V eri Toplama Araçları ve Veri Toplama Araçlarının Geçerlik ve Güvenilirliğ

Bu bölümdeki veri toplama araçları nicel ve nitel kısım olmak üzere iki bölümde incelenecektir.

3.3.1 Nicel Kısımda Uygulanan Veri Toplama Araçları ve Bu Araçların Geçerlik ve Güvenilirliği

Çalışmanın ilk kısmında öğrencilerin matematik başarı düzeylerini ölçebilmek adına Matematik Başarı Testi oluşturulmuştur. Bu testin geliştirilme aşamasında ilk önce altıncı sınıf matematik programından tam sayılar alt öğrenme alanının öğretiminde gerekli ön bilgilerin neler olduğu ortaya konmuştur. Daha sonra ilgili literatür araştırılarak gerekli ön bilgileri içeren kapsam geçerliliğine uygun altmış beş soruluk taslak soru havuzu oluşturulmuştur. Oluşturulan havuzun içinden rastgele otuz soru seçilerek oluşturulan test taslağı ilgili iki alan uzmanı, üç Matematik öğretmeni ve bir Türkçe öğretmeni tarafından soruların uygun/uygun değil şeklinde hazırlanan uzman görüş formu doldurulmuştur. Formların sonucunda test taslağında düzenlemeler yapılmıştır. Matematik Başarı Testinin güvenirliliği için ilk aşamada madde analizi yapılmıştır. Yapılan madde analizinde madde zorluk indeksi 0.60’ın ve madde ayırt edicilik indeksi 0.30’un altında olan maddeler testten çıkartılmıştır. Kalan yirmi soruluk taslak testin güvenirliliği için ikinci aşamada ise testi yarılama yöntemi yapılmıştır. Testi yarılama yöntemi sonucunda Sperman Brown güvenirlik kat sayısı r = 0.85 olarak hesaplanmıştır. Bu değerin uygun olduğu söylenebilir. Bu düzenlemelerin sonucunda Matematik Başarı Testine son şekli verilmiştir (bkz. Ek B).

Öğrencilerin matematiksel motivasyonlarını ölçmek için ise daha önceden Üzel, Uyangör, Hasar ve Çakır’ın (2018) hazırlamış olduğu Matematik Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeği kullanılmıştır. Ortaokulda okuyan iki yüz bir öğrenciye uygulanmış olan ölçekte yanlış doldurulmuş olan dokuz madde çıkartılarak yüz doksan iki tanesi değerlendirilmiştir. Yapılan analizler sonrasında madde toplam korelasyonları 0,30’un altında ve Cronbach Alpha güvenirlik katsayısını düşürmüş olan dokuz madde ölçekten atılmıştır. Yapılmış olan faktör analizi sonrasında da yirmi altı madde Performansa Yönelik Motivasyon, Matematiksel Doyum, Motivasyonsuzluk olmak üzere üç faktör altında toplanmıştır. Maddelerden on sekizi olumlu ve sekizi olumsuz maddedir. Kalan yirmi altı maddenin saptanmış olan üç alt boyutta ve ölçeğin tüm maddeleri için Cronbach Alpha katsayıları 0.88 olarak hesaplanmıştır. Faktörlere ait iç tutarlılık katsayısına ait Cronbach Alpha değerlerinin ise birinci faktörde 0.83, ikinci faktörde 0.79 ve üçüncü faktörde 0.78 olduğu

görülmüştür. Ayrıca araştırma sırasında uygulanan ölçekten yaklaşık bir ay sonra gerçekleştirilen test-tekrar test yöntemi sonucunda Pearson korelasyon katsayısı r = 0.81 olarak hesaplanmıştır. Bu değerin uygun olduğu söylenebilir. Bu değerler göz önüne alındığında araştırmada bu ölçeğin öğrencilerin matematiksel motivasyonunu ölçmek için kullanılabileceği sonucunda varılmıştır. Bu analizlerin sonucunda son şekli verilen Matematik Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeği araştırmada öğrencilerin matematiksel motivasyon düzeylerini ölçebilmek adına kullanılmıştır (bkz. Ek A).

Daha sonrasında araştırmanın nitel çalışma grubunu oluşturabilmek adına Seçilmiş olan okuldaki yüz elli üç öğrenciye Matematik Başarı Testi ve Matematik Dersine Yönelik Motivasyon Ölçeği uygulanmıştır. Bu uygulamalardan sonra yapılan analizler sonrasında nitel çalışma grubu maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemine uygun bir şekilde oluşturulmuştur.

3.3.2 Nitel Kısımda Uygulanan Veri Toplama Araçları ve Bu Araçların Geçerlik ve Güvenilirliği

Nitel kısımda çalışma grubuna uygulanan veri toplama araçları yapılandırmacı öğrenme kuramının ilkelerine uygun oluşturulmuş yedi alt etkinlik ve toplam otuz sorudan oluşan Örnek Olay Etkinliği, toplam altı sorudan oluşan Pekiştirme Etkinliği, görüşme, gözlem ve doküman analizinden oluşmaktadır.

Örnek olay çalışmasında öğrencilere farklı zamanlarda uygulanmış iki tane temel etkinlik mevcuttur. İlk etapta yedi alt etkinlik ve toplam otuz sorudan oluşan Örnek Olay Etkinliği ve toplam altı sorudan oluşan Pekiştirme Etkinliği yapılandırmacı öğrenme kuramı ilkelerine uygun bir biçimde hazırlanmıştır.

Hazırlanmış olan Örnek Olay Etkinliğindeki yedi alt etkinlikler Sayılar ve İşlemler öğrenme alanındaki tam sayılar alt öğrenme alanına ait üç kazanıma uygun bir şekilde hazırlanmıştır. Bu kazanımlar şu şekildedir:

1) “Tam sayıları tanır ve sayı doğrusunda gösterir”. 2) “Tam sayıları karşılaştırır ve sıralar”.

3) “Bir tam sayının mutlak değerini belirler ve anlamlandırır” (MEB, 2018, s.59).

On üç sorudan oluşan ilk beş alt etkinlik; tam sayılar alt öğrenme alanına ait birinci kazanımın RBC+C teorisinin epistemik eylemleri ve süreçleri olan tanınmasına, kullanılma, oluşturulmasına ve pekiştirilmesine yönelik hazırlanmış bir etkinliktir. Altı sorudan oluşan altıncı etkinlik ikinci kazanımın öğrenciler tarafından tanıma, kullanma, oluşturma ve pekiştirme süreçlerinin ortaya konulmasına yönelik olarak hazırlanmıştır. On bir sorudan oluşan yedinci ve son alt etkinlik ise üçüncü kazanımın öğrenciler tarafından tanıma, kullanma, oluşturma ve pekiştirme süreçlerinin ortaya konulmasına yönelik olarak hazırlanmıştır. Hazırlanan Pekiştirme Etkinliği ise tam sayılar alt öğrenme alanına ait üç kazanımın tanınmasına ve pekiştirilmesine yönelik olarak Örnek Olay Etkinlikleri’nin sorularına benzer altı sorudan oluşmuş olan bir etkinliktir.

İki ana etkinliğin hazırlanma sürecinde etkinliklerin uygulama ve öğretim süreçlerinde izlenimlere dayanarak etkinliklerin yeniden düzenlenebildiği gelişimsel araştırma yaklaşımı temel alınmıştır. Araştırmacı tarafından hazırlanan bu iki ana etkinlik iki öğrenci ile yapılan pilot çalışma ve bir alan uzmanı ile iki matematik öğretmeninin incelemeleri sonucunda yeniden düzenlenmiş ve iç geçerlik sağlanmıştır. Ayrıca dış geçerliğin sağlanabilmesi için etkinliklerde ve örnek olay sürecinde bütüncül çoklu durum deseni kullanılmıştır. İki ana etkinlik oluşturulurken etkinliklerin tartışmaya açık olmasına, öğrencilerin düşünme becerilerini göstermelerine fırsat tanımasına ve açık uçlu sorulardan oluşmasına (Tanışlı, 2008) önem verilmiştir. Etkinlikler öğrencilerin bilgiyi oluşturma ve pekiştirme süreçlerini ortaya koyabilecek aynı zamanda bilgiyi oluşturmalarını destekleyici bir şekilde hazırlanmıştır. Ayrıca soruların hazırlanmasında soyutlamaya uygun ve gerekli ön bilgileri ortaya konulmasını teşvik edecek şekilde olmalarına dikkat edilmiştir. Yapılan pilot uygulama sırasında yapılandırmacı kurama ve RBC+C soyutlama sürecine uygun olmadığı düşünülen etkinlik soruları çıkartılmıştır. Pilot uygulamadan sonra son halini almış olan Örnek Olay Etkinliği ve Pekiştirme Etkinliği aralarında dört hafta süre olacak şekilde uygulanmıştır. Bunun sayesinde ilk etkinlikte gözlemlenmiş olan anlık pekiştirme yapısı ile aradan dört hafta geçmesinden sonra yapılacak pekiştirme ile arasındaki ilişkiler ve farklar karşılaştırılabilecektir. Bu düzenlemelerin sonucunda Örnek Olay Etkinliği ve Pekiştirme Etkinliği’ne son şekli verilmiştir (bkz. EK C ve Ek D).

Örnek olay sırasında bireysel olarak yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler sırasında araştırmacı tarafından soru sorma yöntemi olarak klinik mülakat yöntemi kullanılmış ve görüşmeler video ve ses kaydı ile kayıt altına alınmıştır. Klinik mülakat öğrencilerin problem çözme süreçleri esnasında bilişsel süreçlerinin derinlerindeki yapılanmaları keşfetmek ve bilişsel düzeyleri incelemek amacıyla yapılan esnek yapılı bir soru sorma yöntemidir (Karataş ve Güven, 2003). Öğrencilerin bilişsel, bilgiyi oluşturma ve pekiştirme süreçlerini incelemek için sorulan sorular eşliğinde araştırmacı öğrencinin bilgiyi oluşturabilmesi ve pekiştirebilmesi için yapılandırmacı öğrenme kuramına uygun şekilde yönlendirme soruları sorarak öğrenciye bu süreçte rehberlik etmiştir. Daha sonradan görüşme sırasında elde edilen tüm kayıtlar metne dökülerek incelenmiştir. Görüşmede gerçekleştirilen katılımcı gözlem sırasında araştırmacı tarafından notlar alınmıştır. Aynı zamanda örnek olayda kullanılan etkinliklerin tümü kağıda basılmış ve öğrencilerin görüşme esnasındaki çözüm ve karalamaları incelenerek doküman analizi yapılmıştır.