IV. BÖLÜM: EDİRNE BELEDİYESİNİN ÖRGÜTSEL YAPISI VE İÇ
4.2. Edirne Belediyesi’nin Tarihçesi
Günümüzde kurumsal yapısını tamamlamış modern belediyecilik hizmetlerine imza atan Edirne Belediye’sinin kuruluşundan günümüze kurumsallaşma sürecinde oldukça meşakkatli bir yol kat ettiği görülmektedir. Nitekim Edirne’nin belediye teşkilat yapısıyla tanışması 1800’lü yılların başlangıcında Osmanlı İmparatorluğu’nun dış politikasında görülen Avrupa Ülkeleri ile gerçekleştirdiği yoğun temasların gerçekleştirildiği dönemlerden başladığını ifade etmemiz mümkündür.
Bilindiği üzere Edirne’nin Türk tarihinde oldukça önemli bir yeri bulunmaktadır. Neredeyse 100 yıla yakın bir süreçte Osmanlı İmparatorluğuna başkentlik görevini yerine getiren şehirde Belediye teşkilatının kurulmadan önce, şehirle ilgili işle padişah tarafından görevlendirilmiş olan kadı, görevli/yetkili yeniçeri askerleri ve ihtisab ağaları tarafından gerçekleştirildiği kaynaklarda yer almaktadır. Edirne Belediyesinin kurumsal resmi sayfasındaki bilgilere göre “1854 yılında, İstanbul Beyoğlu altıncı dairesinde, meclis üyeleri arasında yabancı uyrukluların da bulunduğu ilk belediye teşkilatı oluşturuldu ve belediye hizmetlerinin verilip verilemeyeceği denenmiş; bu bağlamda Edirne Belediyesi, Hicri 1284, Miladi 1867 tarihinde Cemaziyel Evvel-1280, M.1863 tarihli (Vilayet dahilinde olan şehir ve kasabalarda teşkil olunacak Daire-i Belediye Meclislerinin düzenleme şekli ve memurlarının görevleri hakkında) talimata uyularak Edirne Valisi Hurşit Paşa zamanında kurulmuştur“.
“Edirne'nin ilk belediye başkanının kim olduğu kesin olarak bilinmemektedir. Ancak kaynaklar ilk belediye başkanı olarak Hicri 1287, Miladi 1870 tarihli ilk Edirne Salnamesi’nde Hayri Efendi olarak gösterilmiştir. Edirne Belediyesi tarihçesine ilişkin kaynaklardan edinilen bilgilere göre, belediyenin kurulduğu yıllarda hizmet verebilecek bir binası da bulunmamaktadır. Bu nedenle Edirne Belediyesi, kuruluşunun ilk zamanlarında çalışmalarını şimdiki Tümen
101
Binası’nın yerindeki Halilpaşa ve Gümrük Binası’nın birkaç odasında sürdürmüştür. Daha sonraları 1898’de başkan seçilen Cezzar Dilaver Bey ilk iş olarak belediye binası yaptırmayı düşünmüş ve uygulamaya geçmiştir. Bu binanın, Fransa’nın başkenti Paris Belediyesi’nin küçültülmüş modeli olduğu söylenmektedir.”
“1898 yılında temeli atılan şimdiki Edirne Belediye Başkanlığı Binası, iki yıl sonra 1900 yılında tamamlanmıştır. Projesi, Edirne Harbiye Okulu'nda öğretmen olan ve aynı zamanda belediyenin mühendisliğini de yapan Nazif Akanlar tarafından çizilmiştir. Akanlar, aynı yıllarda Kaleiçi Semti’nin imar planını hazırlamış, mevcut su yolarının iyileştirilmesi ve yeni tesisatın yapılmasında da oldukça etkin bir şekilde çalıştığı bilinmektedir. Bu dönemde hazırlanan Kaleiçi imar planının haritası halen Edirne Belediyesi’nde muhafaza edilmektedir.”
Edirne Belediyesi kurumsal sayfasında yer alan bilgiler doğrultusunda “Belediye Binasının 5000 liraya mal olduğu ifade edilmekte olup; bina yapısının altlı üstlü birer büyük salon ile 10 odadan ibaret olduğu dahası belediye binasının yapımı sırasında belediyenin maddi kaynak yetersizliğinden ötürü şehrin zenginlerinden yardım alınmak suretiyle inşaatına başlandığı ve inşaatın tamamlanması sonrasında 1900 yılında da hizmete açıldığı bilinmektedir. “
“Edirne Belediye Binası, konum olarak değerlendirildiğinde; şehrin tarihsel çekirdek yerleşim merkezi olarak da tanımlayabileceğimiz, Eski Camii, Üç Şerefeli Camii ve Selimiye Camii üçgeninde, kenti ikiye bölen Talatpaşa Asfaltının kuzeyinde; etrafında yer alan tarihi değeri paha biçilmez yapıları gölgelemeyecek şekilde, gerek belediye çalışanlarının ve hizmetlerinin gerekse vatandaşların gereksinimlerine yanıt verecek niteliklere sahip, yönetim binası olduğunun ağırlığını hissettiren mimarisiyle, Edirne Belediye Binası kentteki anıtsal yapılar arasındaki yerini almıştır.”
“Yığma yapı tekniği kullanılarak bodrum, zemin ve birinci kat olmak üzere üç katlı inşa edilmiştir. Mimar Sinan Caddesi yönünden girilen binanın ön cephesinde kemerle sonlanan yüksek pencereleri, belediye yazısı ve hitap balkonu çarpıcı mimari öğeler olarak tanımlanabilir. 6 mermer merdiven ile ulaşılan Ahşap giriş kapısı açıldığında, özgün planı ve estetiği ile sizi üst kata ulaştırılacak 33 adet
102
Ahşap merdivenle karşılaşırsınız. Dilaver Bey, binanın dekorasyonunu, açılış için verilen baloda elde edilen parayla yapmıştır.”
“Dilaver Bey sanatsever bir kişi olduğundan ressamlara tablolar yaptırmıştır. Bu arada, savaşlarda Türk yiğitliğini simgeleyen tarzda tablolar yapan Güzel Sanatlar Okul Müdürü Hasan Rıza Bey’in büyük ebattaki tablolarını satın alarak hem odaları süslemiş, hem de düşünüş yenilikleri getirmiştir. O günden bugüne oldukça uzun bir süre geçmesine rağmen tablolar halen Edirne Belediyesi’nin duvarlarını süslemektedir.”
“Edirne Belediye Başkanlığı Binası, işgal yıllarında bazı devlet adamlarının konaklamak için tercih ettikleri yer olmuştur. Bulgar işgali sırasında, Bulgar Kralı Ferdinand belediye binasında konaklamıştır. Bu süre içinde belediye hizmetleri sanat okulunda sürdürülmüştür. Yunan işgali sırasında da Yunan Kralı Konstantin belediye binasında kalmıştır. Sultan Mehmet Reşat da 1910 yılında Edirne'ye yaptığı ziyarette de aynı mekânı kullanmıştır. Ayrıca Ulu Önder Mustafa Kemal Atatürk, Edirne’yi ziyaret ettiği 21-25 Aralık 1930 tarihinde bu binada misafir edilmiştir. Bu tarihi anıyı saklayan oda aynen korunmuş; o güne ait bilgi, belge ve değerli eşyalar, Atatürk’ün Edirne’ye gelişini gösteren tarihi belge değeri yüksek fotoğraflar bu odada sergilenmektedir. Tarihi ve manevi değeri yüksek olan bu oda 21 Aralık 1978 günü ‘Atatürk Odası’ olarak düzenlenip, ziyaretçilere açılmıştır.”
“Edirne Belediye Başkanlığı Binası, inşa edildiği yıllarda, şuan kullanılan bahçesi ve bu bahçe içinde bulunan diğer hizmet binaları bulunmadığı bilinmektedir. 1911 yılında belediye binasının yanındaki evler ve önündeki dükkânlar kamulaştırılmış olup; batı yönündeki küçük bahçe genişletilerek, güneyine o zamanın Eski Sağlık Müdürlüğü Binası inşa edilmiştir. Yapımından sonra uzun yıllar belediye su işletmesinin hizmet verdiği bu bina, bir süre de Kırkpınar Evi; daha sonra da Belediye Sağlık İşleri Birimi olarak hizmet vermiştir. 2015 yılı itibariyle de Basın Yayın ve Halkla İlişkiler Müdürlüğü hizmet binası olarak kullanılmakta olduğu bilinmektedir.”
103