2.4. Türkiye’de Atık Yönetimi
2.4.1. Türkiye’den Atık Yönetimi Örnekleri
2.4.1.6. Edirne Katı Atık Yönetim Birliği (EDİKAB)
Edirne’nin 60 yıldan bu yana en büyük sorunlarından birisi olan vahşi depolama sistemi sorunu Edirne Belediyesi’ nin öncülüğünde ilçe belediyeler olan Havsa, Lalapaşa, Süloğlu Belediyeleri ve 96 köyü temsilen birliğe katılan Edirne İl Özel İdaresi’nin oluşturduğu Edirne Katı Atık Birliği tarafından 2017 yılında hizmete açılan Edirne Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisi ile çözülmüştür. Tesis, Türkiye’deki en iyi 5 tesis arasındadır. Tesisin birinci lot hacmi 950.000 metreküptür. Benzer tesisleri Manisa Büyükşehir Belediyesi 110 milyon TL’ye, Çorum Belediyesi 70 milyon TL’ye mal ederken Edirne Belediyesi bu tesisi yalnızca 10 milyon 100 bin TL’ye mal etmiştir. Tam kapasiteye ulaştığında günlük 6.400 konutun bir aylık elektriğini gereksinimini karşılayacak elektriği üretebilecektir. EDİKAB, tesis işletmesini 29 yıllığına Atlas İnşaat Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi’ne kiralamıştır. Söz konusu tesisten Edirne Merkez, Havsa, Süloğlu, Lalapaşa ve 96 köy faydalanmaktır. EDİKAB, atıklar için bertaraf ücreti ödememektedir. Bu yönü ile Türkiye’de ilk ve tek tesistir. Birlik, yaptığı anlaşma ile atık toplama ve bertaraf işini yapan şirketin cirosundan %10 pay alacaktır (http://www.edirne.bel.tr/video- detay/edirne-kati-atik-duzenli-depolama-ve-bertaraf-tesislerinin-acilisi/47/, E.T.: 19.11.2018).
Tesislere atık toplayan kurumların sahip oldukları ekipman ve personel bilgileri Tablo 17’de gösterilmektedir. Tabloda da görüldüğü üzere edinilen ekipman ve çalışan personel miktarı nüfusa ve hizmet verilen alana göre değişmektedir.
Tablo 17: EDİKAB Üyelerinin Atık Toplamadaki Ekipman ve Personel Sayıları
EKİPMAN Belediyesi Edirne Belediyesi Lalapaşa Belediyesi Süloğlu Belediyesi Havsa Özel İdaresi Edirne İl
Çöp Kamyonu (Toplam) 26 1 2 4 2 Sıkıştırmalı Çöp Kamyonu 21 1 2 2 2 Damperli Çöp Kamyonu 5 - - 2 - Yol Süpürme Aracı 4 - - 1 -
Yaya Yol Süpürme
Cihazı 2 - - - - Konteynır Yıkama Aracı 2 - - - - Kepçe 1 1 1 1 - Konteynır 5.300 - - - Mini Damperli Kamyonet 1 - - - - Arazöz 1 - - - -
PERSONEL Belediyesi Edirne Belediyesi Lalapaşa Belediyesi Süloğlu Belediyesi Havsa Özel İdaresi Edirne İl
Toplam 209 5 9 11 7 Memur (Toplam) 4 - - - - İşçi (Toplam) 3 - - - 5 Sözleşmeli Personel (Toplam) 2 - - - - Belediye Şirketi İşçisi (Toplam) 200 5 9 11 2 Çöp Toplayıcı 149 4 6 7 5 Şoför 43 1 3 4 2 Postabaşı 8 - - - - Baş Kontrolör 1 - - - - Büro Memuru 3 - - - - Mühendis (Sözleşmeli) 2 - - - - İdari Personel 2 - - - -
Birlik üyeleri atık toplama faaliyetlerini sorumluluk alanları içerisinde gerçekleştireceklerdir. Bu açıdan sorumluluk sahasındaki nüfus, sorumluluk alanın büyüklüğü gibi etkenler atık toplama faaliyetlerindeki personel ve ekipman sayısında farklılaşmaya sebep olmaktadır.
EDİKAB Başkanlığını, 2019 yılı itibariyle Edirne Belediye Başkanı yapmaktadır. Birlik Müdürü ise, aynı zamanda Edirne Belediyesi Temizlik İşleri Müdürüdür. 2019 yılı itibari ile EDİKAB’ a ait İdari şema Şekil 6’da gösterilmektedir.
EDİKAB Başkanı Edirne Belediye Başkanı
EDİKAB Müdürü
Edirne Belediyesi Temizlik İşleri Müdürü
EDİKAB Teknik Sorumlusu 1. Edirne Belediyesi Memur EDİKAB Personel Sorumlusu
Edirne Belediyesi Memur
EDİKAB Muhasebe Sorumlusu
Edirne Belediyesi Memur
2. Edirne Belediyesi Sözleşmeli Çalışan
Kurumların hizmet verdiği il, ilçe ya da kırsalın nüfusuna ve hizmet verilen alanın büyüklüğüne göre oluşan atık miktarı değişiklik göstermektedir. Buna bağılı olarak da kurumların atık toplama hizmetlerinde sahip oldukları ekipman ve çalışan personel sayılarının değişiklik gösterdiği görülmektedir.
EDİKAB’ ın 2018 yılında 29 yıllığına tesisin işletmesini verdiği ATLAS İnşaat San. Tic. Ltd. Şti. firması ile yaptığı anlaşmaya göre EDİKAB cirodan %10 pay alacaktır. Alınan bu pay, tesise getirilen atık oranı baz alınarak kurumlara arasında bölüşülecektir. Bu açıdan atık yönetiminin ana koşullarından birisi olan ‘’ atığın (çöpün) bir çöp olarak değil, bir kaynak olarak görülmesi’’ ilkesini barındırmaktadır.
Türkiye’den verilen atık yönetimi uygulama örneklerini ana hatları ile görmek için Tablo 18 incelenmelidir.
Tablo 18: Türkiye'den Atık Yönetimi ve Geri Dönüşüm Uygulama Örnekleri
Proje Adı Kurum Açıklama
Sıfır Atık Projesi
Çevre ve Şehircilik Bakanlığı
Sıfır atık, gereksiz kullanımın önüne geçilmesini ve kaynakların verimli tüketilmesini, atık üretiminin tamamen önüne geçilmesini ya da minimize edilmesini, atığın meydana geldiği durumlarda da kaynağında ayrıştırarak toplanıp geri kazanılmasının sağlanmasını ön gören atık yönetimi politikasıdır. Arçelik Geri
Dönüşüm Fabrikası Arçelik A.Ş.
Arçelik A.Ş. tarafından 2014 yılında, Eskişehir ve Bolu’da kurulan geri dönüşüm tesisleri bu sektörde Türkiye’nin uluslararası standartlardaki ilk geri dönüşüm tesisleridir. Akıllı Geri Dönüşüm Konteynırları İstanbul Büyükşehir Belediyesi
Bu konteynırlar ile pet şişeler ve alüminyum meşrubat kutuları ile İstanbul Kart’a yükleme yapılabilmektedir.
Uzunburun Katı Atık Bertaraf ve Düzenli
Depolama Tesisi
Manisa Büyükşehir
Belediyesi
Manisa Büyükşehir Belediyesi tarafından finansmanının tamamı kamu olanakları ile sağlanmıştır ve tamamı kamu olanakları ile yapılan en büyük proje olduğu açıklanmıştır. Tesis, Manisa şehrinde uzun süredir var olan atık problemini ortadan kaldırmıştır.
Çevre Hizmetleri Birliği Katı Atık Düzenli Depolama
ve Bertaraf Tesisi
Afyonkarahisar Belediyesi
Afyonkarahisar Merkez Belediyesi de dahil 53 belediye ve Afyon İl Özel İdaresi ortaklığında kurulan Çevre Hizmetleri Katı Atık Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisi, 26 Ekim 2015 tarihinde ‘’Sürdürülebilir Bir Çevre İçin Geleceğimizi Planlıyoruz’’ projesi ile yapılan çalışmalar yeni bir boyut kazanmıştır.
Edirne Katı Atık Yönetim Birliği
(EDİKAB)
Edirne Belediyesi
Edirne’nin 60 yıldan bu yana en büyük sorunlarından birisi olan vahşi depolama sistemi sorunu Edirne Belediyesinin 2017 yılında hizmete açtığı Edirne Düzenli Depolama ve Bertaraf Tesisi ile çözülmüştür. Tesis, Türkiye’deki en iyi 5 tesis arasındadır.