Diğer Konular ve Seçilmiş Öneriler

TKGM Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı, Kadastro Dairesi Başkanlığı ve Tapu Müdürlüklerinden görüşülen personele “belirtmek istediğiniz başka hususlar varsa lütfen açıklayınız?” sorusu yöneltilmiştir. Ankete katılanların 18’inin belirtmek istediği başka bir hususun olmadığı, 1’inin belirtmek istediği hususun gayrimenkul ile ilgili bütün bilgilerin tek merkezden paylaşılmasının uygulama bütünlüğü ve güvenilirliği açısından önemli olduğu ve 1’inin ise veritabanının hazırlanması, veri girişi ve yönetiminin TKGM’nin sorumluluğunda olması gerektiğine dikkat çektiği tespit edilmiştir. Az sayıda da olsa iki önerinin doğru ve yerinde olduğu ve önerilerin uygulanabilir olması nedeni ile uygulama aşamasında dikkate alınması yerinde görülmektedir.

48 5. GENEL DEĞERLENDİRME VE ÖNERİLER

Türk Hukuk Sistemi’nde kamu hizmetleri için arazi ediniminde birçok yöntem olmakla birlikte sıklıkla kamulaştırma yapılması tercih edilmektedir. Kamulaştırma yoluyla arazi ediniminin mevzuatta sıkı kurallara bağlanmış olması ve kamulaştırmada birden fazla yöntemin kullanılmasının mümkün olması, arazi ediniminde kamulaştırmanın tercih edilmesinin temel sebeplerinden biridir. Farklı kamu kurumlarında arazi edinimi ve kamulaştırma birimlerinde görev yapan yönetici ve kıymet takdiri komisyonu üyelerine uygulanan anketin sonuçlarına göre resmi kurumlarda son iki yılda en sık kullanılan kamulaştırma yöntemlerinin; satın alma, tam ve kısmen kamulaştırma, acele kamulaştırma, irtifak hakkı kurulması, iki kamu kurumu arasında taşınmaz devri ve trampa olduğu ve buna ilave olarak bazı kurumların kuruluş kanunlarında tanımlanan yetki ile muvakkat işgal ve bedelsiz kullanım gibi yöntemleri de tercih ettikleri saptanmıştır.

Literatür taraması, yargı kararları, örnek olay analizleri ve anket çalışmalarının sonuçlarına göre kamulaştırma işlemlerinin temel sorunları arasında; (i) kıymet takdirinin doğru yapılamaması, (ii) mülkiyet sorunlarının kesinleştirilip sayısal hale getirilememesi, idare adına tapu devir işleminin yapılamaması ile davaların sonuçlanmasının uzun zaman alması, (iii) hissedarların iletişim bilgilerinin bulunamaması veya tebligatların yapılamaması nedeniyle malik ile uzlaşma görüşmelerinin gerçekleştirilememesi, (iv) çok küçük parseller ve çoklu hisse kamulaştırmalarının yapılması ve kamulaştırma kanununun sürekli değişmesi, (v) TC kimlik numaraları ile ilişkilendirme yapılamaması, (vi) kadastro yenileme, arazi toplulaştırma ve imar uygulaması yapılan yerlerde kamulaştırma yapılmasının güçlükleri, (vii) yatırımların iyi planlanamaması ve kamulaştırma hazırlık işlemleri için yeterli zamanın ayrılamaması, (viii) kamulaştırma işlerinde sürecin uzun olmasından dolayı kamulaştırmanın tamamlanmasının yatırımların gecikmesine neden olması, (ix) zor alımın taşınmaz sahiplerine yaşattığı sosyal ve psikolojik sorunların olumsuz etkileri, (x) kamu işlerinin acil olması, (xi) kamulaştırma işini yapan personelin gayrimenkul geliştirme ve yönetimi başta olmak üzere konusunda uzman olmaması, (xii) kamulaştırılan taşınmazın amacına uygun kullanılamaması, (xiii) kamulaştırma kanununda yükümlülükler veya eksikliklerin olması, (xiv) kıymet takdirlerine esas

49

verilerin farklılık göstermesi ve (xv) mahkemece belirlenen bedellerin gerçek değerin üzerinde olması yer almaktadır.

Kamulaştırma sürecinin temel sorunlarının başında taşınmaz değerinin tespiti, bedelin ödenmesi ve yeterliliği veya etkileri gelmektedir. Ulusal düzeyde değerleme çalışmalarında kullanılabilecek verilerin toplanması ve paylaşıma sunulması sağlanamamış, değerleme için gerekli olan norm bilgiler üretilememiş ve değer haritalarının üretilmesi ve güncellenmesi de sağlanamamıştır. Bu koşullarda değerleme raporlarının denetimi ve özellikle fahiş ölçüde yüksek kamulaştırma bedellerinin denetiminin yapılması da mümkün olamamaktadır. Bununla birlikte görüşülen resmi kurumların çalışanlarının çoğunluğu tarafından kamulaştırma uygulama sonuçlarının TAKBİS’e entegrasyonunun uygun olarak değerlendirildiği saptanmıştır. Diğer bir ifade ile kamulaştırma yapan kurumların görüşülen çalışanlarının yarısından fazlasının kamulaştırma bilgilerinin TAKBİS ortamında tutulması fikrini onayladıkları ortaya çıkmaktadır. Resmi kurumlardan mevcut veritabanlarının TAKBİS’e entegrasyonu uygun bulmayanlar, mevcut veritabanlarının TAKBİS dışında başka bir sistemde tutulmasının daha uygun olacağını belirtseler de, hangi veritabanında tutulacağı konusunda bir öneride bulunamamış olduklarına dikkat edilmelidir. Kamu kurumlarının kamulaştırma ile ilgili çalışanlarından görüşülenlerin %86’sının kamulaştırma verilerinin elektronik ortamda tutulmasını istemeleri, resmi kurumların hemen hemen tamamının kamulaştırma bilgilerinin elektronik ortamda tutulmasını onayladıklarını göstermesi bakımından anlamlı bulunmaktadır.

Yetkili kamu kurumları tarafından yapılan kamulaştırma çalışmalarının sonuçlarının veritabanına girişlerinin yasal düzenleme ile zorunlu tutulması ve bu işin kişisel veya kurumsal inisiyatife bırakılmaması gerekmektedir. Bununla birlikte veri girişlerinin ilgili kurumlar tarafından web servisleri üzerinden yapılmasının yararlı olacaktır.

Kamulaştırma yapan kurumun en iyi bilgiye sahip olması nedeni ile bilgilerin arşivlenmesi ve muhafazası sorumluluğunun ilgili kamu kurumunda olması ve TAKBİS ortamına da söz konusu kurum tarafından girilmesi esas olmalıdır. Bu durumda doğal olarak veri girişleri web servisleri yardımı ile TAKBİS veritabanına ilgili kurum tarafından görevlendirilecek personel aracılığı ile yapılmalıdır. Görüşülen kurumların çalışanlarının %81’i taşra teşkilatında elektronik ortamda tutulan kamulaştırma

50

verilerini merkeze aktarılıp tek bir veritabanında birleştirilmediğini beyan etmiş olup, bu husus bile değerleme bilgilerinin merkezi veritabanında tutulmasının hayati önemini göstermesi bakımından ilginç bulunmaktadır. Kamulaştırma uygulama sonuçlarının paylaşılması konusunda ilgili kurumlarla görüşerek yasal düzenleme yapıldıktan sonra kurumlara verilecek web servisleri ile TAKBİS ortamına veri girişlerinin kolayca yapılması ve ilgili kurumlarla paylaşılmasına imkan verilmelidir.

Kamulaştırma yapan kurumların çalışanlarının değer bilgilerinin paylaşılması gerektiğini, ancak paylaşımın hangi kurumlarla ve nasıl olması gerektiği konusunda görüş birliğinin olmadığı dikkati çekmektedir. Kamulaştırma uygulama sonuçlarının paylaşılması konusunda ilgili kurumlarla görüşülerek iyi işleyen işlem ağacının TAKBİS ortamında tasarlanması ve kullanıma sunulması yararlı olacaktır. Ancak kamulaştırma verilerinin ilgili kurumunda tutulması veri bütünlüğü açısından uygun bulunmamaktadır. Her kurum veriyi ayrı ayrı tutacak ve paylaşmak isterse ayrı ayrı paylaşacağından, bu durumun veri standardını farklılaştırması ve benzer verilerin farklı yapılarda tutması nedeni ile verilerin birbirini tamamlamasında sorunlarla karşılaşılması kaçınılmaz olacaktır. Ayrıca veri girişleri her kurum için ayrı ayrı yapılacağından, emek ve para israfına neden olacağı gözden uzak tutulmamalıdır. Kamulaştırma uygulama sonuçlarının TAKBİS veritabanında tutulması ile tek tip veri oluşturulabilecektir.

Kamulaştırma verilerinin web servisleri yardımı ile paylaşılarak kamu hizmetine sunulabilmesi, kamulaştırma amaçlı kıymet takdirinin doğru ve güvenilir olarak yapılmasına hizmet edecektir. Kamu kurumlarının %57’si 4650 Sayılı Kanun ile değişik 2942 Sayılı Kanunun 11’inci maddesinde değer tespit ölçütleri arasında “resmi makamlarca yapılmış kıymet takdirleri” de tali bir ölçüt olarak sayılmıştır.

Kamulaştırma işlemlerinde bu çalışmaların istenilen biçimde yapılıp yapılamadığı sorusuna hayır cevabını verenlerin nedenlerini açıklamak istemedikleri dikkati çekici bulunmaktadır. Saha çalışmalarının bulgularına göre resmi değerleme sonuçları paylaşım sisteminin kurulamamış olmasının önemli bir eksiklik olduğu paydaşlarca kabul edilmekte ve araştırma sonuçlarına göre veritabanın tasarlanması ve uygulama yapılması halinde, fahiş ölçüde yüksek değerleme sonuçlarının denetiminin yapılması ve kamu kesiminde önemli ölçüde tasarruf sağlanmasının mümkün olabileceği ortaya konulmuştur.

51

Araştırma kapsamında görüşülen TKGM/TAKBİS çalışanlarının farklı meslek dallarında uzmanlıklarının olduğu, gerek eğitim aldıkları okullardaki derslerde, gerekse kurum içi eğitimlerde ve çalışmalar kamulaştırma konusunda yeterli bilgiye sahip oldukları saptanmıştır. Kurumun gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlığını geliştirmek için yaklaşık 9 yıl önceden Ankara Üniversitesi Gayrimenkul Geliştirme ve Yönetimi Bölümü ile işbirliği yapması ve personeline lisansüstü eğitim olanağı sağlaması da bu durumun bir göstergesidir. TKGM çalışanlarının %70’i kamulaştırma uygulama sonuçlarının TKGM/TAKBİS ortamında tutulmasının uygun olacağını ve

%30’u ise kamulaştırma verilerinin ilgili kurumda tutulmasının uygun düşmeyeceğini beyan etmişlerdir.

Çalışma sonuçlarına göre kamulaştırma verilerinin ayrı ayrı kurumda tutulmasının verilerin yönetilmesini ve paylaşılmasını zorlaştıracağı ve bu nedenle kamulaştırma verilerinin tek bir veritabanında tutulması gerektiği ortaya çıkmaktadır. Kamulaştırma verilerinin tutulması ve paylaşılması için en uygun yer TAKBİS veritabanı olarak görülmekte olup, görüşülen TKGM çalışanlarının %80’i TKGM/TAKBİS veritabanı kamulaştırma verilerinin girilebilmesi için uygun hale getirilebileceğini ifade etmişlerdir. Görüşülen TKGM çalışanlarının %45’i kamulaştırma uygulama sonuçlarının TKGM/TAKBİS ortamında tutulmasının ilave külfet getireceğini ve çalışanlarının %55’i ise söz konusu bilgilerin TKGM/TAKBİS ortamında tutulmasının ilave bir külfet getirmesinin beklenmediğini beyan etmiştir. Kamulaştırma bilgilerinin TKGM/TAKBİS ortamında tutulması ilave külfet getireceğini beyan edenlerin, söz konusu bilgileri TKGM personeli tarafından girileceğini düşünerek bu cevabı verdikleri gözden uzak tutulmamalıdır. Kamulaştırma uygulama sonuçlarının paylaşılarak kamu hizmetine sunulabilmesi için söz konusu bilgilerin web servisleri yardımı ile ilgili kurumlar tarafından girilmesini gerekli olacaktır.

TKGM Bilgi Teknolojileri Dairesi Başkanlığı, Kadastro Dairesi Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğü çalışanlarından görüşülenlerin %45’i başka kurumların kâğıt/dosya ortamında arşivlenmiş kamulaştırma verilerinin TAKBİS’e entegrasyonunu uygun bulduğunu beyan etmiştir. Bilgi çağında kamulaştırma verilerinin elektronik ortamda tutulması durumunda bu verilerin tüm resmi kurumlarla paylaşılması kıymet takdirleri objektif, hızlı ve gerçeğe en yakın doğrulukta yapılabilmesi için kaçınılmazdır.

52

Mevzuatta yapılacak düzenlemelerden sonra TKGM/TAKBİS veritabanı üzerinde araştırma sonuçları dikkate alınarak yapılacak işlem ağacı tasarımından sonra web servisleri yardımı kamulaştırma uygulama sonuçlarının ilgili kurumlar tarafından sürekli olarak girilmesi ve daha sonra tapuda işlem yapılmasına izin verilmesi zorunlu olmalıdır. Buna ilave olarak ilgili kurumlara verilecek web servisleri yardımı ile kamulaştırma uygulama sonuçlarına ilişkin bütün bilgilerin ilgili merkezi ve yerel idare birimleri ile paylaşılacağı ve hatta bu tür bilgilerin vergi idareleri, icra ve iflas müdürlüğü, mahkemeler, değerleme uzmanları ve gerektiğinde taşınmaz malikleri ile yerli ve yabancı yatırımcılarla paylaşılmasında genel kamusal menfaatin olduğu vurgulanmalıdır. Birçok ülkede kadastro ve mülkiyet bilgileri ile tapu tescil hizmetlerinin yapısında önemli değişimin gözlendiği ve değişen dünyada TKGM’ne yeni görev ve yetkilerin verilmesinin gerekli olduğu, taşınmaz piyasalarının izlenmesi ve değerlendirilmesi ile değer bilgilerinin TAKBİS’e entegrasyonu, değer haritalarının üretilmesi ve ilgililerle paylaşılması konuları bunların başında gelmektedir. Bu yolla TKGM hizmetlerinin para ve sermaye piyasaları, maliye ve kalkınma politikası ile de ilişkilerinin de güçlenmiş olacağı vurgulanmalıdır.

Ekonomik, bilimsel ve teknolojik gelişmeler, insan yaşamı ve faaliyetlerine birçok yönden katkı yapmasına karşın, insan sermayesine yeterli yatırım yapılamadığı müddetçe, bu faktörlerin insan yaşamına yeterince olumlu katkı yapması mümkün olamamaktadır. Teknolojik gelişmelerin insan yaşamına katkısının artırılması için çalışma yaşamının kolaylaştırılması ve veritabanlarının tesisi zorunlu görülmektedir.

Kamulaştırma yapan kurumlarda genellikle statik arşiv (kâğıt) ortamında uygulama sonuçlarının tutulduğu, çok az kurumda arşivin elektronik olduğu, bazı kurumlarda ise hem statik arşiv, hem de elektronik arşivin bulunduğu tespit edilmiştir. Günümüz koşullarında değer bilgilerinin kâğıt ortamında tutulması; deprem, su baskını ve yangın gibi afetler ile yıpranma risklerinden zarar görmesine ve hatta tamamen bilgilerin yitirilmesine neden olabilmektedir. Nitelik, nicelik ve özellikle değer bilgilerinin bir an önce elektronik ortama alınması ve araştırma sonuçlarına göre önerilen veritabanına aktarılması sağlanmalıdır.

Türkiye’deki resmi kurumlarda kamulaştırma işini yapan çalışanlar genelde üniversite mezunu olup, bunların yarısından fazlası eğitimi sırasında kamulaştırma konusunda

53

dersler almış, ancak değerleme alanında ders alan sayısı ise daha düşük düzeydedir.

Halen kamulaştırma ile ilgili birimlerde çalışan personelin yarısının kamulaştırma ve değerleme konularında eğitim almamış olmaları, doğrudan hizmet kalitesi ve maliyetini olumsuz etkilemektedir. Lisans ve lisansüstü eğitim programlarında verilen eğitim ve mesleki uygulamalara ilave olarak periyodik olarak hizmetiçi eğitimlerin düzenlenmesi gerektiği ve bu yolla kamu kurumlarının arazi edinimi maliyetinin normalleştirilmesi ve değerleme çalışmalarının niteliğinin yükseltilmesinin mümkün olabilecektir. Özellikle uluslararası düzeyde akredite olmuş gayrimenkul geliştirme ve yönetimi bölümlerinin lisans ve lisansüstü programlarından mezun olan uzmanların teori ve uygulamayı birleştirmede başarılı oldukları dikkate alınarak bütün kamu kurumları ve yerel yönetimlerin gayrimenkul ve inşaat ile ilgili birimlerinde çalışanların bu alandan mezun olmuş uzmanlarından seçilmesi yararlı olacaktır.

İnceleme sonuçlarına göre kamulaştırılan taşınmazların değerlemesine yönelik idari ve adli aşamalarda yapılan bütün kıymet takdiri işlemlerine ilişkin değer bilgilerinin denetimlerinin görevli idareler ve yargı organları tarafından yapılabilmesi ve özellikle 2942 sayılı Kamulaştırma Kanununun 11’inci maddesinin (e) bendindeki “resmi makamlar tarafından yapılmış kıymet takdirleri” ölçütünün değerleme sürecinde tali faktör olarak bütün kıymet takdiri ve bilirkişi kurullarınca kullanılabilmesi için değer bilgilerinin ulusal veritabanında toplanması zorunluluğu ortaya çıkmaktadır. Bu yolla idare bünyesinde yapılan değerleme sonuçları ile diğer idarelerin karşılaştırılmasına imkan verilebilecek ve daha da önemlisi aynı il/ilçe/mahalle/köy sınırları içinde benzer taşınmazlar için farklı kurumlar ve bilirkişi kurullarının birbirinden çok farklı değerleri takdir etmeleri ve kamu zararının ortaya çıkmasının önüne geçilebilecektir. Kamu kesiminde değerleme çalışmalarının bilimsel bir temele dayandırılarak yapılabilmesi için bütün kamu kurumlarındaki kıymet takdiri sonuçları ile mahkeme kararlarına göre kesinleşen bedellerin TKGM/TAKBİS veritabanına işlenmesi ve değer bilgilerinin kamu kurumları ve yargı organları ile güvenli biçimde paylaşılabilmesi için yasal ve kurumsal düzenleme yapılması gerektiği açıktır. TAKBİS veritabanının yeniden yapılandırılması ve değer veritabanının yönetimi gibi işlerin gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının görev ve yetki alanında olduğu dikkate alınarak TKGM Bilgi Teknolojileri Dairesi ve ilgili diğer dairelerde gayrimenkul geliştirme ve yönetimi

54

uzmanlarının istihdam edilmesi ve dinamik bilgi sisteminin oluşturulmasında genel kamu menfaatinin olduğu ortaya çıkmaktadır. Buna ilave olarak değer bilgilerinin kalitesinin yükseltilebilmesi ve kamu kaynaklarının etki yönetimi için kamulaştırma yapma yetkisi olan bütün kamu idarelerinin emlak ve kamulaştırma birimlerinde de gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının istihdam edilmesinde yarar görülmektedir.

Halen kamulaştırma yapan kurumlar ile TKGM bünyesinde personel yapısı ile yeniden kurgulanması gereken değer bilgileri veritabanının kurulması, etkin olarak yönetimi ve başta değerleme norm bilgileri ve değer haritalarının üretimi olmak üzere çok yönlü analiz ve değerlendirmelerin yapılması zorunluluğunun gerektirdiği personel yapısı da tanımlanmış ve bu çerçevede gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının değer bilgileri veritabanının kurulması ve yönetimi alanında görev almalarının gerekliliği ve hatta zorunluluğu vurgulanmıştır. Buna ilave olarak gerek örnek olarak incelenen kıymet takdiri raporları, gerekse bilirkişi raporlarının kalitelerinin çok düşük olması ve yapılan işlemlerin genel olarak uluslararası değerleme standartları ve değerleme biliminin temel ilkelerine uygun olmadığı tespit edilmiş olduğundan, kamulaştırma yapan bütün kurumların emlak ve kamulaştırma, imar, şehircilik ve kentsel dönüşüm/gelişim birimlerinin kadro yapısı içinde yer alması gereken uzmanlar arasında gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarının bulunmasının zorunlu olduğu ve bu yolla değerleme raporlarının kalitelerinin yükseltilmesinin mümkün olabileceği de vurgulanmıştır. Benzer biçimde taşınmazın mülkiyeti, kullanımı, değeri, imar ve inşaat hakları, gelirleri ile tasarruf işlemlerine yönelik adli ve idari yargıdaki bütün davalarda bilirkişi olarak mahkemelerin gayrimenkul geliştirme ve yönetimi uzmanlarını görevlendirmeleri ve bu yolla kalitesi yükseltilecek değerleme raporlarının sonuçlarına dayalı olarak TKGM tarafından üretilecek değerleme normları ve değer haritalarının mümkün olduğu ölçüde gerçekçi olmasının sağlanabileceği ortaya konulmuştur. Bu yolla hem kamulaştırma işlemleri ve değerleme çalışmalarının kalitesinin yükseltmek, hem de değer bilgilerinin analizi ve veritabanının yönetimi rasyonel olarak yapılabilecektir.

55 KAYNAKÇA

Aliefendioğlu, Y. and Tanrıvermiş, H., 2017. Türkiye’de Belediye Gelirlerinin Araştırılması Açısından Taşınmaz Değerleme Sisteminin Geliştirilmesi ve Olası Etkileri, Uluslararası Kentsel Politikalar Konferansı (International Conferance on Urban Politics), 18-19 September, 2017, Gazimağusa, KKTC.

Bostancı, B., İnan, H.İ., Çete, M., Geymen, A. ve Erdem, N., 2012. UML Tabanlı Taşınmaz Değerleme Modeli Tasarımı: Konut Değerleme Örneği”, II. Arazi Yönetimi Çalıştayı, İTÜ, İstanbul.

Börekçi, A., 2014. Gayrimenkul Değerlemesinde Coğrafi Bilgi Sistemlerinden Yararlanma Olanakları Adana ili Çukurova İlçesi Güzelyalı Mahallesi Örneği, Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Uzaktan Algılama ve Coğrafi Bilgi Sistemleri Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Adana.

Candaş, E., 2012. Taşınmaz Değerlemesi İçin Mevzuat Altyapısının Modellenmesi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.

Çağatay, U., 2008. AB Sürecinde Türkiye’de Bilgi Yönetimi ve Konumsal Bilgi Sistemleri İle Taşınmaz Piyasalarının Analizine İlişkin Bir Model Tasarımı, Dokuz Eylül Üniversitesi, Sosyal Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İzmir.

Çağdaş, V., 2207. Türkiye İçin Bir Emlak Vergi Sistemi Tasarım Modeli Önerisi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.

Ekiz, D., 2003. Eğitimde Araştırma Yöntem ve Metotlarına Giriş, Ankara.

Erdem, N., 2016. Türkiye İçin Bir Taşınmaz Değerleme Sistemi Yaklaşımı, Erciyes Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Doktora Tezi, Kayseri.

Erdem, N. ve Çete, M., 2013. Taşınmaz Değerleme Sistemimizde Yeniden Yapılanma Süreci ve Uzmanların Beklentileri, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odası, 14. Türkiye Harita Bilimsel ve Teknik Kurultayı, Ankara.

Karasar, N., 2004. Bilimsel Araştırma Yöntemi, 12.Basım, Nobel Yayıncılık, Ankara.

Önder, A., Tanrıvermiş, H., Birinci, A. ve Bülbül, M., 2010. Türkiye’de Kamulaştırma Giderlerinin Gelişimi ve Kamulaştırmanın Yatırımlara Etkilerinin Değerlendirilmesi, Uluslararası Katılımlı Kamu Yatırımları İçin Arazi Edinimi ve Kamulaştırma. Uluslararası Katılımlı Kamu Yatırımları İçin Arazi Edinimi ve Kamulaştırma Sempozyumu, Ankara.

Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş, E., Birinci, A. ve Ceyhan, V., 2002. Türkiye’de Tarım Arazilerinin Kamulaştırma Bedellerinin Tespitinde Karşılaşılan Sorunlar ve Çözüm Yolları”, Türkiye V. Tarım Ekonomisi Kongresi, Eds: A. Keskin ve Y.Topçu, 111-123, Erzurum.

56

Tanrıvermiş, H. ve Gündoğmuş E., 2004. Yamula Barajı Göl Alanı İçinde ve Mücavir Alandaki Arazilerin Değerlerinin Takdirinde Kullanılabilecek Arazi Net Gelirleri ve Kapitalizasyon Faiz Oranları İle Arazi Birim Değerleri, EDUSER Eğitim Danışmanlık ve Uzmanlık Hizmetleri Limited Şirketi, Ankara.

Tanrıvermiş, H., Gündoğmuş E. ve Demirci R., 2004. Arazilerin Kamulaştırma Bedellerinin Takdiri Tarım Arazilerinin Kamulaştırma Bedellerinin Takdirinde Kullanılabilecek Kapitalizasyon Faiz Oranları, Arazi Gelirleri ve Arazi Birim Değerleri, EDUSER Eğitim Danışmanlık ve Uzmanlık Hizmetleri Limited Şirketi, Ankara.

Tanrıvermiş, H., Akipek, Ş., Bayramin, İ. Gün, A.S. ve Aliefendioğlu, Y., 2008.

Ermenek Barajı ve Hidroelektrik Santrali Projesi Kamulaştırma Alanındaki Arazilerin Gelirleri, Kapitalizasyon Oranları ve Birim Arazi Değerlerinin Araştırılması, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı Yayın No:1, Ankara.

Tanrıvermiş, H., Akipek, Ş., Bayramin, İ. Gün, A.S. ve Aliefendioğlu, Y., 2008.

Bağbaşı Barajı ve Hidroelektrik Santrali ve Mavi Tünel Projesi Kamulaştırma Alanındaki Arazilerin Gelirleri, Kapitalizasyon Oranları ve Birim Arazi Değerlerinin Araştırılması, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Taşınmaz Geliştirme Anabilim Dalı Yayın No:2, Ankara.

Tanrıvermiş, H., 2017. Gayrimenkul Değerleme Esasları, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları Çalışma Kitapları Ders Kodu: 1014 (Konut Değerleme Sınavı, Gayrimenkul Değerleme Sınavı), Ankara.

Tanrıvermiş, H., Akipek Öcal, Ş. ve Demir, E., 2017. Gayrimenkul Mevzuatı, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları

Tanrıvermiş, H., Akipek Öcal, Ş. ve Demir, E., 2017. Gayrimenkul Mevzuatı, SPL Sermaye Piyasası Lisanslama Sicil ve Eğitim Kuruluşu, Lisanslama Sınavları