’te, Ulusal Spor ve Beden Eğitimi kurumunda gerçekleşmiş olup, amacı; okul çağı çocuklarının fiziksel uygunluk araştırma metodlarını ve ilkelerini ortaya koymaktı. Seminerde, fiziksel uygunluğu oluşturan faktörleri belirlemek ve bu fiziksel uygunluk faktörlerini kapsayan, her Avrupa ülkesinde kullanılabilecek ölçüm kriterleri oluşturmak amaçlanmıştır. Sonuç olarak, sağlıklı ve iyi olabilmeyi sağlayan öğeler arasında, yapısal faktörler ( boy, kilo, vücut yağ oranı) ve fonksiyonel faktörler (kalp dayanıklılığı, kas kuvveti, esneklik, sürat ve koordinasyon) belirlenmiştir 68, 76, 77.

İkinci seminer 1980’de haziran ayında, Birmingham Üniversitesi, Beden Eğitimi Bölümü’nde yapılmış olup, kalp dayanıklılığının değerlendirilmesi tartışılmış ve bu amaçla değerlendirmek için birkaç test belirlenmiştir. Sonuç olarak 1981’de Spor Geliştirme Komitesi tarafından kabul edilen maddeler;

1) Okul çağı çocuklarındaki kalp dayanıklılığını belirlemeye yarayan bisiklet ergometresi ve kalp atım hızı kaydedilerek dakikada 170 kalp atım hızıyla fiziksel iş kapasite testinin oluşturulması,

2) Bisiklet ergometresi bulunmayan okullar için, özel bir alet gerektirmeyen basit alternatif testlerin kullanılması kabul edilmiştir 68, 76, 77.

Üçüncü seminer ise 1981 yılı mayıs ayında, Belçika Leuren Katolik Üniversitesi Beden Eğitimi Enstitüsü tarafından yapılmış olup, motor uygunluğun boyutları, uygun olan testler ve test prosedürleri tartışılmıştır. Seminer sonunda, bazı ulusal araştırmalar tarafından da kabul gören 3 faktör için iki test seçeneği eklenmiştir 68, 76, 77_.

Dördüncü seminerde Yunan Olimpiyat Komitesi Spor Araştırma Enstitüsü ve Uluslararası Olimpiyat Akademisi tarafından, Antik Olimpiya’da gerçekleştirilmiş olup, kalp dayanıklılık testlerinde bulunan ergometrik prosedürlerle ilgili problemleri çözmek

ve alternatif test prosedürleri bulmak amacıyla yapılmıştır 68, 76, 77.

Dört araştırma semineri sonucunda, Spor Araştırmaları Uzmanlar Komitesi 3 alternatifle 10 test ve kalp dayanıklılığı ölçebilecek 2 alan testini içeren Eurofit Test Bataryası’nı ve 1983 yılında geçici el kitabını onaylamıştır 68, 76, 77.

Beşinci seminer 1986 yılı mayıs ayında, İtalyan Ulusal Olimpik Komitesi tarafından Formia’da yapılmıştır. Üye olan 15 Avrupa ülkesinde 50.000’i aşkın okul çocuğuna uygulanan testler, sonuçları, uygulanabilirliği, geçerlilik ve güvenilirliği bu seminerde tartışılmıştır. İzmir’de 1990’da yapılan toplantıda tavsiyeler ve bazı ufak düzeltmeler sonucunda el kitabının ikinci baskısı kabul edilmiştir 68, 76, 77_.

Avrupa Konseyi Bakanlıklar Komitesi, 15 Mayıs 1987’de üye devletlere Eurofit Yetenek Testleri konusunda, Avrupa Konseyi Tüzüğü’nün 15/b maddesine dayanarak;

1) Avrupa Konseyi’nin amacının, özellikle sosyal, kültürel ve bilimsel alanlarda ortak hareketler ve anlaşmalar aracılığı ile sosyal gelişimlerini kolaylaştırmak için üyeleri arasında sıkı bir birlik kurmak olduğunu hatırlatarak,

2) Beden yeteneğinin sadece spor ve beden eğitiminin değil, sağlık durumu için gerekli bir bileşeni olduğunu kabul ederek,

3) Beden yeteneğinin öğretilmesinin, kişinin kendisini tanımasına ve beden kondisyonu kazanmasına teşvik etmeye önemli ölçüde katkıda bulunabileceğini düşünerek, Eurofit’in okul çağındaki çocuklarda tatbik edilmesinin uygun olduğu ve bu test bataryasının özellikle bu sayılan amaçları gerçekleştirmeye yönelik olduğunu kabul etmiştir 68, 72, 77.

2.7.2. Eurofit Test Bataryası’nın Uygulanmasının Temel Nedenleri

Eurofit testleri, bedensel yeteneğin boyutlarını (kalp ve solunum dayanıklılığı, kuvvet, kas dayanıklılığı, hız esneklik, denge) ölçebilecek unsurları içermektedir. Eurofit testleri çocukta kişiliğin tanınması ve sorumluluk duygusunun gelişmesi için düşünülmüş olmakla beraber, 6-18 yaş grubunda başarı ile uygulanmıştır. Eurofit; çocuklarda bedensel yeteneğin tanımlanmasında ve değerlendirilmesi için araştırmalarda yararlanılabilecek ve okullarda uygulanılabilecek, uluslararası düzeyde koordineli pek çok araştırmanın meyvesidir 69, 78, 79. Eurofit Test Bataryası’nın ortaya çıkmasında üç ana sebebi;