FİRMALAR ARASI REKABET

Daha rekabetçi bir konuma gelinebilmesi için analiz edilmesi gereken önemli verilerin başında sektör içi rakiplerimizin davranış şekilleri ve market stratejileri gelmektedir. Sektör içi rekabetteki konumumuza sadece pazar payları ve yıllık ciro vb. açılardan bakmak çok doğru stratejiler geliştirilmesine imkân tanımayacaktır.

İKAME ÜRÜN TEHDİTİ

GİRİŞ BARİYERLERİ

SATICILARIN PAZARLIK

GÜCÜ ALICILARIN

PAZARLIK GÜCÜ

FİRMALAR ARASI REKABET

49

Rakiplerin Sayısı ve Büyüklükleri: Yurt içinde Çelik Boru ve Profil Hattı, Boy Kesme ve Dilme Hatları, Roll Form hatları ile bu hatların ilgili türev kısımlarını (Bobin Açıcı, Doğrultma vb) üreten işletmelerin tam olarak sayısı herhangi bir kayıtta bulunmamakla birlikte 20 civarında işletmenin olduğu düşünülmektedir. Bu işletmelerin büyük çoğunluğu Kdz. Ereğli ve Alaplı bölgesinde yerleşik olup İstanbul, Kocaeli, Denizli ve İskenderun bölgelerinde de imalatçılar bulunmaktadır.

Yurt içi pazarı domine edecek büyüklükte bir imalatçı bulunmamakla birlikte Çelik Boru ve Profil Üretim Hattı imalatında sektörün liderleri Birlik Makine (Alaplı) ve Elmaksan (İstanbul) firmalarıdır. Birlik Makine yurt içinde ebat olarak en büyük çapta çelik boru üretebilecek üretim hattını yapabilme kabiliyetine sahiptir. 8” üzeri ebatlarda yurt içinde pazarın tek sahibidir. Diğer ürünler bazında üretici firmalar birbirlerine çok yakın büyüklükte olup pazara önce girmiş olmanın avantajını kullanan işletmeler bulunmaktadır. Sadece yurt içi imalatçılara bakıldığında çok yoğun bir rekabetin olmadığı söylense de Çin’den ithal etme potansiyeli ve AB ülkelerinden getirilen 2. El üretim hatlarının bakımlarının ve iyileştirmelerinin yapılarak pazara sürülebilme imkânları firmalar arası rekabeti yoğunlaştırmıştır.

16” üzeri çelik boru ve profil üretim hattı kurmak isteyen yurt içi çelik boru ve profil imalatçıları ithalat yapmak zorundadırlar. Pazarın bu kısmında yurt içinden hiçbir üretici bulunmamaktadır. 16” ve üzeri ebatların üretimi uluslararası alanda A Class üreticilerin bulunduğu bir alan olup yapılacak Ar-Ge çalışmaları sonrasında geliştirilecek sistemlerle (Kafes Sistemi Gibi) bu sınıfa girilebilmesi mümkün olacaktır.

Sektörün Büyüme Hızı ve Trendi: Sektörün büyüme hızı yassı çelik ile çelik boru üretimi ve ithalatına doğru orantılı olarak artan Çelik Servis Merkezleri ve Çelik Boru-Profil Üretici sayısına bağlıdır. PEST Analizi kısmında Ülkemiz açısından üretim ve ithalat değerleri verilmiş olup potansiyel ihracat pazarları açısından da ilgili değerler verilmiştir.

2008 yılına kadar yurt içindeki tek yassı çelik sac üreticisi olup üretimi ERDEMİR gerçekleştirmekteydi. Çelik Servis Merkezleri ve ERW Çelik Boru ve Profil İmalatçıları başta Kdz. Ereğli olmak üzere Marmara ve Batı Karadeniz Bölgesinde yoğunlaşmıştı. 2009 global krizi sonrasında başta otomotiv ve beyaz eşya kullanımı ile başlayan çelik tüketimi artışına paralel olarak yassı çelik üretici sayısında artışlar yaşanmaya başlanmıştır. Daha da önemlisi Çelik Servis Merkezi anlayışındaki zamanında teslim ve nihai ürüne en yakın formda teslim anlayışı ile birlikte özellikle Marmara bölgesinde nihai yassı çelik kullanıcılarına yakın Çelik Servis Merkezi sayılarında artışlar gerçekleşmiştir.

50

Çelik boru ve profil üreticileri açısından sektörel büyüme için aynı şeyler söylenememekte, zaten net ihracatçı konumda olan ülkemiz yurt içi ihtiyacın çok üzerinde bir üretim kapasitesine sahip konumdaydı. Dolayısı ile sektörel büyüme trendinin durağan olduğunu söylemek mümkündür. Ancak, bu noktada yapılacak önemli tespit 16” üzeri ebatlardaki çelik boru ve profil hatları ile ebatlar arası geçiş süresinin (sektörel rekabetin kritik başarı faktörlerinin başında) kısa olduğu ve ebat çeşitliliğinin yüksek olduğu üretim hatlarında sektör çok bakir durumdadır, tamamen ithalat ile ihtiyaç karşılanmaktadır.

Ürün Farklılaştırma: Bu parametre kapsamında ürünlerin birbirine benzerliği ve spesifik özellikli ürünlerin sektör içindeki oranı konuları irdelenmiştir. Çelik boru ve profil üretim hatları ile boy kesme ve dilme hatlarında üretilen ürünler birbirlerine çok benzerdir.

Hemen hemen hepsi aynı özellik bareminde yer almaktadır. Ürünlerin farklılaştığı noktalar üretilen ebatlar veya kesimi yapılan sacın kalınlığı ile malzeme kalitesidir. Firmalar arası rekabet açısından normalde yoğun bir mücadelenin olması beklenirken her bir imalatçının yurt dışında belirli bölgelerde daha önce kurulan networkler ile iş yapmaları nedeni ile şimdilik iç rekabet normal seviyelerdedir.

Makine parça ve aksamı imalatçılarında da üretilen ürünler ve hizmetler birbirine çok benzerdir. İşletmeler arası rekabette ön plana çıkartabilecek bir ürün farklılaşması görülmemekle birlikte bronz aşınma burç ve plakaları ile dişli imalatı konusunda ayrışan birkaç işletmemiz bulunmaktadır. İşletmelerimizin yoğun olarak Erdemir’e hizmet vermesi ve ürün-hizmet noktasında kalite ve hız haricinde çok fazla bir ayrışma olmaması nedeni ile iç rekabet yoğun seviyededir.

Hem makine imalat hem de makine parça ve aksamı imalatçısı işletmelerimizin uzun vadede ürün farklılaştırma, spesifik ürünlerde uzmanlaşma ve seri imalatı yapılabilecek ürünlerin belirlenmesi üzerine çalışma yapmaları ve işletmelerimizin bu yönde desteklenmesi gerekmektedir.

MAKİNA (ÜRETİM HATTI) İMALATÇILARI

ÇELİK BORU ve PROFİL ÜRETİM HATTI BOY KESME - DİLME HATLARI YASSI ÇELİK SAC KULLANICILARI

ÇELİK BORU VE PROFİL İMALATÇILARI ÇELİK SERVİS MERKEZLERİ YASSI ÇELİK SAC ÜRETİMİ

SICAK HADDELENMİŞ SOĞUK HADDELENMİŞ

51

Kapasite Kullanımı; Kapasite kullanımı parametresi makine imalatçısı işletmeler ve makine parça ve aksamı imalatı yapan işletmeler açısından ayrı ayrı değerlendirilmelidir.

Makine imalatçısı işletmelerimiz aldıkları siparişler doğrultusunda imalata başlamakta ve ifade edilen şekliyle 1–4 ay aralığında ilgili ürünü teslim etmektedirler. Yapılan saha ziyaretleri ve ikili görüşmelerde sürecin özetle şu şekilde işlediği görülmüştür.

- Siparişin Alınması

- Firma dışı imalatlar için anlaşmaların yapılması

- Firma dışı hazır malzemelerin (valf, pompa vb.) siparişlerinin verilmesi - Firma içi imalatların başlatılması

- Firma dışında imalatı yapılan ve teslim edilen imalatların teknik resme uygunluğunun, kalite ve ölçü kontrollerinin yapılması

- Firma dışı imalatlar, hazır malzemeler ve firma içi imalatların gelmesi ile birlikte montaj sürecinin başlatılması

- Montaj sonrası soğuk ve sıcak testlerin yapılması - Müşteriye teslim için paketlemenin yapılması

Yukarıda özet olarak verilen süreçlerin doğru yönetilmesi işletmenin kapasite kullanım oranını doğrudan etkilemektedir. Bu aşamaların aksaması veya normalden daha uzun sürede gerçekleştirilmesi durumunda makine teslim süresi uzayacak ve kapasite kullanım oranı düşecektir. Mevcut durumda işletmelerimizin herhangi bir ERP programı kullanmadıkları, layout dediğimiz fabrika yerleşim düzenlerinin karmaşık olduğu ve kapasite kullanım oranının yapılacak iyileştirmelerle arttırılabileceği düşünülmektedir.

Makine parça ve aksamı imalatı yapan atölyelerimizde ise durum biraz farklıdır. Bu işletmelerimiz yoğun olarak sipariş üzerine çalışmakta ve Erdemir’e bağlı bir üretim süreci izlemektedirler. Kapasite kullanım oranlarının genel olarak istenilen seviyenin altında olduğu görülmüştür. Bu durumun oluşmasında ana etken; işletme yatırımlarının plansız yapılması sonrası işletme bünyelerinde atıl vaziyette kalan yüksek hızlı ve teknolojili CNC işleme tezgahlarının bulunmasıdır.