Duraklar

Metrobüs sisteminin ‘giriş noktası’ olarak tanımlanan duraklar, yolcu konforu bağlamında önem arz eden bir sistem bileşenidir. Duraklar, basit bir barınak yapısından (shelter) komplike istasyonlara ve transfer merkezlerine kadar geniş bir yelpazede çeşitlenmektedir.

Metrobüs sistemi ile yolcular arasında bir arayüz oluşturan duraklar, sabit ve hava koşullarına karşı korunaklı yapıları ile kullanışlı, rahat, güvenli ve erişilebilir olmalıdırlar. Duraklar, metrobüs sistemi genelinde güçlü ve tutarlı bir kimlik sergilemelidir (onlinepubs.trb.org, 2003b).

Metrobüs sistemi ile bölgesindeki diğer toplu taşıma hizmetleri ve yolcular arasında kritik bir bağlantı oluşturan duraklar, fiziksel ve görsel anlamda metrobüs kimliğine katkı sağlayarak metrobüs sisteminin diğer toplu taşıma hizmetlerinden ayırt edilmesinde büyük bir rol oynamaktadırlar. Yüksek yolcu talebine sahip koridorlarda hizmet veren ve sınırlı sayıda durağa sahip olan metrobüs sisteminin durak yapısı alışılageldik otobüs duraklarına kıyasla yolcu bakımından daha yoğun olabilmektedir. Metrobüs durakları, standart duraklara oranla yolculara daha konforlu ve hoş bir ortam sağlamalıdır. Raylı sistem istasyonlarında olduğu gibi, metrobüs duraklarında da yolcu konforu ve yolcu bilgilendirme sistemleri sağlanmalı ve bir sistem imajı vurgulanmalıdır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Şekil 3.4 : Metrobüs duraklarının temel özellikleri.

Duraklar arası mesafe, durak yapılanmasında önem arz eden bir diğer konudur. Duraklar arası mesafenin 600 metre ile 2000 metre arasında olması metrobüsün hızlı bir şekilde işletilmesini sağlamaktadır (onlinepubs.trb.org, 2003a).

Metrobüs duraklarının temel özellikleri ve nitelikleri; durağın konumu, türü, yolcu konforu, bordür tasarımı, platform planı, geçiş kapasitesi ve durak erişimi olarak sırlanmaktadır.

Durağın konumu

Duraklar; sokakta ya da otoyol üzerinde, seyir yollarına bitişik ya da birden fazla toplu taşıma hattına hizmet veren bir transfer merkezinde bulunabilmektedir (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Sokak üzeri duraklarda platform, sokak bordürüne bitişik olduğu için bu tip duraklar daha erişilebilir bir yapı sergilemektedir. Daha karmaşık durak tiplerinde ise engelsiz bir erişim sağlamak ve türlerarası aktarmayı kolaylaştırmak amacıyla tasarımda ekstra bir dikkate gereksinim duyulmaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Durağın türü

Durakta yer alan barınak yapısının mimari ölçeği ve kapsamı durağın türünü tanımlamaktadır. Durak türleri, basit bir barınak yapısından transfer merkezine kadar çeşitlenmektedir. Boyut ve çeşitlilik unsurlarına bağlı olarak durak tipi değişmektedir. Durak türü sisteminin marka kimliğini kentlilere iletme ve diğer toplu taşıma hizmetlerinden metrobüs sistemini ayırt etme bağlamında önemli bir rol oynamaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Yolcu konforu

Raylı sistem istasyonlarında olduğu gibi, metrobüs durakları da rota ve sistem hakkında bilgi içeren özellikler sağlamakta, bu şekilde yolcuların konfor ve güvenini arttırarak sistemin güvenliğini ve emniyetini yükseltmektedir. Bu özellik de yine, sistemin marka kimliği için önem teşkil etmektedir (Diaz ve Hinebaugh, 2009). Bordür tasarımı

Genel anlamda tüm yolcuların araca inişini ve binişini etkileyen bordür tasarımı, özellikle hareket engelli, bisikletli ve bavul taşıyan kişiler için ayrı bir öneme sahiptir. Alçak tabanlı araçların yaygınlaşması, tüm yolcular için iniş ve binişin daha kolay hale gelmesini sağlamıştır. Aracın zemini ile aynı yükseklikte bulunan platformlar, yolcuların araca daha hızlı binmesini sağlayarak bekleme süresinin azalmasında etkili olmaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Bordür tasarımı, platform ile araç arasında bulunan boşluğun azaltılmasında önem arz etmektedir. Bu özellik ile beraber seviyeye yönelik iyileştirmelerin de yapılması ise özellikle tekerlekli sandalyeye sahip yolcuların rampasız araca inişini ve binişini kolaylaştırmaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Platform planı

Platform uzunluğu ve platformda aracın yanaşabileceğini alan sayısı istasyon tasarımında önem arz eden bir unsurdur. Platform planı, kaç adet aracın eş zamanlı olarak durağa yanaşabileceğini ve yolcuların biniş için platformda kendilerini nasıl konumlandıracaklarını belirlemektedir (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Geçiş kapasitesi

Araçların birbirini geçme yeteneği daha hızlı bir ulaşım sağlayarak gecikmeleri azaltmaktadır. Sistem işletiminde hızlı metrobüs hatlarına ihtiyaç duyulduğunda geçiş kapasitesi önem kazanmaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Durak erişimi

Metrobüs duraklarına erişim, bir başlangıç noktasından durağa sadece yürüyerek gerçekleşebileceği gibi, bisiklet, otomobil ya da toplu taşıma aracından sonra durağa yürüyerek de gerçekleşebilmektedir. Bu kapsamda; yolcuların, durağın yakın çevresinden gelebilecekleri gibi yakın komşuluk birimlerinden de bir araç aracılığıyla ya da yürüyerek gelebilecekleri göz önünde bulundurulmalıdır. Bu özellik durak ve çevresinin tasarımında önem arz etmektedir.

Sokağa bitişik olmayan duraklarda yaya erişimine ayrı bir önem verilmesi gerekmektedir. Bunun yanı sıra motorlu araçlar ve bisikletler için güvenli park alanları oluşturulmalı ve bekleme yapan araçlar için alan sağlanmalıdır. Metrobüs duraklarında park alanlarının sağlanması, durağa bisiklet ya da otomobil ile gelen yolcuların yolculuk süresini kısaltmakta ve sistemin kapsamını genişletmektedir (Diaz ve Hinebaugh, 2009).

Metrobüs durakları ile durakların yakınında yer alan bölge, bina ve diğer işlevlerin fiziksel bağlantısının kurulmasında kaldırım, üstgeçit ya da yaya yolları gibi ‘yaya bağlantıları’ büyük öneme sahiptir. Mevcut altyapı ile duraklar arasındaki entegrasyonun yaya bağlantıları aracılığıyla kaliteli bir şekilde sağlanması engelsiz

bir yaya erişimini mümkün kılarak, diğer toplu taşıma türleri ile metrobüs sisteminin bütünleşik bir şekilde çalışmasını sağlamaktadır (Diaz ve Hinebaugh, 2009).