FİKRİ MÜLKİYET HAKLARI VERGİLENDİRME SİSTEMİNİN ANALİZİ VE MODEL ÖNERİSİ

3. 1. Analiz Yöntemi ve Modelin Genel Çerçevesi

Fikri mülkiyet haklarından devir, lisans, teminat, rehin, haciz gibi hukuki işlemlere konu olabilenler (telif ve bağlantılı/komşu haklar ile sınai mülkiyet haklarından patent, marka, tasarım, entegre devre topografyası ve yeni bitki çeşitleri ile bu haklara benzer nitelikte olan ticari adlar, teknik bilgi ve ticari sırlar, veri tabanları, internet alan adları), vergilemenin de konusuna girebilmektedir. Fikri mülkiyet hakları ister telif hakları niteliğinde olsun, ister sınai mülkiyet hakları niteliğinde veya bunlara benzer nitelikte olsun, bu hakların vergi sistemi ile ilişkisi genellikle üç aşamada söz konusu olmaktadır. Bunlar; hakkın elde edilmesi, hakkın elde tutulması ve gelir getirici işlemlere konu edilmesi ve nihayet çeşitli yollarla hakkın elden çıkarılması aşamalarıdır.

Bu üç aşamadaki işlemlerde, vergiyi doğuran olay da söz konusu olabilmektedir.

Diğer taraftan, fikri mülkiyet haklarının korunması alanında görevli kamu kuruluşlarınca, söz konusu üç aşamada alınan çeşitli kurumsal işlem ücretleri de vardır.

Özellikle sınai mülkiyet haklarının edinilmesi aşamasında, TÜRKPATENT işlem ücretleri hak sahipleri için önemli maliyet oluşturan unsurlar arasındadır.

Vergilemede en uygun yöntemin belirlenmesi bakımından, her üç aşamanın da ayrı ayrı değerlendirilmesi önemlidir. Fikri mülkiyet haklarının vergilendirilmesi için önerilecek olan model, bu hakların toplum yararına sunulmasını ve ülke kalkınmasına katkısını en uygun vergileme yolu ile sağlayacak şekilde, bu üç aşama esas alınarak oluşturulmaya ve bu çerçevede açıklanmaya çalışılacaktır. Ancak modelin anlaşılmasını kolaylaştırmak amacıyla, mevcut vergi kanunlarında yer alan ve önceki bölümde ayrıntılı olarak ele alınan düzenlemelerin, fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamalar ve

gelirler yönüyle de kısaca değerlendirilmesi ve analizi yararlı görülmektedir. Ayrıca, oluşturulacak olan vergilendirme modeli ile ilişkisi bakımından, öncelikle kurumsal işlem ücretlerinin de açıklanması ve değerlendirilmesi gerekmektedir.

Buna göre, izleyen alt bölümlerde, önce fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamalar ve gelirler yönüyle vergi kanunlarındaki düzenlemeler ve değerlendirmeler kısaca ele alınacak, ardından kurumsal işlem ücretlerine yer verilecek ve önerilen vergileme modeli daha anlaşılır bir şekilde sunulmaya çalışılacaktır.

3. 2. Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Harcamalar ve Gelirler

Bir başka açıdan, fikri mülkiyet haklarının vergi sistemi ile ilişkisi esasen bu hakların edinilmesi, elde tutulması ve elden çıkarılması aşamalarında yapılan harcamalar ve elde edilen gelirler yoluyla söz konusu olmaktadır. Fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamalar ve gelirler her üç aşamada da söz konusu olabilir; ancak, harcamalar daha çok bu hakların edinilmesi aşamasında, gelirler ise daha çok elde tutma ve elden çıkarma aşamalarında gerçekleşmekte ve vergi konusuna girmektedir. Daha açık ifadeyle, söz konusu hakların edinilmesi amacıyla yapılan ödemeler ve tescil-kayıt masrafları gibi harcamalar vergi matrahında indirim ya da vergi teşvik unsuru, bu hakların elde tutulması ya da elden çıkarılması (lisans, satış gibi) ile sağlanan gelirler ise bizzat vergi matrahında ilave unsur olarak dikkate alınmaktadır.

3. 2. 1. Fikri Mülkiyet Haklarına İlişkin Harcamalar ve Vergiler 3. 2. 1. 1. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler Yönünden

Fikri mülkiyet haklarından gerçek kişilerin sağladıkları gelirler, önceki bölümde ayrıntılı olarak açıklandığı üzere; ticari kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı ve diğer kazanç ve irat şeklindeki gelir unsurlarından birine dahil edilerek vergilendirilir. Söz konusu haklardan tüzel kişilerin ve diğer kurumların elde ettikleri gelirler, yani kurum kazancı, dar mükelleflere ilişkin bazı özellikli

durumlar olsa da, yine GVK’da düzenlenen ticari kazanca ilişkin hükümlere göre vergilendirilir. Buna göre, fikri mülkiyet haklarından ticari kazanç sayılan bir gelir elde edilmesi halinde, bu hakları edinme amacıyla yapılan harcamalar GVK’nın 40 ıncı maddesi hükmü uyarınca kazançtan indirim konusu yapılır.

Fikri mülkiyet haklarından ticari kazanç ya da kurum kazancı kapsamında elde edilen bazı gelirler için, KVK’nın 5/B maddesinde sınai mülkiyet haklarında istisna başlığı ile hem gerçek kişilere hem de tüzel kişilere ve diğer kurumlara yönelik istisna düzenlemesi yapılmıştır. Ancak, söz konusu istisna harcamaları değil, elde edilen gelirleri daha düşük oranda (% 50 indirimli) vergilemeyi esas almaktadır. Diğer taraftan, fikri mülkiyet hakkı edinme amacıyla yapılan harcamalar, 5746 sayılı Kanun’da düzenlenen Ar-Ge indiriminden yararlanabilmektedir.

İngiltere’nin “patent kutusu” teşvikine benzeyen KVK’nın 5/B maddesi, başka bazı ülkelerde ve 5746 sayılı Kanun’da yapılan düzenlemenin aksine, Ar-Ge harcamalarının başlangıcını değil sonucunu teşvik etmektedir. Başka bir ifadeyle, yapılan harcamalar değil, ortaya çıkan buluşun ticarileştirilmesi sonucu elde edilen gelirler üzerinden vergi teşviki sağlanmaktadır³¹⁷. Diğer taraftan, daha önce birinci bölümde açıklandığı üzere, yapılan harcamaların belli bir kısmı KOBİ teşvikleri, TÜBİTAK teşvikleri ve ihracat teşvikleri gibi yollarla desteklenmektedir.

Fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamaların ücret ya da serbest meslek kazancı sayılan gelir unsurlarına dahil olması halinde, vergileme açısından belirtilmesi gereken özellikli bir durum yoktur. Her ne kadar ücretler için GVK’nın 63 üncü maddesinde, serbest meslek kazançları için de yine GVK’nın 68 inci maddesinde kazançtan indirilebilecek harcamalar belirtilmiş olsa da, ancak beyana tabi stopaj dışı kazanç olması halinde bu indirimlerin yapılması mümkün olabilmektedir. Uygulamada genel

317 BARAN ve GÜRSOY, s.62.

olarak bu kazançların stopaja tabi olması ve stopajın da hasılat üzerinden yapılması nedeniyle, kazançtan ayrıca herhangi bir harcama indirimi yapılamamaktadır.

Fikri mülkiyet haklarında serbest meslek kazancı GVK’nın 18 inci maddesi kapsamına giren gelirler için söz konusu olmaktadır. Bu gelirler her ne kadar gelir vergisinden istisna edilmiş olsa da, ayrıca stopaj yapılması bu düzenlemeyi gerçek bir istisna olmaktan çıkarmaktadır. Bir başka deyişle, mevcut düzenleme bir istisna değil, ayrı bir vergilendirme yöntemidir. Stopajın hem yüksek olması (% 17), hem de hasılat üzerinden yapılması, gerçek giderlerin indirilebilmesini önlemektedir³¹⁸.

Fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamaların gayrimenkul sermaye iradına dahil olması halinde GVK’nın 74 üncü maddesinde, diğer kazanç ve iratlardan değer artış kazancına dahil olması halinde ise yine GVK’nın mükerrer 80 inci ve arızi kazanca dahil olması halinde 82 nci maddelerinde belirtilen indirimler yapılabilir. Ancak, sadece stopaja tabi gelirler olması nedeniyle beyanname verilemeyen hallerde, yine hasılat üzerinden yapılan stopaj nihai vergileme olacak ve herhangi bir harcama indirimi de yapılamayacaktır. Diğer taraftan, stopaja tabi diğer kazanç ve iratlar için GVK’nın 101 inci maddesi uyarınca münferit veya KVK’nın 26 ncı maddesi uyarınca özel beyanname vermeyi tercih eden dar mükellefler, söz konusu indirimleri de yapabileceklerdir.

3. 2. 1. 2. Harcama/Yararlanma ve Servet Vergileri Yönünden

Fikri mülkiyet haklarına ilişkin harcamalar KDV, harç, damga vergisi ve VİV uygulamalarıyla harcama ve servet vergilerine konu olmaktadır. Özellikle KDV ve sınai mülkiyet hakları bakımından harçlar, yapılan harcamalar sırasında ödenen yüksek tutarlı vergilerdendir. Ticari kazanç ya da beyana tabi diğer gelir unsurları kapsamına giren harcamalarda, hem ödenen KDV indirim ya da maliyet konusu yapılabilir, hem de harçlar ve damga vergisi gibi diğer vergiler kazançtan indirilebilir. Ancak, sadece

318 KAPLAN, s.150.

stopaja tabi veya istisna kapsamında gelirler olması nedeniyle beyanname verilemeyen hallerde, yapılan harcamalar ve vergiler de kazançtan indirilemeyecektir.

Diğer taraftan, KDV Kanunu’nun 13/d maddesine eklenen hüküm uyarınca, yatırım teşvik belgesi sahiplerine yapılan makine-teçhizat, yazılım ve hak satış ve kira bedelleri KDV’den istisnadır. Söz konusu belgeye sahip olanlar, bu kapsamdaki harcamalarında KDV ödemeyeceklerdir. Ayrıca, bu kapsamdaki işlemler ve bazı telif hakları için damga vergisi ve harçlar yönüyle de istisnalar uygulanmaktadır³¹⁹.

3. 2. 2. Fikri Mülkiyet Haklarından Sağlanan Gelirler ve Vergiler 3. 2. 2. 1. Gelir Üzerinden Alınan Vergiler Yönünden

Önceki bölümde de belirtildiği üzere, fikri mülkiyet haklarından gerçek kişilerin sağladıkları gelirler GVK uygulamasında ticari kazanç, ücret, serbest meslek kazancı, gayrimenkul sermaye iradı veya diğer kazanç ve irat (değer artış kazancı, arızi kazanç) şeklinde sıralanan gelir unsurlarından birine dahil edilerek vergilendirilmektedir. Tüzel kişilerin ya da kurumların bütün gelir unsurlarından sağladıkları gelirler ise, dar mükelleflere ilişkin bazı özellikli durumlar olsa da, KVK uygulamasında kurum kazancı sayılarak ticari kazanç gibi vergilendirilmektedir.

GVK’nın 37 nci maddesi uyarınca, ticari kazanç kapsamında elde edilen gelirler

“tahakkuk” esasına göre vergi matrahında hasılat unsuru olarak dikkate alınır. Diğer kazanç unsurlarına dahil gelirler ise, ödeme şekli bakımından “hukuki ve ekonomik tasarruf” gibi bazı ilkeler olsa da³²⁰, genel olarak “tahsil” esasına veya “tasarruf etme”

imkanı doğmuş olmasına göre vergi matrahında hasılat unsuru olarak dikkate alınır (GVK m. 61, 65, 70, mük. 80, 82).

Ticari kazanç dışında ücret, gayrimenkul sermaye iradı, değer artış kazancı ve arızi kazanç kapsamında elde edilen gelirler uygulamada çoğunlukla stopaj matrahını

319 Damga Vergisi Kanunu m. Ek 2/k ve Tablo 2/43, Harçlar Kanunu m. Ek 1/k ve m. 123/5 inci fıkra.

320 ÖZBALCI, s.72-76.

oluşturan unsurlar olarak dikkate alınır. Bu gelirler, genel olarak brüt tutarları üzerinden ödeme yapanlarca kesinti yapılması suretiyle vergilendirilir. Ancak, kesinti yapılmayan veya istisna kapsamına girmeyen gelirler için beyanda bulunulması gerekmektedir.

Ticari kazanç sayılan gelirlerden KVK’nın 5/B maddesinde düzenlenen istisna hükmü kapsamına girenler için, vergi oranı % 50 indirimli uygulanmaktadır.

Uygulamadan patent ve faydalı model belgesine dayalı sınai mülkiyet hakları ile yeni geliştirilen bilgisayar yazılımı niteliğindeki telif hakları yararlanmaktadır. Ancak, bilgisayar yazılımları patent ve faydalı model belgesi verilerek korunmadığından, uygulamada bu konuya istisna uygulaması mümkün olamamaktadır³²¹. Bu hakların üretimde kullanılması, lisansa konu edilmesi, devri veya satışı yoluyla sağlanan gelirler indirimli vergi uygulamasına konu olmaktadır.

Fikri mülkiyet haklarında serbest meslek kazancı sayılan gelirler için, bir diğer istisna uygulaması GVK’nın 18 inci maddesinde düzenlenmiştir. Müellif ve mucitlerle bunların kanuni mirasçılarının eserleri ya da buluşları lisans ve satış gibi yollarla değerlendirmek suretiyle sağladıkları gelirler serbest meslek kazancı sayılmakta ve gelir vergisinden istisna tutulmaktadır. Ancak, daha önce de açıklandığı üzere, bu gelirler istisna sayılsa da stopaj suretiyle % 17 oranında vergilendirilmektedir.

Fikri mülkiyet haklarının kiraya verilmesi (lisans) yoluyla sağlanan gelirler, GVK’nın 70 inci maddesinin 5 inci ve 6 ncı bentleri uyarınca gayrimenkul sermaye iradıdır. Yine GVK’nın 73 üncü maddesi uyarınca, haklardan sağlanan kiralar (lisanslar) emsal kira bedelinden az olamaz. Bir başka ifadeyle, başkalarına bedelsiz lisans verilen haklarda, vergileme açısından emsal kira bedeli hasılat sayılır. Haklarda emsal kira bedeli olarak maliyet bedeli, maliyet bedeli bilinmiyorsa VUK’un servetleri değerleme hükümlerine göre belirlenen değerlerin % 10’u esas alınır.

321 UZUNOĞLU, s.7.

Fikri mülkiyet haklarından değer artış kazancı sayılan gelirler (devir, satış gibi yollarla elden çıkarma gelirleri) elde edilmesi halinde, GVK’nın mükerrer 80 inci maddesi uyarınca belli bir tutara kadar (2018 yılı için 12.000 TL)³²² istisna uygulaması söz konusudur. Diğer taraftan, arızi kazanç sayılan gelirler için de yine GVK’nın 82 nci maddesi uyarınca belli bir tutara kadar (2018 yılı için 27.000 TL)³²³ istisna uygulaması mümkündür. Buna göre, fikri mülkiyet haklarından sağlanan değer artış kazançlarının ve arızi kazançların, her yıl güncellenmekte olan istisna tutarlarına kadar olan kısımları gelir vergisine tabi olmayacaktır.

3. 2. 2. 2. Harcama/Yararlanma ve Servet Vergileri Yönünden

Fikri mülkiyet haklarından sağlanan gelirler, ticari kazanç ya da devamlı mesleki kazanç kapsamına girmeleri halinde KDV’nin de konusuna girmektedir. Ayrıca, KDV Kanunu’nun 1/3 (f) bendi ve GVK’nın 70 inci maddesi hükümleri uyarınca, fikri mülkiyet haklarının lisansa konu edilmesi halinde elde edilen kiralar da, KDV’ye tabi tutulması gereken gayrimenkul sermaye iratlarındandır. Bu durumlar dışında söz konusu gelirler KDV’ye tabi değildir. Ancak, Kanun’un 17/4 (z) bendi uyarınca, KVK’nın 5/B maddesi kapsamında gelir veya kurumlar vergisi istisnası tanınan işlemler (devir, satış, kiralama) KDV’den de istisnadır.

Fikri mülkiyet haklarının veraset ve intikale konu olması VİV’in de konusuna girmektedir. VİV Kanunu’nun 18 inci maddesi uyarınca belirlenen tablodaki oranlara göre, fikri mülkiyet haklarını iktisap edenler de VİV ödeyeceklerdir. Kanun’un 4 üncü maddesinin (b) bendi uyarınca, belli tutara kadar olan verasetler (2018 yılı için 202.154 TL, füruğ yoksa eşe kalan hisse için 404.556 TL); aynı maddenin (d) bendi uyarınca da, yine belli tutara kadar olan intikaller (2018 yılı için 4.656 TL) VİV’den istisnadır. VİV tarhiyatı, VUK’a göre belirlenen emsal bedel üzerinden yapılmaktadır.

322 29.12.2017 tarih ve 30285 mükerrer sayılı RG: 302 Seri Nolu GVK GT.

323 29.12.2017 tarih ve 30285 mükerrer sayılı RG: 302 Seri Nolu GVK GT.

3. 3. Fikri Mülkiyet Haklarında Kurumsal İşlem Ücretleri 3. 3. 1. Genel Bilgi

Fikri mülkiyet haklarının tescili ve korunması ile ilgili işlemleri yürüten kamu kurumlarınca, çeşitli aşamalarda alınan birtakım ücretler vardır. İlgili kuruluşlar olarak, telif haklarında Kültür ve Turizm Bakanlığı (Telif Hakları Genel Müdürlüğü ve Sinema Genel Müdürlüğü), sınai mülkiyet haklarında ise Türk Patent ve Marka Kurumu (TÜRKPATENT), başvuru sahiplerinden değişik adlarla ücretler almaktadırlar. Ayrıca, sınai mülkiyet haklarından olan yeni bitki çeşitlerine ilişkin hakların (ıslahçı hakları) tescilinde de, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı (Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, Tohumculuk Tescil ve Sertifikasyon Merkezi Müdürlüğü) 5042 sayılı Kanun ve ilgili Yönetmelik kapsamında ücretler almaktadır.

Kurumsal işlem ücretleri, ödeyenler açısından vergi benzeri bir nitelik taşısalar da, esasen vergi olarak değil, ilgili kurumlara ait ayrı bir gelir olarak tahsil edilirler.

Telif haklarında olmasa da, sınai mülkiyet haklarında (yeni bitki çeşitlerine ilişkin ıslahçı hakları hariç) işlem ücretleri ile birlikte harç ödemesi de söz konusudur. Harca tabi sınai mülkiyet haklarına ilişkin işlemlerde, TÜRKPATENT kendi kurumsal ücretlerini tahsil ederken, Harçlar Kanunu’na ekli 8 sayılı tarifenin “I-İmalat Ruhsatları”

bölümünün 2, 3, 4, 5 ve 6 ncı sıralarında yer alan harçları da tahsil etmekte ve aylık dönemler halinde ilgili vergi dairesine aktarmaktadır. Yani, başvuru sahipleri TÜRKPATENT işlem ücretler yanında söz konusu harçları da öderler.

Telif haklarının edinilmesinde Kültür ve Turizm Bakanlığı; sınai mülkiyet haklarının edinilmesi, elde tutulması ve elden çıkarılması aşamalarında TÜRKPATENT ve ayrıca Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ilgili birimi tarafından alınan kurumsal ücretler ayrıntılı açıklanıp değerlendirilecektir. Özellikle harçlarla birlikte alınanlar, ilave maliyet oluşturmaları nedeniyle daha ayrıntılı ele alınacaktır.

3. 3. 2. Kültür ve Turizm Bakanlığı İşlem Ücretleri

Telif haklarının edinilmesinde ilgili kurum olan Kültür ve Turizm Bakanlığı (Telif Hakları Genel Müdürlüğü ve Sinema Genel Müdürlüğü), 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu (FSEK)’na dayanarak çıkardığı Yönetmelikler³²⁴ kapsamında üç tür ücret almaktadır. Bu kurumsal işlem ücretleri;

- bandrol ücreti, - kayıt-tescil ücreti ,

- sertifikalandırma ücretidir.

- Bandrol Ücreti: Bandrol, fikir ve sanat eserlerinin izinsiz çoğaltılmalarını ve taklit edilmelerini önlenmek amacıyla; fikir ve sanat eserlerinin çoğaltılmış nüshaları ile süreli olmayan yayınlar üzerine yapıştırılan, sökülmesi halinde parçalanan ve yapıştırma özelliği kaybolan nitelikte güvenlik şeridi içeren holografik özellikli bir güvenlik etiketi veya dijital olarak üretilen güvenlik etiketidir. Süreli olmayan yayınlar (kitaplar) ile kayıt ve tescili yapılan sinema ve müzik eseri nüshalarına, çoğaltmayı takiben sevkiyat öncesi bandrol yapıştırılması zorunludur. Bilgisayar oyunlarına da bandrol yapıştırma zorunludur. Bunlar dışında, bandrol uygulaması isteğe bağlıdır. Bandrolün adedi 0,022 TL’dir. 35 mm ve lazer disk için kullanılan bandrollerin adedi ise 2,50 TL’dir³²⁵.

- Kayıt-Tescil Ücreti: Kayıt ve tescil, sinema ve müzik eserlerinde filmlerin ilk tespitini gerçekleştiren film yapımcıları ile seslerin ilk tespitini gerçekleştiren fonogram yapımcıları tarafından, hak ihdas etmek amacı taşımaksızın, sahip oldukları hakların ihlal edilmemesi, hak sahipliklerinin belirlenmesinde ispat kolaylığı sağlanması ve mali haklara ilişkin yararlanma yetkilerinin takip edilebilmesi amacıyla, sinema ve müzik

324 Bandrol Uygulamasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (08.11.2001 tarih ve 24577 sayılı RG). Fikir ve Sanat Eserlerinin Kayıt ve Tescili Hakkında Yönetmelik (17.05.2006 tarih ve 28171 sayılı RG). Fikir ve Sanat Eserlerinin Tespit Edildiği Materyallerin Dolum, Çoğaltım ve Satışını Yapan veya Yayan İşletmelerin Sertifikalandırılmasına İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik (18.04.2005 tarih ve 25790 sayılı RG).

325 http://www.telifhaklari.gov.tr/Bandrol-Sistemi-Genel-Bilgi (07.12.2016).

eserlerini içeren yapımlarının kayıt ve tesciline yönelik zorunlu bir işlemdir. Kayıt-Tescil işlemi, müzik eseri içeren yerli ve ithal yapımlar, sinema eseri içeren yerli ve ithal yapımlar ile yerli ve ithal bilgisayar oyunları için zorunludur. Zorunlu Kayıt – Tescil başvuru ücretleri Tablo 10’daki gibidir³²⁶:

TABLO 10: Sinema, Müzik, Oyun Kayıt Tescil ve Bandrol Ücretleri (TL)

No Eserin Türü Tescil Ücreti Bandrol Ücreti

1 Yerli Müzik 466,50 0.022

2 İthal Müzik 466,50 0.022

3 Yerli Sinema 466,50 2,50

4 İthal Sinema 466,50 2,50

5 İthal Oyun 466,50 0.022

6 İthal Mamul Müzik 93,50 0.022

7 İthal Mamul Sinema (Dcp-35 Mm-Ld) 93,50 2,50

8 İthal Mamul Sinema (Dvd-Vcd-Bluray) 93,50 0.022

9 Yerli Oyun 466,50 0.022

10 İthal Mamul Oyun 93,50 0.022

11 Üç Ve Daha Az Eser İçeren Fonogramlar 117,00 0.022 Promosyon (Ücretsiz Dağıtılan Eserler) 0.022 - Sertifikalandırma Ücreti: Sertifikalandırma, telif konusu hakların korunması ve etkin bir şekilde takibi amacıyla, sadece süreli yayınlar basan yerler dışında, eserlerin tespiti ve çoğaltılması materyalleri üreten veya bu materyallerin dolum, çoğaltım ve satışını yapan veya herhangi bir şekilde yayan ve umuma arz eden yerlere yönelik bir sistemdir. Fikir ve sanat eserlerinin çoğaltım-dağıtım veya satışını yapan matbaalar ve yayınevleri, dolum tesisleri, sinema filmleri gösterimi ve iletimi yapan salon ve benzeri yerler, eserlerin ve eserleri içeren yapımları taşıyıcı materyallerin tespit, satış, dağıtım, ithalat ve pazarlamasını yapan veya bunları kiraya veren yerler, faaliyet konularını

326 http://www.telifhaklari.gov.tr/Zorunlu-KayitTescil (07.12.2016)

gösterir bir sertifika almak zorundadır. Telif haklarına konu eserlerin çeşitli şekillerde değerlendirilmesi faaliyetlerine göre sertifika ücretleri Tablo 11’deki gibidir³²⁷:

TABLO 11: Sertifika Ücretleri (TL)

Faaliyet Alanları Sertifika Ücretleri

Satış 100,00

Kiralama 100,00

İthalat 100,00

Dağıtım 100,00

Sinema Salonu 100,00

Yayınevi 100,00

Dolum Tesisi 200,00

Matbaa 200,00

3. 3. 3. Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı İşlem Ücretleri

5042 sayılı Kanun’un 46 ncı maddesi hükmüne göre, yeni bitki çeşitlerine ilişkin ıslahçı haklarının korunması işlemlerinde, Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı’nın ilgili birimi, işlem ücreti ve yıllık ücret şeklinde iki tür kurumsal ücret almaktadır.

İşlem ücretleri aşağıdaki işlemler karşılığında alınır:

1. Başvuru.

2. Teknik inceleme.

3. İsim inceleme.

4. İtiraz.

5. Tescil.

6. Zorunlu lisansla ilgili arabuluculuk.

7. Suret verme.

8. Yayın.

9- Diğer işlemler.

327 http://www.telifhaklari.gov.tr/Sertifika-Sistemi-Genel-Bilgi (07.12.2016).

Yıllık ücret, ıslahçı hakkının korunması süresince, her yıl Ocak ayında peşin ödenir. Ücretlerle ilgili uygulamanın usul ve esasları, konuya ilişkin yayımlanan Yönetmelikte düzenlenmiştir.

Yeni Bitki Çeşitlerine Ait Islahçı Haklarının Korunmasına Dair Yönetmelik³²⁸ yıllık ücretleri 33 üncü maddede, işlem ücretlerini ise 34 üncü maddede ayrıntılı olarak düzenlemiştir. Yönetmeliğin 33 üncü maddesine göre, ıslahçı hakkının tescilinden itibaren alınan yıllık ücret, çeşidin koruma süresince her yıl Ocak ayında kuruluşun döner sermaye hesabına peşin ödenir. Her yıl Aralık ayında, bir sonraki yılda geçerli olacak yıllık ücret belirlenir ve bültende ilan edilir. Yönetmeliğin 34 üncü maddesinde işlem ücretleri, 5042 sayılı Kanun’dan daha ayrıntılı sayılmıştır. Bir sonraki yılda uygulanacak işlem ücretleri de, her yıl Aralık ayında belirlenir ve bültende ilan edilir.

İşlem ücretleri de, yine kuruluşun döner sermaye hesabına peşin ödenir.

Yeni bitki çeşitlerine ilişkin ıslahçı hakkı tescili işlemlerinde uygulanmak üzere, Bakanlıkça belirlenen 2017 Yılı Birim Fiyat Listesi³²⁹ özetle Tablo 12’deki gibidir:

TABLO 12: Islahçı Hakları 2017 Yılı Ücretleri (TL)

HİZMET TÜRÜ ÜCRET (KDV Dahil)

Teknik İnceleme Raporu Ücreti (Onaylı) 530,00

Tarla Bitkileri, Teknik İnceleme Ücreti (2 Yıllık) 4.850,00

Tarla Bitkileri, Teknik İnceleme Ücreti (2 Yıllık) 4.850,00