Fiyat Kayması (Slipaj)

Foreks piyasasında açık pozisyonunuzu kapatırken emri verilmiş olduğu fiyat seviyesi ile emrin gerçekleştiği fiyat seviyesi arasında oluşan fiyat farkıdır ve genel olarak yatırımcının dezavantajına gerçekleşen fiyat kayması hareketidir (www.gcmforex.com, 05.02.2019).

33 2.1.4.4.5. Forekste Emir ÇeĢitleri

Foreks piyasasında piyasa emri ve bekleyen emirler olmak üzere iki ana emir türü vardır. Piyasa emirleri anlık olarak alım ya da satım yaparak gerçekleşen emirlerdir. Bekleyen emirler ise dört seçenek olarak yatırımcıya sunulmuştur.

Bunlar; zarar kesme emri (stop-lossorder), kar alma emri (takeprofitorder), korunma emri (hedgeorder) ve sell stoptur (Altaş, 2012: 45).

2.1.4.4.5.1. Zarar Kesme Emri (Stop-LossOrder)

Yatırımcının zararını sınırlandırabileceği bir emir türüdür. Yatırımcı alış yönündeki açmış olduğu işlemi için piyasadaki dalgalanmalara göre katlanabileceği zarar noktasını belirleyerek anlık fiyatın altında bir zararı durdur emri konumlandırabilir. Satış yönünde açmış olduğu işlemi içinse anlık fiyatın üstünde katlanabileceği bir zarar noktasına konumlandırarak kendini koruma altına alabilir (Altaş, 2012: 41).

2.1.4.4.5.2. Kar Alma Emri (Take Profit Order)

Karı alma emri, yatırımcının anlık olarak açmış olduğu bir işlemde piyasa dalgalanmalarına karşın kendini tatmin edebileceği bir kar noktasına karı al emri girerek piyasada belirlenen fiyata geldiğinde pozisyonun karı alarak kapatılması emridir (Altaş, 2012: 41).

2.1.4.4.5.3. Korunma Emri (Hedge Order)

Korunma emri, yatırımcının herhangi bir sebepten dolayı açmış olduğu mevcut pozisyonun tersinde bir işlemi tek tıklamayla açmasına olanak sağlayan bir emir türüdür.

34

2.1.4.4.5.4. Sell Limit (SatıĢ Limit) Emri

Piyasada şu anda oluşan fiyattan daha yüksek bir seviyeye gelmesi durumda gerçekleşecek olan satış emridir. Yatırımcı önce piyasanın yükseleceğini daha sonra ise düşeceğini düşündüğü durumlarda kullanabileceği bir bekleyen satış emri türüdür (ALB Forex, 2016: 16).

2.1.4.4.5.5. Sell Stop (SatıĢ Stop) Emri

Sell stop emri için ilk olarak piyasada anlık olarak görülen fiyatın daha da altında bir fiyattan satış yapmak için ya da yatırımcının kendisinin belirlemiş olduğu destek seviyesinin kırılması durumunda fiyatın daha da düşeceğini düşünmesi ihtimalinde kullanabileceği bir bekleyen emir türüdür (Altaş, 2012: 50).

2.1.4.4.5.6. Buy Limit (AlıĢ Limit) Emri

Yatırımcının piyasada anlık olarak oluşmuş fiyatın daha da altında bir seviyeye ulaşması durumu ile gerçekleşecek olan alış emridir. Kısacası piyasanın şu anda bulunduğu fiyatın altında bir fiyatla alış işlemi gerçekleştirmek amacıyla kullanılan bir emirdir (ALB Forex, 2016: 16).

2.1.4.4.5.7. Buy Stop ( AlıĢ Stop) Emri

Yatırımcının piyasa da şu andaki bulunan fiyat seviyesinin üstünde bir fiyattan alış yapmak için kullandığı bir bekleyen emir türüdür. Burada ki amaç yatırımcının belirlediği bir direnç noktasının kırılması halinde piyasanın daha da yükseleceği ihtimalini değerlendirmesidir. Direnç kırılmaması olasılığı nedeniyle gerçekleştirilen emir türüdür (Altaş, 2012: 50).

35

2.1.4.4.6. Foreks Piyasasında Hesaplamalar

Foreks piyasasında yatırımcılar yapacakları işlemler için veya açmış oldukları işlemlerin bakiyelerine olan etkilerini kontrol etmek amacıyla, aracı kurumlar ise yatırımcıların işlemlerini kontrol etmek amacıyla hesaplamalardan yararlanırlar.

2.1.4.4.6.1. Teminat (Margin) Hesaplama

Teminat; yatırımcının işlem yapmadan önce hesabında bulunması gereken miktardır. Foreks piyasasında teminat hesaplamaya ilişkin örnekler aşağıda yer almaktadır.

Bakiye 4000 USD

Varlık 4000 USD

EUR/USD (işleme girilen fiyat) 1,33000

Kaldıraç 1:100

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

Teminat= (1,33000*100000)/100= 1,330 USD. Görüldüğü üzere örnekteki verilere göre yatırılması gereken teminat tutarı 1,330 USD’dir.

Bakiye 15000 USD

Varlık 15000 USD

EUR/USD (işleme girilen fiyat) 1,33000

Kaldıraç 1:10

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

Teminat= (Parite Değeri*Lot Büyüklüğü)/ Kaldıraç Katsayısı

36

Teminat= (1,33000*10000)/10= 13,300 USD. Görüldüğü üzere örnekteki verilere göre yatırılması gereken teminat tutarı 13,300 USD’dir.

2.1.4.4.6.2. Teminat (Margin) Seviyesi Hesaplama

Teminat seviyesi; yatırımcının işlem açtığı mevcut varlığının teminatına oranını belirlemek amacıyla kullanılır. Foreks piyasasında teminat seviyesi hesaplamaya ilişkin örnek aşağıda yer almaktadır.

Bakiye 4000 USD

Varlık 4000 USD

EUR/USD (işleme girilen fiyat) 1,20000

Kaldıraç 1:100

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

Teminat= (1,20000*100000)/100= 1,200 USD

Teminat Seviyesi= (4000/1,200)*100= %333,33 örnekte yer alan verilere göre teminat seviyesi %333,33’dür.

2.1.4.4.6.3. Teminat Tamamlama Çağrısı (Margin Call) Hesaplama

Yatırımcının yaptığı işlemin zarara uğraması sonucunda teminatının belirli oranının erimesi sonucunda hesaplanarak bilgilendirilmesi amacıyla kullanılır.

Foreks piyasasında teminat tamamlama çağrısına hesaplamaya ilişkin örnek aşağıda yer almaktadır.

Teminat Seviyesi= (Varlık/ Teminat)*100

37

Bakiye 20000 USD

Varlık 20000 USD

EUR/USD (işleme girilen fiyat) 1,20000

Kaldıraç 1:10

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

Teminat tamamlama çağrısının oranı %50 kabul ediliyor.

Teminat= (1,20000*100000)/10= 12.000 USD

12.000USD*(0,50)= 6.000USD Varlık, 6.000 USD olduğunda teminat tamamlama çağrısı yapılır (marjincall).

20.000-6.000=14.000 USD’lık erime olduğunda yani zarar durumuna düştüğünde yatırımcıya teminat tamamlama çağrısı yapılır.

14.000/10 USD= 1.4pips fiyat 1,4 pips düşüş yönünde hareket edince yatırımcıya teminat tamamlama çağrısı (magrin call ) yapılır.

1.20000-0.14000=1.06000 (alış işlemi olduğu için, fiyat aşağı yönde hareket ettikçe teminat tamamlama çağrısı riski artar). Parite 1.06000 fiyat seviyesine geldiğinde teminat tamamlama çağrısı (magrin call) yapılır.

2.1.4.4.6.4. Pozisyonların Kapatılması (Stop Out) Hesaplama

Yatırımcının açmış olduğu işlem sonucunda zarara girmesi sonucunda teminatının belirli bir oranda erimesi ile işlemlerin otomatik olarak aracı kurum tarafından kapatılması için kullanılır. Foreks piyasasında pozisyonların kapatılmasına ilişkin hesaplamaya örnek aşağıda yer almaktadır.

Bakiye 20000 USD

Varlık 20000 USD

EUR/USD (işleme girilen fiyat) 1,20000

Kaldıraç 1:10

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

38

Pozisyon kapatılması oranı %20 kabul ediliyor.

Teminat= (1,20000*100000)/10= 12.000 USD

12.000USD*(0,20)= 2.400USD Varlık, 2.400 USD olduğunda pozisyon otomatik olarak kapatılır (stop out).

20.000-2.400=17.600 USD’lık erime olduğunda yani zarar edince pozisyon otomatik olarak kapatılır.

17.600/10000 USD= 1,76 fiyat 17,6 pips düşüş yönünde hareket edince pozisyon otomatik olarak kapatılır (stop out).

1.20000-0.17600=1.02400 (alış işlemi olduğu için, fiyat aşağı yönde hareket etmeye devam ettikçe pozisyonların kapatılması riski artar). Parite 1.02400 fiyat seviyesine geldiğinde pozisyon otomatik olarak kapatılır.

2.1.4.4.6.5. Kar/ Zarar Hesaplama

Yatırımcının açmış olduğu işlemlerin kapatılmadan veya kapatıldıktan sonra kar ve zarar durumunu hesaplamak amacıyla kullanılır. Foreks piyasasında kar ve zarar hesaplamasına ilişkin örnek aşağıda yer almaktadır.

EUR/USD İlk Fiyat 1,12354

Lot 1 (=100000 birim)

Tür Alış (=buy, long)

Son Fiyat 1,12454

İlk fiyat 1,12354 seviyesindeyken, 1,12454 seviyesine yükselmesi durumunda EURUSD paritesinin 10 pip yükselmesi anlamına gelmektedir. Pratik olarak, pip 10 USD ile çarpıldığında; 10 pip* 10 USD= 100 USD kar elde etmiş olmaktadır. Açılan işlemin sözleşme büyüklüğüne göre hesaplandığında ise;

(1,12454-1,12354) *100000= 100 USD kar elde etmiş olmaktadır.

39

2.1.4.4.7. Foreks’te Temel Analiz ve Teknik Analiz

Foreks piyasasında gelecekte oluşabilecek fiyatların öngörülebilmesi amacıyla temel ve teknik analiz yöntemleri kullanılmaktadır. Temel ve teknik analiz ayrıntılı olarak anlatılmıştır.

2.1.4.4.7.1. Temel Analiz

Temel analiz, fiyatların hareket etmesine neden olan siyasi, ekonomik, yaşanan sosyal olaylar, dışsal faktörler bunun gibi her türlü bilginin kapsandığı ve bunların doğal yansımaları sonucu spekülasyona yol açan tüm değişimleri inceleyen bir sistemdir (AHL Forex, 2016: 18).

Temel analiz değerlendirmesinde, daha önce yayınlanmış olan veriler ve verinin açıklanmasıyla beraber piyasada oluşması beklenen durum ile karşılaştırması yapılır (ALB Forex, 2016: 34).

Foreks yatırımcıları açısından kolaylık olması amacıyla aracı kurumların yayınlamış oldukları ekonomik takvim verileri ile temel analiz değerlendirilmesi yapılabilir.

40 Şekil 2. Ekonomik Takvim

Kaynak: GCM Forex, https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim,

11.10.2019

Temel analizde değerlendirilebilecek birçok veri bulunmaktadır. Bunlardan bazıları; tarım dışı istihdam verisi, sanayi üretim verisi, gayri safi yurtiçi hasıla verisi, faiz oranları, enflasyon oranı ve PMI Endeksi olarak sıralanabilir. Bunlar kısaca aşağıda açıklanmıştır.

Tarım DıĢı Ġstihdam Verisi: ABD için genel olarak her ayın birinci haftası cuma günü açıklanan tarım dışı istihdam verisi, ilgili aya dair tarım dışında çalışanların sayılarındaki değişimi göstermektedir (ALB Forex, 2016: 35).

41

Mevsimlik işçilerin yaz aylarında çalışan miktarının hesaplanmasında sağlıklı sonuçlar elde edilememesi nedeniyle tarımda çalışanların dışarıda bırakılarak hesaplanması ile daha sağlıklı veriler elde edilmesini sağlamaktadır. Düzenli gelire sahip olan insanların artması talebin artmasına ve ekonomik büyümenin canlanmasını sağlamaktadır (AHL Forex, 2016: 23). Bu verinin beklentilerin üzerinde gelmesi Dolar’ın değer kazanmasını sağlarken, beklentilerin altında gelmesi Dolar’ın değer kaybetmesine yol açabilmektedir.

4 Ekim 2019 Tarihine ait Amerika Birleşik Devletlerine ait tarım dışı istihdam verisine ait bilgi Şekil 3’de yer almaktadır. Açıklanan veri beklentinin altında olduğu için para birimini olumsuz etkilemiştir.

Şekil 3. Tarım Dışı İstihdam Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

Sanayi Üretim Verisi: Ülkelerin mal üretimindeki durumları hakkında bilgi veren veridir. Yüksek bir sanayi üretim verisi açıklanması durumunda ülke para birimini olumlu olarak etkileyen bir veridir (Altaş, 2012: 9).

7 Ekim 2019 Tarihine ait Çekya’ya ait sanayi üretim verisine ait bilgi Şekil 4’te yer almaktadır. Açıklanan veri beklentinin üzerinde olduğu için para birimini olumlu etkilemiştir.

42 Şekil 4. Sanayi Üretim Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

Gayri Safi Yurtiçi Hasıla (GSYĠH) Verisi: Ülkede üretilen, nihai tüketiciye ulaştırılmış tüm mal ve hizmetlerin toplamından oluşmaktadır. GSYİH ülkenin ekonomisi ( büyüme dönemi, durgunluk dönemi gibi) hakkında bilgi verir (ALB Forex, 2016: 35). Başka bir şekilde ülkelerin ekonomik büyümeleri hakkında bilgi vererek piyasaya yön vermektedir. Veri beklentinin üzerinde gelirse ülke para birimi üzerinde olumlu etki yaratırken, beklentinin altında gelmesi durumunda olumsuz etki yaratmaktadır (AHL Forex, 2016: 26).

10 Ekim 2019 Tarihine ait İngiltere’ ye ait gayri safi yurtiçi hasıla verisine ait bilgi Şekil 5’te yer almaktadır. Açıklanan veri beklentinin üzerinde olduğu için para birimini olumlu etkilemiştir.

43 Şekil 5. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

Faiz Oranları Verisi: Ülke merkez bankalarının açmış oldukları veridir. Faiz oranlarının arttırılması durumunda milli paraya olan talep atarken bunun doğal sonucu olarak paranın değeri de artar. Ancak faiz oranları düşürüldüğünde talep azalacağı için bunun doğal sonucu olarak da para biriminin değeri düşecektir (AHL Forex, 2016: 24).

11 Ekim 2019 Tarihine ait Peru’ya ait faiz oranı verisine ait bilgi Şekil 6’da yer almaktadır. Faiz oranı kararı bir önceki açıklanan veri ile aynı olduğundan para birimine bir etkisi olmamıştır.

Şekil 6. Faiz Oranları Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

44

Enflasyon Oranı Verisi: Talep kaynaklı oluşan enflasyon fiyatlarda genel olarak oluşmuş olan düzeyin sürekli ve hissedilir bir şekilde yükselmesi durumuna denir (Altaş, 2012: 9). Enflasyon verisi deflasyon olan bir ülkede verinin beklentinin üstünde açıklanması durumunda o ülke para biriminin değer kazanmasına neden olurken enflasyon olan bir ülkede verinin beklentinin üstünde açıklanması durumunda o ülke para biriminin değer kaybetmesine neden olmaktadır (AHL Forex, 2016: 23).

6 Eylül 2019 Tarihine ait İngiltere’ye ait enflasyon beklentisi verisine ait bilgi Şekil 7’de yer almaktadır. Enflasyon oranı bir önceki açıklamadan bir miktar daha artmıştır. Ancak açıklamanın ülke para birimine etkisi olmamıştır.

Şekil 7. Enflasyon Oranı Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

Satın Alma Yöneticileri Endeksi ( PMI) Verisi: Satın alma müdürleri verisi olarak bilinen veridir. Önceki yayınlanan verilerde dikkate alınarak bakılan bu veride genellikle 50 baz puan üzerinde gelmesi durumunda ülkede genişleme olduğunu gösterir ve ülke para biriminde olumlu etkiye neden olur, 50 baz puan altında gelmesi durumda daralma meydana geldiğini söyler ve o ülke para birimin olumsuz etkiye neden olabilir (ALBForex, 2016: 38).

8 Ekim 2019 Tarihine ait Çin’ e ait satın alma yöneticileri endeksi verisine ait bilgi Şekil 8’de yer almaktadır. Veri beklentinin altında açıklandığı için para birimini olumsuz etkilemiştir.

45

Şekil 8. Satın Alma Müdürleri Endeksi (PMI) Verisi

Kaynak: GCM Forex https://www.gcmforex.com/analiz/ekonomik-takvim/,

11.10.2019

2.1.4.4.7.2. Teknik Analiz

Gelecekte oluşabilecek fiyat hareketlerini tahmin edebilmek için geçmişte oluşmuş olan piyasa hareketlerinden ve fiyat grafiklerinden yararlanarak incelenmesine teknik analiz denir (Altaş, 2012: 55).

Teknik analizde üç tane varsayımdan yola çıkılır. Bunlar;

- Piyasalar her durumu dikkate alır, - Fiyatlar trendler halinde hareket ederler,

- Tarih tekerrürden ibarettir varsayımı yani aynı koşullar altında piyasa aynı tepkiyi verir varsayımlarından hareket eder (AHL Forex, 2016: 28).

Teknik analizde sonuçlar matematiksek olarak değerlendirilir ve elde edilmiş olan sonuçlar kesin rakamlar ifade ettikleri için yatırımcı için kolaylıkla işlem yapabilme olanağı sağlar.

46

Teknik analizde beklentiler önemli rol oynamaktadır. “Boğa Piyasası” ve

“Ayı Piyasası” piyasalarda beklentiler hakkında bilgi verir. Boğa piyasası gelecek ile ilgili iyimserliği gösterir ve yükseliş beklentisi olduğu hakkında bilgi verirken, ayı piyasası piyasa için gelecek ile ilgili kötümserliği gösterir ve düşüş beklentisi olduğu hakkında bilgi verir (ALB Forex, 2016: 26).

2.1.4.4.7.2.1. Teknik Analizde Kullanılan Grafikler

Teknik analiz yapılırken kullanım amacına göre üç çeşit grafik vardır. Bunlar;

çizgi grafiği, mum grafiği ve bar grafiği olarak sıralanabilir (Altaş, 2012: 19). Bunlar kısaca aşağıda örneklendirilerek açıklanmıştır.

Çizgi Grafiği: çizgi grafikleri sadece piyasa kapanış fiyatlarını baz alarak çizilir. Kapanış fiyatları noktalar olarak işaretlenir ve bu noktalar birleştirilerek oluşturulur. Sadece belirlenen zaman dilimleri için kapanış fiyatları hakkında bilgi verir dolayısıyla bu grafikten açılış ve kapanış fiyatları hakkında bilgi alınamaz.

Daha çok hisse senetlerinin kapanış ve ağırlıklı ortalama fiyatları ile endeksler yani piyasayı tek başına temsil edebilen veriler için kullanılabilir (AHL Forex, 2016: 30).

Şekil 9. Çizgi Grafiği

Kaynak: Meta Trader4 İşlem Platformu’ndan örnek alınmıştır.

Mum Grafiği: Piyasada oluşan anlık hareketlere göre hareket eden bu grafik muma benzeyen şekillerden oluşur. Her mum şekli piyasanın açılış fiyatı, oluşan en yüksek fiyatı, en düşük fiyatı ve kapanış fiyatı hakkında bilgi verir. Mumlar içi boş ve dolu şekillerden oluşur. Dolu olan mumlar düşüşü gösterir ve piyasanın

47

zayıfladığını, boş olan mumlar ise yükselişi gösterir ve piyasanın sağlamlığını gösterir (ALB Forex, 2016: 27).

Şekil 10. Mum Grafiği

Kaynak: Meta Trader4 İşlem Platformu’ndan örnek alınmıştır.

Bar Grafiği: Çubuk grafiği de denilen bar grafikleri yaygın olarak kullanılmaktadır. Bar grafiği açılış fiyatı, en yüksek fiyat, en düşük fiyat ve kapanış fiyatı hakkında bilgi verir (AHL Forex, 2016: 31).

Şekil 11. Bar Grafiği

Kaynak: Meta Trader4 İşlem Platformu’ndan örnek alınmıştır.

48

2.1.4.4.7.2.2. Teknik Analizde Kullanılan Bazı Terimler

Teknik analiz yapılırken sıkça kullanılan terimler bulunmaktadır. Bunlar;

destek ve direnç seviyeleri, trend ve fibonacci analizleridir.

Destek ve Direnç Seviyeleri: destek seviyesi, fiyatların düşüş yaşarken sıkıştığı veya artan talep ile birlikte yükselişe geçtiği noktaya denir. Direnç ise, fiyatın yükselişe devam ederken sıkıştığı ve düşüşe doğru döndüğü seviyeye denir (ALB Forex, 2016: 27).

Fiyat ne kadar çok destek veya direnç seviyesini test ediyorsa bu seviyelerin güçlülüğünü gösterir. Destek seviyesinin kırılması ile birlikte destek seviyesi direnç görevini almaya, direnç seviyesinin kırılması ise birlikte direnç seviyesi ise destek görevini almaya meyilli olur (Altaş, 2012: 57).

Şekil 12. Destek ve Direnç Seviyeri Kaynak: Altaş, 2012: 57

Şekil 12’de USDJPY paritesine ait bir grafik yer almaktadır. 77,27 seviyesinde yer alan mavi hat destek seviyesini göstermektedir. Fiyat 78,30 seviyelerini iki kere test ederek üçüncü testi ile beraber destek seviyesine kadar test etmiştir. Bu hareket satış fırsatları yaratarak katlanan satış işlemleri ile yeni destek ve direnç seviyeleri oluşmuştur. Yeni direnç seviyesi 77,27 olurken, destek seviyesi 76,48 olmuştur.

49

Trend: Trendler varsayıma göre hareket etmektedir. Bu varsayım ise;

piyasada oluşan fiyatların trendler doğrultusunda hareket etmesidir. Fiyatlar ana trend, ikincil trend ve küçük trend olmak üzere üç çeşit trend oluşturmaktadır (AHL Forex, 2016: 29). Trendlerin yönleri ise; aşağı, yukarı ve yatay olmak üzere oluşmaktadır. Ana trendler; küçük ve ikincil trendlerin toplamı ile yorumlanır ve uzun vadeli trendler olarak genel bir bilgi vermektedir. Geri çekilmeler olarak bilinen ikincil trendler ise orta vadeli trendlerdir. Çok fazla dikkate alınmayan kısa vadeli trendlerdir (Altaş, 2012: 52).

Fibonacci Analizi: Leonardo Fibonacci’nin bulduğu matematik doğasının düzeni olan altın oranından finansal piyasalarda ise destek ve direnç seviyelerini belirlemek amacıyla kullanılması sonucundan ortaya çıkmış olan analiz türüdür.

Altın oran; yaklaşık olarak 1,618 denk gelmektedir (ALB Forex, 2017: 28).

Fibonacci analizlerinde Fibonacci’nin bulduğu çeşitli oranların kullanılarak teknik analiz yapılmaktadır (Altaş, 2012: 76). Bunlar;

Fibonacci Retracement: İkincil trendlerin hangi oranlarda geri çekilebileceğini gösteren araçtır. Aşağı veya yukarı yönlü oluşan trenlerin ardından oluşacak ikincil trendin belirli oranlara göre destek veya direnç seviyeleri hakkında bilgi verir.

Fibonacci Time Zones: Fiyatın hangi seviyelerde tersi yönde hareket edeceği hakkında bilgi vermektedir. Örneğin, aşağı yönlü bir hareketinden sonra fiyatın artık yatay veya yükseliş yönünde hareket edeceği hakkında bilgi vermektedir.

Fibonacci Expansion: Fiyatların oluşturmuş oldukları yükseliş veya düşüş trendinden sonra bir miktar geri çekilmesinden sonra fiyatın hangi oranlarda hareketine devam edeceği hakkında bilgi vermektedir.

50

2.1.4.4.7.2.3. Teknik Analizde Formasyonlar

Kaotik yapıya sahip olan piyasalar da hareketler doğrusal değildir. Fiyat hareketleri trendler şeklinde hareket ederler. Kullanılan bu formasyonlar düzensizliğin içerisinde bir düzen yaratırlar. Formasyonlar için geçmişte oluşmuş olan bazı kalıp hareketlerin tekrarı da denilebilir. Teknik analizde birçok formasyondan faydalanılmaktadır. Bazıları ise (AHL Forex, 2016: 36);

Omuz BaĢ Omuz Formasyonu: İşlem hacmiyle ilişkili olan bu formasyonda fiyatların yükseliş trendinden sonra düşüş trendine geçeceği haberini verir. Bu formasyonun oluşum süresi bir aydan bir yıla kadar değişebilmektedir (Altaş, 2012:

63). Örneğin, yükseliş trendini tamamladıktan sonra satıcıların sert satımlarından sonra bir miktar düşüşe geçer daha sonra alıcılarının hızlı alımlarıyla bir miktar yükseliş hareketinden sonra düşüşe geçer. Daha sonra hafif bir yükselme sonrasında hareketine aşağı yönlü devam eder (Altaş, 2012: 63).

Şekil 13. Omuz Baş Omuz Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 64.

Ters Omuz BaĢ Omuz Formasyonu: Omuz baş omuz formasyonun tersi olarak düşüş yönündeki trendin yükseliş yönüne geçeceği haberini veren formasyondur. Düşüşünü tamamlayan trendin alıcıların alım işlemleri ile harekete geçer ve daha sonra tekrar bir düşüş yaşar. Daha sonra bir miktar güç kazanır ve yükselişe geçer daha sonra tekrar düşer. Son olarak alıcıların baskın gelmesiyle beraber yükseliş trendine geçemeye başlamasıdır (AHL Forex, 2016: 40).

51

Şekil 14. Ters Omuz Baş Omuz Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 64.

Ġkili (Çift) Dip Formasyonu: İki dip ve bir tepeden oluşan bir formasyondur.

Fiyatın aşağı yönlü trendi ardından fiyatın destek seviyesini test ederek tekrar yukarı yönlü hareketine devam etmesi ve oluşacak olan satış baskıları ile ikinci dibi oluşturmasıdır. Daha sonra düşüş trendinin yönünü değiştirip yükselişe geçtiği formasyondur (Altaş, 2012: 60).

Şekil 15. İkili (Çift) Dip Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 60

Bayrak ve Flama Formasyonu: Trendin içerisinde dinlenme olarak bilinen formasyondur. Üçgen veya dikdörtgen şekil oluşturarak geri çekilme yaşanan trendlerde oluşan formasyondur (AHL Forex, 2016: 44). Geri çekilmeden önce yaşanan uzun fiyat hareketine direk denilmektedir. Oluşan üçgen şekle flama, oluşan dikdörtgen şekle ise bayrak denilmektedir (ALB Forex, 2016: 29). Bayrak formasyonuna örnek olarak şekil 16 verilebilir.

52 Şekil 16. Bayrak ve Flama Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 65

Üçgen Formasyon: Fiyatın oluşmuş olan belirli bir daralmadan sonra yönüne karar vermesidir (Altaş, 2012: 61). Üç şekli vardır. Yükselen üçgen, alçalan üçgen ve simetrik üçgendir.

Yükselen üçgen; oluşan zirve fiyat seviyeleri birleştirilmesiyle yatay bir doğru oluşması ve dip seviyelerinin birleştirilmesiyle de yükselen bir doğru oluşması sonucunda olan üçgen şeklinin daralan hareketin sonucunda yükseliş yönünde hareket edeceği hakkında bilgi verir (AHL Forex, 2016: 43).

Şekil 17. Yükselen Üçgen Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 62.

53

Alçalan üçgen, oluşan zirve seviyelerinin birleştirilmesi ile alçalan bir doğru oluşturması ve dip noktalarının birleştirilmesiyle de yükselen bir doğrunun birleşmesiyle üçgen şeklinde alçalarak daralan bir üçgen formasyonu elde edilir bu da fiyatın düşüş yönünde hareket edeceği yönünde haber verir (ALB Forex, 2016:

28).

Şekil 18. Alçalan Üçgen Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 62

Simetrik üçgen, oluşan fiyatların zirve noktalarının ve dip noktalarının birleştirilmesi sonucunda daralan bir üçgen formasyonu oluşmaktadır. Bu formasyon ise fiyat hareketinin hem yükseliş yönünde de olabileceği hem de düşüş yönünde oluşabileceğini haber verir (Altaş, 2012: 64).

Şekil 19. Simetrik Üçgen Formasyonu Kaynak: Altaş, 2012: 63.

54

2.1.4.4.7.2.4. Teknik Analizde Kullanılan Ġndikatörler ve Osilatörler’den Örnekler

Yatırımcılar bazen tek başına bazen de osilatör ve indikatörü birlikte kullanarak analizlerini yapmaktadırlar. Ancak ikisinin arasında bazı farklar bulunmaktadır. Salınım anlamına gelen osilatör fiyatlarda oluşan hareketlerdeki alım

Yatırımcılar bazen tek başına bazen de osilatör ve indikatörü birlikte kullanarak analizlerini yapmaktadırlar. Ancak ikisinin arasında bazı farklar bulunmaktadır. Salınım anlamına gelen osilatör fiyatlarda oluşan hareketlerdeki alım

Belgede T.C. BALIKESĠR ÜNĠVERSĠTESĠ SOSYAL BĠLĠMLER ENSTĠTÜSÜ ĠġLETME ANABĠLĠM DALI (sayfa 48-0)