Cumhuriyet Bayramı

duyurulmuĢtur124

. Zafer Bayramı için askeri çevrede gerekli hazırlıkların yapıldığı haberine yer verilmiĢtir.125

30 Ağustos Zafer Bayramı adına 1951 yılında Kayseri Demirspor futbol takımı ve Gençlik Kulübü’nün 30 Ağustos tarihinde saat 17.00’da Niğde’de bir maç müsabakası yapacakları ve isteyenlerin izleyici olarak katılabilecekleri haberine gazetede yer verilmiĢtir126. 30 Ağustos Zafer Bayramının 1951 tarihinde büyük bir coĢkuyla geçtiği ve kutlama programının nasıl olduğu gazetede haber edilmiĢtir. Sabah 08.30’da Orduevinde bir Resmi Geçit yapılmıĢtır. Ardından Garnizon Komutanı Albay Mehmet Ali Baykal, Vali Hasip Koylan, Belediye BaĢkanı Naim Erem ve Milletvekili Dr. Hüseyin Ülkü halk ile birlikte Cumhuriyet meydanına doğru ilerlemiĢlerdir. Bando eĢliğinde Ġstiklal MarĢı söylenmiĢtir. Günün anlam ve önemine dair konuĢma bir Teğmen asker tarafından yapılmıĢtır. Daha sonra Garnizon Komutanı Albay Mehmet Ali Baykal 30 Ağustos kutlamasının manasını, taarruzu derin bir Ģekilde anlatan bir konuĢma yapmıĢtır. Albay Mehmet Ali Baykal’ın konuĢması bittikten sonra halk Ģairi Sadık ÇavuĢ Ģiirini okumuĢtur. Motorlu bölükler Resmi Geçit yaptıktan sonra 30 Ağustos kutlaması bitmiĢtir. Gündüz merasiminden sonra akĢam sokak ve caddelerde Milli MarĢlar söylenmiĢ, fener alayı yapılmıĢtır. Aynı zamanda orduevinde bir eğlence düzenlenmiĢtir.127

3.4. Cumhuriyet Bayramı

Türkiye’de Cumhuriyet Bayramı kutlamaları 1925 yılında kutlanmaya baĢlamıĢ, ancak 1925 yılında Niğde’de bayramın kutlandığına dair herhangi bir bilgiye ulaĢılamamıĢtır. Niğde’de Cumhuriyet Bayramının kutlandığına dair ilk belgeye ise 1926 yılında ulaĢılmıĢ, kutlama 29 Ekim 1926 tarihinde Hükümet konağı önünde yapılmıĢtır.128

. Cumhuriyet bayramı kutlamaları için Vilayet tarafından ayrılan bütçeyle hazırlık yapıldığı ayrıca CHP ve DP’nin de kendi içlerinde bayram

124 Niğde Gazetesi, nr: 1224, 23 Ağustos 1950. 125 Niğde Gazetesi, nr: 1225, 26 Ağustos 1950. 126 Niğde Gazetesi, nr: 1310, 30 Ağustos 1951. 127 Niğde Gazetesi, nr: 1311, 6 Eylül 1951.

128 Gülin Öztürk, “Niğde’de Cumhuriyet Bayramı Kutlamaları (1926-1948)”, Gaziantep University

32

kutlamaları için gerekli çalıĢmalar baĢlattığı haberi yer almıĢtır129

. Ayrıca gazetede Cumhuriyetin 26’ncı yılında geçen yıllara nazaran kutlama komitesi tarafından daha özenli ve ĢaĢalı hazırlık yapıldığı haberine yer verilmiĢtir. Cumhuriyet alanında üç ana sokak baĢlarına taklar kurulmuĢ, elektrik iĢlerine baĢlanmıĢtır. Halkevi de bayram kutlaması için hazırlıklar yapmıĢtır. 130

Cumhuriyet Bayramında bütün sokaklar, caddeler renkli kumaĢlarla donatılmıĢtır. Dükkânlar, evler bayraklarla ve Cumhuriyetinin önemini vurgulayan aksesuarlarla süslenmiĢtir. Kutlamalara 28 Ekim’den itibaren baĢlanmıĢ, 28 Ekim günü saat 13.00 olduğunda belediye tarafından atılan bir topla bayramın kutlanmaya baĢladığı anlaĢılmıĢtır. Resmi bütün kurumlar ve okullar tatil edilmiĢ, Cumhuriyet meydanında kutlamalar davul, zurnayla karĢılanmıĢtır. Halkevinde oyunlar oynanmıĢ, halaylar çekilmiĢ, milli sazlar çalınmıĢtır. Eğlencenin yanı sıra günün anlam ve önemini belirten konuĢmalar da yapılmıĢtır. Sokaklar da ve halkevinde kutlanan Cumhuriyet bayramı neredeyse gece yarısına kadar sürmüĢtür.

29 Ekim sabahı saat 09.30 gibi Vali makamında ziyarete gelenleri ağırlamıĢ Ģeker ve sigara ikramında bulunmuĢtur. Bütün okullar Sakarya Ġlkokulunda birbirlerinin bayramlarını kutlamıĢlardır. Ġstiklal MarĢı söylenmiĢ ardından bir öğretmen Cumhuriyetin önemini, nasıl kazanıldığını anlatan bir konuĢma yapmıĢtır. Halk ġairi Mevlit Yıldırım ve öğrenciler Ģiirlerini okumuĢlar, liseli öğrenciler gösterilerini sunmuĢlardır. Okullarda kutlamalar devam ederken Halkevinde ve Cumhuriyet meydanında da kutlamalar devam etmiĢtir. Halaylar çekilmiĢ, oyunlar oynanmıĢ, milli sazlar çalınmıĢtır. Cambaz ve ellerinde ĢiĢirilmiĢ tabaklar bulunan bir oyun takımı gösteri yapmak için Bor’dan Niğde’ye gelmiĢtir. Koyun postları giymiĢ ve üzerlerinde büyük ya da küçük çanlar takılmıĢ olan bu oyun takımı meydanlar da gezinerek gösteri yapmıĢtır. Bu o dönemlerde oynanan oyunlardan bir tanesidir.131

Öğrenciler ve Gençlik Kulübü arasında bir futbol maçı yapılmıĢ, maç Gençlik Kulübünün zaferiyle sonuçlanmıĢtır. 29 Ekim günü yine kutlamalar gece yarısına kadar sürmüĢtür. 30 Ekim günü de kutlamalara devam edilmiĢ, oyunlar oynanmıĢ,

129

Niğde Gazetesi, nr: 1138, 22 Ekim 1949. 130 Niğde Gazetesi, nr: 1139, 26 Ekim 1949. 131 Niğde Gazetesi, nr: 1141, 2 Kasım 1949.

33

stadyumda futbol maçı yapılmıĢtır. Üçüncü günün ardından Cumhuriyet Bayramı kutlamalarına son verilmiĢtir.132

1950 yılında kutlanan Cumhuriyet Bayramına dair uzun süredir Valilik, Belediye ve Siyasi partilerin desteğiyle hazırlıklar yapıldığı, Resmi yerlerin, sokakların, caddelerin bayraklarla süslendiği, çevredeki köy ve kasabalardan bayramı kutlamak için birçok kiĢinin geldiği belirtilmiĢtir133. Geçen yıl olduğu gibi Cumhuriyetin 27’nci yılı da ihtiĢamlı bir Ģekilde kutlanmıĢtır. Her yer renkli kumaĢlarla, bayraklarla donatılmıĢtır. 28 Ekim günü hazırlıkların bitmesiyle saat 13.00 olduğunda belediye tarafından atılan top ile kutlamaların baĢladığı halka duyurulmuĢtur. IĢıl ıĢıl yanan dükkânlar, kurulan taklar eğlencelerin daha da güzel geçmesini sağlamıĢtır. Bütün halk meydanlara inmiĢ, oyunlar oynanmıĢ, sazlar çalınmıĢ, halaylar çekilmiĢtir.

Cumhuriyet Bayramı sabahı öğrenciler okullarda yerlerini almıĢlardır. Vali Saadettin Ertur makamında tebrik için halkı karĢılamıĢ; daha sonra Vali Ertur okullara giderek ilkokul, lise erkek enstitüsü ve izcileri selamlayarak bayramlarını kutlamıĢtır. Bandonun çalmasıyla birlikte bütün öğrenciler Ġstiklal MarĢını söylemiĢlerdir. Günün anlam ve önemini belirten konuĢmayı ilk önce Vali Ertur, daha sonra Türkçe öğretmeni Ali Ġhsan Beyhan yapmıĢtır. Beden Terbiyesi öğretmeni Kemal Kiper’in eĢliğinde lise öğrencileri bir geçit töreni sunmuĢlardır. Öğrencilerin yürüyüĢünden sonra askerler, topçular ve motorlu topçular geçit töreni yapmıĢlardır. Bu tören bittikten sonra Ordu evinde bulunan Atatürk büstü ziyaret edilerek çelenk bırakılmıĢtır. Bir dakikalık saygı duruĢu yapılmıĢtır.

Cumhuriyet Bayramı günü öğleden sonra Niğde-NevĢehir arasında bir futbol maçı planlanmıĢ, ancak NevĢehir’in gelememesiyle maç iptal olmuĢtur. Günün akĢamı yine halk meydanlarda yerini almıĢ, oyunlarına, milli Ģarkılarına, halaylarına devam etmiĢtir. Erkek sanat enstitüsü Bulgar göçmenleri adına bir eğlence düzenlemiĢlerdir. Bayramın kutlandığı 30 Ekim günü de yine halk meydanlara akın ederek halay, oyun ve eğlencelerine devam etmiĢtir. Her yıl olduğu gibi bu yılda

132 Niğde Gazetesi, nr: 1141.

34

Cumhuriyet Bayramı büyük coĢkuyla kutlanmıĢ ve Atatürk saygıyla anarak yüceltilmiĢtir.134

Cumhuriyet Bayramı adına 1951 yılında yapılacak kutlamalar için hazırlıkların yapıldığı haberine rastlanmıĢtır. Hazırlıklar Vali’nin eĢliğinde Cumhuriyet Bayramı Kutlama Komitesi tarafından yapılmıĢtır135. 28. yılında Cumhuriyet Bayramı büyük sevinç ve coĢkuyla kutlanmıĢtır. ġehrin 4 ana caddesi zafer takları ile donatılmıĢtır. 28 Ekim tarihinde Belediye tarafından atılan bir top ile bütün halka bayram kutlamalarının baĢladığı haber edilmiĢtir. Sokaklar bayraklarla ve yeĢil dallarla süslenmiĢtir. Kadınlı, erkekli bütün halk sokaklara akın etmiĢlerdir. Belediye tarafından davullar eĢliğinde insanlar horon tepmiĢler ve oyun oynamıĢlardır. 29 Ekim günü öğrenciler, veliler ve Ģehir halkı Cumhuriyet Meydanında yerlerini almıĢlardır. Vali sabah 09.30 gibi makamında misafirlerini ağırlayarak gelen tebrikleri kabul etmiĢtir. Ardından Vali, Askeri Komutan, Belediye BaĢkanı ve diğer protokolde bulunan kiĢiler kutlama alanına gelerek öğrencileri selamlayarak kendileri için ayrılan yerlere geçmiĢlerdir. Daha sonra bando eĢliğinde Ġstiklal MarĢı seslendirilmiĢtir. Vali Hasip Koylan günün anlam ve önemini ifade eden konuĢmasını yapmıĢtır. Sayın Valinin konuĢmasından sonra öğrenciler tarafından Resmi Geçit yapılmıĢtır. Cumhuriyet Meydanında ki törenden sonra orduevine gidilerek Atatürk büstüne çelenkler bırakılmıĢtır. Son olarak Atatürk adına saygı duruĢu yapılarak tören bitmiĢtir. Niğde-NevĢehir futbol takımları arasında futbol müsabakası yapılmıĢtır. Beden Terbiyesi Bölgesi Avcılık Kulübü 20 kiĢinin katılımıyla av yapmak üzere Bor’a doğru yol almıĢlardır. AkĢam sokaklarda bütün halk fener alayı eĢliğinde oyunlar oynayarak eğlenmiĢlerdir. 30 Ekim de yine bayram kutlamaları devam etmiĢ, milli marĢlar eĢliğinde halk caddelerde yerlerini almıĢtır. Cumhuriyetin 28. Yıldönümü yağmurlu geçen hava Ģartlarına rağmen heyecanlı ve coĢkulu bir Ģekilde kutlanmıĢtır.136

Cumhuriyetin 29’uncu yılının kutlanacak olması nedeniyle Valilik, Belediye ve Siyasi Partilerin destekleriyle diğer yıllara göre daha ihtiĢamlı hazırlıklar

134

Niğde Gazetesi, nr: 1244, 1 Kasım 1950. 135 Niğde Gazetesi, nr: 1317, 25 Ekim 1951. 136 Niğde Gazetesi, nr: 1318, 1 Kasım 1951.

35

yapılmıĢtır. Meydanlara zafer takları kurulmuĢ, cumhuriyet alanı, dükkânlar, evler süslenmiĢtir.137

Cumhuriyet Bayramı günü Belediye tarafından atılan bir topla kutlamaların baĢladığı halka duyurulmuĢtur. Öğrenciler, bütün Niğde halkı Cumhuriyet Meydanına akın etmiĢtir. Taklar ve rengârenk elektrikle süslenmiĢ sokaklarda halk gece yarısına kadar bayramı kutlamıĢtır.

Cumhuriyet Bayramı sabahı bütün öğrenciler okullarına, halk ise Cumhuriyet Meydanına koĢmuĢtur. Vali ise saat 09.30 gibi makamında tebrik için gelen ziyaretçilerini ağırlamıĢtır. Daha sonra Hasip Koylan, Belediye Vekili, Askeri Komutan ve Lise izci öğrencileri ile birlikte Atatürk büstünü ziyaret ederek çelenk bırakmıĢtır. Okullara ve meydanlara geçerek halkın ve öğrencilerin bayramlarını kutlayarak selamlamıĢtır.

Cumhuriyet Meydanında Bando Ġstiklal MarĢını çalmıĢ, öğrenciler ve halkta seslendirerek eĢlik etmiĢtir. Vali ve ardından Türkçe öğretmeni Ġhsan Bayhan Cumhuriyetin nasıl kurulduğu ve önemini ifade eden bir konuĢma yapmıĢtır. Günün anlam ve önemine dair konuĢmalar bittikten sonra öğrenciler Cumhuriyet ile ilgili Ģiirlerini okumuĢlar, gençliğe hitabeyi hep bir ağızdan söylemiĢlerdir.

Her yıl olduğu gibi Lise ve Erkek Sanat Enstitüsü Ġzcileri, Lise kız ve erkek öğrencileri, sanat enstitüsü öğrencileri, ilkokullar ve çocuk yuvası öğrencileri bir geçit töreni sunmuĢlardır. Ardından Ģehirde bulunan motorlu askeri birlikler çok güzel bir geçit resmi yapmıĢlardır. Halkın bu muntazam geçit törenine yüksek alkıĢlarla karĢılık vermesi, orduya olan saygının büyüklüğünü göstermiĢtir.

ġehirde bulunan demirci, kalaycı, sobacı, marangoz, bakırcı gibi sanat takımı, traktörlerle çekilen arabalar üzerinde bu güne kadar eĢi görülmemiĢ bir geçit töreni yapmıĢlardır. 29 Ekim günü öğleden sonra ise stadyumda futbol müsabakası yapılmıĢtır. AkĢam meydanlarda Milli MarĢlar söylenmiĢ, oyunlar oynanmıĢtır. Halkevinde valilik Cumhuriyet Bayramı adına bir balo tertip etmiĢtir.

Bayram kutlamaları 30 Ekimde de devam etmiĢtir. Gündüz stadyumda maçlar oynanmıĢ ve çeĢitli gösteriler sergilenmiĢtir. Meydanlarda ki eğlenceler gece yarısına

36

kadar devam etmiĢtir. Saat 12.00 olduğun da halk meydanlardan ayrılarak evlerine dağılmıĢ böylece bayram kutlamaları sona ermiĢtir.138