Enerji Politikaları

Ülke ekonomisinin kalkınmasında zaruri olan ana kaynakların baĢında enerji kaynakları bulunmaktadır. Devam ettirilebilir enerji politikaları talep güvenliğinin temini ve temin kaynaklarının çoğaltılmasının yanında talep edilen enerji türünün az maliyetle istenilen miktar ve kalitede topluma sunulmasını hedeflemektedir. Bugünkü teknoloji düzeyi ve yapılan öngörüler doğrultusunda önümüzdeki 30 yıllık süreçte Dünya‟nın ihtiyacı olan genel enerjinin % de 88 gibi ciddi bir bölümünü fosil kaynaklarından elde edeceği öngörülmektedir. Uluslararası enerji politikaları ağırlıklı olarak doğalgaz ve petrol olmak üzere, fosil yakıtlar tarafından tespit edilmektedir. TüketmiĢ olduğu enerji kaynaklarının yarısını ithal eden Türkiye uygulanmakta olduğu enerji politikalarında, büyük ölçüde dünya enerji sektörünün yapısından etkilenmektedir. Ġthalat payı %70 seviyesinde olan enerji bakımından, yüksek ölçüde dıĢa bağımlılık görülmektedir. Rusya Federasyonu‟ndan yapılan doğalgaz ithalatı % 65 seviyelerindedir. Bu durum enerji güvenliği bakımından ciddi sıkıntılara neden olmaktadır. Türkiye elindeki boru hatlarının haricinde birçok farklı projenin de içindedir. Yakın gelecek bu projelerin bitmesiyle doğu batı enerji koridoru olacak olan Türkiye aynı zamanda Kuzey Güney enerji koridoru olmaya aday ülkedir. Böylelikle Avrupa Birliği ülkelerini enerji sıkıntısından kurtaracak olan kilit devlet

145

78

konumuna sahip olacaktır. Avrupa birliği ile kurulacak olan enerji ortaklığı tam üyelik çalıĢmalarında Türkiye konum itibariyle daha da önem kazanacaktır146_.

Orta Asya ve Ortadoğu'nun değiĢim gösteren jeostratejik ve jeopolitik değerini göz önüne alarak Avrasya'da vazgeçilmez ve etkin bir güç durumuna gelmektedir. Arap Bahar‟ının neden olduğu kültürel ve siyasi baskı, Tahran hükümeti tarafından hissedilmiĢ, bu durum Ġran'ın temelinde güvenlik olan politika oluĢturulma sürecini etkilemiĢtir. II Dünya SavaĢı'ndan sonra imzalanmıĢ olan anlaĢmalar nedeniyle Ortadoğu Ģeffaf sınırlarla kurulmuĢ ve an itibariyle patlamaya hazır dinamitler bulundurmaktadır. Etnik öğelerin bölge devletlerindeki faaliyetleri, Ġslam dininin fanatik kitleler tarafından örgütleĢtirilmesi ve terör örgütü görünümüne bürünmesi, bölgenin jeostratejik, jeopolitik ve enerji kaynaklarının zenginliğine bağlı olarak Dünyanın bir gözünün her zaman burada olmasına sebep olan temel meselelerdir. Bölgenin kıymetli olması bir yandan fırsatlar sunarken diğer yandan bölge ülkeleri üstünde siyasi oyunların oynanması ve istikrarsızlığın ciddi bir meseleye dönüĢmesi bakımından tehditler içermektedir. Tehditler ve fırsatlar Ġran'ın dıĢ politika yapılanma sürecini direkt olarak etkilemiĢtir. Bölgede oluĢan istikrarsızlıklar ve tehditler yeni farklı jeopolitik geliĢmelerin olmasının da yolunu açmıĢtır. Genel anlamda Ġran ekonomisi iĢsizlik ve enflasyon oranının yüksek olduğu teokratik siyasi yapının ekonomik yapıyı etkilemiĢ olması gibi temel sorunlara sahiptir. Ekonomisi enerji ihracatına dayanmakta olan Ġran devletinin mevcut doğal kaynak rezervleri, insan sermayeleri ve Dünyanın en büyük ekonomilerinin arasına girmesine olanak sağlayan yatırım sermayeleri Ġran devletinin ekonomik kapasitesinin yüksek olduğunun göstergesidir147_.

Mısır‟da, enerji sektörlerine verilen önem gün geçtikçe daha da artmaktadır. Bu sektör, dünya genelinde daha çok önem kazanmakta ve zamanla önemi artarak devam ettirmektedir. Günümüzde, insanların yaĢam düzeyine etki eden barınma, yeme ve içme de dâhil olmak üzere tüm ihtiyaçları, enerji sektörü sayesinde karĢılanmaktadır. Bu nedenle, dünya devletlerinin, enerji üretimi konularında kendilerini daha fazla geliĢtirebilmek için yeni stratejiler geliĢtirmeye çalıĢmaktadırlar. Mısır, Doğalgaz ve Petrol sektörlerinde, ihracatın da 1/3‟ünü, GSYĠH‟nın ise %9‟unu oluĢturmaktadırlar. Diğer taraftan Mısır‟da, ham petrol rezervinin 4,4 milyar varil olduğu görülmektedir. Bu yüzden de her iki sektöründe de

146 _{Mahir UlutaĢ, “Küresel Enerji SavaĢları ve Türkiye‟nin Konumu”, Cumhuriyet Enerji, EMO}

Yayını, Sayı: 1, 2008, Ankara, s. 11.

147

79

yabancı sermayelerin yoğunlaĢtığı sektörler olarak bilinmektedir. Petrol ihracatı ve üretimi, Mısır ekonomisinin temelin oluĢturmakta ve petrol üretimlerinin büyük çoğunluğu; Nil deltası, Batı Çölü ve SüveyĢ kanalından yapılmaktadır. Ülkede, doğalgaz rezervleri dikkate alınmadığında, petrol üretimi ve petrol rezervlerinin giderek azaldığı görülmektedir. Petrol üretiminde yıllar itibariyle düĢüĢ görülmekte ve 1996 yılında günlük 920.000 varil olan üretimin 2012 yılında ise günlük ortalama 720.000 varile düĢtüğü bilinmektedir. Hem iç piyasalardaki tüketim artıĢının hem de petrol rezervlerin azalması dolayısıyla ülkenin önemli ihracat kalemleri olan petrolün ihracatı azalmaktadır. Gelecekte Mısır‟ın, petrol ihracatındaki önemi daha da azalarak, önümüzdeki 10 yıl içerisinde, petrol ithalatçısı ülke konumlara bile gelmesi beklenilmektedir148.

Mısır‟da, doğalgaz rezervleri, yeni bulunan kaynaklarla birlikte geçtikçe zenginleĢmekte ve ortalama olarak yıllık %10 artıĢ kaydedebilmektedir. Doğalgaz üretiminin, 2009 yılında 62,7 milyar m³ düzeyinde yüksek seviyede seyrettiği bilinmektedir. Mısır‟ın, doğalgaz üretiminde, dünyadaki ülkeler arasında 15. sırada yer aldığı görülmektedir. Ülkenin, Ģu an itibariyle doğalgaz rezervinin 2,1 trilyon m³ düzeyinde olduğu bilinmektedir. Mısır‟ın doğalgazdaki büyük potansiyeli sebebiyle doğalgazını ihraç edebilmek adına yeni pazarlar araması gerekmektedir. Ayrıca bu durumun, ülkenin düĢen petrol ihracatı sebebiyle gelecekte açığa çıkabilecek olan cari açıkların kapatılabilmesi için de ayrı bir önem taĢımaktadır.Uzmanlar, gelecek 57 yıl içerisinde gaz rezervlerinin tükenebileceğini ön gördüğünden alternatif enerji kaynaklarına yönelmeye devam edilmektedir. Bu yüzden yeni alternatif kaynakların baĢında ise rüzgâr enerjileri geldiği bilinmektedir. Mısır, Dünya‟da rüzgâr hızı açısından ilk sırada yer alan ülkeler arasında bulunmaktadır. Mısır hükümeti yenilenebilir enerji kaynağını, 2020 yılına kadar, %20 oranında arttırmayı amaçlamaktadır. Bunların dıĢında, diğer önemli pazar alanları olarak; su teknolojileri, atık yönetimler ve enerji etkililiklerin öne çıktığı görülmektedir149_.

3.2.4. Arap Baharı Sonrası Mısır DıĢ Politikası ve Mısır’ın DıĢ Politikasını