I. BÖLÜM
8. NÜFUS SAYIMI
1.1. Ekonomik Hayatın ġehre Yansıması
Niğde ekonomisi büyük ölçüde tarıma dayanmaktadır. ġehirde en çok elma, kavak yetiĢtiriciliği yapılmaktadır. Elma bahçeleri halkın geçimini kazandığı önemli tarım alanlarından birisidir. Ġncelediğimiz 1949 ile 1952 yılları arasında Valilik, Belediye ve Partilerde tarım konusunda üstüne düĢen vazifelerini yerine getirerek halka destek olmaya çalıĢmıĢlardır. Tarım Bakanlığının teĢvikiyle Niğde’de meyvecilik ve bağcılığın geliĢmesi amacıyla Fidanlık Müdürlüğü tarafından kurslar açılmıĢtır. Bunlar Merkez fidanlığı kursu, Bahçeli kursu, Güllüce kursu, Kıçağaç kursu olmak üzere dört ayrı yerde açılmıĢtır. Ayrıca halkevi tarafından da meyveciliğin artması için konferanslar verilmiĢtir. Halkevi tarafından planlanan bu konferanslar Fidanlık müdürlüğünde çalıĢan kiĢiler tarafından yürütülmüĢtür. Konferans, meyve ağaçlarına Ģekil verilmesi ve budanması üzerine olmuĢtur.265
1949 yılı kıĢ ayında soğuk geçen havalar nedeniyle don yaĢanmıĢ ve elma bahçeleri zarar görmüĢtür. Zarardan dolayı zor duruma düĢen halk, Ziraat Bankasına olan borcunu ödeyemeyerek Banka Genel Müdürlüğüne ve CHP partisine baĢvurmuĢlardır.266
Niğde meralarının hayvan yetiĢmeye çok müsait olmasına rağmen çiftçiler, çiftçilikte önemli bir yeri olan öküzü dıĢarı illerden gelen sürekçilerden temin etmek mecburiyetinde kalmıĢlardır. Fakat güney ve doğu illerden getirtilen bu hayvanlar Niğde meralarında yaĢam Ģekli bulamamakta ve kısa zaman içinde kuvvetten düĢmektedirler. Dolayısıyla Niğde halkı ihtiyacı olan bu hayvanları sürekçilerden aldıkları için, harmandan kazandıkları para bu Ģekilde ellerinden çıkmakta ve kar
265 Niğde Gazetesi, nr: 1087, 16 Nisan 1949. 266 Niğde Gazetesi, nr: 1066, 2 ġubat 1949.
64
edememektedirler267. Bu vesileyle Vali Yahya Eryetkin’in teĢvikiyle “Niğde Merkez Ġlçesi Hayvanları ĠyileĢtirme ve Üretme Birliği” kurulmuĢtur. Bu kurumun kurulmasındaki temek amaç Niğde’deki tek ve çift tırnaklı hayvanların damızlıklarının temini, bakımı, tedavi edilmeleri, yarıĢların yapılması, iyi hayvan bakan kiĢilere avantajlar sağlanması olmuĢtur. Bu kurumun sermayesi ise köy bütçesine ayrılan paradan sağlanmıĢtır. Ayrıca köy muhtarlarından oluĢan beĢ kiĢilik bir umumi heyeti ve sekiz kiĢiden oluĢan murakabe heyeti vardır268. Her ilçede, bucakta ve köylerde bir boğa bakım durağı kurulması, bu Ģekilde meraları uygun olan yerlerde boğa yetiĢtirilmesi planlanmıĢtır269
. Niğde’de sığır yetiĢtiriciliğinin yalnızca iyi damızlıkların kurulmasıyla olabileceğini bu yüzden damızlıkların artırılması gerektiği düĢünülmüĢtür270. Çok verimli hayvanların sadece iyi bakımlı ahırların varlığıyla ve iyi beslenmesiyle olacağını, sütlerin ve etlerin bu vasıtayla artacağı yazılmıĢtır.271
Niğde’de gerek halk gerekse baĢa geçen yöneticiler tarımın yanı sıra hayvancılığında geliĢmesi gerektiğini düĢünmüĢler, bu hususta gerekli çabalar göstermiĢlerdir. Yukarıda anlatılan sığır, boğa yetiĢtiriciliğinin arttırılması, ağırların ve damızlıkların Ģartlarının iyileĢtirilmesi hayvancılığın geliĢtirilmesi konusunda yapılan aĢamalardan bazılarıdır.
Niğde halkı Ģehri gezmeğe gelen Bakan Emin EriĢilgil’e, Kır üstü mevkiinin parselleĢtirilmesi ve bölünerek halka satılması için talepte bulunmuĢlardır. Emin EriĢilgil halkın bu isteğini çok yerinde bularak bu bölgelerin incelenmesi için ilgili makamlara emir vermiĢtir. Daha sonra parselleĢtirilmesi istenen bu bölgelenin bahar aylarında hazırlanarak belediye tarafından satılığa çıkarılmasına karar verilmiĢtir.272
Nüfusun büyük bir kesimi elma yetiĢtiriciliği yaptığı için, elma bahçelerinden alınan verimin daha fazla olması gerektiği düĢünülerek gerekli tedbirlerin alınması hakkında Yüksek Ziraat Mühendisi M. Cemal Keçecioğlu tarafından bir makale yazılmıĢtır. Alınması gereken tedbirler Ģunlardır; sulama için ikinci bir barajın inĢaatı; elmacılığın daha iyi Ģartlar altında yapılmasını sağlayacak ve denetleyecek bir elma
267 Niğde Gazetesi, nr: 1058, 5 Ocak 1949. 268 Niğde Gazetesi, nr: 1060, 12 Ocak 1949. 269 Niğde Gazetesi, nr: 1061, 15 Ocak 1949. 270
Niğde Gazetesi, nr: 1062, 19 Ocak 1949. 271 Niğde Gazetesi, nr: 1063, 22 Ocak 1949. 272 Niğde Gazetesi, nr: 1065, 29 Ocak 1949.
65
tesis kooperatifi kurulması, elde kalan elmalar için konserve imalathaneleri yapılması, elmaların satım aĢamasında paketlenmesi düzenlenmeli, kooperatif vasıtasıyla kredi verilmesi, gerekli olan gübre için önlemler alınması, elmacılığın yanında baĢka tarım ürünleri tercih edilmesi durumunda toprağın verimi ve önemi arttırılmalıdır. Elmacılık yetiĢtirilmesinde bütün halk birlikte hareket etmeli ve Ziraat Mühendisi olan bir kiĢi çalıĢtırılmalıdır.273
ġehrin kurak olması sebebiyle tohumluklar dıĢarıdan temin edildiği için 1949 yılında Kayseri’den kilosu 135 kuruĢ olan yonca tohumu getirtilmiĢtir274
. Ziraat Müdürlüğü tarafından kanada kavağı getirtilerek, ihtiyacı olan kiĢilere dağıtılmıĢtır. 1949 yılının soğuk geçen kıĢından sonra, Nisan ayında havaların düzelmesiyle Adana’dan bakla, badem çağlası, soğan, sarımsak vb. ürünler temin edilmeye çalıĢılmıĢtır.275
Vali Ġbrahim Tevfik Kutların önderliğinde Niğde’de köylülerin katılımıyla 6 Mart 1950 tarihinde Halkevinde bir Ziraat Kongresi yapılmıĢtır. Kongrede ileri çiftçilik, hayvan neslinin ıslahı, ağılların düzenlenmesi, hayvan yemi ziraatı, köylerin ağaçlandırılması, ormanların korunması, meraların sürülmemesi gibi kararlar alınmıştır.276
Ġstanbul’da Limited Ģirketi tarafından hazırlatılan Zirai Faaliyet ve Mücadele Usullerini gösteren filmler, Niğde’de tarım yapan kiĢilerin bilinçlendirilmesi amacıyla Niğde halkevi salonunda ve Bor’da 26-27-28 ġubat 1949 tarihleri arasında gösterime girmiĢtir.277
Niğde’de en çok yetiĢtirilen tarım ürünü elmadır. Ancak geçimini yalnızca elma yetiĢtiriciliğinden kazanan halk daha elmaları ağaçtayken ürünlerini elden çıkartmak zorunda kalmıĢtır. Bu durumun ortaya çıkardığı olumsuzlukları ortadan kaldırmak için bir elmacılık kooperatifi kurulmak istenmiĢtir. Kooperatifin düzenleyeceği ve yapacağı iĢler Ģu maddeler halinde gazete yayınlanmıĢtır;
1- Elmaları iyi koruyan malzemeler satı alınarak, elmaların iyi bir Ģekilde muhafaza edilmesini sağlamak.
273 Niğde Gazetesi, nr: 1068, 9 ġubat 1949. 274 Niğde Gazetesi, nr: 1082, 30 Mart 1949. 275
Niğde Gazetesi, nr: 1085.
276 Niğde Gazetesi, nr: 1177, 8 Mart 1950. 277 Niğde Gazetesi, nr: 1075, 5 Mart 1949.
66
2- Düzgün ve iyi fiyatlı olan ambalajlar satın alarak, elma ambalaj sandığı yapmak. 3- Yurt içi ve yurt dıĢında elma satıĢ yerlerini belirleyerek sevkiyatı kolaylaĢtırmak. 4- Elmanın satıĢı bittikten sonra kooperatife üye olan herkese elmaların para olarak değerini açıklayıp, kooperatife üye olan kiĢilerin kazançlarının ne kadar olduğunu göstermek.
5- Elma yetiĢtiricisine ürünü daha ağaçta iken ona bir miktar kredi açmak.
Kooperatifin düzgün iĢlemesi halinde ileriki yıllarda hedefleri ise Ģu Ģekilde ifade edilmiĢtir;
1- Bir ziraat eczanesinin açılmasını sağlamak.
2- Kötü durumda olan elmaların konservecilik vs. gibi yatırımlarla değerini kaybetmesini engellemek.
3- Fidan yetiĢtirilmesini sağlamak.
4- Elma yetiĢtiricilerine bahçe kurmaları için destek vermek.278
1952 senesinde Niğde’de bağ ve bağcılık yapan halkın ilkbaharda yaĢanan don olaylarına karĢı alması gereken önlemler gazetede maddeler halinde yer almıĢtır. Bu önlemler Ģunlardır;
1- Bağ ve Bahçelerin içinde bir çukur açılacak ve çukurun içine yaprak, saman gibi duman yapacak maddeler konulacak.
2- Bu çukurlardan hariç yine duman yapacak maddeler koyulup baĢka çukurlar açılacak.
3- Budama iĢlemi zamanda yapılacak.
4- Ağaçlar budandıktan kısa zaman sonra, don olacağı haberi muhtarlar tarafından bağ ve bahçe sahiplerine haber edilecek ve böylece bahçe ve bağlarda açılan çukurlar yakılacaktır.279
Ziraatı kalkındırma faaliyetleri kapsamında 1952 yılında Birinci Adnan Menderes Hükümeti köylüleri kalkındırmak ve refaha kavuĢturmak için “meyvecilik”
278 Niğde Gazetesi, nr: 1329, 13 Ocak 1952. 279 Niğde Gazetesi, nr: 1341, 10 Nisan 1952.
67
konusunu da dikkate almıĢtır. Bu kapsamda Türkiye’nin 150 köyünde, 100 dekar bağ ve 50 dekar numunelik meyve bahçesi kurulmasını kararlaĢtırmıĢtır. Kurulacak bu meyve bahçeleri, köy orta malı arazilerinde veya köyünde liderlik yapabilecek aydın çiftçilerin arazilerinde tesis edilmesi kararlaĢtırılmıĢtır. Bu tesislerin meyvecilik faaliyetlerinin olmadığı köylerde vücuda getirilerek, hububat ve bakliyat tarımı ile uğraĢan çiftçilere ek bir gelir kaynağı yaratması amaçlanmıĢtır. Bu meyve bahçelerinden Niğde’nin 7 köyünde kurulması için Tarım Bakanlığı’na gerekli ödenek ve emir gönderilmiĢtir. Bu kapsamda Niğde’nin merkezine bağlı Uluağaç Köyü’nde 12 dekarlık, Çavdarlıda 4 dekarlık ve Kula’da 25 dekarlık alan belirlenmiĢ ve buralara numune meyve bahçelerinin yapılması için gerekli çalıĢmalar yapılmıĢtır.280