2.5.1. E-Kimlik (T.C. Kimlik Kartı)
Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Kartı (TCKK), 2016 yılında yaygınlaştırılmış ve vatandaşların günümüz ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde tasarlanmıştır. Eski nüfus cüzdanlarının yerini alacak olan bu dijital kimlikler kişiye ait nüfus, fotoğraf ve biometrik bilgilerden oluşmaktadır. Üzerindeki çip sayesinde en üst seviyede
47
güvenliği sağlanan bu yeni e-kimlikler başkası tarafından asla kullanılamamakta ve geçmişte yaşanan yerine kimlik kullanma sonucu oluşan suç ve haksızlıklardan vatandaşları korumaktadır. Hazırlıkları tamamlanıp dağıtımına başlanan e-kimlik kartları zaman ve maliyet açısından da vatandaş ve devlete tasarruf sağlayarak kullanımını kolayca yaygınlaştırmıştır.
2.5.2. Elektronik İmza
E-imza veya diğer adıyla elektronik imza, Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu onaylı Elektronik Sertifika Hizmet Sağlayıcılarınca vatandaşa sunulan bir hizmettir. Kişiye özel olan bu imza e-devlet'e girişte vatandaşa güvenli bir şekilde siteye erişim sağlayabilmektedir. Kullanımı kart sürücüsüne kurulan bir yazılıma bağlı olan bu sistem bilgisayara kurulan yazılımla birlikte sertifikaya giriş yapılarak kullanıma hazır hale gelmektedir. Şuan günlük hayatımızda kullandığımız bu sisteme dair usul ve esaslar 5070 sayılı Elektronik İmza Kanunu ile 2004 yılında hayatımıza girmiştir. Kanuna göre kullanım şekillerine uygun bicimdeki güvenli e-imza ıslak imza ile eş değer görülmüştür. Kanun yayımlandıktan sonraki süreçte de elektronik imza kullanımına yönelik yönetmelik ve tebliğler çıkarılarak sağlam bir zemin oluşturmuştur. Bu süreçte usul ve esasların belirlenmesinde Avrupa Komisyonu 1999/93/EC Elektronik İmza Direktifi model örnek kullanılmıştır.
2.5.3. Elektronik Belge
Geleneksel devlet yapılanmasının kırtasiyeciliğini azaltan hem devlete hem de vatandaşlara ciddi boyutlarda zaman ve mali tasarruf imkânı sağlayan elektronik belge uygulaması 2008/16 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile standartları belirlenerek hayatımıza girmiştir. Kamu kurum ve kuruluşları tarafından kullanılması öngörülen Elektronik Belge Sistemi zamanla uygulama alanını genişletmiş ve kurumlardaki farklı sorun ve alternatif iş çeşitliliğine cevap verme adına farklı standartlarda geliştirilerek 2015 yılında “Resmi Yazışmalarda Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” ile yayımlanmıştır. Çıkan Yönetmelik ile kamu kurum ve kuruluşlarının resmi yazışmalarında e-yazışma teknik rehberine uyma zorunluluğu getirilmiştir. Elektronik belge uygulamasında en çok kullanılan yöntemlerin başında Kayıtlı Elektronik Posta (KEP) gelmektedir. 2011 yılında konuya ilişkin genel esasları belirleyen yönetmelik yayımlanmıştır. 2013 yılında yayınlanan “Elektronik
48
Tebligat Yönetmeliği” ile de gerçek ve tüzel kişilere gönderilecek olan resmi tebligatların da KEP aracılığıyla yapılmasına karar verilmiştir. Süreç ilerledikçe e- tebligat uygulaması vergi ve adalet hizmetlerinde de kullanılmış ve ilgili yaygınlaştırma faaliyetleri devam etmiştir. Halen devam eden süreçte elektronik belge kullanımının yaygınlaştırılması için gerekli çalışmalar yapılmaktadır. Bu bağlamda 2016-2019 Ulusal E-Devlet Stratejisi ve Eylem Planı'nda yer alan "E2.1.2- Elektronik Veri ve Belge Paylaşım Altyapılarının Oluşturulması" eylemi doğrultusunda birçok kamu sektöründe elektronik belge paylaşımı sağlanmış ve manuel ortamda verilen hizmetler azaltılmıştır.
2.5.4. Veri Paylaşımı
E-devlet’in devlet ve vatandaşlara sunduğu en büyük kolaylıklılardan biri olan veri paylaşımı hizmeti, kamudaki bilgilere ve bunların ortak bir platformda paylaşımına dayanmaktadır. Geleneksel devlet yapılanmasının aksine özünde “governance” yani karşılıklı yönetme esasını barındıran elektronik devlet anlayışı yöneten ve yönetilenleri karşılıklı olarak tatmin etme yoluna girmiştir. Bilginin nasıl iletileceği ve karşı tarafça nasıl algılanacağını düzenleyen bu yapılanmada ortak paylaşım alanının verimli bir şekilde çalışmasına dayanmaktadır. Kamu birimlerince üretilen ve toplanan kamusal bilgilerin vatandaşlar ve özel kesimlere ortak paylaşımının gerçekleştirildiği bu alanda hizmetin güvenli bir şekilde sağlanması gerçekliği de doğmaktadır. Bu açıdan kurumlar arası gerçekleşen veri paylaşımı genel olarak kurumlar arası karşılıklı güvenli VPN bağlantılar yardımıyla gerçekleştirilmektedir. Bu alanda herhangi bir problem yaşanmaması adına 3 Aralık 2016 tarihinde “Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Kamu Net’e dâhil edilmesi” ile ilgili 2016/28 sayılı Başbakanlık Genelgesi yayımlanmıştır (Başbakanlık Genelgesi 2016/28). Bu genelgeyle birlikte kamu kurum ve kuruluşları;
Kamu NET ağına bağlanmış ve daha düzenli, güvenli bir yapılanma elde edilmiştir. Kurumlar arası bilgiler gizli ve önemli konulardan oluşabileceği için sistemin güvenliğine önem verilmiştir. Kamu NET (Kamu Sanal Ağı) UDHB ve Türk Telekom iş birliği ile kurulmuş ve kamu kurum ve kuruluşlar arasındaki bilgilerin kamu tarafından güvenli bir şekilde sağlanmasına imkân sağlamıştır. Kurumlar arası veri alışverişinin güvenli bir şekilde yapılması için gerekli ortamı
49
sağlayan bu sanal ağ ile internete kapalı, fiziksel ve siber saldırılara karşı daha güvenli sanal bir ağ elde edilmiştir. Bu şekilde kamu kurumları arasındaki paylaşımlar, fikir iletişimini artırmış ve ortak uygulamalar için bir standarda kavuşulmuştur. Veri paylaşımının güvenli olması bu alanda en önemli konu olduğundan dolayı 5809 sayılı Elektronik Haberleşme Kanunu’na 2015 yılında Madde 51 – (1) eklenmiş ve elektronik haberleşme ile trafik verilerinin paylaşımının gizliliği ile ilgili çerçeve çizilmiştir.
2.6. TÜRKİYE'DE E-DEVLET UYGULAMALARINA ÖRNEKLER