ĠnĢaat Sektörü

ĠnĢaat sektörü, ürettiği katma değeri ve istihdamıyla ülkedeki ekonomiler arasında en dinamik sektördür. Ağırlıklı olarak dayanağı yerli sermaye olan inĢaat sektörü birçok farklı meslekleri ilgilendirip istihdamla üretim süreçlerini olumlu olarak etkilemektedir. Sektör; yoğun iĢgücü özelliği, sosyo-ekonomik anlamda refah seviyesine olan katkısı, birçok çeĢitli mal-hizmet üretimleriyle doğrudan bağlantılı içinde olması nedeniyle bulunduğu ekonomik yapıda önemli yere sahiptir. Bununla

114 _{TCMB, ‟Enflasyon Raporu–2018-I, ‟Ankara, Ocak 2018, s. 58.} 115

Yetiz, a.g.e., s. 116.

116

62

birlikte ürettiği katma değer-istihdam bakımından ülke ekonomilerinde lokomotif durumundadır. Büyük ölçüde yerli sermayeye dayanan Türkiye inĢaat sektörü yüzlerce meslek dalını ilgilendirmekte olup istihdam ve üretim sürecini olumlu yönde etkilemektedir. konut sahipliği ve inĢaat sanayi, ulusal gelir hesaplamasıolan GSMH hesabında üretim türleri, katma değerlerine türünden baz alındığından iki ayrı sektör yada üretim türü gibi ayrıma görmektedir. ĠnĢaat sektöründe konut içerisine türden apartman, ev, konut inĢaatı girmektedir. Türkiye‟deki sabit sermaye yatırımlarında yaklaĢık % 40‟lık oranla birinci sırada inĢaat yatırımları yer almaktadır117_.

Türk inĢaat sektöründe ve alt sektörlerinde (bileĢenlerinde) son dönemlerde hızlı bir geliĢme görülmektedir. Sektör 2001 yılında yaĢanan krizin ardından sağlanan iktisadi iyileĢmelerden en çok faydalananlardan biridir. Bu süreçte inĢaat sektöründe gerçekleĢen yapısal değiĢimler ile kurumsallaĢma süreci de hız kazanmıĢtır. ĠnĢaat sektörü ve sektöre bağlı endüstri dalları büyüme sürecinde itici güç görevini üstlenmiĢlerdir. ĠnĢaat sektöründe yaĢanan geliĢmeler hizmetler ve sanayi sektörlerini de yenilemiĢtir. Yurt içinden sonra yurt dıĢında da gerçekleĢtirdiği projeler sayesinde kendinden söz ettirmeyi baĢaran inĢaat sektörü marka olabilme konumunu yakalamıĢtır. ĠnĢaat ve Müteahhitlik firmaları rekabet etmeye açık güçlü finansman kaynakları olan bir duruĢ sergilemekte ve bilhassa yurtdıĢında gerçekleĢtirdiği faaliyetlerle ülkemiz ekonomisine döviz kazandıran bir endüstri haline gelmiĢtir. ĠnĢaat sektörünü daha sağlıklı analiz edebilmek için sektörün faaliyetlerini yurtiçi ve yurtdıĢı faaliyetler olarak iki ayrı grupta analiz etmek faydalı olacaktır. ĠnĢaat sektöründe bir kırılma noktası olan yurtdıĢı müteahhitlik çalıĢmaları ülkemiz için hem inĢaat malzemeleri sektöründe hem de hizmet ihracı bakımından oldukça değer taĢımaktadır. Proje sayısı bağlamında belli bir noktaya yükselen sektörde, proje değerleri konusunda elde edilen trendin jeopolitik olaylardan pozitif ya da negatif yönde etkilenmesi en önemli noktadır118_.

ĠnĢaat sektörü uluslararası ekonomi alanında da önemli bir yere sahiptir. ĠnĢaat, yalnızca çevrenin inĢa edilmesini değil, bakım, onarım ve iĢletilmesine katkıda bulunan faaliyetlerin tümünü içerecek Ģekilde değerlendirilmektedir. ĠnĢaat üretimi artık yalnızca yapının üretimi olarak algılanmamakta, çevreyle dost, sosyal sorumluluk taĢıyan, sosyal yaĢama, toplumsal yapıya doğrudan etki eden, saydam

117_{Erdem Koç, Kadir Kaya ve Mahmut Can ġenel, “Türkiye‟de ĠnĢaat Sanayi Sektörünün}

GeliĢimi-Temel ĠnĢaat Sanayi Göstergeleri”, Nevşehir Bilim ve Teknoloji Dergisi, 2017, Cilt: 6, Sayı: 2, 643-660, s. 643.

118 _{Nuray Ergül, “ĠnĢaat Sektöründe GloballeĢmenin Etkileri‟, Vergi Sorunları Dergisi, 2007,}

63

ve sürdürülebilir üretim anlamına da gelmektedir. Dünya genelinde yaĢanan “büyüme sorunları” dikkate alındığında hem istihdam oranını yükseltilmesi hem de diğer sektörleri de hızlandırması açısından dikkatle takip edilmesi gerekmektedir. Ekonomik aktivite ile doğru orantılı hareket halinde olan inĢaat sektörü genellikle sektörde yaĢanan büyüme oranı, ekonomik alanda yaĢanan büyüme düzeyinin üstünde seyretmektedir. ĠnĢaat sektörünün; geliĢmekte olan devletler de yüzde 16- 17, geliĢmiĢ devletlerde ise %10 düzeyinde ekonomik paya sahip olacağı düĢünülmektedir. Sektörün GSYH‟den almıĢ olduğu pay oranının önümüzdeki yıllar içerisinde artma kapasitesinin olduğunu düĢünmek mümkündür. Yarattığı istihdam ve katma değer imkânlarıyla ülke ekonomilerinde genellikle, kaldıraç vazifesi üstlenmekte olan inĢaat sektörü farklı bir değere sahiptir. sektörün ekonomiyi canlandırarak istihdam oranını arttırıcı etkisi Büyük Burhan‟dan bugüne ekonomi politikalarında kullanılmıĢ ve de etkileri gözlenmiĢ bir yöntemdir119_.

Her çeĢit geliĢim için son derece esnek bir yapısı bulunan yurtdıĢı Müteahhitlik hizmetleri sektörü bakımından, önemli birtakım hususları da incelemek açısından gözlemlemek gereklidir. YurtdıĢı Müteahhitlik Hizmetleri istihdam ihracata katkı, döviz girdisi ve teknoloji transferi, ihracata katkı, Makine Parkı, dıĢa açılma bakımından katma değer sağlamıĢtır. Ödemeler dengesi hizmet kalemleri kapsamındaki sektörün oranına bakıldığı zaman durum daha net bir Ģekilde kendini göstermektedir120

;

1. Arap baharı olaylarının ardından gerçekleĢen istikrarsızlıkların tesiri

2. Rusya iliĢkilerinde oluĢan normalleĢme ile berber sektörün bölgede etkinliğinin artması,

3. Gaz ve petrol zengini devletlerdeki krizin ilk baĢta altyapısı ardından bazı projelerin beklemeye alınmasına sebep olması,

4. 2008 krizinin ardından dünya genelinde yurtdıĢı müteahhitlik ve taahhüt hizmetlerinde artıĢ gösteren rekabet,

5. Büyük projelerin finansmanı ile alt yapı yatırımlarını da müteahhitlerin üstlenmek durumunda kalması (baĢta yap-iĢlet-devret projeleri) Türk Ģirketlerinin bu konuda ABD ve Çin Ģirketleri ile rekabet içine girmesi,

6. Suriye ve Irak ta yaĢanan istikrarsızlıkların alakadar bölgelerdeki piyasayı negatif yönde etkilemesi,

119 _{Aslı ġat Zengin, İnşaat Sektörü-İktisadi Araştırmalar Bölümü, ĠĢ Bankası, ġubat 2018,}

s.11.

120

64

7. Son dönemde hükümetimizin giriĢimi ile Afrika piyasasında konuyla alakalı yapılan faaliyetler ve bunların pozitif sonuçları

Ekonomik büyümenin öncüsü ve alt sektörlerden gelen taleplerde belirleyiciliğiyle, özellikle geliĢmekte olan ülkelerce ayrıcalığa sahiptir. Türkiye son 10 yılında inĢaat sektörünün niteliklerini kullanarak büyük kazanımlar sağlamıĢtır. Ülkemiz kalkınma yolundaki yeni aĢamanın eĢiğinde durması ve dünyadaki ekonomik denklemlerdeki sanayi devrimine karĢı değiĢmesi sebebiyle inĢaat sektörü içinde yeni bir baĢlangıca ihtiyaç duyduğu söylenebilmektedir. 2008‟de ki kriz sonrası geliĢmiĢ ülkelerin yaĢadığı sektörel durgunluk sebebiyle iĢlerin geliĢmiĢ ülkelerde yoğunlaĢması sektör içinde rekabeti artırırken teknolojiyi kullanarak sınır ötesindeki pazarlara eğilim gösteren Ģirketlerin avantaj elde ettiği söylenmektedir. Gerek ülkemizdeki ekonomi bakımından lokomotif sektör olması ve farklı birçok sektörle de etkileĢimde olması sektörün mevcut halini tahlil, engelleri tespit ve sorunlara çözüm bulmakta Türkiye ekonomisi bakımından büyük önem taĢımaktadır. 2010‟daki küresel krizi atlatmak için alınan önlemler sonucu sektör; bir önceki yıl gösterdiği küçülmeye karĢın yüksek oranda büyüme performansını göstermiĢtir. Özellikle 2010‟da dünyadakinin aksine % 18,3 ve 2011 yılında % 11,2 gibi rekor seviyede büyüme yaĢamıĢtır. Üst üste iki yıllık kaydedilmiĢ yüksek büyüme sektördeki toplam ciroyu hedeflerin üstünde tutmuĢ ve belirli doygunluğa eriĢtirmiĢtir. 2012‟de ise doygunluk ve ekonomik durgunluğa rağmen sektör yalnızca % 0,6 büyümüĢtür121_.

121 _{Murat Çak, İnşaat, Çevre ve Yapı Malzemeleri Sektör Kurulu Sektörel Raporu} Rakamlarla İnşaat Sektörü, 2015 ĠnĢaat, Çevre ve Yapı Malzemeleri Sektör Raporu, MÜSĠAD,

65

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MISIR ĠLE TÜRKĠYE ARASINDA EKONOMĠK ĠLĠġKĠLER

3.1. MISIR ĠLE TÜRKĠYE ARASINDA EKONOMĠK ĠLĠġKĠLER (2000–2010