Firmalara göre değerlendirme 66

Model firma bakış açısına göre çalıştırıldığında Çizelge 4,5’deki sonuçlar elde edilir.

Çizelge 4.5 : İlçe bazında çekicilik değerleri ve oranları.

ÇEKİCİLİK ORAN Şişli  130.915.246.106 4,7% Beyoğlu  169.907.246.397 6,0% Beşiktaş   102.407.033.671 3,7% Bahçelievler  47.289.108.293 1,7% Güngören  25.897.803.978 0,9% K.Çekmece  20.572.327.869 0,8% Bakırköy  132.975.383.171 4,8% Zeytinburnu  185.247.419.057 6,8% Fatih  486.462.599.647 17,1% Eminönü  804.494.886.055 25,8% Üsküdar  365.027.760.555 10,9% Kadıköy  280.858.064.550 9,8% Maltepe  88.874.987.240 3,1% Kartal  48.951.077.338 2,2% Pendik  25.838.342.426 1,4% Tuzla  7.116.974.026 0,4%

Sonuçlar incelendiğinde oransal açıdan en çekici olarak görünen yerler Eminönü (%25,8), Fatih (%17,1) Kadıköy (%9,8) ve Üsküdar (%10,9), Bu ilçeler iki yakada İstanbul’un tarihi çekirdeğinin önemli bir kısmını oluşturmaktadırlar. Öte yandan Beyoğlu (%6) Bakırköy (%4,8) ve Şişli (%4,7) ilçeleri de özellikle gelişen iş merkezleri ile diğer önemli çekicilik merkezleri olarak görülmektedir. Unutulmamalıdır ki çalışma alanı ilçelerin bütününü kapsamamaktadır ve çalışma alanı olarak belirlenen kısımlar üzerinden hesaplamalar yapılmaktadır. Bu sebepledir ki, Şişli ve Beyoğlu ilçelerinin çekicilikleri çalışma alanında kapsadıkları oran ölçüsünde düşük çıkmaktadır.

İlk değerlendirme sonucu merkezi ilçelerin önemli ölçüde değer kazandığı göze çarpmaktadır. Bunun nedeni ise hem çalışma alanının ilçelerin bütününü kapsama hem de Marmaray Projesi sonrasında ulaşım hızı oldukça artacağı için merkezi yerlerde konumlanacak ilçelerin avantaj sağlayacak olmasıdır. Şöyle ki; firmalar merkezi yerlere konumlanırlarsa ulaşım hızları artacağı için pazarın ve hammaddenin çok daha büyük bir kısmına tek bir merkezden erişebilirler.

Elde edilen oranları uzaklıklarla ilişkilendirilerek yapılan çizgi grafik anlamlı sonuçlar vermektedir. Şekil 4.7 ve 4.8’dan takip edebileceği üzere hizmet sektörü

Şekil 4.7 : Uzaklığa göre firmaların ilçelere göre çekiciliklerin dağılımı.

Şekil 4.8 : Marmaray hattındaki ilçelerin uzaklığa göre firmalar bazında

çekiciliklerinin dağılımı.

Merkezdeki ve merkeze en yakın olan ilçelerin çekiciliği büyük oranda artarken Üsküdar ilçesi bir istisna oluşturmaktadır. Grafiklerden de takip edilebileceği gibi Üsküdar ilçesi konumuna göre (bkz. Fatih ilçesi) sönük kalmaktadır. Bunun nedeni ise ilçenin hizmet sektörüne uygun olmayan yapısıdır. Halihazırda çevre ilçelerle kıyaslandığında Üsküdar ilçesi merkezdeki konumuna rağmen hizmet sektörünü düşük oranlarda bulunduğu bir ilçedir.

Kadıköy ilçesi ise çevresindeki ilçelere göre daha yüksek bir çekicilik kazanmaktadır. İlçenin çekiciliği, görece daha iyi bir konumu olan Üsküdar ilçesine yakındır. Bunun nedeni olarak ise, Kadıköy İlçesinin yüksek hizmet istihdam

0,8% 1,7% 0,9% 3,7% 4,7% 4,8%6,8% 6,0% 17,1% 25,8% 10,9%9,8% 3,1% 2,2% 1,4%_0,4% 0,8% 4,8% 6,8% 17,1% 25,8% 10,9% _9,8% 3,1% _2,2% 1,4% _0,4%

Eminönü İlçesi en yüksek çekiciliği konumu ve barındırdığı hizmet sektörü nüfusu ile elde etmektedir. Tarihi ticaret ve hizmet merkezi olma vasfını hala sürdüren ilçe gelecekte daha da çekici bir hale gelecektir. Bu ise ilçenin oldukça kısıtlı olan kullanılabilir alan ve sınırlarının çok ötesinde zorlanan ulaşım alt yapısını açısından üzerinde düşünülmesi gereken bir gelişmedir.

Fatih ilçesi ise çalışmada karşılaşılan en çarpıcı sonucu ortaya çıkarmıştır. Fatih ilçesi oldukça yüksek bir çekicilik değeri elde etmiştir (%17,1). Bu değeri elde etmesindeki en büyük etken ise konumu ve barındırdığı hizmet altyapısıdır. Fatih ilçesinde çok sayıda kamu yönetim ve idari birimi bulunmakla birlikte ilçedeki ticaret özellikle gelişmiştir.

Öte yandan bulunduğu konum itibariyle merkeze uzak kalan Bahçelievler ilçesi ise komşuluğundaki ilçelere kıyasla daha fazla çekicilik kazanmaktadır. Bunun nedeni ise Bahçelievler ilçesinin halihazırda hizmet sektörü istihdamının fazla oluşudur. Kısaca özetlemek gerekirse çalışma alanı içerisinde en çekici bölge yaklaşık %25 lik bir payla Eminönü İlçesidir. Elde edilen bu pay ise eğer önü alınmazsa büyük sorunları da beraberinde getirecek bir yığılmaya neden olabilir.

Diğer yandan iki yaka arasındaki dağılıma göre, modelin oluşturduğu sonuçlarda Avrupa Yakasının çekiciliği Asya Yakasından yaklaşık iki buçuk kat daha fazladır. (Bkz. Şekil 4.9). Her ne kadar Asya Yakasındaki hat uzunluğu daha fazla olsa da Avrupa Yakasındaki çekiciliğin nedeni Avrupa Yakasının işgücü ve istihdam altyapısı ve iş merkezlerinin sayı bakımından Asya Yakasından daha üstün olmasıdır. Hizmet sektörü için şehrin tarihi çekirdeği ve şu anki hizmet merkezinin de Avrupa Yakasında olduğu var göz önüne alınırsa sonuçta belli bir tutarlılık söz konusudur.

Şekil 4.9 : Avrupa ve asya yakaları arasındaki çekicilik dağılımı.

Elde edilen sonuçlar şu andaki iki yaka arasındaki dağılımla kıyaslandığında, oransal olarak Avrupa ve Asya araksındaki dağılım ile model sonucu elde edilen dağılımın

AVRUPA; 72,2% ASYA; 27,8%

Marmaray Projesinin iki yaka arasındaki dengesizliğin (bkz. Bölüm 4.2) devam etmesine neden olacaktır.

Bir diğer anlamlı çalışma ise çalışma alanını merkezden başlayarak 3 ayrı halkaya bölmek ve bu halkalardaki toplam çekiciliklere bakmak olacaktır. Böylece merkezi alanlar ve çeperlerdeki dağılım daha kolay incelenebilir.

Şekil 4.10 : Çalışma alanının üç farklı halkaya ayrılması.

Yukarıdaki şekilde bahsi geçen halka sistemi gösterilmiştir. İlk halka olarak Eminönü, Fatih, Beyoğlu, Şişli, Beşiktaş, Üsküdar ve Kadıköy ilçeleri; ikinci halka olarak, Bakırköy, Bahçelievler, Güngören, Zeytinburnu, Maltepe ve Kartal ilçeleri ve son halka içinde Küçükçekmece, Pendik ve Tuzla ilçeleri seçilmiştir. Bu halka sistematiğine göre hazırlanan pasta grafik Şekil 4.11’de görülebilir

Şekil 4.11 : Halkalara göre firmalar çekicilik değerleri. 1 Ring 78% 2 Ring 20% 3 Ring 2%

Halkalara göre dağılımlara bakıldığında ilk halkanın %78 pay ile ilk sırada geldiğini görmek şaşırtıcı değildir. Hizmet firmaları genellikle erişimin en kolay olduğu merkezi yerlerde yer seçmek isterler ve hizmet firmaları için en çekici konumlar genellikle şehir merkezleridir. İkinci halka için toplam çekicilik %20’e düşmektedir. Üçüncü halka için çekicilik ise yalnızca %2 düzeyinde kalmaktadır.

Firma bakış açısına göre genel bir değerlendirme yapmak gerekirse, çalışma alanında merkezi ilçelerin çekicilikleri beklendiği üzere artmaktadır Eminönü ilçesi çalışma alanı sınırları içerisindeki konumu ve hizmet sektöründeki önemli altyapısı ile en yüksek çekicilik değerini, takipçisinin iki katı kadar bir büyüklükte elde etmiştir. Kadıköy ilçesi ise konumuna kıyasla daha çekici bir yapıda görülmektedir, bunun nedeni ise ilçenin hizmet sektörü altyapısının rekabetçi bir düzeyde olmasıdır. Öte yandan, Avrupa Yakasının çekiciliği Asya Yakasının iki buçuk katı kadardır. Bu ise bize iki yaka arasındaki dengesizliğin firmalar açısından daha da artacağını göstermektedir.