1. GİRİŞ
Sizlerle, “Öğrendiklerimizi nasıl aklımızda tutuyoruz?”, “Öğrenmede ve hatırlamada kullandığımız stratejilerin farkında mıyız?” sorularına yanıt arayacağız. Ayrıca, “Öğrenmeyi öğrenebilir miyiz?”, “Etkili çalışma ve öğrenme yolları nelerdir?” sorularına bulacağımız cevaplar sonunda; ders çalışma ve öğrenme stratejileri ile uygulama alanlarını öğrenmeye başlayacağız.
A. KENDİMİZİ TEST EDELİM:
Aşağıdaki bilgileri bir kez okuyup, öğrenmeye çalışınız.
Alış-veriş listesi: yumurta, katı yağ, elma, zeytin, salça, peynir, portakal, bal, sıvı yağ, mandalina, tuz
Önemli bir şifre: 007İB50D10G
Arkadaşınızın telefon numarası: 3457619 İngilizce kelimeler ve anlamları:
Görev-1: Yandaki metni inceleyiniz ve
metinde yer alan bilgi işleme cihazlarını aşağıdaki metin alanında listeleyiniz.
İçinde yaşadığımız bilgi çağında; bilgisayar, akıllı telefon, tablet bilgisayar, cep bilgisayarı gibi cihazlar, günlük hayatımızın vazgeçilmez öğrenme araçları haline gelmiştir.
Peki, mükemmel bir biyolojik bilgisayar olan beynimizi, öğrenmede ne kadar etkili kullanıyoruz?
Tie: kravat Fence: parmaklık
Osmanlı devletinin duraklama döneminde savaştığı devletler: Avusturya, Venedik, Rusya, Lehistan, İran
10 dakika ara veriniz. Ara esnasında test maddelerindeki bilgilere bakmayınız. Ara sonrası hatırlayabildiğiniz tüm bilgileri bir kâğıda yazınız.
Bilgileri hatırlamakta zorlandınız mı?
Kâğıdınızı kontrol ederek, hatırlama miktarını tespit ediniz ve kendinize şu soruları sorunuz:
Başarılı veya başarısız bu sonucu almanıza tam olarak ne sebep oldu?
Bilgileri nasıl aklınızda tutabildiniz? ya da Bilgileri neden aklınızda tutamadınız?
Nasıl hatırlayabildiniz? ya da Neden hatırlayamadınız? Nasıl bir yöntem kullanıyorsunuz?
Öğrenmenin etkili biçimde gerçekleşebilmesi için öğrencilerin yalnızca öğretmenin anlattıklarını dinlemeleri, yaptıklarını gözlemlemeleri, sunduğu sınırlı bilgileri tekrar etmeleri ya da tümüyle öğretmenin yönergeleriyle hareket etmeleri yeterli değildir.
Görev-1: Etkili öğrenme için
yapılması gereken öğrenme etkinlikleri aşağıda listelenmiştir. Siz de etkili öğrenme
için yapılması gereken öğrenme
etkinliklerini aşağıdaki metin alanında
kendi cümlelerinizi kullanarak listeleyiniz. Etkili öğrenme etkinlikleri
Dikkati bilgi üzerinde toplama
Dinlenilen ya da okunulan bilgi üzerinde düşünme
Anlaşılmayan bilgileri araştırma
Tekrar etme
Yeni bilgilerle önceden öğrenilen
Bilgiyi etkili şekilde öğrenebilmeniz için mutlaka her zaman aşağıda yer alan ders çalışma ve öğrenme etkinliklerini yapınız.
Tüm dikkatinizi öğreneceğiniz bilgi üzerinde toplayınız Dinlediğiniz ya da okuduğunuz bilgi üzerinde düşününüz Anlaşılmayan bilgileri araştırınız
Bilgiyi belli zamanlarda tekrar ediniz
Yeni bilgilerle önceden öğrenilen bilgileri ilişkilendiriniz
Tüm bu etkinlikleri yaparken zihinsel ve bedensel çaba harcarız. Başka bir ifadeyle öğrenme ve hatırlama esnasında; konu üzerinde düşünürüz, araştırma yaparız, bilgiyi tekrar ederiz, bilgileri ilişkilendiririz, bilgi birimlerinin benzerliklerini ve farklılıklarını ortaya koyma çalışırız, ortak özelliklerine göre gruplarız, bilgiyi düzenleriz, listeleriz, not alırız vb. etkinlikler gerçekleştiririz.
Araştırmalar göstermiştir ki, insan beyni zihinsel ve bedensel çaba sonucunda öğrenebilir.
Unutmayınız, emeksiz yemek olmaz!
B. BAŞARILI OLMAK ÖĞRENİLEBİLİR
Etkili ders çalışma ve öğrenme yöntemlerini kullanmak öğrenmemize olumlu katkı sağlayan en önemli faktördür. Şimdi, sizlerin günlük hayatınızda rahatlıkla uygulayabileceği ders çalışma ve öğrenme stratejilerini öğreneceğiz. Unutmayın, öğrenme çok çalışarak değil etkili çalışma ve öğrenme yöntemlerini kullanarak elde edilir.
Zihinsel ve bedensel çaba:
öğrenme ve hatırlama esnasında yapılan;
konu üzerinde düşünme, araştırma
yapma
bilgiyi tekrar etme,
bilgileri ilişkilendirme,
benzerlik ve farklılıkları ortaya koyma,
ortak özelliklerine göre gruplama,
bilgiyi düzenleme, listeleme,
not alma vb. etkinliklerdir.
Yukarıdaki örnek uygulamada, yanda mavi
renkli eğik yazı fontu ile tanımlanan bilgiler yeniden düzenlenerek listelenmiştir. Bu işlem sonucunda bilgi daha anlaşılır bir yapıya dönüştürülmüştür. Bu stratejinin adı “listeleme stratejisi”dir.
Aşağıda, sizlerin kolayca öğrenebileceği öğrenme ve ders çalışma stratejileri tanımı verilmiştir.
Ders çalışma ve öğrenme stratejisi, öğrencinin kendi kendine öğrenmesini kolaylaştıran yöntemlerin her biridir. Diğer bir ifadeyle bilginin edinilmesi ve hatırlanmasında kullanılan zihinsel ve fiziksel etkinliklerdir.
Fark kullandığınız stratejide saklı!
Zekâ, öğrendiklerimizi aklımızda tutabilmemiz için elbette bir önkoşuldur. Ancak, öğrenme ve hatırlamanın kullanılan ders çalışma ve öğrenme stratejilerine göre değiştiği yapılan araştırmalar sonucunda kanıtlanmıştır. Giriş bölümdeki testte istenilen bilgileri eksiksiz olarak hatırlayabiliyorsanız, kullandığınız ders çalışma ve öğrenme stratejileri doğrudur. Bilgileri hatırlamakta zorlanıyorsanız, kullanmış olduğunuz stratejiler yetersiz ya da yanlıştır.
Kullanılan stratejilerin doğru seçilmesi; bizi amaçlarımız doğrultusunda başarılı sonuçlara ulaştırır. Kullanılan stratejilerin hatalı seçilmesi ise, başarısız ya da daha az başarılı sonuçlara ulaşmamıza neden olabilir.
Görev-1: Yanda ders çalışma ve öğrenme
stratejileri tanımı yapılmıştır. Siz de kendi
tanımınızı aşağıdaki alana yazınız.
Açıklama: Tanımınızı yaparken kendi cümlelerinizi kullanınız.
Görev-2: Strateji kelimesinin anlamını
araştırınız. Araştırmanız sonucunda
bulduğunuz tanımı, kendi cümlelerinizi
2. DUYUSAL KAYIT
Günlük yaşantımızda, her an görüntü, ses, tat, koku vb. uyarıcı bombardımanına tutuluruz. Uyarıcı, canlıların duyu organlarını harekete geçiren iç ve dış etkenlere (ışık, ses, koku,
basınç vb.) denir. İçinde bulunduğumuz her ortam binlerce uyarıcı barındırır.
Uyarıcı örnekleri: Güneşin parlaklığı, havanın sıcaklığı, elmanın tadı, rüzgârın verdiği serinlik, duman kokusu, bir çocuğun ağlama sesi, gök gürlemesi, öğretmenin sesi, müzik aletinden çıkan melodi, limonun ekşi tadı, yazı tahtasındaki şemalar, şu an okuduğunuz metin vb. Yukarıdaki metinde uyarıcı örnekleri, kasıtlı olarak karmaşık bir yapıda sunulmuştur. Şimdi, yukarıda yer alan uyarıcı örneklerini duyu organlarımıza göre gruplayalım (Tablo 1).
Tablo 1. Gruplama Stratejisi Örneği
Karmaşık bilgileri ortak özelliklerine uygun olarak grupladığınızda daha iyi öğrenir ve hatırlarsınız.
Görev-1: Yandaki metinde bulunan uyarıcı
örnekleri görme duyu organına göre gruplanmıştır. Aşağıdaki çizelgede boş
Çevreden gelen farklı uyarıcıların karşılandığı ilk yer duyusal kayıt alanıdır. Duyusal kayıt alanı, çok kısa bir süre için uyarıcının tam bir kopyasını tutar. Uyarıcının duyusal kayıt alanında kalma süresi 1-4 saniye arasında değişmektedir. Ancak, duyusal kayıt alanının depolama kapasitesi sınırsızdır. Başka bir ifadeyle duyusal kayıt alanı sınırsız sayıda uyarıcıyı alabilir.
Öğrenme, dikkat etme süreciyle başlar. Dikkat edilen uyarıcılar daha kolay fark edilir. Duyusal kayıt alanına gelen sınırsız uyarıcıdan sadece dikkat edilenler duyusal kayıttan kısa süreli belleğe aktarılır. Dikkat edilmeyen uyarıcılar ise kısa süre sonra duyusal kayıt alanında yok olur.
Unutmayınız, sadece dikkat edilen uyarıcılar kısa süreli belleğe aktarılır. Öğrenmenin temelini oluşturan
bilgi birimleri çevreden alınan uyarıcılar aracılığıyla iletilmektedir. Çevreden gelen uyarıcılar, öğrenenin alıcılarını (duyu organlarını) etkiler ve duyu organları üzerinden sinir sitemine girer (Şekil 1). Her uyarıcı üzerinde birbirinden farklı bilgiler bulunmaktadır. Biz, doğayı uyarıcılar vasıtasıyla anlarız.
Şekil 1. Duyusal kayıt sistemi
Görev-1: Yandaki görseli hızlı bir şekilde
inceleyiniz ve aşağıda yer alan soruyu
cevaplayınız.
Görselde kaç tane “görüntü” kelimesi kullanılmıştır?
Açıklama:
Eğer görüntü sayısını 4 olarak bulduysanız, siz dikkatli bir öğrencisiniz. Farklı bir sonuca ulaştıysanız, yandaki görseli daha dikkatli inceleyiniz.
Görev-2: Yandaki görseli dikkatli bir
şekilde inceleyiniz ve aşağıda yer alan
soruyu cevaplayınız.
Görselde kaç tane “sıcak” kelimesi kullanılmıştır?
Açıklama:
Bu soruyu doğru cevapladınız. Soruyu doğru olarak cevaplamanızı
3. DİKKAT STRATEJİLERİ
Düşünceyi belli bir uyarıcı üstünde yoğunlaştırabilme gücü olan dikkat bazen kişinin isteği ile bazen de farklı uyarıcılarla karşılaşıldığında çekilebilir. Çevreden gelen bilginin birey için gerekli olanlarının kısa süreli belleğe geçişini sağlayan en önemli etken, dikkattir.
A. ALTINI ÇİZME
Anahtar kelimelerin, önemli bilgilerin ya da ana fikirlerin altını çizme öğrencinin dikkatini öğrenilecek bilgi üstünde yoğunlaştırma yollarından biridir. Altını çizme, öğrencinin metindeki anahtar sözcükler ve önemli bilgi üstünde dikkatini yoğunlaştırarak metni daha hızlı ve etkili olarak tekrar etmesini ve kendisinde var olan bilgi ile yeni bilgi arasında ilişki kurmasını sağlar.
Altını çizmenin etkili olabilmesi için önemli bilginin önemsiz bilgiden ayırt edilmesi gerekir.
Altını çizme stratejisini uygularken;
Altını çizme stratejisinde öncelikle metnin resmini, başlığını varsa alt başlıklarını dikkatinizi yoğunlaştırarak inceleyiniz. Bu işlem, metinde nelerden bahsedileceğini tahmin etmenizi sağlar ve önemli fikirleri belirlemenize yardımcı olur.
Metindeki cümlelerden hangilerinin önemli hangilerinin önemsiz olduğuna karar veriniz.
Sadece önemli cümlelerin altını çiziniz. Unutmayınız, önemli cümleler, metin ile ilgili anahtar kelimelerin ve ana fikirlerin bulunduğu cümlelerdir.
Görev-1: Karbonhidratlar ilgili aşağıdaki
metni inceleyiniz ve önemli bilgilerin altını
çiziniz.
Karbonhidratlar: Karbonhidratlar temel
besin maddelerimizden olup birinci dereceden enerji verici olarak kullanılan besin içeriği grubudur. Vücudumuz için gerekli olan enerji, besinlerde öncelikle bu gruptan sağlanır. Pirinç, bulgur, arpa, yulaf, mısır, buğday, meyve ve sebzelerin çoğu karbonhidratça zengindir.
Altını çizdiğiniz önemli cümleler üzerinde dikkatinizi yoğunlaştırınız.
Metni farklı zamanlarda tekrar okurken (diğer okumalarda) tüm dikkatinizi altı çizilen cümleler üzerine yoğunlaştırınız.
Altını çizme stratejisi bize şu faydaları sağlar:
Tüm dikkatimiz; metindeki ana fikir, anahtar kelimeler ve önemli bilgiler üstünde toplanır.
Metni daha hızlı ve etkili olarak tekrar ederiz.
Çoktan seçmeli sorularda olumsuz ve çeldirici ifadelerin altı çizilir. Nedenini düşününüz.
Daha kalıcı ve anlamlı öğrenme için altını çizme çok önemlidir. Bilgisayar ortamında; kelime işlemci, not
defteri, wordpad, sunum aracı vb. işletim sistemi ve ofis araçlarını kullanarak, altını çizme stratejisini rahatlıkla uygulayabilirsiniz.
Şekil-2’de bilgisayar ortamında kelime işlemci programı kullanılarak yapılan altını çizme uygulaması yer almaktadır.
Şekil 2. Altını çizme örneği
Görev-1: Proteinlerle ilgili aşağıdaki metni
inceleyiniz ve anlamını bilmediğiniz
kelimeleri altını çizme stratejisini kullanarak belirgin hale getiriniz.
Proteinler: Yaşamsal faaliyetlerimizin
düzenlenmesinde rol alır. Proteinler, yapıcı ve onarıcı besin grubuna girer. Vücudumuzun büyüyüp gelişmesi ve yaralarımızın iyileşmesi için proteinler gereklidir. Vücudun mikroplara karşı direncini artırarak vücudu hastalıklara karşı korurlar. Saçların ve tırnakların uzamasını proteinler sağlar. Proteinler hem hayvansal hem de bitkisel besinlerde bulunur. Et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, yumurta, baklagiller, tahıllar ve kuruyemişler proteince zengin besinlerdir.
132
B. METİN KENARINA NOT ALMA
Dikkati çekmede kullanılan bir diğer öğrenme ya da çalışma stratejisi de metin kenarına not almadır. Metin kenarına alınan notlar ya da konulan işaretler öğrencinin dikkatini belirli noktalara yoğunlaştırır, öğrencinin önemli bilgi üstünde odaklanmasını ve daha hızlı biçimde tekrar etmesini sağlar.
Metin kenarına not alma stratejisini uygularken;
Anlamını bilmediğimiz sözcükleri yuvarlak içine alınız. (Siz, anlamını bilmediğiniz sözcüğü belirtmek için farklı şekiller de kullanabilirsiniz.)
Önemli bilginin başına yıldız koyunuz. (Siz, önemli bilgiyi farklı şekiller kullanarak belirgin hale getirebilirsiniz.)
Anlaşılmayan, tutarlı olmayan cümle ya da paragrafın yanına soru işareti koyunuz. Soru olarak sorulabileceğini düşündüğünüz önemli bilgileri belirtmek üzere özel işaretler kullanınız. ,
Metni en iyi özetleyen cümleyi gösteren işaretler kullanınız.
Metnin uygun bir alanına, benzerlik ve farklılıkları gösteren notlar alınız.
Sınavda soru olarak sorulabileceğini tahmin ettiğimiz bilgileri metnin kenarına yazınız.
Görev-1: Yağlarla ilgili aşağıdaki metni
inceleyiniz ve boşlukları tamamlayınız.
Yağlar: Yağlar da karbonhidratlar gibi
enerji veren besin içeriği grubudur. Karbonhidratlardan sağladığımız enerji vücudumuz için yetersiz kaldığında, gerekli enerjiyi yağlardan elde ederiz. Yağlar, bitkisel veya hayvansal kaynaklı olabilir. Zeytin, soya, susam, ayçiçeği, ceviz, badem ve fındık yağı bitkisel kaynaklı yağ grubuna girer. Öte yandan tereyağı, balık yağı ve kuyruk yağı hayvansal kaynaklı yağ grubuna girer.
* Önemli bilgi:
? Anlaşılmayan cümle:
Soru olabilir:
*** Metni en iyi özetleyen cümle Benzerlikler ve farklılıklar:
?
Bir metni okurken, metin kenarına not alma stratejisini kullanmanın faydaları şunlardır: Metin üzerinde dikkatimizi belirli noktalara yoğunlaştırmamızı sağlar.
Metindeki önemli bilgiler üzerine odaklanmamızı sağlar. Metni daha hızlı bir şekilde tekrar etmemizi sağlar. Metni ikinci defa okuduğumuzda bize yol gösterir.
Bilgisayar ortamında; kelime işlemci, not defteri, wordpad, sunum aracı vb. araçları kullanarak, metin kenarına not alma stratejisini rahatlıkla uygulanabilir. Aşağıda, sunum aracı kullanılarak metin kenarına not alma örneği verilmiştir (Şekil 3).
Şekil 3. Metin kenarına not alma örneği
Görev-1: Besin ile ilgili aşağıdaki metni
inceleyiniz ve beslenmenin tanımını altını
çizme stratejisini kullanarak belirgin hale getiriniz.
Besin nedir? Tüm canlılar yaşamsal
faaliyetlerini gerçekleştirebilmek için besinlere ihtiyaç duyar. Canlıların yaşamlarını sürdürebilmeleri, büyüyüp gelişmeleri için tükettikleri yiyecek ve içeceklerin tümüne besin denir. Beslenme ise sağlıklı yaşamak için gerekli olan bu besin maddelerinin vücudumuza alınmasıdır. Besinlerin bazıları hayvanlardan, bazıları ise bitkilerden elde edilir.
C. ÇALIŞMA YARDIMCILARI
Ders çalışırken kullandığımız, çalışma yardımcıları öğrenmede dikkat stratejileri ile aynı etkiyi yapar. Altını çizme ve metin kenarına not alma stratejileri yerine çalışma yardımcıları da kullanılabilir. Örneğin, metin içerisinde geçen anahtar kelimeler, önemli bilgiler; metin vurgu rengi kullanılarak daha belirgin hale getirilebilir.
Metin içerisinde kullanılan farklı yazı rengi, farklı yazı tipi, eğik yazı, altı çizili yazı, kalın yazı, metin vurgu rengi, farklı işaretler (, ) vb. araçlar metni daha belirgin hale getirir. Bu araçlar, tüm dikkatin metin önemli noktaları üzerinde toplanmasını sağlar. Bu tür araçlar, çalışma yardımcıları olarak adlandırılır.
Çalışma yardımcılarına aşağıdaki örnekler verilebilir. Başlıklar
İtalik yazılar Altı çizili yazılar Kalın yazılar
Farklı renkle ve yazı tipi ile yazılan yazılar Boşluklar
Özel işaretler
Çalışma yardımcıları dikkatin önemli noktalar üzerinde toplanmasını sağlar.
Görev-1: Kısa süreli bellek ile ilgili
yandaki metni inceleyiniz ve kısa süreli belleğin sınırlılıkları ile ilgili önemli
bilgileri çalışma yardımcıları kullanarak belirgin hale getiriniz.
4. KISA SÜRELİ BELLEK
Duyusal alanımıza gelen sınırsız uyarıcıdan sadece dikkat edilen bilgi duyusal kayıttan kısa süreli belleğe aktarılır. Kısa süreli belleğin, birbiri ile ilişkili iki görevi vardır. Birinci görevi, sınırlı miktardaki bilgiyi sınırlı bir zaman süresi içinde geçici olarak depolar. Kısa süreli belleğin ikinci önemli görevi ise bilgi üzerinde zihinsel işlemler yapmaktır. Bu zihinsel işlemler;
Bilginin sürekli tekrar edilmesi ve gruplanması
Duyusal kayıttan gelen yeni bilginin uzun süreli bellekten getirilen eski bilgi ile karşılaştırılması
Bilginin yeniden düzenlenmesi (anlamlı hale getirilmesi)
Anlamlı hale getirilen bilginin uzun süreli belleğe gönderilmesi
Özetlersek, kısa süreli belleğe gelen bilgi üzerinde zihinsel işlemler yapılarak uzun süreli belleğe gönderilir.
Kısa süreli belleğimizin iki sınırlılığı vardır. Birinci sınırlılığı, bilgi sınırlı bir zaman süresi için geçici olarak depolanmaktadır. Bu süre yaklaşık 20 saniye civarındadır. Bu yüzden kısa süreli bellek adını almaktadır. İkinci sınırlılığı ise depolanan bilgi miktarı ile ilgilidir. Yetişkin bir insanın kısa süreli olarak depolayabileceği bilgi miktarının 5 ile 9 birim arasında olduğu düşünülmektedir.
Görev-1: Kısa süreli bellek ile ilgili
yandaki metni inceleyiniz ve kısa süreli belleğin sınırlılıkları ile ilgili önemli
bilgileri çalışma yardımcıları kullanarak belirgin hale getiriniz.
Öğrenme sürecinde şu ana kadar incelediğimiz yapılar (duyusal kayıt ve kısa süreli bellek) bilgisayar ve çevre birimleri ile benzerlik gösterir. Duyusal kayıt sistemi bilgisayara girdi sağlayan klavye, fare, tarayıcı, kamera vb. çevre birimlerine benzer görevler yapar. Başka bir ifadeyle kısa süreli belleğin işlem yapması için girdi (uyarıcı) sağlar.
Kısa süreli belleğimiz ise bilgisayarın geçici belleğine benzer. Örneğin, kelime işlemci programı geçici bellek üzerinde çalışır. Kelime işlemci programı üzerinde yaptığınız işlemler, geçici bellek üzerinde geçici süreyle durur. Başka bir ifadeyle kelime işlemci programı üzerinde yaptığınız işlemleri bilgisayarın sabit diskine kaydetmediğiniz sürece tüm bilgiler geçicidir. Geçici bellekteki bilgileri bilgisayarın sabit diskine kaydetme işlemi; kısa süreli bellekte gerçekleştirilen zihinsel işlemlere benzer. Kelime işlemci programı üzerinde yapılan işlemlerin kalıcı olması için çalışmalarımızı bir dosya adı vererek, bilgisayarın kalıcı belleğine (sabit diskine) kaydederiz. Geçici bellekte gerçekleştirdiğiniz işlemleri kaydetmediğiniz sürece, bilgisayarın farklı nedenlerle kapanması durumunda, geçici bellek üzerinde duran tüm bilgiler ve yapılan işlemler kaybolur. Bu olay, duyusal kayıttan kısa süreli belleğimize gelen ve üzerinde işlem yapılmayan bilginin zaman içerisinde kaybolması olayına benzemektedir.
5. TEKRAR STRATEJİLERİ
Tekrar stratejileri kısa süreli belleğin sınırlılıklarını azaltmak için kullanılır. Tekrar stratejileri bilginin kısa süreli bellekte tutulma süresini artırır ve uzun süre hatırlanmasını sağlar. Kısa süreli belleğe gelen bilgi zihinsel tekrar yapılmadığı ya da anlamlı bütünler halinde gruplanmadığı zaman çok hızlı unutulmaktadır.
Görev-1: Kısa süreli bellek ile ilgili
yandaki metni inceleyiniz ve kısa süreli belleğin bilgisayarın geçici belleği ile olan
benzerliklerini altını çizme stratejisini kullanarak, işaretleyiniz.
A. ZİHİNSEL TEKRAR
Zihinsel tekrar stratejileri, bilgiyi aynen tekrar etme stratejileridir. Öğretmenimizi dinlerken, kitap okurken karşılaştığımız yeni bir bilgi ya da önemli bir bilgi zihnimizde çok kısa durur. Bilgiyi sesli ya da sessiz olarak sürekli tekrar ederseniz bilginin kısa süreli belleğinizde kalma süresini artırabilirsiniz.
Bilginin olduğu gibi tekrarlandığı basit tekrar, bilginin kısa süreli bellekte daha uzun süreli kalmasını sağlar. Basit tekrarın bu işlevi dışında kullanılması yararlı değildir.
İlk kez duyduğumuz veya geçici bir süre kullanacağınız bir bilgiyi zihinsel ya da sesli olarak sürekli tekrarlamadıkça zamanla unutursunuz. Örneğin; tarif edilen bir adresi aklımızda tutabilmek için adrese ait bilgiyi sesli ya da sessiz olarak tekrar ederiz.
Zihinsel tekrar stratejisini kullanırken aşağıdaki işlem adımlarını takip ediniz:
Okuduğunuz veya dinlediğiniz metindeki önemli bilgiyi hemen zihninizde tekrar ediniz. Metinde geçen önemli isimleri, tarihleri, yerleri, olayları, olaylarla ilgili kahramanları, olayaların sebep ve sonuçlarını dikkatlice inceleyiniz.
Öğreneceğiniz metni olduğu gibi birkaç kez sesli ya da sessiz olarak okuyunuz. Okuduğumuz metinde önemli gördüğünüz cümleleri sesli okuma yaparken bilgisayar ortamında ses kayıt aracını kullanarak kaydedebilir ve belli aralıklarla dinleyebilirsiniz.
Yeni bir kelimeyi öğrenirken kelimeyi ve anlamını sesli veya sessiz olarak tekrar ediniz.
Görev-1: A vitamini ile ilgili aşağıdaki
metni inceleyiniz ve içerisinde A vitamini bulunan besinleri birkaç kez sesli/sessiz
okuyarak tekrar ediniz.
A vitamini: Yumurta, süt, baklagiller,
mantar, taze fasulye, domates, havuç, karaciğer, ceviz, kereviz ve fıstık A vitamini bakımından zengindir. Deri ve göz sağlığı için gereklidir.
Metni okuduktan sonra kendi kendinize anlatınız. Metni anlatma işlemini video olarak kaydedilebilirsiniz. Daha sonra yapacağınız plana uygun olarak hazırladığınız video filmini belli aralıklarla izleyebilirsiniz.
Zihinsel tekrar ile ilgili örnek: Akdeniz Bölgesinde yetişen tarım ürünlerinin neler olduğunu öğrenmek isteyen bir öğrenci, ürünlerin adlarını farklı zamanlarda tekrarlayarak bunları ezbere sayabilir duruma gelir.
B. TEKRAR ÇİZELGESİ
Hazırlayacağınız çizelge üzerinde öğreneceğiniz bilgiyi farklı günlerde tekrarlayacak şekilde işaretleyiniz. Çizelgede belirtilen her tekrarlama işleminde bilginin uzun süreli belleğinizde kalma süresi ve bilgiyi kısa süreli belleğinize getirme hızınız artacaktır. Çizelgenizi, aşağıdaki açıklamalara uygun olarak hazırlayınız.
Aynı gün: Bilgiyi aynı gün içinde tekrar ediniz.
24 saat sonra: Araştırmalar tekrar edilmeyen bilginin büyük bir kısmının 24 saat sonra unutulduğunu göstermektedir. Bu nedenle, öğrenilen bilgiler, 24 saat sonra kısa bir tekrarla gözden geçirilmelidir.
Bir hafta ve bir ay sonra: Bir hafta ve bir ay sonunda yapılan kısa tekrarlar sonucunda bilgiler uzun süreli hafızaya kaydedilmiş olur.