Đçerik Analizi

Araştırmada elde edilen veriler üzerinde derinlemesine analizler yaparak kavramlara veya ilişkilere ulaşabilmek amacıyla nitel araştırmalarda içerik analiz yöntemi kullanılmaktadır. Đçerik analizi ile betimsel analiz sonucunda fark edilemeyen kategori ve kodlar içerik analizinde ortaya çıkabilir. Bu araştırmada içerik analizinin kullanılmasının temel nedeni budur [69]. Araştırmada elde edilen metinsel içerikli veriler içerik analizi yöntemi kullanılarak Atlas-ti Metinsel Đçerikli Veri Analiz Yazılımı aracılığıyla analiz edilmiştir. Yapılan analizlere ait süreç (verilerin analizinde kullanılan birim analizi, kategori ve kodlama sistemi ve kodlama süreci) çalışmanın ilerleyen bölümünde ayrıntılı olarak incelenmiştir.

3.4.3.1 Birim Analizi

Đçerik analiz aşamasında bu analizin hangi birim üzerinden yapılacağı önemli bir unsurdur. Araştırmacı verilerin kodlanması aşamasında, araştırma sonucunda elde ettiği verileri irdeleyerek, anlamlı bölümlere ayırmaya ve her bölümün kavramsal olarak ne anlam ifade ettiğini bulmaya çalışır. Sözü geçen bu bölümler bazen yalnızca bir karakter olabilirken bazen bir sözcük, bazen bir cümle, bazen bir paragraf, bazen de sayfanın tamamı olabilir. Kendi içerisinde anlamlı bir tutarlılık gösteren bu bölümler araştırmacı tarafından isimlendirilir; başka bir ifadeyle kodlanır [69].

Araştırma kapsamında yapılan birim analizinde öğrencilerin gönderdiği metinsel içerikli çevrimiçi mesajlar bu ilkeler göz önünde bulundurularak kodlanmıştır. Belirlenen temalar çerçevesinde kimi zaman mesajın tamamı tek bir ifade olarak kodlanmış kimi zamanda sadece bir sözcük ya da bir karakter belirtilen kod listesine uygun biçimde kodlanmıştır.

3.4.3.2 Kategori ve Kodlama Sistemi

Strauss ve Corbin (1990) nitel araştırmada veri kodlanmasında üç farklı türden söz etmektedir. Bunlar: daha önceden belirlenmiş kavramlara göre ( daha önceden belirlenmiş bir kuramsal temele göre), verilerden çıkarılan kavramlara göre, genel bir çerçeve içinde yapılan kodlamalardır. Araştırmacı veri kodlama sürecini araştırmanın amacına ve yapısına göre üç farklı türden birine göre şekillendirebilir. Yürütülen bu çalışma daha önceden belirlenmiş bir kuramsal temele göre belirlenen kodlama sistematiği kullanılmaktadır [69].

Araştırma verilerinin analizinde kullanılacak olan kategori ve kodlamalar araştırmanında kuramsal temelini oluşturan Garrison (2001)’ in “Pratiksel Araştırma Modeli” referans alınarak oluşturulmuştur. Model gereğince 4 farklı kategori oluşturulmuştur. Kritik düşünme becerisinin birinci evresi (Olayı Başlatma evresi) için EVRE 1, ikinci evresi (Keşfetme) için EVRE 2, üçüncü evresi

(Bütünleşme) için EVRE 3, dördüncü evresi (Sonuç) için EVRE 4, konu ile ilgili olamayan kavramları için KONU-DIŞI olmak üzere toplam 5 farklı kategori oluşturulmuştur.

Her bir kategoride incelenmesi gereken özellikler ait kod listeleri yine modele göre analiz süreci öncesinde ayrıntılı olarak belirlenmiştir. Öğrencilerin gönderdiği metinsel içerikli çevrimiçi mesajlar bu kod listesi ve kategoriler dikkate alınarak tek tek incelenmiştir. Veri analizinde kullanılan kodlama sistematiği ve kategoriler Tablo 3.4.3.2’ de sunulmuştur.

Tablo 3.4.3.2: Veri Analizinde Kullanılan Önceden Hazırlanmış Kod Listesi

Evre 1 Olayı Başlatma

Evre 1–1 Evre 1–2 Evre 1–3 Evre 1–4 Evre 1–5 Problemi Tanımlama Bilgi Sunma Belirsizlik Hissetme Soru Sorma Yönlendirici Mesaj Evre 2 Keşfetme Evre 2–1 Evre 2–2 Evre 2–3 Evre 2–4 Evre 2–5 Evre 2–6

Grup Üyeleri Arasında Fikir Ayrılığı Tek Mesajda Fikir Ayrılığı

Bilgi Değişimi Öneride Bulunma Beyin Fırtınası Sonuca Ulaşma Evre3 Bütünleşme Evre 3–1 Evre 3–2 Evre 3–3 Evre 3–4

Grup Üyeleri Arasında Uyum Tek Mesajda Uyum

Sentez Sonuç Üretme Evre4 Çözüm Evre 4–2 Evre 4–3 Evre 4–4

Dolaylı Uygulamalar Geliştirme Çözümü Test Etme

Çözümü Sunma Konu- Dışı

3.4.3.3 Kodlama Süreci

Araştırma süresi boyunca öğrenciler tarafından gönderilen toplam 154 mesaj içerik analizi yöntemi kullanılarak Tablo 3.4.3.2’ de belirtilen kodlama sistemi

dikkate alınarak gerekli kodlamalar 2 aylık çalışma süresi içerisinde yapılmıştır. Bu süre içerisinde 154 adet metinsel içerikli çevrimiçi mesajlardan toplam 1459 adet kodlama yapılmıştır. Kodlamalardan elde edilen veriler araştırmanın bulgular kısmında tablolar halinde ayrıntılı olarak sunulmuştur.

3.4.3.4 Güvenirlik ve Geçerlilik

Nitel araştırmalarda, doğru bilgiye ulaşma konusunda gereken önlemlerin alınması (yani geçerliliğin sağlanması), araştırma sürecini ve elde edilen verileri açık, anlaşılır ve diğer araştırmacıların değerlendirmesine imkan verecek biçimde ayrıntılı olarak tanımlanması (yani güvenirliğinin sağlanması) dikkat edilmesi gereken en önemli unsurlardan biridir [69].

Araştırmanın yürütüleceği çevrimiçi ortam öğrencilerin rahat bir biçimde kullanabilecekleri şekilde hazırlanmıştır. Bununla birlikte araştırmanın temel boyutunu oluşturan metinsel içerikli çevrimiçi mesajlardan elde edilen veriler, KKDEÖ ölçeği ve öğrencilerle yapılan görüşmelerden elde edilen verilerle desteklenmiştir. Bunun yanı sıra tartışma etkinliği boyunca moderatör öğrencileri gerçek verilerin elde edilebilmesi için yönlendirmiştir. Araştırma boyunca veri toplama sürecinde, verilerin analizi ve bulguların yorumlanması süreçlerinde tutarlı bir tavır sergilenmeye çalışılarak, belirlenen teorik alt yapıya uygun nesnel bir yaklaşım kullanılmıştır. Elde edilen bilgileri ilkeler, kurallar ya da genellemelere dönüştürmeden mevcut durumun en iyi biçimde aktarılmasına çalışılmıştır. Böylece çalışmanın geçerliliğinin artırılması hedeflenmiştir.

Yapılan araştırmada kodlama güvenirliğinin ölçülebilmesi için veri analizi sürecinde yapılan araştırmacı tarafından yapılan kodlamanın dışında aynı veri seti farklı bir kişi tarafından farklı bir zamanda tekrar kodlanmıştır. Her iki kodlamadan elde edilen sonuçlar incelendiğinde yapılan kodlamaların %80 oranında birbiriyle uyumlu olduğu görülmüştür.

3.4.4 Kaliforniya Kritik Düşünme Eğilimleri Ölçeği (KKDEÖ)

KKDEÖ’ nden elde edilen veriler alt ölçeklerin toplamından oluşan puanlama sistemi kullanılarak analiz edilmiştir [71]. Araştırmanın diğer boyutunda incelenen kritik düşünme becerileri düzeylerinden elde edilen veriler karşılaştırılarak aralarında anlamlı bir farklılık olup olmadığı incelenmiştir. Đlişkili ölçüm setleri arasındaki farkın anlamlılığını test etmek için kullanılan Wilcoxon testi uygulanarak öğrencilerin kritik düşünme eğilimleri ile kritik düşünme becerileri düzeyleri arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı belirlenmeye çalışılmıştır [73]. Elde edilen veriler araştırmanın bulgular bölümünde detaylı olarak incelenmiştir.