Diğer pasif yeşil alanlar

Şekil 4.19. Araştırma alanında arkeolojik sit kapsamındaki güvercinlikler (Somuncu 1998).

kullanılmak üzere seçilmiş olan bitkiler çoğunlukla egzotik türler olup yol bitkilendirmesine uygun türler değildir (Şekil 4. 20).

Şekil 4.20. Sivas Caddesi refüj ve yol kenarı bitkilendirmesi (Oijinal 2003).

Mezarlıklar kentte önemli açık alanlar olmaları ve kent havasını ve ikliminin değiştirme özellikleri ile açık ve yeşil alan sisteminin ayrılmaz parçalarıdırlar. Kent içerisinde 1078640 m² mezarlık alanı vardır. Bu alanlardan en büyüğü Beştepeler Parkı ile bitişik konumda olan Şehir Mezarlığı (Eski Mezarlık/Taşlıburun Mezarlığı) 908 000 m² ile en büyük alanı kaplamaktadır (Şekil 4.21) (Anonim 2002f).

Şekil 4.21. Beştepeler Parkı’ndan Şehir Mezarlığı’nın görünümü (Orijinal 2003).

Araştırma alanında 390 000 m² Melikgazi Belediyesi’ne ait 390 000 m², Kocasinan Belediyesi’ne ait 800 000 m² olmak üzere toplam 1 190 000 m² pasif yeşil alan mevcuttur. Söz konusu alanların içinde mezarlıklar, orta refüjler, eğitim, sağlık kurumları ile dini kurumların bahçeleri, fidanlıklar dahildir.

Kayseri kent bütününde şu anda pasif açık ve yeşil alan grubunda olan fakat aktif olarak kullanılabilme potansiyeli olan pek çok alan mevcuttur. Daha önce de sözü edilen ve araştırma alanının güneydoğusunda yer alıp, kuzeybatı-güneydoğu doğrultusunda yer alan vadiler bu gruptadır. Örneğin Talas ilçesi sınırlarında olup Melikgazi Belediyesi ile çok yakın mekansal ilişki içerisinde bulunan Derevek Vadisi, Salkuma Vadisi gibi vadiler, Hisarcık İlçesi sınırları içerisinde yer alan ve güneye Erciyes Dağı’nın yamaçlarına doğu uzanan Hisarcık Vadisi büyük ölçüde pasif açık ve yeşil alanlardır.

Bu alanlar sadece kısıtlı bir kullanıcı grubu tarafından trekking aktiviteleri için kullanılmaktadır. Hisarcık Belediyesi yetkilileri ile yapılan görüşmelere göre “Hisarcık Kanyonu” olarak da bilinen fakat yeteri kadar tanınmayan Hisarcık Vadisi’ne ise Kapadokya bölgesinden turlarla turist getirilmekte ve burada trekking yapılmaktadır (Şekil 4.22).

Şekil 4. 22. Hisarcık Kanyonu’ndaki kaya formasyonları (Orijinal 2003).

Kayseri Kenti Kocasinan Belediyesi sınırları içerisinde olan Keykubat Gölü (Şeker Gölü) ise daha önceleri halka açık eğlence ve rekreatif aktiviteler amacıyla kullanılmış bir alanadır. Günümüzde ise göl sadece içme suyu elde etmek amacı ile kullanılan pasif bir açık alandır.

Daha önceki bölümlerde ayrıntılı olarak ele alınan Karasazlık Düzlüğü de yerel halk tarafından tanınmayan fakat sınırlı da olsa kuş gözlemi için yerli ve yabancı gruplar tarafından ziyaret edilen pasif bir açık alandır. Kanlı Göl ve Cora Gölü de bu alanın güneyinde yer alan su yüzeyleridir.

Prof. G. Allinger’e göre açık ve yeşil alanlar kentin kuruluş alanı içerisinde %10-20 oranında bir yer işgal etmektedirler. Bu açık alanların içerisinde ev bahçeleri, spor ve oyun alanları, genel park ve bahçeler ile mezarlıklar vardır. Keeble tarafından teklif edilen orta büyüklükte ve 60 000 nüfuslu ve 6 mahalleden oluşan teorik kentte ise açık alanların kentin genel alanına oranı %14,5’tur. Bu kent modelinde açık alanlar konusunda aktif ve pasif olarak bir ayrım yapılmamıştır. Nasuh (1993)’e göre; hastane ve ev bahçeleri, mezarlıklar ve doğal çayırlardan oluşan toplam pasif yeşil alan miktarı kişi başına 16,5 m²’dir. Fabrika, meydan, resmi daire ve okul bahçeleri değişken olmakla birlikte bu alanlar da kişi başına pasif yeşil alan miktarını artıracaktır (Çelik 2000). Yüksel (1983)’e göre ise hastane bahçeleri (3 m²/kişi), resmi ve askeri bina bahçesi (2 m²/kişi), okul-kütüphane bahçesinden (2 m²/kişi) oluşan pasif yeşil alanlar kişi başına toplam 7m²’dir. Görüldüğü gibi pasif açık ve yeşil alanlara yönelik olarak bir standart belirlenmiş değildir. Kimi zaman standartlar aktif ve pasif açık alanlar birlikte ele alınarak verilmiştir. Genel olarak aktif yeşil alanlar için kişi başına m² olarak bir değer esas alınmasının yanında, aktif ve pasif açık alanlar kentsel alan içerisindeki oranları ile dikkate alınırlar. Örneğin Fransa İmar Bakanlığı’nca çeşitli büyüklükteki kentler için %34 - %40 arasında değişen oranlarda sadece yeşil alan yer almalıdır.

Avusturya, Almanya, Hollanda gibi ülkelerin kentlerinde ise bu oranın %50’ye çıkarılması için çalışmalar devam etmektedir.

4. 5. 2020 Yılı Kayseri Kent Bütünü Senaryosu ve Nüfus Projeksiyonları

Genel olarak, Büyükşehir Belediyesi ve bazı çevre belediyelerin nüfus artış eğilimleri, bu yerleşmelerin Kayseri kenti ile fiziki olarak bütünleştiklerini, kentin bir parçası haline geldiklerini göstermektedir. Daha sonra bu birleşmeyi idari birleşmeler izlemektedir. Diğer çevre belediyeler de aynı sürece girmişlerdir.

Kayseri kentinin etkileri 1985’ten sonra Erkilet’te, 1990’dan sonra Gesi’de izlenmektedir. Bu tür eğilimlerin önümüzdeki kısa dönemde Erkilet ve Gesi’de devam etmesi ve Mimarsinan yerleşimini etkilemesi, orta-uzun dönemde ise tüm çevre belediyeleri etkilemesi beklenmektedir.

Mücavir alandaki köylerin nüfus artışı incelendiğinde dalgalanmalar görülmekle birlikte genelde artış hızının düşük (1960-97 dönemi ortalaması yıllık %1,74) olduğu ve genellikle kırsal niteliklerinin devam ettiğini göstermektedir. Bu açıdan köy yerleşimleri çalışmada nüfus analizlerinde dikkate alınmamıştır (Anonim 2001).

Araştırma alanında nüfus artışındaki değişimler, Kayseri’ye olan göç, sanayileşme, ekonomik gelişme ve önemli yatırımlardan etkilenmektedir.

Anonim (2001)’e göre Kayseri’de nüfus artış eğilimi Çizelge 4.12’teki gibidir.

Kara ve demiryolu ile bölge ve bölge dışına güçlü ulaşım bağlantılarının bulunduğu, hava ulaşımının var olduğu, Bayındırlık ve İskan Bakanlığı’nın Orta Anadolu Bölgesi’nde Kayseri, Nevşehir ve Niğde illerinden oluşan alt bölge merkezi olarak belirlediği Kayseri Kenti’nin yer aldığı araştırma alanına ilişkin olarak;

- “Kentin ülke ve bölge içindeki ulaşılabilirliğinin, bölgesel ulaşım ve altyapıda yapılacak iyileştirmeler ve yeni yatırımlarla devam etmesi”,

- Kentin hinterlandındaki merkezi konumunu sürdürmesi ve güçlendirmesi gelecekte de 5. kademe merkez işlevlerini sürdürmesi,

Çizelge 4.12. Kayseri’de nüfus artış eğilimi (Anonim 2001)

-200.000 400.000 600.000 800.000 1.000.000 1.200.000 1.400.000 1.600.000

1965 1970

1975 1980

1985 1990

1995 2000

2005 2010

2015 2020

İl Mevcut İl Gelecek Kentsel Mevcu

Kentsel Gelecek Kırsal Mevcut Kırsal Gelecek

Kayseri Kent Mevcut Kayseri Kent Gelecek

- “Kentin büyümesine, gelişmesine neden olan sanayi gelişmesinin sürmesi ile sanayinin yeni teknolojilerle desteklenmesi, üretim ve pazarlama yönünden örgütlenmesi ve dünya ekonomisine eklemlenmesi”,

- Kayseri’nin bölgesel konumunu sürdürmesi; öğretim, sağlık, kentsel ulaşım ve altyapı konusunda yeni yatırımlarla desteklenmesi beklenmektedir (Anonim 2001).

Kayseri Büyükşehir Belediyesi çevre belediyelerin ve mücavir alandaki köylerin nüfusunun tahmininde, geçmiş nüfus artış eğilimleri analiz edilmiş, bu analizlere dayalı olarak matematiksel yöntemlerle hedef yılı olan 2020 yılı ve ara yıllar için nüfus projeksiyonları yapılmıştır (Anonim 2001). Buna göre; nüfus artış hızının kademeli olarak değişeceği varsayılarak, üssel (exponential) artış yöntemine göre yapılan nüfus projeksiyonuna göre araştırma alanı hedef yılı (2020) nüfusu 1 382 794’tür (Çizelge 4.13).

Çizelge 4.13. Araştırma alanı hedef yılı (2020) nüfusu Kayseri Büyükşehir 1 042 250 kişi

Çevre Belediyeler Toplamı 340 544 kişi Araştırma Alanı Toplamı 1 382 794 kişi

Kayseri’nin ekonomik gelişme potansiyelinin bir sonucu olarak önemli sanayi yatırımları planlanmıştır. “Kentin son yıllardaki nüfus gelişiminde görülen düşüş, ekonomik potansiyele dayalı olarak artış eğilimine gireceğinin göstergesidir". Bu nedenlerle, Kayseri nüfus artışındaki artış ve düşüş eğilimlerine dayalı dalgalanmalar göz önüne alınarak, yukarıdaki projeksiyon yöntemi seçilmiştir (Anonim 2001).

Projeksiyon sonuçlarına göre Kayseri çevre belediyelerine ait nüfus projeksiyonları Ek 7’de verilmiştir.