Öğrencilerin eleştirel düşünmeye karşı tutumları ölçmek amacıyla yapılan ölçeğin madde yüzdeleri Tablo 6’da verilmiştir.
Tablo 6.
Öğrencilerin Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutumlarının Maddelere Göre Yüzde Dağılımı
Eleştirel Düşünmenin Alt Boyutları Madde No
Maddeler
Kesinlikle Katılıyorum Katılıyorum Biraz Katılıyorum Katılmıyorum Kesinlikle Katılmıyorum Toplam
(%) (%) (%) (%) (%) (%)
Açık fikirlilik
1 Bir fikri kabul etmeden önce etraflıca düşünürüm.
60.7 28.3 8.7 0.5 1.8 100 4 Bir konuda karar almam gerektiğinde, ilk
önce konuyla ilgili bulabildiğim kadar çok bilgi toplamaya çalışırım. 7 Ezbere dayalı ödevlerden çok, inceleme ve
araştırmaya dayalı ödevler yapmaktan hoşlanırım.
53.0 24.7 12.3 2.8 7.2 100
9 Zaman zaman kararlarımı ve düşüncelerimi
yeniden gözden geçiririm. 58.5 27.8 9.7 0.8 3.2 100
Sorun Çözme
12 Kesin yanıtı olmayan, karmaşık sorunları çözmeye çalışmaktan hoşlanırım.
47.8 24.3 15.0 4.2 8.7 100 14 Felsefi tartışmalara katılmaktan hoşlanırım. 51.2 24.3 14.5 5.0 5.0 100 17 Karmaşık sorunları çözmeye çalışmak bana
eğlenceli gelmez. 44.3 16.3 11.7 9.2 18.5 100
(Tablo 6. Devamı)
Kadercilik
15 İnsan ne yaparsa yapsın kaderini
değiştiremez. 8.7 4.5 9.5 14.8 62.5 100
18 Her insan alın yazısına göre yaşamaya mahkumdur.
15.5 8.0 13.3 13.5 49.7 100
Paranormal inanç
2 Burçlara inanırım. 23.0 9.5 28.8 17.8 20.8 100
8 Bana uğur getirdiğine inandığım bir eşyam
vardır. 33.8 8.2 11.3 11.3 35.3 100
13 Bazı rakamların uğursuz olduğuna inanırım. 44.0 10.7 14.3 13.7 17.3 100
Dogmatizm
11 Haklı olduğumu düşündüğüm konularda beni hiç kimse kararımdan caydıramaz.
4.3 4.3 15.2 21.8 54.3 100 20 Eğer bir konuda karar verdiysem; kararım ne
olursa olsun değişmez.
7.0 7.3 25.7 17.3 42.7 100
Katı Düşünme
5 Öğretmenlerimin söylediği her şeye inanırım.
5.3 4.7 23.5 28.2 38.3 100 10 Annem ve babam daima doğruyu söyler. 1.2 1.7 9.5 14.5 73.2 100 19 Yaşamda ne zaman zor bir sorunla
karşılaşsam sadece annem ve babama danışırım.
25.5 12.8 21.3 18.2 22.2 100
Tartışma
3 Sınıfta yapılan tartışmalara katılmaktan hoşlanırım.
alt boyutundaki bütün maddelere öğrencilerin %53’ten fazlası ‘‘kesinlikle katılıyorum‘’,
‘‘sorun çözme’’ alt boyutundaki maddelere öğrencilerin %44’ten fazlası ‘‘kesinlikle katılıyorum’’, ‘‘kadercilik’’ alt boyutundaki maddelere öğrencilerin %49’dan fazlası
‘‘kesinlikle katılmıyorum’’ şeklinde düşüncelerini ifade etmişlerdir. ‘‘Paranormal inanç’’alt boyutundaki maddelere öğrencilerin verdikleri cevaplar değişiklik göstermekle birlikte belli bir cevapta yığılma olmamıştır. ‘‘Dogmatizm’’ alt boyutundaki maddelere öğrencilerin %42’den fazlası ‘‘kesinlikle katılmıyorum’’
şeklinde düşüncelerini belirtmişlerdir. ‘‘Katı düşünme’’ alt boyutundaki maddelere baktığımızda öğrencilerin %73.2’si anne babasının söylediği her şeye inanmadığını,
%38.3’ü öğretmenlerinin söylediği her şeye inanmadığını söylemekle birlikte her hangi bir konuda sadece anne ve babasına danışacağını belirten öğrenciler örneklemin sadece
%22.2’sini oluşturmaktadır. ‘‘Tartışma’’ alt boyutundaki maddelere öğrencilerin
%40’tan fazlası ‘‘kesinlikle katılıyorum’’ demişlerdir.
Öğrencilerin eleştirel düşünmeye karşı tutum ölçeğinin alt boyutlarının aritmetik ortalaması ve standart sapması Tablo 7’de verilmiştir.
Tablo 7
Öğrencilerin Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutumlarının Alt Boyutlarının Aritmetik Ortalaması
Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutum Alt Boyutları
X S
Açık Fikirlilik 4.38 .62
Sorun Çözme 3.90 .65
Kadercilik 2.04 1.17
Paranormal İnanç 3.13 1.08
Dogmatizm 2.01 .98
Katı Düşünme 2.18 .77
Tartışma 3.80 .91
Tablo 7’de öğrencilerin eleştirel düşünmeye karşı tutumlarının alt boyutlarına ait aritmetik ortalamaları verilmiştir. Yanıtların aritmetik ortalaması 1-5 arası değişmektedir. Buna göre; ‘açık fikirlilik’ alt boyutuna ilşkin aritmetik ortalama 4.38,
‘sorun çözme’ alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama 3.90, ‘kadercilik’ alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama 2.04, ‘paranormal inanç’ alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama 3.13, ‘dogmatizm’alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama 2.01, ‘katı düşünme’
alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama 2.18 iken ‘tartışma’ alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama ise 3.80’dir.
4.3. Sınıf Atmosferine İlişkin Algıların Çeşitli Değişkenlerle İlişkisine Ait Bulgular
4.3.1. Öğrencilerin Cinsiyetleri İle Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişki
Öğrencilerin cinsiyetleri ile sınıf atmosferi alt boyutları arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılan t testi sonuçları Tablo 8’de verilmiştir.
Tablo 8.
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin T Testi Sonuçları
Cinsiyet N X S T Sd P
Öğretmenin Etkisi
Kız 323 0.98 0.24 -2.521 598 .012
Erkek 277 1.03 0.27
Sınıfın Büyüklüğü
Kız 323 1.81 0.73 1.692 598 .091
Erkek 277 1.71 0.68
Sınıfın Düzeni
Kız 323 1.83 0.40 .944 598 .345
Erkek 277 1.80 0.40
Tablo 8’de görüldüğü gibi kızların algıladıkları öğretmenin etkisi alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama puanı 0.98 iken, erkeklerin aritmetik ortalama puanı 1.03’tür.
Yapılan t testi analizi sonucunda öğrencilerin algıladıkları öğretmen etkisi alt boyutunun (t598= -2,521 , p<0.05) cinsiyete göre erkek öğrenciler lehine anlamlı bir şekilde değiştiği saptanmıştır. Kızların algıladıkları sınıf büyüklüğü alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama puanı 1.81 iken, erkeklerin aritmetik ortalama puanı 1.71’dir.
Yapılan t testi analizi sonucunda öğrencilerin algıladıkları sınıf büyüklüğü alt boyutunun (t598= 1,692, p>0.05) cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır. Kızların algıladıkları sınıf düzeni alt boyutuna ilişkin aritmetik ortalama puanı 1.83 iken, erkeklerin aritmetik ortalama puanı 1.80’dir. Yapılan t testi analizi sonucunda öğrencilerin algıladıkları sınıf düzeni alt boyutunun (t598= .944, p>0.05) cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır.
4.3.2. Öğrencilerin Genel Başarıları İle Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişki
Öğrencilerin genel başarıları ile sınıf atmosferi alt boyutlarına ilişkin betimsel değerler Tablo 9’da verilmiştir.
Tablo 9.
Öğrencilerin Genel Başarılarına Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel Değerler
Genel Not Ortalaması
Sınıf Atmosferi Alt Boyutları
Öğretmenin Etkisi Sınıfın Büyüklüğü Sınıfın Düzeni
N X S N X S N X S
Geçer 5 0.87 .12 5 1.00 .00 5 1.57 .56
Orta 35 1.08 .32 35 1.71 .74 35 1.81 .43
İyi 150 1.02 .28 150 1.57 .65 150 1.76 .42
Pekiyi 410 0.99 .24 410 1.84 .71 410 1.85 .39 Toplam 600 1.00 .26 600 1.76 .71 600 1.82 .40
Tablo 9 incelendiğinde algılanan sınıf atmosferinin ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek ortalama ‘‘orta’’ ( X =1.08); en düşük puan ortalaması ise ‘‘geçer’’ e ( X =0.87) ait olduğu görülmektedir.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıfın büyüklüğü’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalama ‘‘pekiyi’’ ( X =1.84); en düşük puan ortalaması ise
‘‘geçer’’ e ( X =1.00) ait olduğu görülmektedir.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıf düzeni’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalama ‘‘pekiyi’’ ( X =1.85); en düşük puan ortalaması ise ‘‘geçer’’
e ( X =1.57) ait olduğu görülmektedir.
Genel başarı durumlarının sınıf atmosferi alt boyutları ölçek puanlarının aritmetik ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için tek yönlü ANOVA analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 10’da sunulmuştur.
Tablo 10.
Tablo 10’da görüldüğü gibi öğrencilerin algıladıkları ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt boyutunun genel başarıya göre anlamlı bir şekilde değişmediği görülmüştür (F3-596= 1.892, p>.05). Öğrencilerin algıladıkları ‘‘sınıf büyüklüğü’’ alt boyutunun genel başarıya göre anlamlı bir şekilde değiştiği görülmüştür (F3-596= 7.017, p<.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için yapılan LSD analizi sonucunda genel başarısı ‘pekiyi’ olan öğrencilerin genel başarısı ‘iyi’ ve ‘‘geçer’’ olan öğrencilerden anlamlı olarak farklılaştığı, genel başarısı ‘‘orta’’ olan öğrencilerin de genel başarısı ‘‘geçer’’ olan öğrencileriden anlamlı olarak farklılaştığı görülmektedir.
Öğrencilerin algıladıkları ‘‘sınıf düzeni’’ alt boyutunun genel başarıya göre anlamlı bir şekilde değişmediği görülmüştür (F3-596= 2.535, p >.05).
4.3.3. Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Sınıfların Mevcudu İle Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişki
Öğrencilerin öğrenim gördükleri sınıfların mevcudu ile sınıf atmosferi alt boyutlarına ilişkin betimsel değerler Tablo 11’de verilmiştir.
Tablo 11.
Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Sınıfların Mevcuduna Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel Değerler
Sınıf Mevcudu
Sınıf Atmosferi Alt Boyutları
Öğretmenin Etkisi Sınıfın Büyüklüğü Sınıfın Düzeni
N X S N X S N X S
15-30 Kişi (1)
147 0.92 .21 147 1.19 .39 147 1.68 .43
30-45 Kişi (2)
422 1.03 .27 422 1.92 .69 422 1.86 .38
45-60 Kişi (3)
31 0.97 .10 31 2.44 .48 31 1.99 .36
Toplam 600 1.00 .26 600 1.76 .71 600 1.82 .40
Tablo 11 incelendiğinde algılanan sınıf atmosferinin ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalama ‘‘30-45 kişi’’ ( X = 1.03); en düşük puan ortalaması ise ‘‘15-30 kişi’’ye ( X =0.92) ait olduğu görülmektedir.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıfın büyüklüğü’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalama ‘‘45-60 kişi’’ ( X =2.44); en düşük puan ortalaması ise
‘‘15-30 kişi’’ye ( X = 1.18) ait olduğu görülmüştür.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıf düzeni’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalama ‘’45-60 kişi’’ ( X = 1.99); en düşük puan ortalaması ise ‘’15-30 kişi’’ye ( X =1.68) ait olduğu görülmektedir.
Sınıf mevcudunun sınıf atmosferi alt boyutları ölçek puanlarının aritmetik ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için tek yönlü ANOVA analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 12’de sunulmuştur.
Tablo 12.
Öğrencilerin Öğrenim Görülen Sınıfın Mevcuduna Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin Tek Yönlü ANOVA Sonuçları öğrencilerin algıladıkları ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt boyutu arasında anlamlı bir fark vardır (F2-597= 10.879, p<.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda sınıf mevcudu 30-45 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerin diğer sınıflarda bulunan öğrencilerden anlamlı olarak farklılaştığı görülmektedir.
Sınıf mevcudu farklı olan sınıflarda bulunan öğrencilerin algıladıkları sınıfın büyüklüğü alt boyutu arasında anlamlı bir fark vardır (F2-597= 96.006, p<.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda sınıf mevcudu 15-30 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerin diğer gruplardan, 45-60
kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerin de sınıf mevcudu 30-45 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerden anlamlı olarak farklılaştığı görülmektedir.
Öğrencilerin algıladıkları sınıf düzeni alt boyutunun sınıf mevcuduna göre anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmektedir (F2-597= 14.730, p<.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda sınıf mevcudu 15-30 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerin diğer gruplardan, 30-45 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerin de 45-60 kişi olan sınıflarda bulunan öğrencilerden anlamlı olarak farklılaştığı görülmektedir.
4.3.4. Öğrencilerin Ailelerinin Sosyo-Ekonomik Düzeyleri İle Sınıf Atmosferi Arasındaki İlişki
Öğrencilerin ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyleri ile sınıf atmosferi alt boyutlarına ilişkin betimsel değerler Tablo 13’te verilmiştir.
Tablo 13.
Öğrencilerin Ailelerinin Sosyo-Ekonomik Düzeylerine Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel Değerler
Sosyo-Ekonomik Düzey
Sınıf Atmosferi Alt Boyutları
Öğretmenin Etkisi Sınıfın Büyüklüğü Sınıfın Düzeni
N X S N X S N X S
Alt 175 0.99 .27 175 1.54 .69 175 1.73 .42
Orta 261 1.00 .25 261 1.87 .71 261 1.85 .41
Üst 164 1.01 .26 164 1.84 .68 164 1.87 .36
Toplam 600 1.00 .26 600 1.76 .71 600 1.82 .40
Tablo 13 incelendiğinde algılanan sınıf atmosferinin ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘üst sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =1.01); en düşük puan ortalaması ise ‘‘alt sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =0.99) ait olduğu görülmüştür.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıfın büyüklüğü’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘orta sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =1.87); en düşük puan ortalaması ise ‘‘alt sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =1.54) ait olduğu görülmüştür.
Algılanan sınıf atmosferinin ‘‘sınıfın düzeni’’ alt ölçek puan ortalamalarında en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘üst sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =1.87); en düşük puan ortalaması ise ‘‘alt sosyo-ekonomik düzey’’e ( X =1.73) ait olduğu görülmüştür.
Öğrenci ailelerinin sosyo-ekonomik düzeylerine göre sınıf atmosferi alt boyutları ölçek puanlarının aritmetik ortalamaları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için tek yönlü ANOVA analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 14’de sunulmuştur.
Tablo 14.
Öğrencilerin Ailelerinin Sosyo-Ekonomik Düzeylerine Göre Sınıf Atmosferi Alt Boyutlarına İlişkin Tek Yönlü ANOVA Sonuçları
Varyansın
Tablo 14’te görüldüğü gibi farklı sosyo-ekonomik düzeye sahip ailelerden oluşan öğrencilerin algıladıkları sınıf atmosferi ‘‘öğretmenin etkisi’’ alt boyutu arasında anlamlı bir fark yoktur (F2-597= 0.102, p>.05).
Farklı sosyo- ekonomik düzeyde öğrencilerden oluşan sınıflarda bulunan öğrencilerin algıladıkları sınıf atmosferi ‘‘sınıfın büyüklüğü’’ alt boyutu arasında anlamlı bir fark vardır (F2-597= 12.816, p<.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda orta sosyo-ekonomik düzeyde bulunan öğrenciler diğer iki gruptan, üst sosyo-ekonomik düzeyde bulunan öğrenciler ise alt sosyo-ekonomik düzeyden anlamlı olarak farklılaşmaktadır.
Sosyo-ekonomik düzeyleri farklı öğrencilerden oluşan sınıflarda bulunan öğrencilerin algıladıkları sınıf atmosferi ‘‘sınıfın düzeni’’ alt boyutu arasında anlamlı bir fark vardır (F2-597= 6.384, p≤.001). Anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda üst sosyo-ekonomik düzeyde bulunan öğrenciler diğer iki gruptan, orta sosyo-ekonomik düzeyde bulunan öğrenciler ise alt sosyo-ekonomik düzeyden anlamlı olarak farklılaşmaktadır.
4.4. Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutumların Çeşitli Değişkenlerle İlişkisine Ait Bulgular
4.4.1. Öğrencilerin Cinsiyetleri İle Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutumları Arasındaki İlişki
Öğrencilerin eleştirel düşünmeye karşı tutumları ile cinsiyet arasındaki ilişkiyi belirlemek amacıyla yapılan t testi sonuçları Tablo 15’te verilmiştir.
Tablo 15.
Öğrencilerin Cinsiyetlerine Göre Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutum Alt Boyutlarına İlişkin T Testi Sonuçları
Cinsiyet N X S T Sd P
Açık Fikirlilik
Kız 323 4.45 0.57 2.99 596 .003
Erkek 277 4.30 0.64
Sorun Çözme
Kız 323 3.92 0.98 .514 596 .607
Erkek 277 3.87 0.99
Kadercilik
Kız 323 2.03 1.17 -.213 596 .831
Erkek 277 2.05 1.18
Paranormal inanç
Kız 323 2.95 1.06 -4.478 596 .000
Erkek 277 3.34 1.07
Dogmatizm
Kız 323 1.98 1.01 -.724 596 .470
Erkek 277 2.04 0.96
Katı Düşünme
Kız 323 2.17 0.81 -.631 596 .529
Erkek 277 2.21 0.72
Tartışma
Kız 323 3.86 1.13 1.309 596 .191
Erkek 277 3.74 1.09
Tablo 15’te görüldüğü gibi eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘açık fikirlilik’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 4.45 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 4.30’dur. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından açık fikirlilik alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değiştiği saptanmıştır (t (596) = 2.99, p<.01). Anlamlı farklılığın kız öğrenciler lehine olduğu görülmektedir.
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘sorun çözme’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 3.92 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 3.87’dir. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından sorun çözme alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır (t (596) = .514, p>.05).
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘kadercilik’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 2.03 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 2.05’tir. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından kadercilik alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır (t (596) = .213, p>.05).
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘paranormal inanç’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 2.95 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 3.34’tir. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından paranormal inanç alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değiştiği saptanmıştır (t (596) = 4.478, p<.001). Erkek öğrencilerin kız öğrencilerden daha yüksek düzeyde paranormal inanca sahip olduğu anlaşılmaktadır.
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘dogmatizm’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 1.98 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 2.04’tir. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından kadercilik alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır (t (596) = .724, p>.05).
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘katı düşünme’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 2.17 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 2.21’dir. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından kadercilik alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır (t (596) = .631, p>.05).
Eleştirel düşünmenin alt boyutlarından ‘‘tartışma’’ alt boyutuna karşı tutumlarının kız öğrenciler aritmetik ortalama puanı 3.86 iken erkek öğrenciler aritmetik puanı 3.74’tür. Yapılan t-testi analizi sonucunda öğrencilerin eleştirel düşünmenin alt boyutlarından kadercilik alt boyutuna karşı tutumlarının cinsiyete göre anlamlı bir şekilde değişmediği saptanmıştır (t (596) = 1.309, p>.05).
4.4.2. Öğrencilerin Genel Başarıları İle Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutumun Alt Boyutları Arasındaki İlişki
Genel başarıya göre öğrencilerin genel başarı durumları ve eleştirel düşünme alt boyutlarına ilişkin betimsel değerler Tablo 16’da verilmiştir.
Tablo 16.
Öğrencilerin Genel Başarıya Göre Eleştirel Düşünme Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel Değerler
Tablo 16 incelendiğinde; öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutumun alt boyutlarından ‘‘açık fikirlilik’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘pekiyi’’ ( X =4.45); en düşük ortalamanın ise ‘‘geçer’’e ( X =3.60) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘sorun çözme’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘pekiyi’’ ( X =4.05); en düşük ortalamanın ise ‘‘orta’’ya ( X =3.37) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘kadercilik’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘orta’’
( X =2.47); en düşük ortalamanın ise ‘‘geçer’’e ( X =1.80) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘paranormal inanç’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘pekiyi’’ ( X =3.20); en düşük ortalamanın ise ‘‘geçer’’e ( X =2.67) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘dogmatizm’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘geçer’’ ( X =2.60); en düşük ortalamanın ise ‘‘pekiyi’’ye ( X =1.95) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘katı düşünme’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘geçer’’ ( X =2.27); en düşük ortalamanın ise ‘‘orta’’ya ( X =2.00) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumlarına göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘tartışma’’ alt boyutuna ilişkin en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘pekiyi’’ (3.99); en düşük ortalamanın ise ‘‘geçer’’e ( X =2.80) ait olduğu görülmektedir.
Öğrencilerin genel başarı durumları ile eleştirel düşünmenin alt boyutları arasında anlamlı bir şekilde fark olup olmadığını incelemek için tek yönlü ANOVA analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 17’de sunulmuştur.
Tablo 17.
Tablo 17’de görüldüğü gibi öğrencilerin başarı düzeyleri ile eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘açık fikirlilik’’, ‘‘sorun çözme’’, ‘‘katı düşünme’’ ve
‘‘tartışma’’ boyutları arasında anlamlı bir fark vardır (p<.05).
‘‘Açık fikirlilik’’ alt boyutundaki anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda ortalaması ‘‘pekiyi’’ olan öğrencilerin diğer ‘‘orta’’ ve ‘‘geçer’’ başarı düzeyi grubundan anlamlı olarak farlılaştığı görülmüştür.
‘‘Sorun çözme’’ alt boyutundaki anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda ortalaması ‘‘pekiyi’’ olan öğrencilerin diğer ‘‘iyi’’ ve ‘‘orta’’ başarı düzeyi grubundan anlamlı olarak farlılaştığı görülmüştür.
‘‘Katı düşünme’’ alt boyutundaki anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda ortalaması ‘‘pekiyi’’ olan öğrencilerin ‘‘iyi’’ başarı düzeyi grubundan anlamlı olarak farlılaştığı görülmüştür.
‘‘Tartışma’’ alt boyutundaki anlamlı farklılığın hangi gruplar arasında olduğunu anlamak için yapılan LSD analizi sonucunda ortalaması ‘‘pekiyi’’ olan öğrencilerin diğer ‘‘iyi’’ ve ‘‘orta’’ başarı düzeyi grubundan anlamlı olarak farlılaştığı görülmüştür.
Öğrencilerin başarı düzeyleri ile eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘kadercilik’’, ‘‘paranormal inanç’’ ve ‘‘dogmatizm’’ boyutları arasında anlamlı bir fark görülmemiştir (p>.05).
4.4.3. Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Sınıfların Mevcudu İle Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutum Alt Boyutları Arasındaki İlişki
Sınıf mevcuduna göre öğrencilerin eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarına ilişkin betimsel değerleri Tablo 18’de verilmiştir.
Tablo 18.
Öğrencilerin Öğrenim Gördükleri Sınıfların Mevcuduna Göre Eleştirel Düşünmeye Karşı Tutum Alt Boyutlarına İlişkin Betimsel Değerler
Eleştirel Düşünme Alt Boyutları
Sınıf Mevcudu
N X S
Açık fikirlilik 15-30 Kişi(1) 147 4.33 .05 30-45 Kişi(2) 422 4.39 .03 45-60 Kişi(3) N31 X 4.47 S.08
Toplam 600 4.38 .03
Sorun Çözme 15-30 Kişi(1) 147 3.95 .08
30-45 Kişi(2) 422 3.86 .05 45-60 Kişi(3) 31 4.14 .17
Toplam 600 3.90 .04
Kadercilik 15-30 Kişi(1) 147 1.99 .09
30-45 Kişi(2) 422 2.06 .06 45-60 Kişi(3) 31 2.00 .22
Toplam 600 2.04 .05
Paranormal İnanç 15-30 Kişi(1) 147 2.90 .09 30-45 Kişi(2) 422 3.20 .05 45-60 Kişi(3) 31 3.24 .18
Toplam 600 3.13 .04
Dogmatizm 15-30 Kişi(1) 147 1.86 .08
30-45 Kişi(2) 422 2.06 .05 45-60 Kişi(3) 31 1.95 .15
Toplam 600 2.01 .04
Katı Düşünme 15-30 Kişi(1) 147 1.97 .07
30-45 Kişi(2) 422 2.24 .04 45-60 Kişi(3) 31 2.37 .15
Toplam 600 2.18 .03
Tartışma 15-30 Kişi(1) 147 3.70 .10
30-45 Kişi(2) 422 3.83 .05 45-60 Kişi(3) 31 3.90 .21
Toplam 600 3.80 .05
Tablo 18 incelendiğinde, sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘açık fikirlilik’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘45-60 kişi’’ ( X =4.47); en düşük ortalamanın ise ‘‘15-30 kişi’’ye ( X =4.33) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından
‘‘sorun çözme’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘45-60 kişi’’ ( X =4.14);
en düşük ortalamanın ise ‘‘30-45 kişi’’ye ( X =3.86) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘kadercilik’’
boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘’30-45 kişi’’ ( X =2.06); en düşük ortalamanın ise ‘’15-30 kişi’’ye ( X =1.99) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘paranormal inanç’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘45-60 kişi’’ ( X =3.24); en düşük ortalamanın ise
‘’15-30 kişi’’ye ( X =2.90) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘dogmatizm’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘’30-45 kişi’’ ( X =2.06); en düşük ortalamanın ise ‘’15-30 kişi’’ye ( X =1.86) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘katı düşünme’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın
‘‘45-60 kişi’’ ( X =2.37); en düşük ortalamanın ise ‘‘15-30 kişi’’ye ( X =1.97) ait olduğu görülmektedir. Sınıf mevcuduna göre eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutlarından ‘‘tartışma’’ boyutunda en yüksek aritmetik ortalamanın ‘‘45-60 kişi’’
( X =3.90); en düşük ortalamanın ise ‘’15-30 kişi’’ye ( X =3.70) ait olduğu görülmektedir.
Sınıf mevcutları ile eleştirel düşünmeye karşı tutum alt boyutları arasında anlamlı bir fark olup olmadığını incelemek için tek yönlü ANOVA analizi yapılmış ve sonuçlar Tablo 19’da sunulmuştur.
Tablo 19
Öğrencilerin Öğrenim Görülen Sınıfın Mevcuduna Göre Eleştirel Düşünme Alt Boyutlarına İlişkin Tek Yönlü ANOVA Sonuçları
Öğrencilerin Öğrenim Görülen Sınıfın Mevcuduna Göre Eleştirel Düşünme Alt Boyutlarına İlişkin Tek Yönlü ANOVA Sonuçları