Fatura Yerine Geçen Vesikalar

VUK’un 229-232 madde aralığında faturanın tarifi, şekli, nizamı ve kullanma mecburiyeti anlatıldıktan sonra Kanun’un 233-235 madde aralığında fatura dışındaki fatura yerine geçen diğer belgelere yer verilmiştir.

1.2.1.2.1. Perakende Satış Vesikaları

VUK’un 233. maddesi “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde

tespit edilenlerle defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçilerin fatura vermek mecburiyetinde31 olmadıkları satışları ve yaptıkları işlerin bedelleri aşağıdaki vesikalardan herhangi biri ile tevsik olunur.

1. Perakende satış fişleri;

2. Makineli kasaların kayıt ruloları; 3. Giriş ve yolcu taşıma biletleri.

Perakende satış fişi, makineli kasaların kayıt ruloları ve biletlerde, işletme veya mükellefin adı, düzenlenme tarihi ve alınan paranın miktarı gösterilir.

Perakende satış fişi ile giriş ve yolcu taşıma biletleri seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir. Bu fiş ve biletler kopyalı iki nüsha olarak tanzim edilir ve bir nüshası müşteriye verilir. Makineli kasa kullanılıp da müşteriye fiş (makineli kasanın önceki fıkrada belirtilen malumatı ihtiva eden fişi) verilmemesi halinde, perakende satış fişi tanzimi ve müşteriye verilmesi mecburidir.” ile ilgili belgelerin

neler olduğu, nasıl düzenlenmesi gerektiği, belgelerin içeriğinde nelerin bulunması gerektiği, kaç adet düzenlenmesi gerektiği ve belgelerin düzenlenmesinin zorunluluğundan bahsedilmiştir.

Perakende Satış Fişi: Yapılan satış veya sunulan hizmetin “VUK’un 232. maddesinde” yazılı sınırın altında kalması sebebiyle fatura tanzim edilmesinin mecburi olmadığı durumların tevsikinde kullanılan belgedir.32

31_{513 Sıra No.lu VUK Genel Tebliğine göre 2020 yılı için fatura kullanma mecburiyeti 1.400,00-TL’dir.} 32_{Dündar, H., “VUK’a Göre Fatura Yerine Geçen Belgeler, Maliye ve Sigorta Yorumları, S.417,1}

18

Belge 1.4: Perakende Satış Fişi örneği

Kaynak: http://www.fatihcavus.net.tr/perakande-satis-fisi-adisyon-duzenleme-siniri.html, Erişim:[05.01.2020]

1.2.1.2.2. Gider Pusulası

VUK’un 234. maddesinde “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, kazancı basit usulde

tespit edilenlerle(1) defter tutmak mecburiyetinde olan serbest meslek erbabının ve çiftçilerin:

1. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.) 2. (Mülga: 22/7/1998-4369/82 md.)

3. Vergiden muaf esnafa; yaptırdıkları işler veya onlardan satın aldıkları emtia içinde tanzim edip işi yapana veya emtiayı satana imza ettirecekleri gider pusulası vergiden muaf esnaf(1) tarafından verilmiş fatura hükmündedir. Bu belge birinci ve ikinci sınıf tüccarların, zati eşyalarını satan kimselerden satın aldıkları altın, mücevher gibi kıymetli eşya için de tanzim edilir.

Gider pusulası, işin mahiyeti, emtianın cins ve nev'i ile miktar ve bedelini ve iş ücretini ve işi yaptıran ile yapanın veya emtiayı satın alan ile satanın adlariyle soyadlarını (Tüzel kişilerde unvanlarını) ve adreslerini ve tarihi ihtiva eder ve iki nüsha olarak tanzim ve bir nüshası işi yapana veya malı satana tevdi olunur.

(Ek: 30/12/1980-2365/37 md.) Gider pusulaları, seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” gider pusulasının tanımı yapılmış olup ayrıca vergiden

19

muaf esnaf tarafından verilen, fatura hükmünde olduğu ve fatura gibi sıra numarası dahilinde düzenlendiği belirtilmiştir.

Genel olarak fatura tanzim etmek, almak ve vermek mecburiyetinde olan mükelleflerin bu zorunluluğu bulunmayan, vergiden muaf esnaf ve diğer kişilerle olan ekonomik ilişkilerinin(mal ve hizmet alışverişi) tevsikinin sağlanabilmesi amacıyla alıcı tarafından tanzim edilen belgedir. Fatura tanzim edilmesinin mümkün olmadığı mal/hizmet alışlarında, alışverişi belgelendirmek için tanzim edilen ve fatura hükmünde olan belge olarak da belirtilebilir.33

Belge 1.5: Gider Pusulası örneği

Kaynak: https://isbasi.com/blog/gider-pusulasi-nedir-hangi-durumlarda-ve-nasil-duzenlenir, Erişim:[12.01.2020]

1.2.1.2.3. Müstahsil Makbuzu

VUK’un 235. maddesi “Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar ile kazancı basit usulde

tespit edilenler ve defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilerden satın aldıkları malların bedelini ödedikleri sırada iki nüsha

20 makbuz tanzim etmeye ve bunlardan birini imzalıyarak satıcı çiftçiye vermeye ve diğerini ona imzalatarak almaya mecburdurlar. Mal tüccar veya çiftçi adına bir adamı veya mutavassıt tarafından alındığı takdirde makbuz bunlar tarafından tanzim ve imza olunur.

Çiftçiden avans üzerine yapılan mubayaalarda, makbuz, malın teslimi sırasında verilir.”

“Müstahsil makbuzunun tüccar veya alıcı çiftçi nezdinde kalan nüshası fatura

yerine geçer.

Müstahsil makbuzunda en az aşağıda yazılı bilgiler bulunur: 1. Makbuzun tarihi;

2. (Değişik: 30/12/1980-2365/38 md.) Malı satın alan tüccar veya çiftçinin soyadı, adı, unvanı ve adresi;

3. Malı satan çiftçinin soyadı, adı ve ikametgahı adresi; 4. Satın alınan malın cinsi, miktarı ve bedeli.

Bu maddede yazılı makbuzlar hiçbir resim ve harca tabi değildir.

(Ek: 30/12/1980-2365/38 md.) Müstahsil makbuzları seri ve sıra numarası dahilinde teselsül ettirilir.” ile 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunu’na (GVK) göre defter

tutmayan çiftçilerden34 _{satın alınan emtianın bedeli ödendiği anda, satın alan}

tarafından müstahsil makbuzu düzenleneceği belirtilmiş olup VUK’un madde içeriğinde belgenin fatura yerine geçtiğine vurgu yapılmıştır.

34_{GVK’nın Zirai Kazançta Vergileme başlıklı 53.maddesi ile; “(4369 sayılı Kanunun 34 üncü}

maddesiyle değişen madde Geçerlilik; 1.1.1998, Yürürlük: 29.7.1998) Çiftçilerin elde ettikleri zirai kazançlar, bu kanunun 94' üncü maddesine göre hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilir. 54'üncü maddede yazılı işletme büyüklüğü ölçülerini aşan çiftçiler ile bir biçerdövere veya bu mahiyetteki bir motorlu araca veya on yaşına kadar ikiden fazla traktöre sahip olan çiftçilerin kazançları gerçek usulde (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına göre) tespit olunarak vergilendirilir. Kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçiler, yazılı olarak vergi dairesinden istemde bulunmaları halinde izleyen vergilendirme dönemi başından, işe yeni başlayanlar, işe başlama tarihinden itibaren gerçek usule geçebilirler. 54 üncü maddede yazılı ölçüleri aşanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek usulde; gerçek usule tabi olanlardan bu ölçülerin altında kalanlar müteakip vergilendirme dönemi başından itibaren hasılatları üzerinden tevkifat yapılmak suretiyle vergilendirilirler. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belge alma verme, saklama ve ibraz yükümlülüklerine uymayan çiftçiler, çeşitli kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen avans, kredi, sübvansiyon, prim gibi ayni ve nakdi destek unsurlarından yararlanamazlar. Bu hükmün uygulanmasına ilişkin usuller, ilgili kuruluşların görüşleri de alınarak Maliye Bakanlığınca belirlenir.”

21

Belge 1.6: Müstahsil Makbuzu örneği

Kaynak: https://vergidosyasi.com/2017/05/26/mustahsil-makbuzu-nedir-kim-duzenler-ne-zaman- duzenlenir-duzenlenme-usul-ve-esaslari/, Erişim:[12.01.2020]