E-devletin bir takım özellikleri bulunmaktadır. Bunları daha anlaĢılır kılmak ve geleneksel devlet anlayıĢından hangi yönleriyle, nasıl ayrıldığının belirleyebilmek için her iki devlet yapısının da kıyaslanarak sunulması yararlı olacaktır (Tarhan,2011:51- 52).
Tablo 1.3 Geleneksel Devlet Elektronik Devlet KarĢılaĢtırması
Geleneksel Devlet Elektronik Devlet YurttaĢların
Rolü Pasif YurttaĢ Aktif YurttaĢ
Yönetimin Veri Yüklemesi YurttaĢın Veri Yüklemesi
Kurumsal
Yapı Bürokratik Kontroller MüĢteri Hizmetleri AnlayıĢı Dikey/HiyerarĢik Yapılama Yatay/ Koordineli Ağ Yapılanması
Hizmet Sunumu
Tek tip Hizmet KiĢiselleĢtirilmiĢ/ FarklılaĢtırılmıĢ Hizmet
BölümlenmiĢ / Kesintili Hizmet Bütünsel/ Sürekli/ Tek-Duraklı Hizmet
Zaman Tüketici ĠĢlemler Hızlı Hizmet AkıĢı ve Düzgün Cevaplama
Yüksek ĠĢlem Maliyeti DüĢük ĠĢlem Maliyeti
ĠletiĢim Yapısı Kâğıt Temelli ĠletiĢim Elektronik Temelli ĠletiĢim
KiĢiselleĢtirilmiĢ Yanıtlar Otomatik Sesli Posta, Çağrı Merkezleri vb.
Tek Yönlü ĠletiĢim EtkileĢim
Birbiriyle Kopuk Bilgi Teknolojileri
BütünleĢik Çok Kanallı Ağ Çözümleri
Yönetim
AnlayıĢı Emir ve Kurallarla Yönetim Her Birkaç Yılda Yönetici Seçimi Esnek Yönetim ve Takım ÇalıĢması Gerçek Zamanlı, Katılımcı Demokrasi
Kapalı Devlet Açık Devlet
Kaynak: Tarhan , 2011:51
Tablo 1.3‟de görüldüğü üzere, geleneksel devlet ile e-devlet pek çok alanda ayrıĢmaktadır. Bunlara kısaca değinilirse; geleneksel devlet anlayıĢında pasif konumda olan ve yönetimin yüklediği bilgilere ihtiyaç duyan bir vatandaĢ profili görülürken; e- devlette kamu kurum ve kuruluĢları vatandaĢın bilgi taleplerini öğrenme gayreti içerisine girmekte ve sunulacak bilgilere etki ederek verilerin yüklemesinde etkin bir profil ortaya çıkmaktadır. Geleneksel devlette, bürokratik kontrollere dayalı dikey/hiyerarĢik bir kurumsal yapıdan söz edilirken, e-devlette adeta bir iĢletme gibi hizmet anlayıĢının müĢteri odaklı hale dönüĢmesi ve yatay/koordinasyon içinde iĢleyen bir ağ yapılanması dikkati çekmektedir. Geleneksel devlette vatandaĢlara tek tip, yüksek maliyet, kesintili hizmet sunumu ve zaman kayıplarına neden olurken; e-devlette, vatandaĢların taleplerine göre kiĢiselleĢtirilmiĢ, hizmet akıĢının hızlı olduğu, tek duraklı, ve maliyetlerin azaltıldığı bir yapı kendini göstermektedir. Geleneksel devlet uygulamalarında, kırtasiyeciliğin çok olduğu, tek yönlü, formalitelere dayanan ve bilgi iletiĢim teknolojilerinin birbirinden kopuk yürütülen bir iletiĢim anlayıĢı görülürken; e- devlette etkileĢimi sağlamaya dönük pek çok elektronik iletiĢim kanalından faydalanılmakta ve bütünleĢik çok kanallı ağ sistemleriyle doğrudan geri bildirim
sağlanabilmektedir. Geleneksel devletin yönetim felsefesi, emir ve kurallar üzerine kurulu Ģekilde iĢlemektedir. E-devlet anlayıĢında ise yönetim, esnekleĢmekte ve takım çalıĢması öne çıkmaktadır. Ayrıca gerçek zamanlı katılımcı bir demokrasi anlayıĢı da e- devletin özellikleri arasında yer almaktadır. Her iki devlet anlayıĢı; vatandaĢların rolü, hizmet sunumu, yönetim anlayıĢı , iletiĢim yapısı ve kurumsal yapı açısından değerlendirildiğinde temel olarak geleneksel devlet yapısının kendi içinde dıĢarıya kapalı bir devlet anlayıĢına denk geldiği; e-devlet yapısının ise, uygulamaları ve vatandaĢlarıyla iletiĢim Ģekilleri bakımından açık devlet anlayıĢına denk geldiği görülmektedir.
Geleneksel devlet ve e-devletle ilgili yapılan yukarıdaki ayrımların kamu yönetiminin iĢleyiĢ özelliklerine ve tüm kamu kurum ve kuruluĢlarına genellemesi mümkün değilse de; günümüz geleneksel devlet yapısının mevcut durumuna iliĢkin bir takım bulgular sunması ve e-devlet uygulamalarının sağlayacağı faydalara iĢaret etmesi sebebiyle geleneksel devlet ve e-devlet arasında yapılan yararlı bir kıyaslama olarak değerlendirilebilir.
E-devletin bilgi ve iletiĢim teknolojileri vasıtasıyla yönetimle ilgili bilgilere çok fazla eriĢim olanağı sağladığı ve ayrıca vatandaĢların da kendileriyle ilgili bilgileri kolaylıkla diğer kurum ve kuruluĢlara iletebilmelerini sağlayan sistemler içerdiği göz önünde bulundurulduğunda, e-devletin hem bir bilgi hem de teknik bir devlet olduğunu söylemek mümkündür.
1.4.1.Bilgi Temelli Olma
E-devletin faaliyetlerinden biri bilgiye eriĢimdir. E-devlet tüm vatandaĢlar için yeni imkanlar demektir. GeliĢmeler bilgiye eriĢmenin hızla ölçüldüğü yeni bir dönemi iĢaret etmektedir. Bilgi paylaĢımının yaygınlığı ve tüm kesimleri kapsıyor olması gerekliliği, süreç için gizliliği de önemli kılmaktadır. Bu durumda önerilen sistemlerin gizlilik yönünden güvenilir olmaları beklenmektedir. Bilgi toplumunda kiĢilerin artık müĢteri/vatandaĢlar olarak devletten beklentileri sadece kamusal bilgilerin sunulması değil, bunun yanında sağlanan bilgilerin anlaĢılabilir, kullanılabilir, doğru, güncel ve eksiksiz olmasıdır. ĠĢletme organizasyonlarının da bilgi iletiĢim teknolojilerinden optimal düzeyde faydalanabilmeleri için, merkez yönetiminin özendirici ve bilgi
iletiĢim teknolojileri altyapı hazırlayıcı görevlerinin gereklerini zorunlu olarak yerine getirmesi gerekmektedir (Öğüt, 2003: 44).
E-devletin “bilgi devleti” olmasında en önemli bağlantıyı internet sağlamaktadır. Ġnternetin olmadığı zamanlarda, idari yönden maliyetli , zaman kaybına sebep olan ve zor olan bilgi edinme iĢlevi, günümüzde internet yardımıyla, daha kolay, masrafsız ve daha hızlı hale gelmiĢtir.
E-devlet, kendi içinde yeni bir koordinasyon sürecini içermektedir. Bu süreç birbirleriyle ilgili tüm unsurların uyumlu çalıĢmasını gerekli kılar. Temel husus hizmetlerin sürekliliği çerçevesinde hız ve kalitedir.
1.4.2.Teknik Olma
E-devlet, teknik üstünlüğü elinde tutan bir sistemdir (Saygılıoğlu ve Arı, 2003: 62). Yeni teknolojik ürünlerle kiĢisel hayatımız da hızla dönüĢmekte olup, bilgi çağında istek ve beklentilerimiz ona göre Ģekillenmektedir. Devlete ait iĢlem ve uygulamalarda hızla nitelik değiĢtirmektedir
E-devlet iĢlevlerinde, teknolojiyle birlikte daha etkin çalıĢma araçları sağlanacaktır. ĠletiĢim araçları, daha resmî iletiĢim yöntemleriyle mümkün olmayan bağlar ve iliĢkilerin desteklenmesinde ve beslenmesinde etkili rol oynayarak, çalıĢan iletiĢimini güçlendirecektir. Ayrıca veri görselleĢtirmesi, veri entegrasyonu , bilgi çıkarımı, ve sayısal kütüphane gibi bilgi yönetimi araçları, bilginin kullanımı ve yaygınlaĢmasına olumlu katkılarda bulunacaktır.
Böylelikle yeni teknolojiler, üst yönetimden beklentileri de artıracak ve kamu yönetiminin faaliyetlerini gizli olmaktan ve devleti de kutsallıktan çıkaracak, kamu yönetimindeki bilinmezlikten kaynaklanan büyü de bozulacaktır (AteĢ, 2002: 967).