Ev E ksenli Çalışma

Küreselleşme süreci işgücü piyasasında kadınların erkeklere nazaran daha fazla olumsuz etkilenmesine sebep olmuştur. Kadınlar piyasalarda çalışma koşullarındaki bozulmalardan kaynaklı olarak daha güvencesiz

ve kayıt dışı çalışma koşullarıyla baş başa kalmaktadır. Ülkemizdeki istihdam açısından bakıldığında ise kadın istihdamının yarısı kayıt dışı konumunda çalışma hayatında yer almaktadır (Erol, 2015: 2).

“Ev” de yapılan çalışmalar genellikle ev eksenli çalışma olarak adlandırılabilir. Burada bir ayrım yapmakta yarar vardır. Ev eksenli çalışma evde ücretsiz olarak temizlik, çocuk bakımı, çamaşır işleri gibi rutinleri kapsamaz. Ev eksenli çalışma çok eski dönemlerden beri yaygın olan karşılığında gelir elde edilebilecek evde yapılan her türlü çalışmayı kapsar. Halı dokuma, dikiş nakış işleri, gıda hazırlama, çocuk bakımı, çamaşır yıkama ve ütü işleri gibi ev ortamında yapılabilen her türlü iş ev eksenli çalışmanın içerisindedir (drbpdhi.birlesikmetal.org).

Bu çalışma türü özellikle kadınların evinden çıkma kültürlerinin az olduğu bölgelerde yaygındır. Ev dışında çalışma imkânı olmayan kadınlar içinde en önemli çalışma aracı mecburen ev eksenli olmaktadır. Geçim sıkıntısı çeken aile bireylerini rahatlatmak amacı ile ev ortamından ayrılmadan yapılan çalışmalardır. Bu tip çalışmada kendi evlerinde sorumluluklarını yapan kadınlar ayrıca diğer evler ve ailelerin ihtiyaçlarını da karşılamaktadırlar. Geçim sıkıntısı çeken ailelerde ev eksenli çalışma temel etkendir (Kocabaş vd., 2017: 179).

Büyükşehirlerde yaşanan kırsal kesimden göç dalgası ev eksenli çalışmada etkili olan diğer bir unsurdur. Büyükşehirde kayıtlı çalışma şartlarına uyamayan ve ekonomik hayata adapte olmaya çalışan kadın nüfusunun genellikle tercih ettiği en önemli çalışma alanı ev eksenli olmaktadır. Ev eksenli çalışmanın önemli nedenlerinden biri de erkek egemen kültüre sahip bölgelerde, erkeklerin kadınların sadece evde iş yapmasına onay vermesidir. Ekonomide ki olumsuz durumlar ev

eksenli çalışmanın önünü açmaktadır. Genellikle kayıt dışı olan bu çalışma düzeni ülkeler açısından ekonomide kayıt dışı istihdam rakamlarında yekûn bir yer tutmaktadır. Ayrıca bu durum çalışma şartlarının da iyileştirilmesinin önünde engel oluşturmaktadır. Ev eksenli çalışma da sigorta ve diğer kayıtlar olmadığı için bir güvenceden bahsedilememektedir. Ücret, ev eksenli çalışmada değişkenlik göstermektedir. İşverenin genel olarak düşük ücret vererek yaptırdığı her türlü iş olabilmektedir. İş sınırı anlaşmaya tabidir.

Olumsuz bir durumda çalışanı koruyan herhangi bir yazılı metin yoktur.

Çalışma şartları değişkendir. Saatler ve çalışma zamanı belirsizdir.

Çalışma esnasında doğabilecek herhangi bir kazanın güvencesi ve sabit gelirleri yoktur. Ne kadar çalışırlarsa o kadar kazanma mantığı vardır.

Bu durum iş alabilmelerine bağlıdır. İş alamadıkları dönemde gelirleri düşmektedir (Öztepe, 2012: 27-28).

Türkiye 24 Ocak 1980 yılından itibaren ithalata dayalı kalkınma modelini terk ederek, ihracata dayalı kalkınma modeline geçmiştir. Bu dönüşüm süreci ülkeyi çalışma açısından da değişmeye itmiştir.

Rekabetin hızla artması üreticileri maliyetleri düşürme arayışına sürüklerken, ev eksenli çalışma önem kazanmıştır. Özellikle 1980’li yıllardan sonra gelir dağılımı farklılıkları ve yaşanan krizler ve yoksulluk ev eksenli çalışmaya olan talebin artmasında önemli etken olmuştur (evcad.org). Küreselleşen rekabet ortamı üreticileri maliyetleri düşürme yönünde zorlamaktadır. Tarihsel süreçlerde çok yaygın olarak sürekliliğini korumuş olan ev eksenli çalışma, üretimde maliyetleri düşürülmesine önemini daha da arttırmıştır. Kayıt dışı ve düşük üretim maliyetleri üreticileri ev eksenli çalışanları tercih etmeye

itmektedir. İhracat yoluyla kalkınma modelinde olan ülkeler özellikle düşük maliyet ile üretebilecekleri el işçiliğine dayalı ihracat kalemlerinde ev eksenli üretimi sıklıkla tercih etmektedirler. Özellikle fason üretim yapan işletmeler, tekstil, oyuncak, dokuma, ince el işçiliği, süsleme işleri, birleştirme işleri gibi birçok işçiliği ev eksenli çalışma modeli ile yapmaktadırlar (Öztepe, 2012: 26). Ülkelerin sanayileşme çabalarıyla birlikte kadın işgücü önemli bir yere gelmeye başlamıştır.

Gelişmiş ülkeler açısından kadın istihdamının arttırılması ekonomik açıdan ülkenin büyüme ve gelişiminin göstergesi olarak kabul edilmektedir. Bu yüzden gelişmiş ülkelerde kadın istihdamının artmasına yönelik çalışmalar büyük önem arz etmektedir. Türkiye açısından son yıllarda kadınların istihdama katılım oranları her ne kadar artış gösterse de, gelişmiş ülkeler bakımından yetersiz olduğu söylenebilir (Çatalbaş, 2015: 249).

8. İnternet Girişimciliği

Teknolojik süreçler, günümüz şartlarında birçok sistemle bütünleşmiştir. Bu bütünleşme neticesinde geleneksel girişimcilik metodları da teknolojilerle bütünleşmeye başlamıştır. Özellikle girişimcilik ve teknolojik bütünleşme internet faaliyetleri açısından zorunlu bir hale gelmiştir (Yıldırım ve Başer, 2016: 176). Bu süreçte internet girişimciliği, önemli bir kavram olarak ortaya çıkmıştır.

Son zamanlarda artan internet girişimcilik faaliyetleri, “yeni bir vizyon geliştiren, risk alabilen, pratik öneriler sunabilen, yeni bir kuruluş veya eski bir kuruluşun iş alanları dışında ekonomik faaliyetlerini arttırmayı hedefleyen ve sosyal fayda oluşturan faaliyetler bütünü” olarak ifade edilebilmektedir (MEGEP, 2014: 11). Bir başka ifade ile internet

girişimciliği, ticari faaliyetlerin internet vasıtasıyla yapılmasıdır.

İşletmeler açışından birçok yenilik getiren internet girişimciliği;

özellikle yeni iş alanları doğmasına neden olmaktadır. İnternet kullanımın artması ekonomi dinamiklerinde de kendini göstermiş son dönemde pek çok e-fikir atılarak pek çok girişimcinin etkilenmesini sağlamıştır. İnternet girişimciliğinin özelliklerini şu şekilde sıralayabilmekteyiz (Doğan vd., 2010: 109-110):

• İnternet girişimciliğinde büyük bir sermayeye gerek yoktur.

• İnternet girişimciliği emek ve zamanın dışında bir kaynağa ihtiyaç duymaz.

• İnternet girişimciliğinde girişim fikri, uygulama alanı bulduktan sonra finans kaynağına daha kolay ulaşılır.

• İnternet girişimciliğinde girişimcilik ruhu taşıyan insanlar daha az risk alarak fikirlerini başarılı bir işe dönüştürebilir.

• İnternet girişimciliğinde iş fikirleri ya yeni bir model geliştirmek ya da daha önce hiç uygulanmamış bir model ortaya koymak olarak ortaya çıkar.

• İnternet girişimciliğinde mal ve hizmetlerin tasarımları sanal olarak daha görsel ve etkili olmaktadır.

• İnternet girişiminde yeni fikirlerden doğan ürünlerin satış ve pazarlamasında birçok farklı pazarlama yaklaşımları ortaya çıkmaktadır.

Günümüzün en son girişimcilik modeli olarak internet girişimciliğini göstermek mümkündür. İnternet girişimcileri iyi yazılım bilmeli, elektronik cihazları kontrol edebilecek donanıma sahip olmalı, aynı

zamanda yenilikçi fikirlere (fırsatları yakalayabilen ve keşifler yapabilen) ve liderlik özelliklerine de sahip olan kişileri ifade eder (Yelkikakalan, 2010: 497). İnternet girişimcileri, özellik olarak diğer girişimcilerden yenilikçi fikir üretmede daha farklı olmalıdır. Ürün ve hizmetlerin çeşitliliğinin çok hızlı değişim gösterdiği günümüzde yeni fikirler oluşturarak, fırsatlar yakalamak internet girişimciliği için çok önemlidir. Çünkü internet girişimcisi, kurumsal girişimcilerden farklı bir şekilde bireysel düşünerek, faaliyetlerini sürdürmeyi amaçlamaktadır (Yıldırım ve Başer,2016: 176-177).

Sermayesi olmayan fakat birçok girişimcilik fikrine sahip olan insanlar internet ve teknoloji sayesinde fikirlerini uygulamaya dönüştürebilmektedir. İnternet ve teknolojinin girişimcilikle buluşması düşük sermaye ile hızlı ve yüksek büyümeyi yakalayabilmeyi sağlamıştır. Özellikle genç nüfusun yoğun olduğu ülkeler teknolojiye ve internet girişimciliğine yatırım yaparak refahlarını arttırmayı amaçlamaktadır (Doğan vd. 2010: 111). Bu bağlamda internet girişimciliğinin ekonomik, istihdam ve sosyal anlamda sağladığı faydalar Tablo 3’de sunulmuştur.

Tablo 3. İnternetin ve İnternet Girişimciliğinin Yarattığı Faydalar

Açıklama Örnekler

Ekonomik katkı

Internet ile yaratılan değer

• Eski iş modellerini

İstihdama üç şekilde etki

• Yeni işletmelerin mciligi_ve_eticaret_mevcut_durum.pdf, Bilgi Toplumu Stratejisinin Yenilenmesi Projesi, İnternet Girişimciliği ve e-Ticaret Ekseni Mevcut Durum Raporu, T.C.

Kalkınma Bakanlığı, 2013, Erişim Tarihi: 30.11.2017.

Tablo 3 incelendiğinde internet girişimciliğinin ekonomik, sosyal ve istihdam olarak fayda sağladığı görülmektedir. Sağladığı faydalar ile birlikte, internetin gelişimi ve web tabanlı uygulamaların işletmelerde yer alması ile birlikte girişimcilik olgusunun farklı bir boyut kazanarak yeniden şekillendiği ileri sürülebilir.