Denel İşlemler (Araştırmanın Uygulanması)

Araştırma, 2006–2007 öğretim yılı bahar döneminde Konya ilinde “Selçuk Üniversitesi Eğitim Fakültesi Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-İş Eğitimi A.B.D.”da 12 kişiden oluşan birinci öğretim 1B sınıfı ve 11 kişiden oluşan birinci öğretim 1C öğrencileri üzerinde uygulamıştır. Uygulama başlamadan önce Eğitim Fakültesi Dekanı ile Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Bölüm Başkanına ve Resim-İş Eğitimi A.B.D. başkanına, uygulamanın yapılacağı sınıfların temel tasarım dersini veren öğretim elemanlarına bilgi verilmiş ve web destekli öğretim yöntemine göre hazırlanmış etkinlikler hakkında görüşmeler yapılmıştır. Öğretim planları bu görüşler doğrultusunda yeniden gözden geçirilerek hazırlanmıştır.

Öğrenciler, araştırma uygulamaları başlamadan önce Güzel Sanatlar Eğitimi Bölümü Resim-İş Eğitimi A.B.D.’daki diğer gruplar ile görüşmeleri olağan olduğundan, bilimsel bir araştırma kapsamında denek olarak seçildikleri konusunda bilgilendirilmişlerdir. Yine araştırmacı tarafından geliştirilen erişi ve tutum ölçeği, uygulamanın başında öğrencilere uygulanmıştır.

Deney grubunda, temel tasarım eğitimi içerisinde yer alan renk konularının web destekli öğretim yöntemi ile öğretilmesine yönelik araştırmacının geliştirdiği ders planları yine araştırmacı tarafından uygulanırken, kontrol grubunda ise diğer bir öğretim elemanı tarafından geleneksel yöntemle öğretim yapılmasına devam edilmiştir.

Temel tasarım eğitimi dersi renk konularının işlenmesinde web destekli öğretim yöntemi için geliştirilen ders planının haftalara göre uygulanma biçimi hakkındakiler aşağıda verilmiştir.

Araştırmaya konu olan öğretim yönteminin uygulanmasında birinci hafta; dersin birinci saatinde teorik derslikte renk konusuna giriş yapılarak “Rengin Kaynağı ve Oluşumu” başlığı altında “Işık ve Işık Renkleri”, “Işığın Emilmesi ve Yansıtılması”, “Işık”, “Renk ve Pigmentler”, “Ana ve Ara Renkler” ve “Tamamlayıcı Renkler” konularının datashow aracılığı ile anlatımları yapılmıştır. Derste anlatım yönteminin yanı sıra soru cevap yöntemi ile konular kavratılmaya çalışılmıştır (Şekil 12).

Şekil 12. Teorik atölyede araştırmacının ders anlatım sürecinden görünümler.

İkinci ders saatinde araştırmacı tarafından geliştirilen web sitesinin tanıtımı yapılarak öğrencilerin siteden nasıl yararlanabilecekleri anlatılmıştır. Herkesin site girişinde kullanacakları şifreleri kendilerine verilerek şifrelerini diğer öğrencilerle paylaşmamaları gerektiği hatırlatılmıştır. Daha sonra teorik derslikle aynı bina içerisinde bulunan internet merkezinde siteyi kullanmaları istenmiştir. Araştırmacı öğrencilerin siteyi kullanımında oluşabilecek aksilikleri anında giderebilmek için öğrencilerin siteyi kullanım süreleri boyunca aynı ortamda kalarak gözlem yapmış, sorularını cevaplamaya çalışmış ve öğretim tamamlanmıştır (Şekil 13).

Şekil 13. Web destekli öğrenim sürecinden görünümler.

Öğrencilerin ders süresince başta ana sayfa, renk teorisi, deney ve giriş başlıklı sayfalar olmak üzere 14 sayfa başlığını 504 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da; renk teorisi özet, görüş defteri, linkler listesi ve birinci soru başlığı altındaki sayfalarda zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 1).

Tablo 1. Birinci uygulama haftasında web destekli öğretimin yapıldığı ders saatlerindeki web sitesinin konu başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Birinci haftanın ikinci ders gününde renk çemberi uygulaması yaptırılmıştır. Uygulamaya başlamadan önce öğrencilere uygulama yapacakları yüzeyin çizim ölçüleri, standartları anlatılmış ve bu doğrultuda çizim yapmaları istenmiştir. Boyama öncesinde ise guaj boya tekniği hakkında bilgilendirmeler yapılmış, öğrencilerin çizim ve boyama esnasında oluşan hataları tek tek kendilerine gösterilerek doğru çizim ve boyama yapmaları sağlanmıştır (Şekil 14). Ders süresinde uygulama çalışmasını tamamlayamayan öğrencilerin çalışmayı daha sonra ders dışında da tamamlayabilecekleri söylenmiştir.

Şekil 14. Renk çemberi etkinliği ve çalışma örneği.

İkinci haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde “Renk Perspektifi” başlığı altında öz renk, ışığa göre değişen renk, yansıma renk, rengi etkileyen faktörler, atmosferin etkisiyle oluşan renk ve zıtlık, renk zıtlıkları, konuları soru cevap yöntemi ile anlatılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek duyuru panosunda bulunan ilanı okumaları ve bu doğrultuda bilgi edinmeleri istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Öğrencilerin ders süresince başta duyurular, renk teorisi içerinde bulunan birinci soru, renk teorisi, görüş defteri, linkler listesi ve konular olmak üzere 24 sayfa başlığını 920 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak ta; renk teorisi, görüş defteri, linkler listesi ve birinci soru başlığı altındaki sayfalarda zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 2).

Tablo 2. İkinci uygulama haftasında web destekli öğretimin yapıldığı ders saatlerindeki web sitesinin konu başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

İkinci haftanın ikinci ders gününde açık-koyu zıtlığın kavratılmasına yönelik ton çubuğu uygulama çalışması yaptırılmıştır. Öğrencilere ton çubuğu çizimi için kâğıt yüzeyi çizim ölçüleri, standartları anlatılmış ve bu doğrultuda çizim yapmaları istenmiştir. Çizim sonrasında ise üç ana renkle ara renkleri bulmaları, sonrasında ise ana ve ara renklerin açık ve koyu tonlarının oluşturularak boyama uygulamasını yapmaları istenmiştir. Öğrencilerin çizim ve boyama esnasında oluşan hataları tek tek kendilerine gösterilerek doğru çizim ve boyama yapmaları sağlanmıştır (Şekil 15). Ders süresinde uygulama çalışmasını tamamlayamayan öğrencilerin çalışmayı daha sonra ders dışında da tamamlayabilecekleri söylenmiştir.

Şekil 15. Ton çubuğu etkinliği ve çalışma örneği.

Üçüncü haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde “Renk, Yüzey ve Zıtlık” başlığı altında ton ve renk zıtlıkları, eş zamanlı zıtlık, en yüksek renk zıtlığı, tamamlayıcı renklerin ışıkları, teoriden pratiğe, beyaz ve siyah renklerin iyi ve kötü kullanımı ve gölgelenmiş alanların rengi, gölgelenmiş renkler nasıl boyanır, öz rengin koyu tonları ve öz rengin tamamlayıcı rengi konuları soru cevap yöntemi ile anlatılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek duyuru panosunda bulunan ilanı okumaları ve bu doğrultuda bilgi edinmeleri istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Öğrencilerin ders süresince başta duyurular, renk teorisi içerinde bulunan renk ve zıtlık, renk teorisi, birinci soru olmak üzere 51 sayfa başlığını 684 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da renk ve zıtlık, linkler listesi, renk teorisi ve görüş defteri başlığı altındaki sayfalarda zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 3).

Tablo 3. Üçüncü uygulama haftasında web destekli öğretimin yapıldığı ders saatlerindeki web sitesinin konu başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Üçüncü haftanın ikinci ders gününde; öğrencilerden renk dizisi uygulama çalışması için geometrik parçalardan oluşan formları oluşturmaları istenmiştir. Çizimlerin nasıl yapılacağı ve standartların neler olması gerektiği öğrencilere anlatılarak açıklanmıştır. Form çizimleri tamamlandıktan sonra üç ana renk ile renk küpü (colour cube) teorisi çerçevesinde ara renkleri bulmalarını ve renk dizisini oluşturarak çalışma yapmaları istenmiştir. Öğrencilere çizim ve boyama esnasında yaptıkları hataları tek tek gösterilerek doğru çizim ve boyama yapmaları sağlanmıştır (Şekil 16). Ders süresinde uygulama çalışmasını tamamlayamayan öğrencilerin çalışmayı daha sonra ders dışında da tamamlayabilecekleri söylenmiştir.

Şekil 16. Renk dizisi etkinliği sürecinden görünümler.

Dördüncü haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde “Rengin Armoni İlişkileri” başlığı altında renk armonisinin genel ilkeleri, renk dizisinin anlamı, renk dizileri, renk armonisinde en sık kullanılan diziler, melodik dizi (monokromatik armoni), basit armonik dizi, tamamlayıcı renklerde armoniyi sağlayan ve armoniyi bozan faktörler, tamamlayıcı renklerle hazırlanan kırık renk dizisi, soğuk renklerin armonik dizisi, sıcak renklerin armonik dizisi, uyum ve uyumsuzluk, konuları soru cevap yöntemi ile verilmiştir.

İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek duyuru panosunda bulunan ilanı okumaları ve bu doğrultuda bilgi edinmeleri istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Öğrencilerin ders süresince başta duyurular, renk teorisi içerinde bulunan konular listesi, konular, görüş defteri, uyum ve uyumsuzluk, ana sayfa, olmak üzere 51 sayfa başlığını 438 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da; görüş defteri, basit armonik dizi, tamamlayıcı renkler, kırık renk dizisi, renk ve zıtlık başlığı altındaki sayfalarda zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 5).

Tablo 4. Dördüncü uygulama haftasında web destekli öğretimin yapıldığı web sitesinin ders saatlerindeki konu başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Dördüncü haftanın ikinci ders gününde üçüncü hafta başlanan renk dizisi uygulamasının tamamlanması için çalışmaya devam edilmiş, öğrencilere çizim ve boyama esnasında oluşan hataları tek tek gösterilerek doğru çizim ve boyama yapmaları sağlanmış ve öğretim tamamlanmıştır (Şekil 17).

Beşinci haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde daha önceki haftalar da yapılan uygulama çalışmaları gözden geçirilerek çalışmalar üzerinde karşılıklı görüş alışverişi ve değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek daha önceki haftalar da yapılan derslerin tekrarını yapmaları istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Öğrencilerin ders süresince başta duyurular, renk teorisi içerinde bulunan birinci soru, konular listesi, konular, linkler listesi olmak üzere 56 sayfa başlığını 657 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da; linkler listesi, birinci soru, görüş defteri ve konular başlığı altındaki sayfalarda zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 5).

Tablo 5. Beşinci uygulama haftasında web destekli öğretimin yapıldığı ders saatlerindeki web sitesinin konu başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Beşinci haftanın ikinci ders gününde “Sıcak-Soğuk Renk Zıtlığının” kavratılmasına yönelik yapay objelerden oluşan renkli etüt çalışması yapılmıştır. Etüt için öğrencilerden standart zemin formları oluşturmaları istenmiştir. Çizimlerin nasıl yapılacağı ve standartların neler olması gerektiği öğrencilere açıklanmıştır. Form çizimleri tamamlandıktan sonra, araştırmacı tarafından seçilen, ağırlıklı olarak sıcak

renklerin bulunduğu tek tip kumaşlar ve soğuk renklerin bulunduğu diğer tek tip kumaş parçaları öğrencilere dağıtılarak, fiyonk, kurdele vb. şekil oluşturmaları istenmiştir. Çalışmanın desen etüdü yapıldıktan sonra ise üç ana renk (guaj boya) ile ayrı ayrı renkli etütleri ve renk analizleri yapılarak uygulaması yaptırılmıştır (Şekil 18). Sıcak renklerden oluşan obje etüdü uygulaması derste yapılmış, soğuk renk uygulaması ise ödev olarak verilmiştir.

Şekil 18. Renkli Etüt (yapay obje) etkinliği sürecinden görünümler.

Altıncı haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde beşinci hafta yapılan uygulama çalışmaları ve ödev çalışmaları gözden geçirilerek çalışmalar üzerinde karşılıklı görüş alışverişi ve değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise renk armonilerinin kavratılmasına yönelik renkli doğal obje etüdü yaptırılmıştır. Etüt için öğrencilerden standart zemin formları oluşturmaları istenmiştir. Çizimlerin nasıl yapılacağı ve standartların neler olması gerektiği öğrencilere açıklanmıştır. Form çizimleri tamamlandıktan sonra, araştırmacı tarafından seçilen ve açık-koyu ton değerleri barındıran tek tip çiçekli ağaç dalları öğrencilere dağıtılarak, gözleme dayalı desen etütlerini yapmaları istenmiştir. Çalışmanın desen etüdü yapıldıktan sonra ise üç ana renk ile ayrı ayrı renkli etütleri ve renk analizleri yapılarak uygulaması yaptırılmıştır (Şekil 19).

Şekil 19. Renkli etüt (doğal obje) etkinliği sürecinden görünümler.

Altıncı haftanın ikinci ders gününde bir önceki gün yapılan çalışmalar gözden geçirilmiş ve yeni yapılacak etüt için standart zemin formlarının oluşturulması istenmiştir. Form çizimleri tamamlandıktan sonra araştırmacı tarafından seçilen ve açık-koyu ton değerleri barındıran tek tip süs bitkisi öğrencilere dağıtılarak gözleme dayalı desen etütlerini yapmaları istenmiştir. Objenin desen etüdü yapıldıktan sonra ise üç ana renk ile renkli etütleri ve renk analizleri yapılarak uygulama tamamlanmıştır (Şekil 20).

Şekil 20. Renkli etüt (doğal obje) etkinliği sürecinden görünümler.

Yedinci haftanın vize haftası olması nedeni ile altıncı hafta ders saatleri içerisinde etkinlik çalışmaları yapılmış olup öğrencilerden ders süreci dışında bir

sonraki haftaya kadar istedikleri zaman önceki konuların tekrarını yapmaları istenmiştir. Öğrencilerin yedinci haftaya kadar bir hafta boyunca başta araştırma inceleme, ana sayfa, giriş, görüş defteri, konular listesi olmak üzere 41 sayfa başlığını 271 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da görüş defteri, araştırma inceleme, linkler listesi sayfalarında zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 6).

Tablo 6. Altıncı uygulama haftasında öğrencilerin bir hafta süresince serbest web destekli öğrenim yaptığı sitenin sayfa başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Yedinci haftanın birinci ders günü ilk ders saatinde altıncı hafta yapılan uygulamalar gözden geçirilerek çalışmalar üzerinde karşılıklı görüş alışverişi ve değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek duyuru panosunda bulunan ilanı okumaları bu doğrultuda bilgi edinmeleri, ders süreci dışında da web sitesinden bir sonraki haftaya kadar istedikleri zaman önceki konuların tekrarını yapmaları istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Öğrencilerin yedinci hafta ders dâhil olmak üzere sekizinci haftaya kadar bir hafta boyunca başta duyurular, ana sayfa, araştırma inceleme listesi, giriş, konular

listesi, olmak üzere 47 sayfa başlığını 460 kez görüntülediği, ağırlıklı olarak da; araştırma inceleme, görüş defteri, öz renk sayfalarında zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 7).

Tablo 7. Yedinci uygulama haftasında öğrencilerin bir hafta süresince serbest web destekli öğrenim yaptığı sitenin sayfa başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Yedinci haftanın ikinci ders gününün birinci ders saatinde bir önceki hafta yapılan çalışmalar gözden geçirilmiş ve değerlendirmelerde bulunulmuştur. İkinci ders saatinde ise haftanın uygulama çalışması olan kolaj tamamlama çalışmasına geçilmiştir. Araştırmacı tarafından kolaj tamamlama çalışması için öğrencilerin getirdikleri süreli yayınlar içerisinde bulunan renkli fotoğraflardan tercih edilen birinin kadrajlama yöntemi ile seçimi yapıldıktan sonra detayı kesilip yapıştırılarak imgesel çağrışım yolu ile kompozisyonun nasıl yapılacağı ve nelere dikkat edilmesi gerektiği öğrencilere örnek uygulama ile anlatılmıştır (Şekil 21). Anlatım sonrasın da öğrencilerin kendi seçimlerini yaparak çalışmaya başlamaları, çizimi tamamladıktan sonrada boyama işlemine geçebilecekleri söylenmiştir. Gerek görsel seçimi gerekse kompozisyon çizimi esnasında görülen eksiklikler araştırmacı tarafından öğrencilere gösterilerek daha doğru seçim ve çizim yapabilmeleri sağlanmaya çalışılmıştır.

Şekil 21. Kolaj tamamlama etkinliği anlatım, araştırma ve çizim sürecinden görünümler.

Sekizinci haftanın birinci ders günü birinci ders saatinde altıncı hafta yapılan uygulama çalışmaları incelenerek çalışmalar üzerinde karşılıklı görüş alışverişi ve değerlendirmeler yapılmıştır. İkinci ve üçüncü ders saatlerinde ise öğrencilerin internet merkezinde web sitesine girerek duyuru panosunda bulunan ilan doğrultusunda bilgi edinmeleri istenmiş ve öğretim gerçekleştirilmiştir.

Bu ders sürecinde önceki konuların serbest tekrarı yapılmış olup öğrencilerin 23 sayfa başlığını 208 kez görüntülediği ağırlıklı olarak da görüş defteri, öz renk, linkler listesi, konular listesi sayfalarında zaman geçirdikleri gözlenmiştir (Tablo 8).

Tablo 8. Sekizinci uygulama haftasında öğrencilerin bir hafta süresince serbest web destekli öğrenim yaptığı sitenin sayfa başlıklarına göre içerik analiz tablosu.

Sekizinci haftanın ikinci ders günün de önceki haftalarda yapılan öğrenci çalışmaları tek tek incelenerek eleştirileri yapılmış ve yedinci hafta başlanan kolaj tamamlama çalışmalarında gelinen aşama ile ilgili değerlendirmelerde bulunulmuştur. Öğrencilere yapılan değerlendirmeler doğrultusunda eksiklerini gidererek çalışmalarını tamamlamaları söylenmiş ve öğretim tamamlanmıştır (Şekil 22).

Şekil 22. Kolaj tamamlama etkinliği boyama sürecinden görünümler.

Temel tasarım eğitimi dersi renk konularının deney ve kontrol gruplarında öğretimi tamamlandıktan sonra “Renk Bilgisi Uygulama Boyutu Değerlendirme Formu” uygulanmıştır. Uygulama sürecinde öğrencilerin kullanacağı boyalar araştırmacı tarafından standart olarak hazırlanmış ve karıştırma işleminde kullanılmak üzere boş bir palet ile birlikte verilmiştir. Uygulama sonunda çalışmalar araştırmacı tarafından değerlendirilmek üzere toplanmıştır (Şekil 23).

Şekil 23. Renk Bilgisi Uygulama Boyutu Değerlendirme Formu’nun uygulama sürecinden görünümler.