FATİH Projesi Uygulamalarının Gözlemlenmesi (Aşama 2)

yukarıda belirtilen Necmettin Erbakan Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi’nde farklı anabilim dallarında son sınıfta öğrenim gören öğretmen adaylarının okul deneyimi derslerinde yürütülmüştür. İlgili dersler başlamadan A.Keleşoğlu Eğitim Fakültesi öğretmenlik uygulaması ders koordinatörünün başkanlığında her bölümün okul deneyimi dersinden sorumlu öğretim üyeleriyle görüşme yapılarak araştırma hakkında bilgi verilmiştir.

Daha sonra araştırmacı ve bu dersleri veren öğretim üyeleriyle birlikte öğretmen adaylarına araştırma hakkında bilgilendirme yapılmış ve gözlem formlarının nasıl doldurulması gerektiği belirtilmiştir. Öğretmen adaylarından, staj öğretmenlerinin FATİH Projesi teknolojilerini ve bu teknolojileri, pedagoji ve alan bilgileri ile harmanlayarak öğretim sırasında kullanma durumlarını gözlemlemeleri istenmiştir. Öğretmen adaylarına araştırmada kullanılan gözlem formlarının yazılı veya elektronik olarak doldurabilecekleri söylenmiştir. Yazılı olarak doldurmak isteyenlere gözlem formu çıktıları verilmiş, elektronik olarak doldurmak isteyen öğretmen adayları ise araştırmanın web site adresine yönlendirilmiştir. Gözlemler okul deneyimi dersi süresince devam etmiş, gözlem öncesi ve sonrasında olmak üzere öğretmen adaylarına toplam iki kez TPAB Ölçeği uygulanmıştır.

TPAB Ölçeği araştırmacı tarafından tek bir sayfaya sığacak şekilde ölçeğin likert tipine uygun şekilde derecelendirilerek öğretmen adaylarına sunulmuştur. Buna ek olarak ölçeğin bir online formu hazırlanarak katılımcılara web ortamından da anketi doldurma imkanı sağlanmıştır. Toplanan veriler tek bir MS Excel sayfasında birleştirilip uygun değişkenlerle bir Statistical Package for the Social Sciences 19 (SPSS 19) programına aktarılmıştır. Çıktı olarak toplanan gözlem formları araştırmacı tarafından sisteme girilmiştir. Ayrıca bu şekilde toplana gözlem formları Dikte Pro Live programı yardımı ile veri analizleri için bir MS Word dosyasında birleştirilip NVivo 10 programına aktarılmıştır. Bu aşamada elde edilen nitel ve nicel verilerin analizi araştırmanın “Verilerin Analizi” bölümünde detaylı olarak anlatılmıştır.

Gözlemlerin Örnek Olay Formatına Dönüştürülmesi

uygulamasına giden öğretmen adayları, geliştirilen staj gözlem formunu yazılı olarak doldurmuşlardır. Elde edilen gözlem formları, araştırmacılar tarafından www.fatih2023.net isimli web sayfasının yetkili paneli kullanılıp örnek olay şeklinde düzenlenerek sisteme girilmiştir. Gözlemlerden inşa edilen çevrimiçi örnek olay kütüphanesinin oluşum aşamaları Şekil-3.4’te verilmiştir.

Araştırma sürecinde öğretmenler farklı sayıdaki öğretmen adayları tarafından gözlemlenmiştir. Gözlemler örnek olay formatına dönüştürülmeden önce aynı öğretmeni gözlemleyen öğretmen adaylarının gözlem formları karşılaştırılmış ve birbiriyle tutarlılık göstermeyen gözlem formları araştırma kapsamı dışında tutulmuştur.

Şekil 3-4. Örnek Olay Kütüphanesi Oluşturma Süreci

Araştırma kapsamına alınan gözlem formlarındaki cinsiyet, bölüm, okul türü ve okul yerleşim bölgesi gibi sorulara ilişkin öğrenci ve okul bilgileri araştırmacılar tarafından Öğretmenlik Uygulaması Koordinatörlüğü ve ilgili bölümlerden elde edilerek bu eksik bölümler tamamlanmıştır. Bu şekilde öğrenciye yönelik olarak hazırlanan gözlem formaları sisteme yönelik olarak hazırlanan formlara dönüştürülerek web sayfasına girilmeye hazır hale getirilmiştir.

Gözlemlerin örnek olay formatına dönüştürülme aşamasında adımlar ve işlemler şu şekildedir:

Adım 1: Sisteme yönelik hazırlanan gözlem formundaki gözlemci bilgileri bölümünde yer alan öğrencinin adı-soyadı, numarası, cinsiyeti ve bölümüne ilişkin bilgiler web sayfasına eklenmiştir. Bu soruların cevapları, öğrenciler tarafından dolduran gözlem formlarındaki bilgilere göre araştırmacı tarafından sisteme girilmiştir(EK-13).

Adım 2: Sisteme yönelik hazırlanan gözlem formunda ikinci olarak yer alan okul ve öğretmen bilgileri bölümündeki gözlenen öğretmene ait bilgiler ve gözlenen okul- sınıfa ait bilgiler kısımları doldurulmuştur. Gözlenen öğretmene ait bilgiler kısmında; öğretmenin adı, öğretmenin yaşı, öğretmenin çalışma süresi (kıdemi), öğretmenin mezun olduğu fakülte gibi sorular bulunmaktadır. Gözlenen okul ve sınıfa ait bilgiler kısmında ise okul adı, okul türü, okul yerleşim bölgesi, sınıf düzeyi ve öğrenci sayısı gibi sorular yer almaktadır. Bu soruların cevapları, öğrenciler tarafından dolduran gözlem formlarındaki bilgilere göre araştırmacı tarafından sisteme girilmiştir(EK- 13).

Adım 3: Sisteme yönelik hazırlanan gözlem formunda üçüncü olarak yer alan kullanılan teknolojiler bölümünde ise öğrencilerin gözlemlerine göre öğretmenlerin sınıf içinde kullandıkları FATİH Projesi teknolojilerine ilişkin bilgiler doldurulmuştur. Bu bölümde FATİH Projesi teknolojilerinden; etkileşimli/akıllı tahta, e-mail, masaüstü bilgisayar, hesap makinesi, flash bellek, internet, projektör, dizüstü bilgisayar, Facebook, Twitter, tablet PC, video kamera, simülasyonlar/ animasyonlar, CD-ROM / DVD-ROM, eğitsel e-içerik, Microsoft Power Point, Microsoft Excel, Microsoft Word gibi teknolojilere yer verilmiştir. Bu teknolojiler, öğrenciler tarafından dolduran gözlem formlarındaki bilgilere göre araştırmacı tarafından sisteme girilmiştir(EK-14).

Şekil 3-5. Öğretmen adaylarının(PT) staj öğretmenini(T) gözlemlemesi

Adım 4: Sisteme yönelik hazırlanan gözlem formunda dördüncü olarak yer alan sorular bölümünde ise öğrencilerin dönem boyunca öğretmen ile ilgili yaptıkları gözlemlere ilişkin sorulara yer verilmiştir. Bu başlık altında TPAB kuramsal çerçevesinde geliştirilen 8 bölüm ve 14 açık uçlu soru bulunmaktadır. Bu bölümler; dersin amacı, dersin başlangıcı, öğretim etkinlikleri, iletişim, etkinlikler arası geçiş, teknoloji kullanımı, dersin bitişi ve değerlendirmedir. Her bölüm içinde en az 1, en çok ise 3 soru sorulmuştur. Bu soruların cevapları, öğrenciler tarafından dolduran gözlem formlarındaki bilgilere göre araştırmacı tarafından sisteme girilmiştir (EK- 14).

Şekil 3-6. Gözlemlerin Örnek Olaya Dönüştürülerek Sitede Yayımlanması

yazılırken izlenecek adımlar göz önünde bulundurulmuş(Yin, 1994), literatürdeki benzer çalışmalardan yararlanılmıştır(Guzey & Roehrig, 2009). Örnek olaylarda gözlemlenen öğretmenin gerçek adı yerine başka bir isimle örnek olay yazılmıştır. Örnek olayın ilk kısmında öğretmenin yaşı, kıdemi, gözlemlendiği sınıf düzeyi, sınıftaki yaklaşık öğrenci sayısı, işlediği konularla ilgili bilgiler yazılmıştır. Bundan sonraki bölümde ise gözlem formlarındaki soru için öğretmenin davranışını en detaylı tanımlayan veri örnek olaya alınmıştır. Daha sonra derse girişte kullandığı yöntem ve teknikler, öğretim sırasında kullandığı iletişim becerileri, öğrencilerin yaptığı hataları düzeltme şekli, öğrencileri aktif kılmak için dersler boyunca kullandığı etkinlikler gözlemlere göre yazılmıştır. Örnek olaylarda bu konuların ardından öğrencinin alana hâkimiyeti ve izlemiş olduğu pedagojik yaklaşımlarla ilgili bilgiler yer almaktadır. Daha sonra ise FATİH Projesi teknolojilerini nasıl kullandığı, daha çok hangi teknolojilerden yararlandığı, teknoloji bilgisi ve teknoloji kullanırken yaşadığı bir sorunu nasıl çözdüğü betimlenmiştir. Örnek olayın son bölümünde ise öğretmenin gözlemlendiği derse ait yaptığı ölçme-değerlendirme yaklaşımı yer almaktadır.