DİLEKÇELER
Dilekçeler bireylerin muhatabına meramını an-lattığı yazılı metinlerdir. Bu metinlerin hukuk ku-ralları ile belirlenmiş şekil şartları olsun ya da olma-sın, her dilekçede mutlaka uyulması gereken asgari şartları vardır. Diğer bir deyişle, meramın düzgün ve etkin biçimde ifade edilmesinde yazılı olmasa da genelgeçer özellikler bulunmaktadır.
İlkokul yıllarımızdan itibaren Türkçe dersle-rinde Türkçe dil bilgisi kuralları, yazım, imla ve noktalama, kompozisyon yazımı gibi dersler gör-müşüzdür. Bu derslerde yıllardır öğrendiğimiz hu-suslar, bugün basit bir dilekçe yazımında en temel özellikler olarak karşımıza çıkmaktadır. Buradan hareketle, herhangi bir dilekçenin sahip olması ge-reken genel özellikleri şu şekilde sıralayabiliriz:
• Dilekçeler çizgisiz bir A4 kâğıdına yazılır.
• Dilekçe yazarken el yazısı ya da bilgisa-yar kullanılabilir. El yazısının kullanılması durumunda, tükenmez veya dolma kalem kullanılır. Kurşun kalemle dilekçe yazılma-malıdır. Dilekçe kâğıdın bir yüzüne yazılır.
Kâğıdın arkalı önlü kullanımı uygun değil-dir. Ayrıca sayfanın üst kısmında, altında, sol ve sağ yanlarında boşluk bırakılmalıdır.
Dilekçe metni, sıkışık bir biçimde yazılma-malıdır.
• Bazı dilekçelerin örnekleri, başvurularda tek tipbir formatın uygulanması ve vatan-daşa kolaylık sağlanması bakımından mat-bu olarak mat-bulunur. Bu matmat-bu dilekçelerin uygun biçimde doldurulması ile başvuru yapılabilir.
• Dilekçe üzerinde sonradan silme, tahrifat, kazıntı olmamalıdır. Başka bir imkânın bu-lunmadığı durumlarda ise dilekçe üzerinde yapılan bu değişikliğin bilginiz dâhilinde olduğunu ifade eden, ilgili yerin paraflan-ması yöntemi kullanılabilir.
• Dilekçe metni açık ve anlaşılır bir dille ele alınmalıdır. Kelimeler kısaltılarak yazılma-malıdır.
• Dilekçede hitap, metin, tarih, ad-soyad, imza, iletişim bilgileri ve varsa ekler bölü-mü bulunur.
Basit kompozisyon yapısı konularında öğren-diğimiz gibi bir metin temel olarak giriş, gelişme ve sonuç kısımlarından oluşur. Benzer şekilde, bir dilekçe de bu bölümlerden oluşmaktadır. Dilekçe-lerin giriş bölümünde olay (sorun, vakıa) anlatılır.
Gelişme bölümünde ilgili soruna ilişkin istek ve ta-lep dile getirilir. Sonuç kısmında ise saygı sunumu, arz ve talep yer alır.
Bir dilekçenin açık ve anlaşılır biçimde yazı-labilmesi için öncelikle Türkçeye hâkimiyetin iyi olması gerekmektedir. Dilin gerek konuşma gerek yazıda etkin ve zengin kullanımı, çocuk yaşlardan itibaren edinilen okuma alışkanlığı ile yakından ilişkilidir. Zira okumak; heybenin doldurulması gibidir ki gerektiğinde o heybedeki birikimimizi çıkarıp kullanabilelim.
Doğru yazılmış bir metin, başvuran kişinin is-teğinin doğru ve kolay biçimde anlaşılmasını sağ-lar. Bir metnin doğru yazılmış olmasından kasıt, o metnin her şeyden önce gereksiz ayrıntılardan arınmış, sade, akıcı ve eksiksiz oluşudur. Dilekçeye konu olan olay, kısa cümlelerle ifade edilir. Ağdalı bir dilin, dolaylı olarak kurulmuş uzun ve karmaşık cümlelerin daha etkili olacağı düşüncesi ise doğru değildir. İstek ya da talebinize ilişkin olarak açıkla-dığınız olayın uzun olması durumunda, metin pa-ragraflara bölünebilir. Ancak paragrafların da yine metnin genel yapısı içinde giriş, gelişme, sonuç akı-şına aykırı olmaması gerekmektedir.
Dilekçede ifade biçimi yani üslup yerinde ol-malıdır. Münasebetsiz cümleler, edebe aykırı söz-ler, hakaretler bir dilekçede asla bulunmamalıdır.
Anlatılan olayın içeriğinde bu tip ögeler barınsa bile, bunun uygun bir dille ifade edilmesi gerekir.
İstenilen husus uygun biçimde dile getirilmeli,ğer ek olarak sunulmuş bilgi ya da belgeler varsa bun-lar eksiksiz obun-larak teslim edilmelidir. Zira bunbun-lar istemin hızla sonuçlandırılması bakımından önem taşımaktadır.
Kanunlar tarafından içeriği belirlenmiş dilekçe-ler dışında kalan dilekçedilekçe-leri, adi dilekçedilekçe-ler olarak adlandırabiliriz. Günlük hayatımızda herhangi bir yazılı başvuru yapmamız gerektiğinde ve şekil şartı aranmadığında bu dilekçeleri hazırlayabiliriz. Bu dilekçelerin de asgari olarak sahip olması gereken özellikler mevcuttur. Bu başlık altında herhangi bir dilekçede mutlaka bulunması gereken unsurla-rı belirterek belirli bir dilekçe formu oluşturmayı amaçlamaktayız.
29
Hukuk Dili ve Adli Yazışmalar
Dilekçenin Bölümleri
Adi dilekçenin bölümleri; dilekçenin hangi makama yazıldığı (hitap), başvuru konusunun, talep, istek veya şikâyetin açıklandığı dilekçe metni, tarih, ad- soyad ve imza ile iletişim bilgileri ve eklerdir. Şimdi bu bölümlerin özelliklerini genel hatları ile açıklayalım.
Hitap
Dilekçenin hitap kısmı, muhatabını ifade eder. Dilekçenin muhatabı olan makam, kâğıdın üst kısmın-da yer alacak giriş kısmına yazılır. Dilekçede hitap edilen makamın ismi, büyük harflerle ve kâğıt ortalana-rak yazılır. Hitaptan sonra virgül konabilir.
Hitap edilen makam yazılan dilekçenin konusu ile ilgili değilse, dilekçe ilgili makama iletilir ve başvuru sahibi bu hususta bilgilendirilir. Örneğin bir dilekçenin muhatabı, yani dilekçenin hitap kısmında yer ala-bilecek kurum, kuruluş ve makamlar arasında Emniyet Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı veya Anadolu Üniversitesi Rektörlüğü bulunabilir. Aşağıdaki 2.2, numaralı Şekillerde hitabın, dilekçenin neresinde yer alması gerektiğine ilişkin yanlış ve doğru örnekler yer almaktadır.
2.2 Örnek Şekil
YANLIŞ
T.C.
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
HUKUK FAKÜLTESİ DEKANLIĞINA
YANLIŞ
T.C.
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DEKANLIĞINA
DOĞRU
T.C.
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ HUKUK FAKÜLTESİ DEKANLIĞINA
Dilekçe Metni
Dilekçeyi yazan kişi başvurusuna konu istek, ta-lep veya şikâyetini bu kısımda ifade etmelidir. Me-tin; gövdesi iki yana yaslı şekilde, kenar boşlukları-na dikkat edilerek yazılır. Kâğıdın sol tarafında, sağ tarafına göre bir miktar daha geniş boşluk bırakılır.
Boşluklar sayfa ve dosyalama düzeni bakımından önemlidir.
Bir dilekçeye, öncelikle dilekçenin hangi vesi-le ivesi-le yazıldığına bağlı olarak kendinizi tanıtan bir cümle ile başlamak yerinde olacaktır. Ardından di-lekçenize konu olan ayrıntılar aktarılır. Dilekçenin konusu, çok kısa olabileceği gibi uzun da olabilir.
Ancak elbette daha önceki başlıklarda bir dilekçe metninin nasıl olması gerektiğine dair yazdığımız hususlar dikkate alınmalıdır. Nihai olarak dilekçe metninin netice kısmında talep aktarılır ve saygı ifadesi belirtilerek arz ya da talep edilir.
Resmî Yazışmalarda Uyulacak Usul ve Esasla-ra İlişkin Yönetmelik gereğince, dilekçe metninin son bölümü, yazışma yapan makamlar arasındaki hiyerarşi yönünden alt makamlara “rica ederim.”, üst veya aynı düzeydeki makamlara “arz ederim”
ibaresi ile üst, aynı düzey ve alt makamlara bir-likte dağıtımlı olarak yapılan yazışmalarda “arz ve rica ederim” ibaresiyle bitirilir. Gerçek kişileri muhatap yazışmalarda ise dilekçe metninin son bölümü “saygılarımla”, “iyi dileklerimle” veya
“bilgilerinize sunulur” ibareleri ile bitirilebilir.
Bu düzenlemeye göre kurumlar arasında yapılan resmî yazışmalarda astlık-üstlük bildiren ifadele-rin kullanımına devam edilirken gerçek kişileifadele-rin muhatap olduğu yazışmalarda astlık-üstlük ilişkisi ortadan kaldırılmıştır.
Tarih
Dilekçenin ilgili makama verildiği tarihin bi-linmesi elzemdir. Zira dilekçeye ilişkin işleyecek tüm hukuki süreçlerin hesaplanması bakımından tarih önemlidir. Öyle ki bazı dilekçeler gerekli tüm şartları haiz olsalar da dilekçenin verilebilmesi için belirli bir tarih aralığı varsa ve bu süre kaçırılmışsa artık işleme konulmayacaktır.
Tarih, aşağıdaki 2.3 numaralı Şekildeki örnekte görüldüğü gibi genellikle dilekçe metninin sonuna ../../… şeklinde yazılır. Ancak dilekçenin sağ üst köşesine yazılması da mümkündür.
2.3 Örnek Şekil
... saygılarımla arz ederim. 11/11/2019
Ad, Soyad ve İmza
Dilekçe sahibi metin kısmının sonunda, sağ alt köşeye adını ve soyadını yazarak imzasını atar. Ad küçük harflerle, soyad ise büyük harflerle yazılabi-lir. Resmî Yazışmalarda Uygulanacak Esas ve Usul-ler Hakkında Yönetmeliğe göre imza, ad ve soyadın üzerine atılır. Ancak bu Yönetmelik, kamu kurum ve kuruluşlarını bağladığından kamu adına resmî evrak tanzim etmeyenler bakımından bağlayıcı de-ğildir. Yine de bu usuller adi dilekçelere ilişkin de yol gösterici olmaktadır.
İletişim Bilgileri
Dilekçe sahibine ulaşmanın gerekli olabileceği durumlar göz önünde bulundurularak dilekçe sa-hibinin iş veya ikametgâh adresi dilekçeye eklen-melidir. Bunun yanı sıra e-posta, mobil telefon numarası gibi bilgiler, günümüz şartlarında daha kolay ulaşım imkânı sağladığından bunların dilek-çe metnine eklenmesi faydalı olacaktır.
Ekler
Dilekçe konusuna ilişkin olarak varsa eklenecek farklı bilgi veya evraklar, dilekçenin ekler kısmında numaralandırılarak sunulur. Bu tip bir listeleme, ek bir belgenin kaybolmasına ya da gözden kaçmasına engel olacaktır. Dilekçenin ekler kısmında yer ala-cak belgeler, başvurulaala-cak makamlarca istenmiş veya kişinin kendisince eklenmek istenmiş olabilir. Ekler, dilekçenin sol alt kısmına EK-1, EK-2 şeklinde yazı-lır. Karşısına belgenin adedi ve niteliği belirtilir.
6501 sayılı Dilekçe Hakkının Kullanılmasına Dair Kanun’un 4. maddesi dilekçede bulunma-sı zorunlu şartları düzenlemektedir. Buna göre TBMM ya da yetkili makamlara verilen dilekçe-lerde dilekçe sahibinin adı, soyadı ve imzası ile iş veya ikametgâh adresinin bulunması gerekir.
Aksi takdirde incelenmezler.
dikkat
31
Hukuk Dili ve Adli Yazışmalar
Aşağıda adi dilekçeye ilişkin saymış olduğumuz tüm özellikleri içeren bir dilekçe örneğine yer verilmiştir.
T.C.
ANADOLU ÜNİVERSİTESİ
İKTİSADİ VE İDARİ BİLİMLER FAKÜLTESİ DEKANLIĞINA
Anadolu Üniversitesi Öğretim ve Sınav Yönetmeliğinin 11. maddesine göre aşağıdaki bilgiler dahilinde dersten çekilme hakkımı kullanmak istiyorum.
Bu hakkımı kullanırken, zorunlu dersten çekildiysem çekildiğim dersi, seçmeli dersten çekildiysem, çekildiğim dersi veya başka bir seçmeli dersi, alan seçmeli dersten çekildiysem, çekildiğim dersi ya da başka bir alan seçmeli dersi almak zorunda olduğumu biliyorum.
Gereğini bilgilerinize arz ederim. .../.../2019
Ad SOYAD İmza Fakültesi :
Bölümü : T.C.No. : Adres : Telefon :
Çekilmek İstediği Ders Bilgileri :
Öğretim Yılı :
Dönemi :
Dersin Koru ve Adı :
Dersin Alındığı Birim ve Bölüm :
Çekilme Nedeni :
Danışmanın Onayı :
Danışmanın Adı ve Soyadı : İmza :