II. BÖLÜM
4. Mehmet âkir ve Hilye-i A5ere-i Mübe55eresi
4.11. Ebû Ubeyde b Cerrâh Hilyesi
419 " N"?O G2 ) %9 32 9 5 G J K1 ! " 4
Rivâyetlere göre Ebû Ubeyde b. Cerrâh insanlar n uzun boylular ndan (t vâlün mine’r-racül), simas bilinen (m‘arûfü’l-vechi) seyrek sakall (hafîfü’l-lihyeti) bir sahâbîdir.
Mehmet 4âkir, a ere-i mübe erenin sonuncusu olan Ebû Ubeyde b. Cerrah hilyesine onun uzun boylu oldu unu söyleyen rivâyetlerle ba lar. O âh- zamân n yüzü de maruf idi ve iman nûrunu kland r rd :
Hem Ubeyde içün ehl-i dikkat Etvalü’l-kâme didi bî-minnet Vech-i ma‘rûf idi ol âh- zamân Nûr- îmân iderdi lem‘ân420
Onun güzel yüzü yuvarlak idi. Onun yüzü, güzelli iyle yasemini utand r rd . Sakal seyrek, kendisi erefli ve utangaçt . Mehmet 4âkir, Ebû Ubeyde b. Cerrah hilyesine bunlar dile getirdi i u iki beyitle son verir:
Hem müdevver idi vech-i haseni Yüzi eylerdi hacîl yâsemeni Lihyesi idi hafîf ü mergûb Kendüsi old erîf ü mahcûb421
418 Mehmet 4âkir, a.g.e., 108 b.
419 (bn Sa‘d, et-Tabakâtü’l-Kübrâ, c. 7, s. 384. 420 Mehmet 4âkir, a.g.e., 108 b.
4.12. Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in Hilyeleri
b Z` 1 P - / & G" Z %[ J cD J & b G I ;_ 4 G Z %[ J K1 422
Hz. Ali’den nakledilen rivâyete göre Hz. Hasan, Peygamber efendimize çok benzemekle birlikte (kâne’l-Hasanü e behe’n-nâs bi-resûlillâhi sallallâhu teâlâ aleyhi ve selleme) gö sü önde (ebyenü’s-sadr ile’r-re‘s) bir zâtt r.
4âirimiz Mehmet 4âkir, a ere-i mübe ere hilyesinin sonunda Hz. Peygamber’in torunlar Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin’in hilyelerine de yer verir. Mehmet 4âkir’in ehl-i beytten olan bu iki ismin hilyelerine yer vermi olmas gelene imizdeki ehl-i beyt sevgisindendir. Ayr ca bu iki isim Hz. Peygamber taraf ndan cennetle müjdelenmi lerdir. Hz. Peygamber “Hasan ve Hüseyin cennet ehlinin iki gencidir” buyurmu lard r.423
4âirimiz Mehmet 4âkir, Hz. Hasan’ tavsîf etti i hilyesine u beyitler ile ba lam t r: Old bu îr-i Hüdâ’dan menkûl
Ya‘ni olmu d Hasan ol makbûl E behi’n-nâs idi ol vech-i hasen Fahr-i kevneyne o lû‘lû-y adn424
Hz. Hasan, soyuna benzer bir ekilde yarat lm t r. Bedenindeki tüyleri gülden daha naziktir. Hz. Hasan hilyesi u iki beyitle son bulur:
Sadr re‘sine dek old ebyen Böyledir hâs l ol gonca-dehen Ceddine gâyet ile benzer idi Haddi gülden dahi nâzikter idi425
422 (bn Hacer e-Askalânî; Feth’ul Bârî, c. 7, s. 96-97. 423 Tirmizî, “Menâk b”, 31.
424 Mehmet 4âkir, a.g.e., 109 a. 425 Mehmet 4âkir, a.g.e., 109 a.
d 6 9 3?& 4 9 / & G" Z %[ J cD J & b G I ;_ 4 G Z %[ J K1 -;_ 4 426
Rivâyete göre Hz. Hüseyin efendimiz de en az Hz. Hasan kadar (mâ kâne esfele min zâlik) Peygamber efendimize benzemektedir.
Hz. Hüseyin, vas flar , sûreti, yarat l , huyu, boyu ve güzel yüzüyle Hz. Peygamber’e benzerdi. Onun vas flar n nakleden ehl-i nazar böyle demi lerdir. Mehmet 4âkir a a daki beyitlerde bunlar dile getirir:
Hem Hüseyn olm o nev-reste nihâl Ya‘ni sultân- serîr-i iclâl
S fat ü hey‘et ü halk ü hûy Kâmet ü kaddi o vech-i hûb Hazrete gâyet ile benzer idi Nakl iden ehl-i nazar böyle didi427
O ceddinin aynas gibidir. Yani o, zât ve s fatlar yla ceddine benzer idi. Mehmet 4âkir Hz. Hüseyin’in hilyesine a a daki beyitle son verir:
Ceddine olmu idi ol mir’ât Yâ‘ni pek benzer idi zât u s fât428
4.13. Hâtime
Mehmet 4âkir, eserinin sonunda bir hâtime bölümü kaleme alm t r. Hâtime bölümünün son dört beytinde âirimiz Alah’tan af ve ba lanma diler ve bu af ve ba anma dilekleriyle manzum eserini nihayetlendirir:
426 (bn Hacer e-Askalânî; Feth’ul Bârî, c. 7, s. 96-97. 427 Mehmet 4âkir, a.g.e., 109 a.
“Onlar nas l vasfedeyim. Zirâ a ere-i mübe erenin her biri cennet denizinin incileridirler. Bu eserimde olan eksik ve noksâna bakmas nlar. Hz. Peygamber’in âl ve ashâb n n hürmetine, onlar n hepsinin ân na, Yüce Allah 4âkir kulunun günahlar n ba las n, Allah 4âkir kuluna ma firet etsin.”
Nice vasf eyleyeyim anlar ben Her biri bir dürr-i deryâ-y aden Umaram bakmayalar noksâna Bu cerîdemde olan nisyâna Âl ü ashâb- nebî hürmetine Anlar n cümlesinin devletine 4âkir’in cürmini afv ide Hüdâ Ma‘firet eyleye ana Mevlâ429
SONUÇ
A ere-i mübe ere, daha hayatta iken Hz. Peygamber taraf ndan cennetle müjdelenmi , dört halifenin de içinde bulundu u on isimden olu an bir sahâbe toplulu udur. Sahâbeden cennetle müjdelenmi ba ka isimler olsa da, Hz. Peygamber’in onlar n isimlerini tek bir rivâyette birlikte zikretmesi, (slam dü üncesi gelene i içinde a ere-i mübe ere st lah ile tavsif edilmelerinin sebebidir. A ere-i mübe erede yer alan isimler ya ad klar dönemde dinî, siyasî, içtimaî hemen her konuda öne ç km lard r. Bu sûretle ba ta dört halife olmak üzere a ere-i mübe ere sözlü ve yaz l , manzum ve mensur edebî kültürümüzün tamam nda kendilerine ait yerlerini alm lard r.
A ere-i mübe ere içinde yer alan dört büyük halife, divanlar m zda (slam dü üncesindeki manevî hiyerar iye uygun olarak Hz. Peygamber naatlar ndan sonra yerlerini alm lard r. Peygamber efendimiz için yaz lan naatlardan sonra gelene e uygun olarak birçok divanda medh-i çâr-yâr bulunmaktad r. Dört halife içinde Hz. Ebû Bekir sadâkat, Hz. Ömer adâlet, Hz. Osman hilm ve hayâ, Hz. Ali de ilim ve irfan sahibi olma vas flar yla öne ç km lard r. Divanlar m zda, dört halife içindeki di er isimlere nispetle Hz. Ali’ye daha fazla telmihte bulunulmu tur. Bu durum edebî gelene imizde yer alan ehl- i beyt sevgisinin bir tezâhürüdür. Birçok tarikatin silsile yoluyla kendisini Hz. Ali’ye ba lamas , Hz. Ali’nin Peygamber efendimizin amcazâdesi ve damad olu u, âl-i abâdan olup ona en yak n birkaç ki i içinde yer almas kendisine olan sevgi ve hürmeti art rm ve bu durum (slâmî gelene imizde edebî eserlere de yans m t r. Bununla birlikte Hz. Ali’nin edebiyat m z içindeki yeri, iî-alevî dü ünceye mensup airlerin Hz. Ali’yi konu edinen eserleriyle daha da köklü bir hal alm t r. Bu sûretle, Türk-(slam Edebiyat ’nda Hz. Ali hakk nda çok geni bir edebî literatür olu mu tur.
Divanlar m zda dört halife oldukça çok zikredilmekle birlikte, a ere-i mübe ere içinde yer alan di er isimlerin çokça zikredildi ini söyleyemeyiz. Fuzûlî, Nâbî, Bâkî divanlar gibi (slâmî Türk edebiyat n n en temel eserlerinde bile, a ere-i mübe ere içinde yer alan di er alt isim kendilerine çokça yer bulamam lard r. Divanlarda a ere-i mübe ereye telmihte bulunan beyitlerin say s oldukça azd r. Divanlarda yer almay p a ere-i mübe ereye telmihte bulunan beytilerde de a ere-i mübe erenin isimleri zikredilmi ve bu manzumeler sanatsal yönlerinden daha ziyade, e itim için kullan lan didaktik birer araç olarak var olmu lard r.
A ere-i mübe ere için manzum klasik edebiyat m z n temel eserlerinin bir k sm nda müstakil fas llar aç lm , a ere-i mübe ere bu müstakil fas llarda zikredilmi lerdir. Bu
eserlerin temel özellikleri nasihat içermeleri ve tasavvufî bir uslüp ile yaz lm olmalar d r. Bu eserlerde a ere-i mübe ere, inanan insanlar n izis ra gitmeleri gereken din büyükleri olarak sunulmu tur. Yine Hz. Peygamber’in hayat n anlatan manzum siyer eserlerinde a ere-i mübe ere, Hz. Peygamber’e yak nl klar sebebiyle birçok yerde zikredilmi lerdir.
Edebiyat m zda üç manzum a ere-i mübe ere hilyesi mevcuttur. Bu üç hilyenin ikisi, Cevrî (brahim Çelebi’ye ait olan çâr-yâr hilyesini tamamlamak amac ile kaleme al nm lard r. 4air Cevrî (brahim Çelebi, çâr-yâr n manzum hilyesini kaleme alm , sonra a ere-i mübe ere içinde yer alan di er isimlerin hilyelerini kaleme almaya ömrü kifâyet etmemi tir. Nâ‘tî Mustafa Bey ve Mehmet 4âkir a ere-i mübe ere içinde yer alan di er isimlerin manzum hilyelerini nazmetmi ler ve Cevrî (brahim Çelebi’nin eserini tamamlam lard r. A ere-i mübe ere hilyelerinin ikisi Cevrî Çelebi’nin hilyesinin tekmileleri iken di er a ere-i mübe ere hilyesinin sahibi Edirneli Güftî’dir. Edirneli Güftî hilyesinde hem dört halifeye hem di er isimlere yer vermi tir. Yine Edirneli Güftî ve Mehmet 4âkir a ere-i mübe ere hilyelerinde Hz. Peygamber’in torunlar Hz. Hasan ve Hz. Hüseyin hilyelerini de kaleme alm lard r. Hz. Peygamber (s.a.v.)’in, Hz. Hasan’ n ve Hz. Hüseyin’in cennette oldu unu söyledi i hadis-i erif onlar n hilyelerinin de cennetle müjdelenen a ere-i mübe ere hilyeleri ile birlikte zikredilmelerinin sebebi olsa gerektir. Konu edindi imiz bu üç a ere-i mübe ere hilyesinin yazma nüshalar , metinlerin tamam olmasa da ilk defa bu çal ma ile ne redilme imkân bulmu lard r.
Ba ta dört büyük halife olmak üzere a ere-i mübe ere manzum (slâmî edebiyat m z n temel unsurlar olan divanlar m zda, manzum müstakil eserlerde ve kendileri için kaleme al nm hilyelerde birçok telmihin konusu olmu lard r.
B BL YOGRAFYA
I – Divanlar
Âdile Sultan Divân , Doç. Dr. Hikmet Özdemir, T.C. Kültür Bakanl Türk
Klasikleri, I. Bsk., Ankara 1996.
Ahmed Pa a Divan , Haz: Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, M.E.B., (stanbul 1966.
Amrî Dîvân , (Tenkildi Bas m), Haz: Mehmed Çavu o lu, Edebiyat Fakültesi
Matbaas , (stanbul 1979.
Azîz Mahmûd Hüdâyî Dîvân , Dîvân- (lâhiyât ( T pk bas m ve Çeviriyaz ), Müfred;
Haz: Dr. Mustafa Tatc – Dr. Musa Y ld z, Sahaflar Kitap Saray , (stanbul 2005
Bâkî Dîvân , Tenkitli Bas m, Haz layan: Dr. Sabahattin Küçük, TDK Yay nlar ,
Ankara 1994.
Bal kesirli Abdülaziz Mecdi Divan , Haz: Osman Ergin, (stanbul Gün Bas mevi,
1945.
Cemâlî Hayat Eserleri ve Dîvân , (. Çetin Derdiyok, Harvard Üniversitesi
Yak ndo u Dilleri ve Medeniyetleri Bölümü, 1994.
Cevrî Divan , Cevrî, Hayât8, Edebî Ki ili:i, Eserleri ve Divan8n8n Tenkidli Metni,
Ayan Hüseyin, Atatürk Üniversitesi Bas mevi, Erzurum 1981.
Emrî Divan , M. A.Yekta Saraç, (stanbul 2002.
Enderunlu Vâs f Dîvan , Haz: Dr. Rah an Gürel, Kitabevi Yay nlar , (stanbul, Trs. Erzurumlu brahim Hakk4, Dîvân, Haz: Dr. Numan Külekçi – Dr. Turgut Karabey,
Atatürk Üniversitesi Yay nlar , Erzurum 1997.
Esrâr Dede, Hayat -Eserleri, 5iir Dünyas ve Dîvan , Horata Osman, Ankara 1998. E refo;lu Rumî Divan , Ca alo lu Yay nevi, (stanbul 1967.
Fennî Dîvan , (Yozgatl8 Mehmed Said), Haz: Dr. Ali 4akir Ergin, Ankara 1996. Fuzûlî Divan , Haz: Prof. Dr. Kenan Akyüz, Süheyl Beken, Doç. Dr. Sedit Yüksel,
Dr. Müjgan Cunbur, Akça Yay nlar , Ankara 1990.
Gevherî Divân , Prof. Dr. 4ükrü Elçin, Kültür ve Turizm Bakanl , Milli Folklor
Ara t rma Dairesi Yay nlar , Ankara 1984.
Hasan Sezayî Divan , Dr. Ali R za Özuygun, Buhara Yay nlar , 4eny ld z Matbaas
2005.
Hayretî Dîvan, Tenkildi Bas m, Haz: Dr. Mehmed Çaavu o lu - M. Ali Tanyeri,
(satanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay nlar , (stanbul 1981.
Hoca Ahmed Yesevi, Divan-8 Hikmet, Haz: Dr. Kaya Bilgegil, Türkiye Diyanet Vakf
Yay nlar , Ankara 1993.
,bn-i Kemâl Divan, (Tenkidli Metin), Haz: Yrd. Doç. Dr. Mustafa Demirel,
Fakülteler Matbaas , (stanbul 1996.
Kad Burhaneddin Divan, Prof. Dr. Muharrem Ergin, (stanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Yay nlar , (stanbul 1980.
Karamanl Aynî Dîvan , Haz: Ahmet Memer, Ankara 1997.
Kuddûsî Dîvân , Yeni Harfe Çev: Mehmed Emin Emino lu, Ankara, trs.
Kütahyal Rahîmî ve Dîvân , Prof. Dr. Ahmet Mermer, Sahhaflar Kitap Saray ,
(stanbul 2004.
Lâle Devri 5âiri 5eyhü’l ,slam Esa‘d ve Dîvân , Prof. Dr. Muhammet Nur Do an,
M.E.B., (stanbul 1997.
Lutfî Divan , Giri , Metin, Dizin, T pk bas m, TDK Yay., Günay Kara aç, Ankara
1997.
Mezâkî Dîvân , (Hayat , Edebî Ki ili i ve Divan ’n n Tenkitli Metni), Yrd. Doç. Dr.
Ahmet Mermer, Atatürk Kültür Merkezi Yay nlar , Ankara 1991.
Mihrî Hâtun Divân , Haz: Prof. Dr. Mehmet Arslan, T.C. Amasya Valili i, Ankara
2007.
Muhibbî Dîvân , Haz: Doç. Dr. Co kun Ak, Kültür ve T rizm Bakanl Yay nlar , 1.
bsk, Ankara 1987.
Muvakkit-zâde Pertev Dîvân , Dr. Ekrem Bekta , Malatya 2007. Nâbî Dîvân I-II, Haz: Dr. Ali Fuat Bilkan, M.E.B., (stanbul 1997.
Nailî Divan , Haz: Prof. Dr. Haluk (pekten, Akça Yay nlar , Ankara 1990. Necatî Beg Divan , Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, M.E.B., (stanbul 1963. Nedîm Divan , Haz: Doç. Dr. Muhsin Macit, Akça Yay nlar , Ankara 1997. Nef’î Divan , Haz: Yard. Doç. Dr. Metin Akku , Akça Yay nlar , Ankara 1993. Nesîmî Divan , Haz: Prof. Dr. Hüseyin Ayan, Akça Yay nlar , Ankara 1990. Ne âtî Dîvân , Haz: Dr. Mahmut Kaplan, Akademi Kitabevi, (zmir 1996.
Nev’î Divan , (Tenkildi Bas m), Haz: Dr. Mertol Tulum-M. Ali Tanyeri, (stanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Yay nlar , (stanbul 1977.
Nevres-i Kadîm ve Türkçe Dîvân , (nceleme, Tenkidli Metin ve T pk bas m, Hüseyin
Neylî ve Dîvân , Prof. Dr. Sâd k Erdem, Atatürk Kültür Merkezi Ba kanl
Yay nlar , Ankara 2005.
Osman Nevres ve Dîvân , ((nceleme-Metin), Haz: Yrd. Doç. Dr. Bayram Ali Kaya,
Gökkubbe, (stanbul 2007.
Ravzî Divan , Haz: Doç. Dr. Ya ar Aydemir, Birle ik Kitabevi, Ankara 2007. Salih Baba Divan , Haz: Fehmi Kuyumcu, 6. bsk., Ankara 1996.
Seyyid Azîz Mahmûd Hüdâyî Divân , Haz: Seyyid Ziver Tezeren, (stanbul 1985. 5âhî Divân , ((nceleme Metin), Haz: Yard. Doç. Dr. Filiz K l ç, Ankara 1999. 5eyh Gâlîb Dîvân , Haz: Muhsin Kalk m, Akça Yay nlar , Ankara 1994.
5eyhî Divan , Haz: Doç. Dr. Mustafa (sen – Doç. Dr. Cemâl Kurnaz, Akça
Yay nlar , Ankara 1990.
5iban Han Dîvân , ((nceleme-Metin-Dizin-T pk bas m), Haz: Dr. Yakup Karasoy,
Ankara 1998.
Tecellî ve Dîvân , Doç. Dr. Sabahat Deniz, Veli Yay nlar , (stanbul 2005.
Ümmî Sinan Divan , (nceleme Metin, Doç Dr. Azmi Bilgin, M.E.B. (stanbul 2000. Üsküblü ,shâk Çelebi Dîvan , (Tenkildi Bas m), Haz: Dr Mehmed Çavu o lu-M.
Ali Tanyeri, (stanbul 1989.
Yahyâ Bey Dîvan, Dr. Mehmed Çavu o lu, (Tenkitli Bas m), (stanbul Üniversitesi
Edebiyat Fakültesi Yay nlar , (stanbul 1977.
Yunus Emre Divan , Haz: Dr. Mustafa Tatç , Akça Yay nlar , Ankara 1991.
Zatî Divan , Haz: Prof. Dr. Ali Nihad Tarlan, (stanbul Üniversitesi Edebiyat
Fakültesi Yay nlar , (stanbul 1970.
II- Yazmalar
Güftî el-Edirnevî, Hilye-i A ere-i Mübe ere, Süleymaniye Kütüphanesi, Lâleli
1715/7.
Mehmet âkir, Hilye-i A ere-i Mübe ere, Milli Kütüphanesi, Yz. A 2647/8.
Na‘ti Mustafa Bey b. Hüseyin Pa5a ed-Defterî, Hilye-i A ere-i Mübe ere, Konya
III- Tezler
Avc4 Durmu5; “Sa‘d B. Ebî Vakkas Hayat8 ve ?ahsiyeti” (Bas lmam Yüksek
Lisans Tezi), Tez. Dan: Prof. Dr. Mehmet Ali Kapar, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 1997.
Çak4r Zehra, Talha B. Ubeydullah Hayat8 ve ?ahsiyeti, (Bas lmam Yüksek Lisans
Tezi), Tez Dan: Prof. Dr. Ahmet Turan Yüksel, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2005.
Çiçek Mustafa, Zübeyr B. Avvâm’ n Hayat ve 4ahsiyeti, (Bas lmam Yüksek
Lisans Tezi), Tez Dan: Doç. Dr. Bahâuddin Varol, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2005.
Fatma Hilâl Üzer, Türk-"slam Edebiyat8’nda Evliyâ Hilyeleri, (Bas lmam Yüksek
Lisans Tezi), Tez Dan: Prof. Dr. Mustafa Uzun, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (stanbul 2002.
Gülmez Sema, Cevrî "brahim Çelebi ve Hilye-i Çihâr-Yâr-8 Güzîn Adl8 Eseri,
(Bas lmam Yüksek Lisans Tezi), Tez. Dan: Prof. Dr. Hüseyin Elmal , Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, (zmir 2006.
Güngör Zülfikar, Türk Edebiyat8’nda Türkçe Manzum Hilye-i Nebevîler ve Nesîmî Mehmed’in Gülistân-8 ?emâil’i, (Bas lmam Doktora Tezi), Tez Dan: Prof. Dr.
Mehmet Akku , Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara 2000.
Güven Osman, Saîd b. Zeyd’in Hayat8 ve "slam Tarihindeki Yeri,
(Bas lmam Yüksek Lisans Tezi), Tez Dan: Prof. Dr. Ahmet Önkal, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya 2006.
Ya5ar Hülya, Hazret-i Ali’nin Hâver-nâme Cenkleri (nceleme Metin, (Bas lmam
Yüksek Lisans Tezi), Tez. Dan: Trd. Doç. Dr. Do an Kaya, Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Sivas 2007.
IV- Makaleler
Çavu5o=lu Ali, “(slamî Türk Edebiyat n n (lk Ürünlerinde Hulefâ-y Râ idîn”, "stem,
Y l: 3, Say : 6, 2005.
Güftâ Hüseyin, “Divan 4iirinde (lim ve (rfan Timsâli Hz. Ali”, Türk Kültürü ve Hac8 Bekta Veli Ara t8rma Merkezi Dergisi, Say : 24 K 2002, s. 69-112.
Hal4c4 Muhammed, “Yürüyen 4ehid Talha b. Ubeydullah”, Somuncu Baba Ayl8k "lim Kültür ve Edebiyat Dergisi, Ekim 2005, S. 60, s. 60-61.
Sar4kaya Meliha Y4ld4ran,“Türk-(slam Edebiyat nda Ehl-i Beyt ve Muâdili
Kavramlar 4iire Ta ma Gelene i”, Marmara Üniversitesi "lâhiyat Fakültesi
Dergisi, S. 32 (2007/1), s. 89-126.
Ünver smail, “Mesnevî”, Türk Dili Dergisi, Türk 4iiri Özel Say s , S. 415-416-417. Yeniterzi Emine, “Edebiyat m zda Hz. Peygamber’in (simleri ve Harflere Dâir”,
Yüzak8, Nisan 2006, Say 14, s. 31-33. V- Ansiklopedi Maddeleri
Aksoy Hasan, “Mehmed 4âkir Efendi”, D"A XXVIII, Ankara 2003, s. 530.
Ayd4nl4 Abdullah – Çakan . Lütfi, “A ere-i Mübe ere”, D"A, III, (stanbul 1991, s.
547.
Derman M. U=ur, “Hilye-Hat”, D"A, XVIII, (stanbul 1998, s. 47-51. Fayda Mustafa, “Bey‘atürr dvan”, D"A, VI, (stanbul 1992, s. 39-40.
_____________, “Ebû Bekir”, D"A, X, (stanbul 1994, s. 101-108.
F4=lal4 Ethem Ruhi; “Ali”, D"A, II, (stanbul 1989, s. 371-374. Kut Günay, “Â k Pa a”, D"A, IV, (stanbul 1991, s. 1-3.
Önkal Ahmet, “Ebû Ubeyde b. Cerrah”, D"A, X, (stanbul 1994, s. 249-250. ____________, “Abdurrahman b. Avf”, D"A, I, (stanbul 1988, s. 157-158. Uzun Mustafa, “Hilye”, D"A, XVIII, (stanbul 1998, s. 44-47.
Y4lmaz Ka5if, “Güftî”, D"A, XIV, (stanbul 1996, s. 218-219. Yi=it smail, “Osman”, D"A, XXXIII, (stanbul 2007, s. 438-443. VI. Sözlük ve Lügatler
Halil b. Ahmed, Kitâbu’l Ayn, Mektebetü Lübnan Nâ irûn, 1. bsk, Lübnan 2004. Hüseyin Kâz4m Kadri, Büyük Türk Lûgati, (stanbul Maarif Matbaas , (stanbul 1943. Muallim Nâci, Lugat-i Nâci, Ça r Yay nlar , 5. bsk, (stanbul 2006.
Pala skender; Ansiklopedik Divan ?iiri Sözlü:ü, Kap Yay nlar , 14. bsk, (stanbul
2005.
Y4lmaz Mehmet, Edebiyat8m8zda "slamî Kaynakl8 Sözler (Ansiklopedik Sözlük),
Enderun Kitabevi, (stanbul 1992.
VII. Di=er Kaynaklar
Aclûnî el-Cerrâhî, (smail b. Muhammed; Ke fü’l Hafâ, Müessetü’l Risâle, 6. bsk.,
Beyrut 1996.
Akku5 Mehmet, Abdullah Salahaddîn-i U âkî (Salâhî)’nin Hayat8 ve Eserleri,
MEB Yay nlar , Ankara 1998.
Â54k Pa5a, Garib-nâme, Haz: Prof. Dr. Kemal Yavuz, Türk Dil Kurumu Yay. 764 /
2, (stanbul 2000.
Beyhakî, Ebû Bekir Ahmed Hüseyin (458/1066), Delâilü’n-Nübüvve ve Ma’rifetü Ahvâli Sâhibi’ -?erîa, Beyrut, 1405/1985.
Buharî, Ebu Abdullah Muhammed b. (smail; Sahih-i Buhari (I-VIII), (stanbul 1315. Bursal4 Mehmed Tâhir, Osmanl8 Müellifleri I-II-III ve Ahmed Remzî Akyürek
Miftâhü’l-Kütüb ve Esâmî-i Müellifîn Fihristi, Bizim Büro Bas mevi, Ankara
2000.
Canan brahim, Kütüb-i Sitte Tercüme ve ?erhi, Akça Yay nlar , Ankara 1992. Çelebio=lu Âmil, Muhammediyye I-II, M.E.B., (stanbul 1996.
Di5k4ran Mehmet, Lâ Fetâ "llâ Ali Lâ Seyfe "llâ Zülfikar, Can Yay nlar , 2. bsk,
(stanbul 1996.
Do;u tan Günümüze Büyük ,slâm Tarihi, Red. Hakk Dursun Y ld z, Konya, 1994. Ebu Davud, Süleyman b. El-E ’as es-Sicistânî; Sünen (I-IV), M s r, Trs.
Ergun Sadeddin Nüzhet, ?ah "smâil-i Safevî, Hayat8 ve Nefesleri, (stanbul, Trs. Ersoy Mehmed Âkif; Safahat, Ne re Haz: M. Ertu rul Düzda , Ça r Yay nlar , 3.
bsk., (stanbul 2006.
Erzurumlu brahim Hakk4, Mârifetnâme, Sadele tiren: Mehmet R. Eyüplüo lu,
Merve Yay nlar , (stanbul 1992.
Gölp4narl4 Abdülbâkî, Alevî-Bektâ î Nefesleri, Remzi Kitabevi, (stanbul 1963. Hâkânî Mehmed Bey, Hilye, Haz: Dr. Numan Külekçi, Atatürk Üniversitesi Kaz m
Karabekir E itim Fakültesi Yay nlar , Erzurum 1988.
Hakim, Ebû Abdillah en-Nisâburî, El-Müstedrek, Beyrut 1989.
Hamdî, Yusuf u Züleyhâ, Haz: Yrd. Doç. Dr. Naci Onur, Akça Yay nlar , Ankara
Hilye-i Saadet, Haz: (skender Pala, Diyânet Vakf Yay nlar , Ankara 1991. bn Hacer el-Askalânî, Feth’ul Bârî, Beyrut, Trs.
__________, El-"sâbe fî Temyîzi’s-Sahâbe, M s r, 1939.
bn Hi5âm, Ebû Muhammed Abdülmelik b. Hi âm b. Eyyûb el-Himyerî el-Basrî
(218/834), es-Sîretü’n Nebeviyye, Thk. Tâhâ Abdurraûf Sa‘d, I. bsk, Beyrut, 1411/1990.
bn Kesîr, el-Bidâye ve’n-Nihâye, Beyrut, trs. (I-XIV).
bn Kuteybe, Ebû Muhammed Abdullah b. Müslim ed-Dîneverî (276/889), el- Maârif, n r. Server Ukkâ e, Kahire 1981.
bn Mâce, Ebû Abdillah Muhammed b. Yezîd Mâce el-Kazvinî (273/887), Sünen, I-
II, Kahire 1953.
bn Sa‘d, Muhammed b. Sa‘d (230/844), et-Tâbakâtü’l-Kübrâ, Beyrut, Trs.
bnü’l Esir, (zzüddin Ebi’l-Hasan Ali b. Ebi’l-Keram el-Cezerî, Üsdü’l Gâbe fî Ma’rifeti’s - Sahâbe, Kahire 1970.
Kara Hilal – Kara Abdullah, Cennetle Müjdelenen Han8mlar, Nesil Yay nlar , 6.
Bsk., (stanbul 2008.
Kur’ân-4 Kerim ve Aç4klamal4 Meâli, Heyet, Türkiye Diyanet Vakf Yay nlar / 86,
Ankara 1993.
Kurucan Ahmet - Mercan Zühdü, A ere-i Mübe ere Cennetle Müjdelenen On Sahabi, I k Yay nlar , (zmir 2007.
Külekçi Numan, Ganîzâde Nâdirî ve Dîvân8ndan Seçmeler, Kültür Bakanl
Yay nlar , Ankara 1989.
Lâmi’î, Vâm8k u Azrâ, ((nceleme Metin), Haz: Gönül Ayan, Atatürk Kültür Merkezi
Yay nlar , Ankara 1998.
Müslim, Ebu Hüseyin b. Haccac el-Ku eyrî, Sahih-i Müslim (I-V), Beyrut 1955. Nâ’tî Mustafa, Edhem ü Hümâ, (Yay. Haz. Yrd. Doç. Dr. Ahmet Y lmaz), Selçuk
Üniversitesi Vakf Yay nlar , Konya 1999.
Onay Ahmet Talât; Eski Türk Edebiyat8nda Mazmunlar, “Cennet” md., Haz: Prof.
Dr. Cemâl Kurnaz, M.E.B. Yay., (stanbul 2004.
Seyyid Ahmed Arvasi, Türk-"slâm Ülküsü, Ocak Yay nevi, 3. bsk., Ankara 1982. Sinan Pa5a, Tazarru’ nâme, Haz: A. Mertol Tulum, Birinci Bas m, M.E.B. Devlet
Kitaplar , Milli E itim Bas mevi, (stanbul 1971.
akir Mahmut, Peygamberimizin Hayat8, (çev: Ferit Ayd n), (stanbul 2002. Tirmîzî, Ebu (sa Muhammed b. (sâ, Sünen (I-V), Yer belirtilmemi , 1964.
Tatc4 Mustafa, Yûnus Emre Külliyât8 II, Yûnus Emre Divân Tenkitli Metin, M.E.B.,
(stanbul 2005.
Yeniterzi Emine, “Divan ?iirinde Na‘t” Türkiye Diyanet Vakf Yay., Ankara 1993 Y4lmaz Ahmet, Üç Han8m ?âirin Dilinden Hz. Peygamber, Selçuklu Belediyesi
Kültür Yay nlar , Konya 2005.
Zehebî, 4emsüddin Muhammed b. Ahmed (748/1347), Siyeru a‘lâmi’n-nübelâ’ (n r:
EKLER
Ek 1: Yesârizâde Mustafa (zzet Efendi’nin zerendûd tâlik hilyesi. (Galata Mevlevîhânesi Müzesi)