Kaynak: Hayat Bilgisi 2/1, s.36
Sosyal Bilgiler 4 kitabının çeşitli bölümlerinde engelliler için yapılabileceklere değinilmiştir:
Yaşadığım olay yürüme engellilerin günlük hayatta karşılaştıkları sorunları daha iyi görmemi sağladı. Kendimi onların yerine koyarak bu insanlara yardımcı olmaya karar verdim. Büyüklerimin desteğiyle ilgili kuruluşlara ulaşarak onlardan cadde ve sokaklarda engellilerin hayatını kolaylaştıracak düzenlemeler yapılmasını istedim.
Ayrıca yoksul olduklarından tekerlekli sandalye alamayanlar için okulumuzda plastik kapak toplama kampanyası başlattım (Sosyal Bilgiler 4, 27).
İlaç kutularının içindeki tanıtıcı yazılarda o ilacın özellikleri ve nasıl kullanılacağı belirtilir. Eczacılar da kutuların üzerine ilaçların ne zaman ve ne kadar kullanılacağını yazarlar. Böylece hastalara ilaçlarını en doğru biçimde kullanmaları konusunda yardımcı olurlar. Ancak bütün bu uygulamalar bazı durumlarda yetersiz kalabilir. Çünkü hasta okuma yazma bilmeyen veya görme engelli biri olabilir. Bu insanlar ilaç kutusundaki uyarı ve açıklamaları okuyamazlar. Böyle olunca da ilacı yanlış kullanıp zarar görebilirler.
Ben böyle durumların yaşanabileceğini düşünerek yeni bir ürün tasarladım.
Okulumuzda düzenlenen proje yarışmasına da ―Konuşan İlaç Kutusu‖ adını verdiğim bu ürünle katıldım.
Tasarımıma göre ilaç kutusunun üzerine sesi kaydetme ve kaydedilen sesi dinletme özelliğine sahip yassı bir cihaz takılıyor. Eczacı, görme engelli biri geldiğinde ilaç kutusunun üzerindeki düğmeye basarak ilacın nasıl kullanılacağını anlatıyor. Hasta da ilacı kullanacağı zaman aynı düğmeye basarak eczacının uyarı ve açıklamalarını dinliyor. Böylece eline aldığı ilacın doğru ilaç olup olmadığını ve nasıl kullanılacağını öğrenmiş oluyor (Sosyal Bilgiler 4, 112).
Çocuk Hakları Sözleşmesi devletlere engelli çocukların saygınlıklarını güvence altına alma ve toplumsal yaşama etkin biçimde katılmalarını kolaylaştırma görevi vermiştir. Buna göre engelli çocuklar devletin de
97
desteğiyle özel bakımdan yararlanma hakkına sahiptir (Sosyal Bilgiler 4, 156).
Engelli bireylere yönelik alınabilecek tedbirlerin yanı sıra onların başarılarına, sosyal dışlanmışlık hissetmemelerine, bireyleri koşulsuz kabule yönelik bölümlere de yer verilmiştir.
Hayat Bilgisi 3/1‘de Bahri isminde bir öğrenci işitme güçlüğü çekmektedir ve bir arkadaşı diğerlerini ‗Bahri‘nin işitme güçlüğü çektiğini unutmayalım. Onun da zorlanmayacağı oyunu hep birlikte oynayalım (Hayat Bilgisi 3/1, 20).‘ diyerek diğer arkadaşlarını uyarmaktadır. Devamında öğrencileri düşünmeye yönlendiren bir soruya yer verilmiştir: ‗Farklı fiziksel özelliklerinden dolayı insanlarla dalga geçmek uygun bir davranış mıdır? Düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız (Hayat Bilgisi 3/1, 20).‘
Hayat Bilgisi 3/2‘de engelli, fazla kilolu ve çilleri olan öğrenci görsellerine yer verilerek her birinde farklılıkların koşulsuz kabulüne ve bireylerin de kendilerini olduğu gibi kabul edip avantajlı yönlerine odaklanmalarına dair cümlelere yer verilmiştir.
Yürüme engeli olan çocuk: ‘Saçlarımı çok beğeniyorum. Annem de beni
sırma saçlım, diye çağırıyor (Hayat Bilgisi 3/2, 57).‘
Fazla kilosu olan çocuk: ‗Bana Tombik diyenler oluyor ama olsun çünkü çok
güçlü kollarım var. Artık beslenmeme de dikkat edeceğim (Hayat Bilgisi 3/2, 57).‘
Çilleri olan çocuk: ‗Yüzümdeki çillerin beni çok sevimli yaptığını
düşünüyorum. Ayrıca farklı fiziksel özelliklere sahip olmak hepimizi özel yapar. Bunun için fiziksel özelliklerimizle ilgili olumlu düşünmeliyiz. Sizce de öyle değil mi (Hayat Bilgisi 3/2, 57)?‘
Sosyal Bilgiler 4 kitabında, insanların bedensel görünüşlerinden duygu ve düşüncelerine kadar her alanda farklı olabilecekleri ve bireylerin birbirlerini koşulsuz kabul etmeleri gerektiğini belirten bir paragrafa ve beraberinde bir şiire yer verilmiştir.
Sağlıklı insan ilişkileri ancak farklılıklara saygıyla kurulabilir. Çünkü insan, farklı insanları tanıdıkça onlardan yeni şeyler öğrenerek gelişir. Farklılıkları tehlike olarak değil eksiklerini tamamlayacak zenginlikler olarak görür. Böylece kendisini güvende ve daha güçlü hisseder. Bu nedenle kendimizde olmayan özellikleri kötü veya yanlış ilan ederek
98
herkesin bizim gibi olmasını beklememeliyiz. Farklılıkları hor görmeye ve değiştirmeye hakkımız olmadığını bilerek insanların inançlarını ve düşüncelerini saygı ile karşılamalıyız (Sosyal Bilgiler 4, 28).
FARKLILIKLARIMIZ
Farklılıklardır güzelleştiren her şeyi Sevmemizi sağlayan birbirimizi Aslında bir arada tutan bizi Öğreten bize farklı görmeyi. Hiçbirimiz daha iyi değilizdir Ne kadar farklı olsak da. Sevmeyi, saymayı öğreniriz Biz birlikte yaşadıkça. Ne kadar farklı olsak da Oluştururuz bir bütünü. Aramıza bir şey giremez;
Bozamaz bu büyüyü (Acar, Sosyal Bilgiler 4, 28).
İnsan duygu, düşünce ve karakteriyle olduğu kadar dış görünüşüyle de başka insanlardan ayrılabilir. Ancak bu ayrım insanlar arasında bir üstünlük veya eksiklik nedeni olarak görülmemelidir. Örneğin bedensel engelli bir insan aynı engeli bulunmayan birinin önünde veya gerisinde değildir. Çünkü bedensel engelli olmak bir eksiklik değil farklılıktır. Buna rağmen bedensel engelliler günlük hayatta ve iş ortamlarında zorluklarla karşılaşmaktadır (Sosyal Bilgiler 4, 29).
Sosyal Bilgiler 4 kitabı farklılıkların kabulüne dikkat çektiği gibi engellerin de başarısızlık için bir neden olarak görülmemesi gerektiğine değinmiştir bu bağlamda Ampute Futbol Milli Takımı‘na yer vermiştir. Görsel 31‘de yer alan Ampute Futbol Milli Takımı‘nın oyuncuların engel durumlarının sonradan mı yoksa doğuştan mı olduğunu belirterek farklı bir noktaya da temas etmiştir. Öğrenciler bu görselde yer alan bilgilerle engellilik durumunun doğuştan olabileceği gibi yaşamlarının herhangi bir döneminde yaşayacakları bir olumsuzluktan da kaynaklanabileceğini fark edebilirler.