E-Devlet Uygulaması

Alana dair ülkemizde halen kullanılan bütüncül e-devlet uygulaması ve kurum ve kuruluşların kendi bünyelerinde kullandıkları BİT sistemi üzerinden sundukları bir kısım uygulamaların hizmetlerin ve uygulamada karşılaşılan sorunların incelenmesi, e- devlet’in idari işleyişteki, etkinlik kapsamını açıklamada yararlı olacaktır.

Ülkemizde kullanılan e-devlet sistemi ile yapılabilecek olan işlemler, incelenecek olursa; genel olarak sorgulama, bilgi alma ve başvuru yapma olarak sayılabilir. E-devlet uygulamasının pratik uygulamasına değinilecek olursa sunulan hizmetlerden faydalanmak için sisteme giriş yapıldıktan sonra, açılan ekranın sol üst bölümünde yer alan menüden, e-hizmetler bağlantısı tıklanmaktadır. Bağlantıda, bir kısım kurumlar ve her bir kurumun sunmuş olduğu, bir kısım hizmetler menüsü bulunmaktadır. Hizmetler menüleri üzerinden, hizmetlere ulaşılabilmekte ve işlemler yapılabilmektedir (www.gazetevatan.com).

E-devlet kapsamında, kurumlarca sunulan BİT sistemleri ve uygulamada sağladığı kolaylıklara aşağıda değinilmiştir.

E-devlet sistemini kullanan vatandaşlarca, en çok işlem gerçekleştirilen kamu kurumları: Adalet Bakanlığı, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü, Sosyal Güvenlik Kurumu, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası uygulamaları sayılabilir.

Adalet Bakanlığı bünyesinde faaliyette bulunan UYAP sisteminde, yargılama faaliyetinde, birçok bilgi iletişim teknolojileri aracını birleştirerek kullanmak asıl amaçtır. Bu kapsamda; sistem, teknolojik gelişmeler paralelinde kullanılması mümkün olan her türlü iletişim aracını, sistem ile entegre etmeye çalışmaktadır.

Hâkimler ve savcılar, UYAP sistemi üzerinden, internet, intranet ve e-posta yoluyla, bilgi alışverişinde bulunabilmektedirler. UYAP ile dava taraflarının, bir link üzerinden, bilgi alışverişinde bulunmaları, mümkün olmaktadır. Bu sistem üzerinde, bilgi akışları, çift yönlü olmaktadır. Bu sayede, mahkemeden mahkemeye, mahkemeden vatandaşa, avukattan mahkemeye, mahkemeden ceza evlerine, adli tıp ve polis gibi ilgili idari birimere de ulaşması ve bilgi alışverişinde bulunulması sağlanmaktadır (www.istanbulbarosu.org.tr, Oğurlu, 2010: 319- 320).

Yargılama faaliyeti sırasında, usul hatalarını en aza indirmek ve suretle yargılama faaliyetine ivme kazandırmak, seri bir şekilde adaletin sağlanması ve bu sayede vatandaşların yargı sistemine güvenin temini UYAP sisteminin amaçları arasındadır. Diğer bir ifadeyle, yargının kendi birimleri arasında, iletişimin seri hale getirilmesi, yargı makamlarının kendi içindeki çelişkili karar ve yorumlarını azaltacak ve bu şekilde, kısa sürede adaletin tesisine olanak sağlanmasıyla, yargı sistemine olan güveni artıracaktır (Kasırga, 2016).

E-devlet kapsamında sunulan diğer bir kamu hizmeti olan Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi kısaca, MERNİS olarak adlandırılan sistem, T.C. İçişleri Bakanlığı'na bağlı olup, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce yürütülen, merkezi nüfus bilgileri düzenlemesidir (www.ankarabarosu.org). MERNIS ile ilgili sorunlara değinilecek olursa, bir kısım kamu kurum ve kuruluşlarının sistem üzerinden yetkilendirilmemeleri sebebiyle, yakın zamana kadar, MERNIS sistemi üzerinden ihtiyaç duyulan verileri alamamaları durumu söz konusudur.

E-devlet kapsamında sunulan KPS sistemi, Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğü nezninde kayıtlı bulunan vatandaşlara ait nüfus ve yerleşim yeri verilerine, devlet kurumlarıve diğer tüzel kişilerin güncel ve güvenli bir ortamda, 7 gün 24 saat süresince, on-line erişimine olanak sağlayan bir sistemdir (www.kpsbasvuru.nvi.gov.tr).

E-devlet kapsamında sunulan ve Sosyal Güvenlik Kurumunca hazırlanan, SGK kayıt sorgulama sistemi, Sosyal Sigortalar Kurumundan, sigorta veya sosyal güvence hizmeti alan vatandaşların sistemde yer alan, kayıtlı sosyal güvence verilerine bakmak için kullandıkları işlemdir. Bireylerin, sigortaları sosyal güvenceleri hakkında, tek elden bilgi almak, güvencenin hala devam edip etmediği ve emeklilik durumları ile alakalı işlemleri hakkında, bilgi alabilmek için SGK kayıt sorgulama işlemini, kullanabilmeleri mümkündür.

SGK bünyesinde hazırlanan Ulusal Kayıt Sistemi, Sosyal Güvenlik Kurumunca belirlenecek sağlık hizmetlerine dair bilgilerin takip edilerek bilgi havuzu oluşturulması, toplanan verilerin sağlanması ve değerlendirilmesinde, belirlenen sağlık ve geri ödeme politikalarında, esas olan kayıt sistemleridir (www.sgk.gov.tr). Söz konusu sistemle ilgili sorunlara değinilecek olursa; Sanayi, Maliye, M.Eğitim ve Sağlık Bakanlıkları, SGK’nın Ulusal Kayıt Sisteminin sözlük tablolarının ihtiyaçlarına uygun olmaması ve diğer istenen verilerin sağlanamaması nedeniyle, veri alışverişinde, bir kısım sorunlar yaşanmaktadır.

Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca desteklenen ve hayata geçirilen Merkezi Sicil Kayıt Sistemi, kısaca MERSİS olarak adlandırılan sistem üzerinden, ticaret yapan tüzel kişilerin, bütün verilerinin bir havuzda toplanması ve tutulan verilerin diğer ticaret yapan tüzel kişilerle paylaşımını sağlayan bir sistemdir. MERSİS işlemleri, internet üzerinden zaman ve yer kısıtlaması olmaksızın yapılabilmektedir. MERSIS uygulamasına dair ilgili sorunlara değinilecek olursa; Adalet, İçişleri, Sanayi, Maliye, M.Eğitim, Sağlık, Tarım, Ulaştırma, Çalışma, Ekonomi, Enerji, Turizm Bakanlıkları ve Tüm Belediyelerin bu projeyle entegrasyonuna, acil ihtiyaç vardır (www.mersis.org).

E-devlet kapsamında sunulan, Tapu ve Kadastro Bilgi Sistemi kısaca, TAKBIS olarak adlandırılan sistem üzerinden, ülke çapında, mülkiyete dair verilerin BİT araçları kullanımına olanak sağlayacak şekilde aktarılıp, tüm sorgulamanın, bu sistem üzerinden yapılabilmesini, bu şekilde, gerek özel, gerekse kamu taşınmaz mallarının etkin bir şekilde, takip ve denetimini sağlayan bir sistemdir. Bu kapsamda, TAKBİS sisteminin diğer kurum uygulamalarıyla entegrasyonu, önem arzetmektedir.

Türkiye İstatistik Kurumu olan kısaca TUİK; ülkemizde, kurumların özellikle, uzun vadeli projelerine ilişkin konularda, veri ve bilgilerin toplanması, değerlendirilmesini, ihtiyaç olan istatistiklerin üretilmesini, yayımlanmasını, dağıtımını ve istatistik sürecine dâhil olan tüm kurum ve kuruluşlar arasında koordinasyonu sağlayarak çalışmalarını yürütmektedir (www.tuik.gov.tr).TUİK çalışma alanında mevcut eksiklikler değerlendirilecek olursa, TUİK elektronik bilgi sisteminin uygulamaya geçtiği tüm kurumlardan, AB standardında veri alamamakta, kurumlar “idari kayıtları” paylaşmada yeterli performansı göstermemektedir. Bu durum, uluslararası e‐ devlet endekslerinde, ülkemizin görünümünü olumsuz etkilemektedir (www.tbmm.gov.tr).

Kurumların, e-devlet fizibilite ve analiz çalışmalarında ve özellikle, şartname hazırlama aşamasında ve uygulamada, spesifik uzmanlıklara, ihtiyacı bulunmaktadır. Ülkemizde, alanda yetişmiş çok sayıda “spesifik konu uzmanı” bulunmasına rağmen, birçok projede ve uzmanlık gerektiren alanda, ciddi bir uzmanlık ihtiyacı bulunurken, aynı alanda bir başka devlet kurumunda ihtiyaç fazlası uzman sayısına rastlanabilmektedir. Bu konuda, “e-devlet, bilişim ve bilgi teknolojileri” alanında, kamunun insan kaynakları envanteri çıkarılarak, yine Başbakanlığın esnek modetarütlüğü çerçevesinde, geçici görevlendirme konusundaki yetkileri işletilerek, (kısmi zamanlı-tam zamanlı-geçici süreli) kurumlar arasında uzmanlık ve tecrübe hususunda bir dengeleme fonksiyonu ile alana dair yetişmiş eleman ihtiyacının karşılanabileceği değerlendirilmektedir.