Eşzamansız Çevrimiçi Tartışmaların Özellikleri

EÇT’ ler öğrenme sürecinin odağını değiştirir ve farklı öğrencilerden gelen farklı bakış açıları eğitimci (moderatör) bakış açısı ile yer değiştirir. Ortaya çıkan farklı bakış açıları katılımcıların onları değerlendirmesini, karşılaştırmasını, yorumlamasını gerektirir. Cheong ve Cheung (2008) bir çevrimiçi EÇT’ de bulunması gereken özellikleri şu şekilde sıralamıştır [6]:

• Sınıf dışında istenilen her yerde ve zamanda yapılabilen (eşzamansız) tartışmalar olmalıdır.

• Tartışma süresince ortaya çıkan bütün diyalogları saklama yeteneğine sahip olmalıdır.

• Yüz yüze konulardaki utangaçlık engelini ortadan kaldıran BĐT–tabanlı bir ortam olmalıdır.

• Öğrenenlere katılım için daha çok zaman sunarak, daha fazla düşünme ve düşündüğünü daha net ifade etme imkanı sağlar.

• Problem durumunu keşfetme ve araştırma için düzenlenmiş işbirlikçi bir sınıf aktivitesi olmalıdır.

Genel özellikleri ve eğitim sürecine sağladığı katkılar yukarıda belirtilmiştir. Bu noktadan hareketle EÇT’ lerin özellikleri ve kritik düşünme üzerine etkisi araştırmanın ilerleyen bölümünde detaylı olarak incelenmiştir.

2.2.2.1.1 Çoklu Đletişim

BĐT–tabanlı öğrenme ortamlarında kullanılabilecek olan iletişim araçları incelendiğinde üç farklı teknikten söz edilebilir. Bunlardan birincisi; sadece iki kişi arasında mesaj alışverişine olanak sağlayan e-mail’lerdir. Đkincisi; tek kişinin mesaj gönderici olup birden fazla kişinin alıcı olduğu (one-to-many) bülten tahtalarıdır. Üçüncüsü ise; birden fazla kişinin hem gönderici hem de alıcı olduğu (many-to- many) çoklu iletişim aracı yani eşzamansız çevrimiçi tartışmalardır [62]. EÇT’ lerde veri (kimi zaman bir bilgi veya bir fikir olabilir) tüm katılımcılara denetlenmeksizin sunulur. Geleneksel iletişim sürecinin aksine katılımcıların tümü veri paylaşımında bulunabilmektedir. Burada her katılımcı hem bir kaynak hem de hedef kitlenin bir üyesi olabilir. Katılımcılar gönderilen çevrimiçi mesajlara anında ulaşmanın yanı sıra bu mesajlar ile ilgili düşünceleri açıkça ifade edebilmektedir. Bu süreç içerisinde sadece bir kişiye bağlı kalma zorunluluğu yoktur. Katılımcı aynı anda birden çok kişiye çevrimiçi mesaj gönderebilmektedir [63] Bu yönüyle eşzamansız çevrimiçi tartışmalar yüksek düzeyli bilişsel süreçleri sağlayıcı düşüncelerin meydana gelmesine olanak tanıyarak yaratıcı ve kritik düşünmenin oluşmasına destek verir veya yardımcı olur [62].

2.2.2.1.2 Mekandan Bağımsız Đletişim

EÇT’ lerin kullanıcılara sağladığı en önemli faydalardan biri mekandan bağımsız iletişimdir. Bu özellik sayesinde katılımcılar evden veya dünyanın herhangi bir yerinden fiziksel öğrenme ortamlarına (okul, dershane, sınıf, vb.) gelmelerine gerek kalmadan esnek bir öğrenme ortamına sahip olmaktadır. Böylece öğrenme eyleminin okul dışına taşınmasına olanak sağlamaktadır. Bu sayede eğitim sürecini engelleyen faktörlerin birçoğunun (Örneğin: ulaşım, maliyet, sağlık

sorunları, vb.) ortadan kaldırılmasını sağlar. Aynı zamanda katılımcılara esnek bir öğrenme ortamı sunar. Bununla birlikte eğitimde fırsat eşitliğinin sağlanmasının yanı sıra daha geniş kitlelere öğretim olanağı sağlar [17, 64, 65]. Bu yönüyle EÇT’ ler öğrenenlere esnek bir öğrenme ortamı sağlayarak kritik düşünme becerisinin gelişimine olumlu katkılar sağlayacağı düşünülmektedir.

2.2.2.1.3 Zamandan Bağımsız Đletişim

Eşzamansız çevrimiçi tartışmalar zamandan bağımsız iletişim kurma fırsatı sunar. Bu sayede öğrenci kısıtlı zaman sürecinde öğrenme eylemini gerçekleştirmek zorunda kalmaz. Đstediği her an öğretmene, diğer öğrencilere ve öğretim içeriklerine ulaşabilir. Bu yönüyle öğrenenlere esnek bir öğrenme ortamı sağlar. Aynı zamanda öğretim süreci ders süresiyle sınırlı kalmaz. Öğrenci öğrenme ortamında kalacağı süreyi kendisi belirler. Đstediği zaman öğrenme sürecini başlatır, istediği zaman sonlandırır. Bununla birlikte ihtiyaç duyduğu kadar araştırma yapma ve derinlemesine düşünme fırsatı bulur. Ayrıca öğrenenlerin hepsinin aynı anda öğrenme ortamında bulunma zorunluluğu yoktur. Bütün bu özellikler dikkate alındığında bireyin kendi istediği anda öğrenme eylemini gerçekleştirdiği, düşünme için ihtiyaç duyduğu zamana sahip olduğu görülmektedir. Bunun sonucunda, kaliteli öğrenmenin yanı sıra kritik düşünme becerisi gibi üst düzey bilişsel becerilerin gelişimine olumlu katkılar sağlamaktadır [62, 64, 65].

2.2.2.1.4 Metin–Tabanlı Đletişim

Eşzamansız çevrimiçi tartışmalar da iletişim, metin tabanlı olarak yürütülür. Katılımcılar bilgilerini ve düşüncelerini yazı yoluyla diğer katılımcılara aktarırlar. Metin tabanlı iletişimde öğrencilerin okuma, yazma becerilerine sahip olmalarının yanı sıra bilgisayarlı iletişim okuryazarlığı konusunda da deneyim sahibi olmaları gereklidir. Bu yeteneklere sahip olmayan öğrenciler metin tabanlı iletişim kurarken endişeye düşecek ve bu durum öğrencilerin kendilerini ifade etmelerini ve katılımlarını olumsuz yönde etkileyecektir. Bu sebeple metin tabanlı iletişimlerde

öğrencilere, bilgiler, açıklamalar, yönlendirmeler ayrıntılı biçimde yapılmalı, öğrencilerin ihtiyaç duyacakları ipuçlarına yer verilmelidir [17].

Eşzamansız çevrimiçi tartışmalar da öğrenciler düşüncelerini yazı ile ifade ettiklerinden dolayı söyleyecekleri üzerinde daha fazla düşünme ve araştırma yapma imkanı bulur. Aynı zamanda diğer öğrencilerin gönderdikleri metinleri derinlemesine inceleme ve değerlendirme olanağı bulur. Konuşma sürecinde meydana gelebilecek veri kayıplarını engeller. Çünkü gönderilen mesajların tümü EÇT’ lerde kaydedilmektedir. Öğrenciler daha önce gönderilmiş olan metinlere istedikleri anda ulaşabilmektedir. EÇT’ ler metin tabanlı iletişim kurma özelliği sayesinde kritik düşünme becerisinin gelişimine olumlu katkılar sağlamaktadır.

2.2.2.1.5 Bilgisayar Destekli Đletişim

Bilgisayar Destekli Đletişim, bilgi ve iletişim teknolojileri aracılığıyla bireyler arası iletişim kurulmasıdır. Başka bir deyişle “çevrimiçi iletişim” olarak da adlandırılabilir. BĐT’ in öğrenme ortamlarına entegrasyonuyla birlikte bilgisayar destekli iletişim araçları eğitimin bir parçası haline gelmiştir. Böylece öğrenciler öğretmenleri ve diğer öğrenciler ile eşzamanlı ya da eşzamansız etkileşim kurma fırsatı bulmaktadırlar. Böylece birbirleriyle tartışma ve üst düzey bilişsel becerilerini geliştirmektedirler. Elektronik posta (e-posta), bilgisayar konferansı, elektronik bülten panosu, çevrimiçi tartışma ortamları öğrenme ortamlarında kullanılan bilgisayar destekli iletişim araçlarından bazılarıdır. Bu araçlar verimli öğrenmenin gerçekleşmesindeki temel öğenin etkileşim olduğunu savunan sosyal yapılandırmacılar için uygun öğrenme araçları olarak görülmektedir [60].

Bilgisayar destekli iletişimin temeli metin tabanlı iletişime dayanmaktadır. Bu yüzden öğrencilerin iletişim kurarken metin tabanlı iletişim dilini iyi kullanabilmeleri gereklidir. Bilgisayar destekli iletişim ortamları tasarlanırken öğrencilerin kendilerini rahat ifade edebilecekleri en uygun ortamı belirlemeleri gerekmektedir. Bu bağlamda öğrenme ortamını tasarlayan kişinin (Çoğu zaman öğretmenin) bilgisayar destekli iletişim teknolojilerinin özelliklerini çok iyi bilmeli,

öğrencilerin yeteneklerini çok iyi tanımalı ve öğrenme hedeflerine ulaşmada en uygun en uygun aracı seçebilmeli ve öğrenciler arası etkileşimi artırıcı yönlendirmeler yapabilmelidir [17].

Belirtilen nitelikler dikkate alınarak hazırlanan öğrenme ortamında verimli bir iletişimin yanı sıra sosyal etkileşimin de artırılması sağlanabilir. Böylece bireyler birbirleri ile rahat iletişim ve etkileşim kurarak bilgi, fikir, yorum ve değerlendirmelerini paylaşma imkanı bulur. Farklı düşünce ve fikirlerle karşılaşarak derinlemesine düşünme, analiz etme, olanağı bulur. Böylece öğrencilerin kritik düşünme becerilerinin gelişimine olumlu katkılar sağlanacaktır.