BİT ve E-Devlet’in İş Hayatına Etkileri

BİT ve e-devlet’in geniş kullanım alanı iş hayatında, üretimden tüketime kadar olan tüm süreçlerde, etkisinin irdelenmesini zorunlu kılmaktadır. Maliyetlerin düşmesini sağlama, iletişim ve bilginin muhafazasını kolaylaştırma, iletişimi kolaylaştırma ve bu alanda niteliğe katkı sağlama gibi ilk etapta sayabileceğimiz etkileri olmuştur. Bilgi teknolojileri; işgücü, hammadde, enerji ve sermayenin yerinde ve israfa sebebiyet vermeden kullanımını sağlamaktadır. Bilgi teknolojilerinin, çağın sürekli değişen şartlarıyla birlikte oluşan müşteri taleplerine uyum sağlamakta ve bu taleplerin karşılanmasında önemli katkıları olmaktadır. Zaruri iş makinelerinin seri olarak değiştirilmesine ve küçük ve orta boy işletmelerin (KOBİ) sektörlerinde ilerlemelerine katkıda bulunmaktadırlar. Bilgi iletişim alanındaki gelişmeler, kullanıldıkları sektörlerin, idari yapılarında da esaslı değişikliklerin yapılmasını, zorunlu hale getirmektedir.

Bilgi teknolojilerinde globalleşmenin getirdiği yenilikler, endüstri işletmelerin üretim alanının bu alandaki gelişmeler doğrultusunda yeniden düzenlenmesini, zorunlu kılmaktadır. 21. yy'la girilirken, gelişmiş ülkelerin, BİT’e önemli ölçüde yatırım yaptıkları görülmeye başlanmıştır. Böylece, 21. yüzyılda ülkelerin başarıları, rekabet gücü yüksek ve nihayetinde her alanda başarı sağlayabilmesi, bilgi teknolojilerinin etkin kullanımına ve bilgi sistemlerinin sürekli gelişimine ve çeşitlendirilmesine bağlı olduğu kabul edilmektedir. BİT’lerin, e-devlet sistemi ile kamu idaresinde ve özel sektör tarafından kendi alanlarında kullandıkları bilgi sistemleriyle, faaliyet alanlarında yoğun bir şekilde kullanılmaya başlanması, BİT’in kullanıldığı faaliyet alanlarının yaygınlaştırılması ve uygulanagelenlerin geliştirilmesi, söz konusu kurum ve kuruluşların idari yönetim sistemlerini de temelden etkilemekte, hatta kimi idari

yönetim ilkelerinde değişime sebep olmaktadır. Özel sektörde faaliyet gösteren kurumlarda, ticari işletmelerin her bölümünde bilgi teknolojilerinden azami ölçüde faydalanılmakta; bu şekilde daha nitelikli imalat ve ciddi artırım sağlanmaktadır. 21.yüzyılda, bilgi teknolojileri ileri düzeye sahip ülkeler, bu alanda yapmış oldukları yatırımın bir sonucu olarak, bilgi iletişim teknolojilerinin kullanıldığı faaliyet alanlarında, küresel manada, etkin konuma yükselmişlerdir (Tahirov, 2009: 130-131).

Bilgi teknolojileri, günümüz toplumunu bilgi toplumu seviyesine yükselten en etkin araç olarak kabul edilmektedir. Bilgi teknolojileri sayesinde bilginin işlenmesi, saklanması ve aktarımı kolaylaştırılmakla, insanlığın sahip olduğu temel düşünce sisteminin gelişiminde ilerleme sağlanmıştır. Mevcut bilgilerin aktarımında sağlanan kolaylıkla küreselleşmeyi de çabuklaştıran BİT, toplum yapısını endüstrinin, hızlı üretimin ve makineleşmenin esas alındığı toplumdan, bilgi toplumuna geçişi hızlandırmıştır. Oluşan yeni toplum şeklinde, birey esas unsur kabul edilmiştir; öz güveni, mevcut bilgi düzeyi ve güzellik kavrayışı artan birey, yaşadığı toplumu ve mevcut kuruluşları değiştirmek için karar verme sürecine katılmış ve demokratikleşme sürecine ivme kazandırmıştır. Ekonomi alanında da, BİT ve e-devlet uygulamaları sayesinde endüstri toplumunu takiben iktisadi alanda, endüstri toplumuna göre değişimler, baş göstermeye başlamıştır.

Küreselleşme ve bilgi teknolojilerinin sağladığı üstünlükle iktisadi etkinlikler, ülkeler açısından, sınır ötesi bir durum arzeder hale gelmiştir. Küreselleşme süreci, kuruluşların ayakta kalabilmelerini, rekabet sahasında, BİT araçlarını etkin olarak kullanabilme ve sürekli bu alandaki gelişmeleri takip etme şartına bağlı hale getirmiştir.

Verilerin artan önemi, iktisadi alanda “Bilgi Sektörü”nü doğurmuş, “Bilgi İşçileri” ismiyle yeni bir sınıf ortaya çıkmasını sağlamıştır. Bilgi teknolojileri sektörünün ihtiyaçlarıyla paralel olarak, bu sektörde çalışanlara yeni iş ve kariyer meslek sahibi olma imkânı sağlamıştır (Sancak ve Güleç, 2014: 166).

Günümüzde, idari hizmet ve sosyo-ekonomik anlamda başarıyı yakalamış ülkelerin bilgi sistemlerinde, BİT araçlarından azami ölçüde yararlandıkları ve bu araçları, sürekli geliştirdikleri görülmektedir (Tahirov, 2009: 130). BİT’lerin, ekonomiye olan etkilerini inceleyecek olursak, ekonomilerin küreselleşmesi, bu alanda faaliyet gösteren işletmeler ve şirketler için bilginin önemini artırmakta, yeni fırsatların doğmasını sağlamaktadır. Günümüzde bilgi iletişim sistemleri, şirketler ve işletmelerin ticari piyasada idare ve işletmelerini global manada denetimini sağlayan analitik

bakabilme yeteneğini ve bilgi alışverişini sağlamaktadır. Çağımızda işletmeler, küresel manada, dağıtıcı ve ilgi alanındaki hizmet ağına ulaşabilmekte; alış veriş halindeki dağıtıcılarıyla ve satıcılarıyla değişik ülkelerden işletmelerle günün her saati iletişim kurmakta, iş sağlamakta ve devletler arası idare raporlarında da gösterilen mahalli görevlerin yerine getirilmesini sağlamaktadır. Özetle, ticari işletmelerin dünya çapında, mevcut sistemdeki örgütsel manada denetimini sağlamak önemli bir problem olup ve bu sorunun çözümü de bilgi teknolojilerinin sağladığı kolaylıkla sağlanmaktadır (Tahirov, 2009: 130).

BİT’ler sayesinde, iş hayatında sektörde faaliyet gösteren kuruluşların ilgili bölümleri arasında, daha hızlı bilgi paylaşımı sağlanmaktadır. Bu alandaki, baş döndürücü hızdaki gelişmeler, BİT alanında, işgücü sahaları ve kariyer meslek fırsatları sağlamaktadır. Diğer yandan, BİT’lerin getirdiği kolaylıklarla birlikte, iş yaşamında ve iş hukukunda klasik anlamda iş, işyeri, mesai gibi tanımlarda önemli değişikliler olacağı, söz konusu tanımların bilgi teknolojileri ile uyumlu hale geleceği öngörülmektedir. Bilgi teknolojilerinin sağladığı kolaylıkla, ağ işçileri adı altında yeni bir tanım oluşmaktadır. Bu tanımda, klasik anlamda, işçi-işveren ilişkisi değişmekte; işverene bağlı çekirdek işçi kavramı yerini bilgi iletişim yeniliklerinin sağladığı olanakla, belli bir mekana veya işletmeye bağlı olmaksızın, ağ şirketlerde çok işverenli ilişki içinde, a-tipik işçilerin oluşumu sağlanmaktadır. Buna örnek vermek gerekirse; yarım zamanlı, evde çalışmak, eser başı iş karşılığı çalışmak vb. örnek verilebilir. Yeni çalışma koşulları ve ortaya çıkan yeni işçi tanımı olan ağ işçileri kavramı, belirli bir yerde ve zamanda çalışma şartının ortadan kalkması, çalışanların mesai mevhumunu ve diğer şekli şartları düşünmeksizin işi ile sürekli hemhal olması ve bunun sonucu olarak verimi ve bu alandaki üretimini artırıcı bir faktör olacaktır (mebk12.meb.gov.tr/meb).

BİT'lerin iş yaşamında sayısız olumlu etkisi söz konusudur. Bu olumlu etkinin yanı sıra işgücü anlamında, teknolojinin gelişmesi kas gücü yerine bilgi emek yoğun çalışmanın ön plana geçmiş olması, nitelikli iş gücünün önem kazanması beyaz yakalı çalışanların önemini ve daha kaliteli olmasını gerektirmiştir. Bu kapsamda, mavi yakalı işçilerin teknolojik gelişmeler paralelinde, mevcut işten çıkarılma ve işsizlik sorunu gündeme gelmiştir. Bu sorunların aşılmasında devlet kademesinin üzerine düşen görevler çok önemlidir.

BİT'lerin gelişim hızına paralel olarak, yönetişim vizyonu belirlenirken devlet tarafından, kamu alananında gerekse özel sektörü iligilendiren konularda kapsamlı ve

yüzeysel olmayan planlar, daha da ileri aşamada düşünülecek olursa reformlar yapılmalıdır. Özellikle, nitelikli işgücünün önem kazandığı iş yaşamında; insanları, kısa sürede, iş hayatına hazırlayan çağdaş bir meslek eğitimi programı, öncelikle mevcut işgücü açığının azalmasını sağlayacaktır. Planlamanın daha ileri aşamaları, kalifiye eleman ihtiyacını karşılamaya yönelik eğitim ve öğrenimin verilmesine yönelik bir eğitim vizyonudur. Hedef, temelde aile ve okul işbirliğiyle küçük yaşta insanların yeteneklerine göre, faydalı olabilecekleri ve sonuçta mutlu olabilecekleri bir işte çalışmalarını sağlamak olacaktır. Böylece birkaç üniversite bitirmiş olduğu halde, verimsiz ve sonuçta mutsuz bir işsiz kesiminin oluşmasının önüne geçilecektir. BİT'lerin amacı insan hayatını her anlamada kolaylaştırmak, insanı mutlu etmektir. Bunu sağlamanın yolu da bilgi toplumu olma yolunda ileri aşamada bilgiye, teknolojiye karşı ilgili, okuyan araştıran, deneyen ve üreten bir nesil yetiştirmekten geçmektedir.

Çağımızda, yukarıda özetle belirtildiği üzere kamu alanında, özel sektörde, eğtimde, hemen hemen her alanda etkisini gösteren hayatımızı kolaylaştıran, geliştiren BİT’ler ve BİT’lerin gelişimini öncelikli bir devlet politikası olarak belirleyen ülkeler yeni bin yılın öncü bilgi toplumları olacaktır.