Bu araştırmanın genel amacı, öğretmenlerin FATİH Projesi uygulamalarını kullanma durumlarının TPAB kuramsal çerçevesinde öğretmen adayları tarafından gözlemlenmesi ve bu gözlemlerden oluşturulan etkileşimli-çevrimiçi bir örnek olay kütüphanesinin öğretmen eğitiminde kullanılarak değerlendirilmesidir. Bu amaç doğrultusunda ilk olarak farklı branşlarda staj yapan öğretmen adaylarının FATİH Projesi uygulamalarına yönelik gözlemlerinin TPAB öz-yeterlik algılarına etkisi incelenmiştir. Daha sonra, farklı branşlardaki öğretmen adaylarının gözlemlerine dayalı olarak çevrimiçi ve etkileşimli bir örnek olay kütüphanesi oluşturulmuştur. Bu kütüphanede; staj öğretmenlerinin FATİH Projesi uygulamalarını kullanma durumlarına yönelik öğretmen adaylarının gözlemlerini içeren örnek olaylar yer almıştır. Son olarak, oluşturulan bu örnek olay kütüphanesi, öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında Coğrafya Eğitimi Anabilim dalı öğrencilerinin eğitiminde kullanılmıştır. Bu aşamada, hem geliştirilen örnek olay kütüphanesini içeren web sitesi değerlendirilmiş hem de bu sitenin hizmet-öncesi öğretmen eğitiminde kullanılmasının etkisi incelenmiştir. Araştırma sorularına yönelik kullanılan veri toplama kaynağı ve veri toplama araçları Tablo3-1’de gösterilmiştir.
Tablo 3-1. Araştırma Sorularına göre Veri Toplama Kaynağı ve Veri Toplama Araçları Araştırma sorusu Veri toplama kaynağı Veri toplama araçları Farklı branşlarda staj yapan öğretmen
adaylarının FATİH Projesi uygulamalarına yönelik
gözlemlerinin TPAB öz-yeterlik algıları açısından ön-test ve son-test puanları arasında anlamlı bir farklılık var mıdır?
Öğretmen adayları TPAB öz-yeterlik ölçeği
Öğretmen adaylarının TPAB çerçevesinde gözlemledikleri staj öğretmenlerinin FATİH Projesi uygulamalarını kullanma durumları nasıldır?
a)Öğretmenler öğretim sürecinde FATİH Projesi Teknolojilerini hangi amaçlar için kullanmaktadırlar? b)Öğretmenler öğretim sürecinde FATİH Projesi ile ilgili hangi teknolojiden nasıl
yararlanmaktadırlar?
c)Öğretmenlerin derslerinde FATİH Projesi Teknolojilerini kullanırken karşılaştığı problemler nelerdir?
Öğretmenler Gözlem formu
Oluşturulan bu örnek olay kütüphanesini öğretmenlik uygulaması dersi kapsamında kullanan öğretmen adaylarının, a) TPAB öz-yeterlik algısı ön-test ve son-test puanlarında anlamlı bir farklılık var mıdır?
b) Öğretmenlik öz-yeterlik algısı ön- test ve son-test puanlarında anlamlı bir farklılık var mıdır?
Öğretmen adayı (Coğrafya Eğitimi) -TPAB öz-yeterlik ölçeği -Öğretmen öz- yeterlik ölçeği
Öğretmen adaylarının örnek olay kütüphanesi ile ilgili kullanılabilirlik ve eğitsel işlevselliğine yönelik görüşleri nelerdir?
Öğretmen adayı (Coğrafya Eğitimi)
Yarı yapılandırılmış Görüşme formu
Bu araştırmada karma (mixed) yöntem kullanılarak, hem nicel hem de nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Karma yöntem kullanılan araştırmalarda nicel veriler standart testler, ölçekler, doğru yanlış testleri veya puanlama ölçekleri;
nitel veriler ise görüşme, açık uçlu yazılı sorularla, odak grup görüşmeleriyle, günlüklerle, dokümanlarla veya basılmış kitaplarla ile toplanabilir (Brannen & Halcomb, 2009). Karma yöntem kullanmak diğer yöntemlerin zayıf yönlerini güçlendirerek araştırmada dengeyi sağlar ve konu ile ilgili detaylı bir durum ortaya koymak için önemli bir desendir (Axinn & Pearce, 2006). Karma yöntemin kullanıldığı bir araştırmada, bir veri seti bir diğer veri setini destekleyici olarak kullanılabilir. Bu desende çalışma grubuna uygulanan bir deneysel sürecin öncesinde ve sonrasında nicel veriler toplanır, buna ek olarak uygulanan bu deneysel yöntemin öncesinde, uygulama sırasında ve sonrasında nitel veriler toplanabilir. Araştırma sürecinde toplanan nitel veriler deneysel işlemin etkisinin nasıl olduğu sorusuna cevap aramak için yapılır (Cresswell & Clark, 2007). Eğitim araştırmalarında en çok yararlanılan karma yöntem çalışmaları gömülü karma yöntem, açıklayıcı karma yöntem, keşfedici karma yöntem ve paralel karma yöntem olarak dört başlıkta sınıflandırmıştır (Creswell, 2008). Açıklayıcı karma yöntemde, nicel veriler toplanıp daha sonra nicel verileri açıklamak amacıyla nitel veriler toplanırken, paralel karma yöntem araştırmalarında ise amaç eş zamanlı olarak hem nitel hem de nicel verileri elde etmek, bu verileri bütünleştirmek ve bir araştırma problemini anlamak için çıkan sonuçları kullanmaktır (Creswell ve Plano Clark, 2011; Fırat, Yurdakul, & Ersoy, 2014). Bu araştırmada öğretmen adaylarının FATİH Projesi uygulamalarını gözlemlemesinin etkisini ve öğretmenlerin FATİH Projesi teknolojilerini kullanma durumlarını belirlemek için paralel karma yöntem kullanılmıştır. Çalışmanın bir diğer amacı olan çevrimiçi örnek olay kütüphanesi kullanımının öğretmen adaylarına etkisini ve öğretmen adaylarının örnek olay kütüphanesine yönelik görüşlerini belirlemek amacıyla açıklayıcı karma yöntemden yararlanılmıştır.
Bu araştırmada örnek olay kütüphanesinin kullanımında uygulanan deneysel işlemin sonrasında ilgili web sayfası kullanımlarının etkisinin nasıl olduğunu anlamak için nitel verilere başvurulmuştur. Ayrıca öğretmenlerin FATİH Projesi teknolojilerini öğretim sürecinde hangi amaçla ve nasıl kullandıklarını belirlemek için nitel araştırma yöntemlerinden yararlanılmıştır. Araştırma deseninin güçlendirilmesinde ve araştırmalarda geçerliğin ve güvenirliğin sağlanmasında kullanılan önemli stratejilerden biri de veri toplama yöntemlerinde çeşitlemenin (triangulation) sağlanmasıdır (Patton, 1990; Yıldırım & Şimşek, 2011). Bu kapsamda
ihtiyaç duyulan verilerin birden fazla yöntemle toplanması ile araştırmanın veri toplama teknikleri bakımından çeşitleme özelliğine sahip olması sağlanmıştır.
Araştırmada staj yapan öğretmen adaylarının FATİH Projesi uygulamalarına yönelik gözlemlerinin TPAB öz-yeterlik algılarına ve oluşturulan örnek olay kütüphanesinin öğretmen adayları tarafından kullanımının TPAB öz-yeterlik ve öğretmen öz-yeterlik algılarına etkisini incelemek için deneysel yöntemlerden “Tek Grup Ön Test – Son Test Modeli” kullanılmıştır. Deneysel yöntem araştırmalardaki sebep-sonuç ilişkileri açıklamada en iyi yöntemdir (Muijs, 2004). Bu desenin kullanıldığı araştırmada katılımcılar deneysel işlemden önce ve sonra bağımlı değişkenle ilgili değişkenler arasındaki sebep-sonuç ilişkilerini ortaya çıkarmak amacıyla ölçülür (Büyüköztürk, 2001). Yapılan ölçümlerden sonra göre bağımlı değişkenin grup üzerindeki etkisi ön ve son ölçümlerle karşılaştırılır. Ön ve son ölçüm puanları arasında bir farklılık varsa araştırmacı bu değişimin uygulamadan kaynaklan bir etkinin değişime neden olduğunu düşünür (Fraenkel & Allen, 2006). Araştırmada kullanılan deneysel desenler Tablo-3.2 ve Tablo-3.3’de gösterilmiştir.
Tablo 3-2. Araştırmada Kullanılan İlk Deneysel Desenin Şematik Gösterimi
Gruplar Ön Test Yöntem Son Test
D1 O1.1 X1 O1.2
1 Hafta 10 Hafta 1 Hafta
D1: Deney 1 grubu
O1.1: Deney 1 grubuna uygulanacak ön-testler
X1: FATİH Projesi uygulamalarının gözlemlenmesi
O1.2: Deney 1 grubuna uygulanacak son-testler
Tablo-3.2’de görüldüğü gibi araştırmada uygulanan ilk deneysel desende FATİH Projesi uygulamalarının gözlemlenmesinin öğretmen adaylarına etkisi araştırılmıştır.
Tablo 3-3. Araştırmada Kullanılan İkinci Deneysel Desenin Şematik Gösterimi
Gruplar Ön Test Yöntem Son Test
D2 O2.1 X2 O2.2
D2: Deney 2 grubu
O2.1: Deney 2 grubuna uygulanacak ön-testler
X2: Örnek Olay Kütüphanesi
O2.2: Deney 2 grubuna uygulanacak ön-testler
Tablo-3.3’de görüldüğü gibi araştırmada uygulanan ikinci deneysel desende örnek olay kütüphanesinin kullanılmasının öğretmen adaylarına etkisi araştırılmıştır.