Ev Tekstili Sektöründe Çalışan Satış Elemanlarının Demografik Özellikleri

Satış elemanlarının yaş dağılımı ile ilgili bulgular Tablo 6’da sunulmuştur.

Tablo 6

Satış Elemanlarının Yaş Dağılımı

Seçenekler Sayı % 18-20 yaş _{27 17.1} 21-25 yaş 50 31.6 26-32 yaş 44 27.8 33-41 yaş 19 12.0 42 yaş ve üstü 18 11.4 Toplam 158 100.0 n=158

Tablo 6 incelendiğinde; ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının %31,6’sının 21-25 yaş, % 27,8’inin 26-32 yaş, % 17,1’inin 18-20 yaş, % 12,0’sinin 33- 41 yaş ve % 11,4’ünün 42 yaş ve üzerinde olduğu görülmektedir. Ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının büyük bir bölümünün 30 yaşının altında olduğu söylenebilir.

Yeniçeri ve Yücel (2010), çalışmalarında yer alan satış temsilcilerinin %2,5’i 20-24 yaş arası, %40,5’i 25-29 yaş arası, %42,5’i 30-34 yaş arası, %10,0’ı 35-39 yaş arası, %2,5’i 40-44 yaş arası, %1,0’ı 45-49 yaş arası, %1,0’ı 50 ve üzeri yaş arası satış temsilcilerinden oluşmaktadır. Araştırmada örnekleminin çoğunu genç yaştaki satış temsilcileri oluşturmuştur. Yeniçeri ve Yücel’in çalışması ile yapılan çalışmadaki örneklemi oluşturan satış elemanlarının yaş ortalamalarının benzerlik gösterdiği görülmüştür.

“Varinli, Yaraş ve Başalp (2009), çalışmalarında satış elemanlarının; %54,6’sının 25-29 yaşları arasında, %28,2’sinin 30-34 yaşları arasında, %51,6’sının 35 yaş ve üzeri, %5,3’ünün ise 20-24 yaşları arasında olduğu sonucu ortaya çıkmıştır (Varinli ve ark. 2009: 165). Söz konusu araştırma ile ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının yaş ortalaması karşılaştırıldığında ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının en yüksek yaş oranı 21-25 arasında iken, ilaç sektöründe çalışan satış elemanlarının yaş ortalaması 25-29 yaşları arasında olduğu görülmüştür. İki çalışmada da satış elemanlarının yaş ortalamasının 30’un altında olduğu görülmüştür. Bu durum incelendiğinde; satış elemanlığı mesleğinin performansa dayalı bir meslek olduğu, yaşlarının da genç olmasının mesleğin gerekliliğinden kaynaklandığı söylenebilir.

Satış elemanlarının öğrenim durumları ile ilgili bulgular Tablo 7’de sunulmuştur.

Tablo 7

Satış Elemanlarının Öğrenim Durumu

Seçenekler Sayı % İlköğretim _{7 4.4} Ortaöğretim _{74 46.8} Ön lisans 50 31.6 Lisans _{21 13.3} Lisansüstü 6 3.8 Toplam _{158 100.0} n=158

Tablo 7 incelendiğinde; satış elemanlarının %46,8’inin ortaöğretim mezunu, %31,6’sının ön lisans mezunu, %13,3’ünün lisans mezunu, %4,4’ünün ilköğretim mezunu ve %3,8’inin de lisansüstü mezunu olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Gavcar ve Tavşancı (2004), işletme içinde yöneticilerle ilişkinin derecesini belirlemede satış gücünü oluşturan satış elemanlarının öğrenim düzeyinin etkili olduğunu ve bu öğrenim düzeyinin artması ile birlikte yöneticilerle olan ilişki derecesinin de artmakta olduğunu belirtmişlerdir.

Öğrenim bakımından ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının durumu dikkate alındığında satış elemanlarının yarıya yakınının ortaöğretim mezunu olduğu görülmektedir. Aynı doğrultuda Yeniçeri ve Yücel (2010), çalışmasında; satış temsilcilerinin %65’i fakülte-yüksekokul mezunu, %29’u lise ve öncesi, %6’sının ise yüksek lisans ve doktora mezunu olduğu tespit edilmiştir (Yeniçeri ve Yücel, 2010: 170). Yapılan çalışmanın sonuçları üzerinde durulacak olursa, daha somut bir değerlendirme yapılmış olacaktır. Ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarına uygulanan ankette öğrenim durumları beş seçenekle tespit edilmişken Yeniçeri ve Yücel’in yaptığı araştırmada ankete katılan satış elemanlarının öğrenim durumunun üç seçenek üzerinden değerlendirilmesi yeterli görülmüştür. Buna göre, sektör ayrımı yapmaksızın uygulanan “Satış Temsilcilerinin Performanslarına Yönelik Bir Pilot Araştırma” adlı çalışmaya katılan satış elemanlarının yarısından fazlasının fakülte- yüksekokul mezunu olduğu belirlenmiştir. İki çalışma karşılaştırıldığında; ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının büyük bir çoğunluğunun yapılan diğer çalışmadaki satış elemanlarına göre daha düşük bir öğrenim düzeyine sahip olduğu ortaya çıkmaktadır.

Tablo 6’daki satış elemanlarının yaş durumları ile Tablo 7 arasındaki eğitim durumları arasında ilişki olduğu söylenebilir. Yaş dağılımı 21-25 arasında olan satış elemanlarının eğitim durumunun ağırlıkla ortaöğretim mezunu olması durumu beklenilen bir sonuçtur. Yeniçeri ve Yücel (2010) yaş ortalamaları %42,5’ile 30-34 yaş arası olmasından dolayı %65,0’ının fakülte, yüksekokul mezunu olmasının da olağan ve araştırmayı destekleyen bir sonuç olduğu söylenebilir. Yaş ve eğitim düzeyindeki ilişkiyi sektörün beklentilerinin etkilediği düşünülmektedir.

Satış elemanlarının aylık gelirleri ile ilgili bulgular Tablo 8’de sunulmuştur.

Tablo 8

Satış Elemanlarının Aylık Gelirleri

Seçenekler Sayı %

Asgari ücret ve altı _{17 10.8}

Asgari ücret- 1000 TL 62 39.2 1001-1500 TL _{56 35.4} 1501-2000 TL _{15 9.5} 2001 TL ve üzeri _{8 5.1} Toplam 158 100.0 n=158

Tablo 8 incelendiğinde; satış elemanlarının %39,2’sinin asgari ücret-1000TL arası, %35,4’ü 1001-1500 TL arası, %10,8’inin asgari ücret altı ve asgari ücret arası, %9,5’inin 1501-2000TL arası, %5,1’inin 2001 TL ve üzeri maaş aldıkları tespit edilmiştir.

Elde edilen veriler dikkate alındığında ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının %85,4’ünün 1500 TL ve altında ücret aldığı bu yönüyle, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu (TÜRK-İŞ) tarafından yapılan ve ülkede çalışanların geçim koşullarını ortaya koyan araştırmanın 2010 Aralık ayı sonuçlarına göre 2.826 TL

olan yoksulluk sınırının altında gelire sahip oldukları görülmektedir

(http://www.turkis.org.tr).

Yeniçeri ve Yücel’in araştırmasında, satış elemanlarının maaşları ile ilgili bulgular şu şekildedir; grubun %45,5’inin 1001-2000 TL arası, %20,0’ının 2001-3000 TL arası, %19,0’ının 3001-4000 TL arası, %8,5’i 1000 TL ve altı gelire, %5,0’ının 4001-5000 TL gelire ve %2,0’ının ise 5001 TL ve üzeri gelire sahip olduğu görülmüştür (Yeniçeri ve Yücel,2010: 145). Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu ve yapılan iki çalışma karşılaştırıldığında ev tekstilinde çalışan satış elemanlarının, diğer sektörlerde çalışan satış elemanlarına göre daha düşük ücretle çalıştırıldığı sonucuna varılabilir.

Ücretin eğitim düzeyinden etkilendiği, düşük eğitim düzeyine sahip satış elemanlarının maaşlarının da düşük olduğu düşünülebilir.

Satış elemanlarının sektördeki çalışma süreleriyle ilgili bulgular Tablo 9’da sunulmuştur.

Tablo 9

Satış Elemanlarının Sektördeki Çalışma Süresi

Seçenekler Sayı % 6 ay-1 yıl _{35 22.2} 2-4 yıl _{49 31.0} 5-7 yıl _{31 19.6} 8-10yıl _{17 10.8} 10 yıl ve üzeri 26 16.5 Toplam 158 100.0 n=158

Tablo 9 incelendiğinde; satış elemanlarının %31,0’ının 2-4 yıl arasında, %22,2’sinin 6 ay-1 yıl arasında, %19,6’sının 5-7 yıl arasında, %16,5’inin 10 yıl ve üzeri, %10,8’inin ise 8-10 yıl arasında deneyimi olduğu tespit edilmiştir Varinli, Yaraş ve Başalp (2009), ilaç mümessillerinin sektörde çalışma süreleri şu şekilde belirlenmiştir; %63,7’sinin 1-5 yıl arası, %25,7’sinin 6-10 yıl arası, %7,7’sinin 11-15 yıl arası, %1,4’ünün ise 16-20 yıl arasında sektörde çalışmakta olduğu görülmüştür. Tablo 9 - Varinli ve diğerlerinin yaptığı araştırmanın sonuçlarından anlaşılacağı üzere; her iki çalışmada da ankete katılan satış elemanlarının çalışma süreleri 2-4 yıl ve 1-5 yıl olmak üzere birbirine yakın çıkmıştır. Satış elemanlarının yaşlarının 30 ve altında olması dolayısıyla çalışma sürelerinin de düşük olması beklenen bir durumdur.

Doğan (2007), çalışmasında satış deneyimleri açısından satış elemanları incelediğinde, katılımcıların yarısının beş yıldan daha kısa bir satış deneyimine sahip olduğu, %13’ünün on yılı aşkın bir deneyime sahip olduğu görülmüştür (Doğan, 2007: 42). İki çalışma karşılaştırıldığında sonuçlar benzerlik göstermektedir. Ev tekstili sektöründe çalışan satış elemanlarının sektörde çalışma sürelerinin düşük olduğu söylenebilir.

Satış elemanlarının kendi isteğiyle çalışma durumu ile ilgili bulgular Tablo 10’da sunulmuştur.

Tablo 10

Satış Elemanlarının Kendi İsteğiyle Çalışma Durumu

Seçenekler Sayı %

Evet _{123 77.8}

Hayır _{35 22.2}

Toplam _{158 100.0}

n=158

Tablo 10 incelendiğinde; satış elemanlarının %77,8’i sektörde kendi isteği ile çalışmakta olduğunu söylerken, %22,2’si ise sektörde kendi isteği dışında çalışmak zorunda olduğunu söylemiştir. %22,2 oranına karşılık gelen satış elemanlarının ekonomik nedenlerden dolayı çalışmak zorunda olduklarını düşündükleri söylenebilir.

Satış elemanlarının başka işte çalışma isteği ile ilgili bulgular Tablo 11’de sunulmuştur.

Tablo 11

Satış Elemanlarının Başka İşte Çalışma İsteği

Seçenekler Sayı % Evet _{48 30.4} Hayır _{60 38.0} Belki _{50 31.6} Toplam _{158 100.0} n=158

Tablo 11 incelendiğinde; satış elemanlarının %38,0’ı “hayır” seçeneği ile başka işte çalışmayacaklarını ifade ederken, %31,6’sı “belki” yanıtı ile mecburiyeti olmaması durumunda başka bir işte çalışabileceğini, %30,4’ü de “evet” diyerek başka bir işte çalışabileceğini belirtmiştir. Buna göre, çalışanların cevaplarının birbirine yakın çıkarak; başka işte çalışmak isteyen, istemeyen ve başka işte çalışmakta kararsız kalan satış elemanlarının eşit dağılım gösterdikleri söylenebilir.