III. BÖLÜM: BULGULAR
3.13. Akademisyenlerin Ayda Ortalama ‘Dışarı Çıkma’ Sıklıkları . 129
Tablo 43: Üniversite ve cinsiyet dağılımına göre akademisyenlerin ayda ortalama ‘dışarı çıkma’ sıklıkları. (Not: Dışarı çıkma ile, iş yaşantısının dışında genelde kişinin kendisi için yaptığı aktivitelerden bahsediliyor, kişilerin sözünü ettiği bu aktivitelerin neler olduğu bölümün alt kısmında verilmiştir.
Ayda Ortalama Toplam Dışarı Çıkma Sıklığı
AHİ EVRAN ADIYAMAN BAŞKENT HACETTEPE
Cinsiyet Kişi S. (%) Kişi S. (%) Kişi S. (%) Kişi S. (%) Kişi S. (%)
Kadın
Tek Başına Daha Çok 18 9,1 3 18,8 2 22,2 3 4,2 10 9,9
Eşit 76 38,6 2 12,5 3 33,3 31 43,7 40 39,6
Eşi İle Birlikte Daha Çok 103 52,3 11 68,8 4 44,4 37 52,1 51 50,5
Total 197 100,0 16 100,0 9 100,0 71 100,0 101 100,0
Erkek
Tek Başına Daha Çok 19 14,8 14 37,8 2 8,0 1 4,5 2 4,5
Eşit 65 50,8 18 48,6 13 52,0 14 63,6 20 45,5
Eşi İle Birlikte Daha Çok 44 34,4 5 13,5 10 40,0 7 31,8 22 50,0
Total 128 100,0 37 100,0 25 100,0 22 100,0 44 100,0
Akademisyenlerin işe gitmenin dışındaki ortalama dışarıda yaptıkları aktivitelere yani dışarı çıkma sıklıklarına baktığımızda cinsiyet bakımından şu önemli fark var;
daha çok sayıda kadın çoğunlukla eşi ile birlikte dışarı çıkmayı tercih ederken erkekler daha çok eş olmadan dışarı çıkmayı tercih ediyor. Üniversiteler ayrımında ise tek başına dışarı çıkma oranlarında Adıyaman ve Hacettepe Üniversite’lerinde kadınların tek başına dışarı çıkma sayısı erkeklerden fazla iken diğerlerinde erkeklerin ki fazladır.
27%
56% 17%
ERKEK
Tablo 44: “Eşle yapılan aktiviteler” sorusuna verilen cevapların dağılımı
Eşlerin genellikle birlikte yaptıkları aktiviteler ise; 86 kişi (%26,5) spor, yürüyüş gibi hareketli aktiviteler yaparken, 71 kişi (%21,8) aile, arkadaş ziyaretleri yapmakta, en çok yapılan aktivite ise %51,7’lik (168 kişi) bir çoğunluğun belirttiği alışveriş merkezi, kafe, sinema gibi kapalı alanlardan oluşuyor. Bu dağlımda cinsiyet yönünden kadınların verdikleri cevaplarda erkeklerden daha fazla oranda aile-arkdaş ziyaretleri belirtilmiştir. Üniversite bazında, Hacettepe ve Ahi Evran Üniversiteleri’nde ‘spor ve yürüyüş’ gibi
Spor, Yürüyüş,
Benzeri 26%
aile-arkadaş
ziyareti 22%
alışveriş merkezi, kafe, sinema benzeri
52%
Spor, Yürüyüş, Benzeri aile-arkadaş ziyareti
alışveriş merkezi, kafe, sinema benzeri
26%
25%
49%
KADIN
aktiviteler %30’lara çıkarken, diğer üniversitelerde nispeten daha düşüktür.
Aile ve arkadaş ziyaretleri ise sadece Adıyaman Üniversite’sinde %35 lere ulaşan oranda rağbet görür, oran’ın diğerlerinden fazla olduğu görülmektedir. Alışveriş merkezi, kafe, sinema gibi kapalı alanlara gitmek tüm üniversitelerde dolayısıyla hem büyükşehirde hem de küçük şehirlerde eşit derecede rağbet görmektedir.
Bir akademisyen eşiyle birlikte yaptığı aktiviteler için; alışveriş, yürüyüş ve ‘banka işlemleri’ni belirtmiştir. (K,28,ag.,AEÜ.)
3.14. Farklı dinden /mezhepten evlilik
Tablo 45: Akademisyenlerin farklı dinden bir kişiyle evliliğe bakış açılarının üniversitelere göre dağılımları.
Farklı dinden bir kişiyle yapılacak evliliğe 147 kişi (% 45,2) olabileceği veya herhangi bir sakınca bulunmadığı yönünde cevaplar vermiştir. 171 kişi (% 52,6) ise olumsuz cevap vermiştir (cevap vermeyen 7 kişi bulunmaktadır).
Farklı dinden birisiyle evlenmeyi düşünür müydünüz?
ÜNİVERSİTE Kişi Sayısı Yüzde(%)
AHİ EVRAN
Evet 16 30,2
Hayır 37 69,8
Toplam 53 100,0
ADIYAMAN
Evet 10 29,4
Hayır 24 70,6
Toplam 34 100,0
BAŞKENT
Evet 57 61,3
Hayır 32 34,4
Diğer 4 4,3
Toplam 93 100,0
HACETTEPE
Evet 64 44,1
Hayır 78 53,8
Diğer 3 2,1
Toplam 145 100,0
KADIN Evet 90 45,7
Hayır 102 51,8
ERKEK Evet 57 44,5
Hayır 69 53,9
Toplam sonuçta, akademisyenlerin farklı din ve mezhepten kişilere
yaklaşımında cinsiyet açısından büyük bir fark yoktur. Kadınında ve erkeğinde yaklaşımları, birbirine yakın oranlardadır.
Türkiye’de farklı dinden evliliğe ilişkin ulaşabildiğimiz bir istatistik yoktur ama Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’nın ‘hemşerisi ile evlilik’ oranlarına bakılabilir.
Genelde evlenilecek kişinin aynı bölgeden seçilmesinin altında yatan sebebin, aynı din, mezhep ve kültür benzerliği olabileceği düşüncesi ile kıyaslama yapmak
açısından belirtmek gerekirse; Türkiye’de (TAYA,2006) %69,2 gibi bir çoğunluk hemşerisi ile evlenme eğilimindedir. Yükseköğretim mezunlarında bu oran % 46,8 lere inmektedir. Eşinin ‘dindar olmasının’ önemli olduğunu belirten erkeklerin oranı
%73,3 ve kadınların oranı % 79,3 tür. (ASBP,2014)
Tablo 46: Akademisyenlerin farklı mezhepten bir kişiyle evliliğe bakış açılarının üniversitelere göre dağılımları.
Farklı mezhepten birisiyle evlenme düşüncesi ise daha ılımlı karşılanmıştır. 193 kişi (% 59,4) bunun mümkün olduğu yönünde fikir beyan ederken, 125 kişi (%38,5) ise mümkün olmadığını belirtmiştir. Bu soruya da 7 kişiden cevap alınamamıştır.
Evleneceği kişinin aynı mezhepten olması gerekliliğine ilişkin Türkiye İstatistik Kurumu’na göre (ASBP,2014), kadınlar açısından %68 oranında önem teşkil eden bir durum iken, erkekler açısından %58 oranında önemlidir. Türkiye oranları ile akademisyenler kıyaslandığında, akademisyenlerin farklı mezhebe daha fazla hoşgörülü ve açık oldukları görülecektir.
Farklı mezhepten birisiyle evlenmeyi düşünür müydünüz?
ÜNİVERSİTE Kişi Sayısı Yüzde(%)
AHİ EVRAN
Evet 28 52,8
Hayır 26 47,2
Toplam 54 100,0
ADIYAMAN
Evet 19 55,9
Hayır 15 44,1
Toplam 34 100,0
BAŞKENT
Evet 66 71,0
Hayır 24 25,8
Diğer 3 3,2
Toplam 93 100,0
HACETTEPE
Evet 80 55,2
Hayır 62 42,8
Diğer 3 2,1
Toplam 145 100,0
KADIN Evet 116 58,9
Hayır 77 39,1
ERKEK Evet 77 60,2
Hayır 48 37,5
Bir akademisyen (K,50,yd.,BÜ.) 28. Soru için ‘eşin din ve mezhebi’nin kendisi için önemli olmadığını hatta şu anda eşi isterse dinini değiştirebileceğini ve bunu uyum sağlayacağını’ söylemiştir. Bir diğeri (E,60,pf.,BÜ.) aksine farklı dinden birisiyle ‘kültür farkı doğacağı’ için kesinlikle evlenmemek gerektiğini belirtmiştir.
Genelde farklı dinden/mezhepten evlenir misiniz sorusuna olumlu cevap verilirken
‘tabi radikal olmaması kaidesi’ ile diye belirtenler olmuştur.(E,55,pf.BÜ.) Burada dini, hayatının birincil önceliği yapmamış insanların kastedildiği anlaşılıyor.
Üniversitelere göre ve cinsiyet farkı bakımından farklı dinden ya da mezhepten kişilerle evliliğe yaklaşımın dağılımları; farklı mezhepten bir kişiyle evlenmeye yaklaşımın farklı dinden bir kişiyle evlenmeye kıyasla her zaman daha düşük olumsuz yanıt aldığı görülmüştür. Farklı mezhep daha çok kişi tarafından önemsiz görünmektedir (Uyum sağlayacağı düşüncesindedir). Oysa farklı din daha çok karşı çıkılan bir durumdur. Ahi Evran Üniversite’nde kadınlar erkeklere oranla iki katından fazla oranla mezhep konusunda daha muhafazakârdırlar, bunun dışındaki üniversitelerde ise farklı mezhebe yaklaşım açısından erkek ile kadın arasında büyük farklar yoktur. Farklı dinden bir kişiye yaklaşım açısından ise tüm üniversitelerde erkeklerin kadınlardan daha çok olumlu görüş beyan ettikleri görülmüştür. Kadınlar büyük ölçüde farklı dinden bir kişiyle evliliğe karşıdır.
Üniversiteler arasında ise farklı dinden bir kişiyle evliliğe yaklaşım açısından Ahi Evran ve Adıyaman Üniversitelerinde, Başkent ve Hacettepe Üniversitelerine kıyasla daha büyük oranda ‘hayır’ cevabı verildiği görülmüştür. Ancak Hacettepe ve Başkent Üniversiteleri arasında ise Başkent Üniversitesindeki akademisyenlerin daha çok ‘evet’ cevabı vermeleri bakımından bir fark olduğu görülmüştür. Bu bakımdan Hacettepe Üniversite için bu sonuçlar şaşırtıcıdır yorumu yapılabilir.
Çünkü en az Başkent Üniversitesi kadar uluslar arası iletişimde bulunan bir başkent üniversitesidir. Farklı mezhepten bir kişiyle evlenmeye bakış açısından ise
Başkent Üniversitesi diğerlerinden farklı bir oran sergilemektedir, daha çok olumlu cevap oranına sahiptir.
Tablo 47 : Akademisyenlerin farklı din/mezhepten evliliğe bakış açılarının üniversitelere ve cinsiyete göre dağılımları
… evlenmeyi düşünür müydünüz?
Farklı dinden birisyle?
Farklı mezhepten birisiyle?
Üniversite cinsiyet kişi % kişi %
AHİ EVRAN Ü.
Kadın
Evet 4 25,0 5 31,3
Hayır 12 75,0 11 68,8
Total 16 100,0 16 100,0
Erkek
Evet 12 32,4 23 62,2
Hayır 25 67,6 13 35,1
Total 37 100,0 37 100
ADIYAMAN Ü.
Kadın
Evet 2 22,2 5 55,6
Hayır 7 77,8 4 44,4
Total 9 100,0 9 100,0
Erkek
Evet 8 32,0 14 56,0
Hayır 17 68,0 11 44,0
Total 25 100,0 25 100,0
BAŞKENT Ü.
Kadın
Evet 42 59,2 50 70,4
Hayır 25 35,2 18 25,4
Diğer 4 5,6 3 4,2
Total 71 100,0 71 100,0
Erkek
Evet 15 68,2 16 72,7
Hayır 7 31,8 6 27,3
Total 22 100,0 22 100,0
HACETTEPE Ü. Kadın
Evet 42 41,6 56 55,4
Hayır 58 57,4 44 43,6
Diğer 1 1,0 1 1,0
Total 101 100,0 101 100,0
Erkek
Evet 22 50,0 24 54,5
Hayır 20 45,5 18 40,9
Diğer 2 4,5 2 4,5
Total 44 100,0 44 100,0
Akademisyenlerde farklı dinden ya da mezhepten kişiyle evliliğe sıcak bakanlar ile bakmayanalar arasında, evlilik uyumu ve tükenmişlik alt boyutları açısından herhangi bir korelasyon bağıntısı bulunmamaktadır. Yani farklı din ve mezheple ilgili kararın evlilik uyumunda ve tükenmişlikte bir etkisi yoktur.
Lloyd ve Zick’e göre, “eşler arasındaki arkadaşlık ve iletişim, duygusallık ve cinsellik, sağlıklı olmak, çocuk olması, ekonomik güvencenin olması, uzun vadeli yatırımın olması ve dindar olmak evliliğin sürmesini sağlamaktadır” ve dini inançların boşanmayı engelleyeceği belirtilmektedir (Lloyd, Zick,1986). Oysa akademisyenler üzerine yapılan bu çalışmada dini düşünce ya da geleneksel yapının bu şekilde kesin bir etkisi görülmemiştir.