Deming ödülü modeli

Özellikle şirketlere verilen Deming Uygulama Ödülü, Japonya’daki kalite kontrolün ve yönetimin gelişmesine doğrudan veya dolaylı olarak son derece etkisi olmuş bir ödüldür. 1950 yılında E. Edwards Deming adına verilmeye başlanan ödül, kalite geliştirmedeki temel ilerlemelere katkıda bulunan Japon şirketlerini ödüllendirmek amacıyla tasarlanmıştır. Son yıllarda Japonya sınırlarını aşarak Japon menşeli olmayan fabrikalar için de uygulanabilir hale gelmiştir.

Deming Ödülü (Deming Prize-DP), “Bireyler için Deming Ödülü”, “Deming Uygulama Ödülü” ve “İşletme Birimleri Faaliyetleri için Kalite Kontrol Ödülü” olmak üzere üç temel kategoride verilmektedir. Bu üç temel kategorinin dışında

“Fabrika Kalite Ödülü”, “Bölümler için Deming Uygulama Ödülü” ve “Deniz aşırı Ülkeler için Uygulama Ödülü” gibi başka ödüller de söz konusudur.

Bireyler için Deming Ödülü : Toplam kalite yönetimi için kullanılan istatistiksel metotlara veya toplam kalite yönetimi çalışmasına önemli katkıları olan bireyler veya gruplara verilen bir ödüldür.

Deming Uygulama Ödülü : Belirtilen bir yıl için toplam kalite yönetimi uygulaması sayesinde göze çarpan bir performans gelişimi sağlamış organizasyonlara veya organizasyonların alt birimlerine verilen bir ödüldür.

İşletme Birimleri Faaliyetleri için Kalite Kontrol Ödülü : Bu ödül ise belirtilen bir yıl için toplam kalite yönetimi çalışmalarındaki kalite kontrolü ve yönetimi uygulamaları sayesinde göze çarpan bir performans gelişimi sağlamış bir organizasyonun işletme birimleri faaliyetlerine verilen bir ödüldür.

Tablo 2.8’de Japonya’da kullanılan Deming Ödülü modelinde yer alan Deming Uygulama Ödülü için ana kriterler görülmektedir.

Tablo 2.8. Deming Uygulama Ödülü modeli ana kriterleri [85,92].

KRİTERLER

1 POLİTİKALAR (HOSHİN PLANLAMASI)

1. Kalite ve kalite kontrol politikaları ve bunların genel yönetimdeki yerleri 2. Politikaların anlaşılırlığı (hedefler ve öncelikli ölçüler)

3. Politikaların yerleştirilmesi için metot ve süreçler 4. Politikaların kısa ve uzun dönem planlarla olan ilişkisi

5. Politikaların ve anlayışın yayılımı, politikaların gerçekleştirilmesinin yönetimi 6. Üst yönetim ve yöneticilerin liderliği

2 ORGANİZASYON

1. Organizasyonel yapının kalite kontrol ve çalışan katılımına uygunluğu 2. Yetki ve sorumlulukların netliği

3. Bölümler arası koordinasyonun durumu

4. Komite ve proje takımları faaliyetlerinin durumu 5. Çalışanların aktivitelerinin durumu

6. İlişkili olan organizasyonlarla ilişkiler (grup şirketler, satıcılar, müteahhitler vb.)

3 BİLGİ

1. Dahili bilgilerin toplanması ve iletişiminin uygunluğu 2. Harici bilgilerin toplanması ve iletişiminin uygunluğu 3. İstatistiksel tekniklerin veri analizine uygulanmasının durumu 4. Bilgiyi elde tutmanın uygunluğu

5. Bilgiden yararlanmanın durumu

6. Verileri işlemek için bilgisayarlardan yararlanma durumları

4 STANDARDİZASYON

1. Standartlar sisteminin uygunluğu

2. Standartları oluşturma, revize etme ve yürürlülükten kaldırma prosedürleri 3. Standartları oluşturma, revize etme ve yürürlülükten kaldırmadaki performans 4. Standartların içeriği

5. Standartlardan yararlanma ve uyma durumu

6. Sistematik olarak geliştirme, toplama, kullanma ve faydalanma teknolojileri durumu

5 İNSAN KAYNAKLARI

1. Eğitim ve öğretim planları, geliştirme ve sonuçların kullanımı

2. Kalite bilincinin konumu, işleri yönetmenin bilinci ve kalite kontrolün anlaşılması 3. Kişisel farkındalık ve kişisel gelişimin motive edilmesi ve geliştirilmesinin durumu 4. İstatistiksel kavram ve metotların anlaşılması ve kullanımının durumu

5. Kalite kontrol çemberi geliştirme ve iyileştirme önerilerinin durumu

Tablo 2.8. (Devam)

6 KALİTE GÜVENCE

1. Kalite güvence etkinlikleri sistemi yönetiminin durumu 2. Kalite kontrol teşhisi durumu

3. Yeni ürün ve teknoloji gelişiminin konumu 4. Süreç kontrollerinin durumu

5. Süreç analizi ve süreç iyileştirmenin durumu (süreç kapabilitesi çalışmalarını içerir) 6. Muayene, kalite değerlendirmesi ve kalite denetiminin durumu

7. Üretim ekipmanı, ölçüm aletleri ve satıcıların yönetiminin durumu 8. Paketleme, depolama, taşıma, satış ve servis faaliyetlerinin durumu 9. Ürün kullanımı, imhası, telafisi ve geri dönüşümü

10. Kalite güvencesinin durumu

11. Müşteri memnuniyetinin durumunun kavranması

12. Güvenilirlik, güvenlik, ürün sorumluluğu ve çevresel korumanın durumu

7 BAKIM

1. Yönetim (PCDA) döngüsü kontrol aktiviteleri dönüşümü 2. Kontrol noktaları ve düzeylerini belirleme yöntemleri

3. Dahili kontrol durumları (kontrol kartları ve diğer araçların kullanım durumu) 4. Geçici ve sürekli ölçüleri kullanma durumu

5. Maliyet, miktar, dağıtım vb. operasyon yönetim sistemlerinin durumu 6. Kalite güvence sisteminin diğer operasyonel yönetim sistemleri ile ilişkisi

8 İYİLEŞTİRME

1. Konuları seçme metotları (önemli faaliyetlerle ilgili problemler ve öncelikli konular) 2. Analitik metodlar ve son teknolojilerin bağlantısı

3. Analiz için istatistiki metotların kullanım durumu 4. Analiz sonuçlarının kullanımı

5. İyileştirme sonuçlarının teyidi ve bunların bakım / kontrol faaliyetlerine transferi 6. Kalite kontrol çemberlerinin katkısı

9 ETKİLER

1. Somut etkiler (kalite, dağıtım, maliyet, kâr, güvenlik ve çevre gibi) 2. Soyut etkiler

3. Etkileri anlama ve ölçme metotları

4. Müşteri memnuniyeti ve çalışan memnuniyeti 5. İlgili şirketler üzerinde etki

6. Yerel ve uluslararası toplumlar üzerinde etki

10 GELECEK PLANLARI

1. Mevcut durumun anlaşılması

2. Problemlerin iyileştirilmesi için gelecek planları

3. Sosyal çevre ve müşteri ihtiyaçlarındaki değişimlerin tahmini ve bu değişimler üzerine kurulan gelecek planları

4. Yönetim felsefesi, vizyon ve uzun dönemli planlar arasındaki ilişkiler 5. Kalite kontrol faaliyetlerinin sürekliliği

Deming Uygulama Ödülü, kalite ve verimliliğin geliştirilmesi, kalitenin sürekliliğinin sağlanması, maliyetin düşürülmesi, satışların ve kârın artması, yönetim ve işletme planlarının eksiksiz uygulanması, işletme çalışanları tarafından toplam kalite yönetiminin benimsenmesi ve organizasyon yapısının gelişimi gibi konular üzerinde son derece önemli etkiye sahip bir ödül olup, bu etkiler kısaca aşağıda açıklanmıştır.

a) Kalitenin geliştirilmesi ve sürekliliğinin sağlanması

İşletmelerin faaliyetleri, kalite ve işletme aktivitelerinin kontrol edilmesi/yönetilmesi gibi kavramların tüm organizasyon tarafından benimsenmesi, istatistiksel kalite kontrol metotlarından faydalanılması, kalite güvence sistemlerinin kurulması ve kalite bilincinin arttırılması sayesinde günden güne gelişir. Daha sonra bu gelişmeler, müşteri ihtiyaçları, işletmenin takip ettiği politikalar, müşterilere sunulan ürün ve hizmetlere ilişkin önceki verilerle kıyaslanır. Elde edilen sonuç veriler sayesinde ürün ve/veya hizmetler doğru bir şekilde tasarlanır, planlanır, geliştirilir, üretilir ve sunulur. Bütün bu faaliyetlerin sonucu olarak, tasarım ve geliştirme güçlükleri, parça kusurları, üretim / hizmet hataları ve müşteri şikâyetleri ortadan kalkar.

b) Verimliliğin geliştirilmesi ve maliyetin azaltılması

Verimliliğin geliştirilmesi sayesinde yeni ürün geliştirme aşamasında tasarım, geliştirme, parça ve proses hatalarının azaltılması, yeniden işleme miktarlarının azaltılması, inşaat şirketlerinde kurulum hatalarının azaltılması, hizmet endüstrisindeki şirketlerde müşteri memnuniyetinin arttırılması gibi gelişmeler görülür. Bununla birlikte, maliyeti düşürmeye yönelik olarak yapılan sistematik bir yaklaşım vasıtasıyla rekabetçi maliyet hedeflerine ulaşılır. Ayrıca üretim kontrol sisteminin geliştirilmesine ve emek saatinin azaltılmasına yönelik aktiviteler de verimliliği arttıran faktörler arasındadır.

c) Satış miktarının artması

Sistematik yaklaşımlar vasıtasıyla müşterilerin potansiyel ihtiyaçlarının önceden sezilmesi, yeni ürünlerin geliştirilmesi ve böylece müşterilerin ihtiyaçlarının giderilmesi sayesinde müşteri memnuniyeti artar. Müşteri memnuniyetinin artmasının bir sonucu olarak da işletmenin satış miktarlarında artış görülür.

d) Kârın artması

Verimliliğin geliştirilmesi, maliyetin azaltılması ve satış miktarının artması gibi unsurların bir araya gelmesi işletme kârını arttıracaktır. Elbette Toplam Kalite Yönetimini sağlayabilmek için gerekli eğitim ve öğretim beraberinde bazı harcamalar getirecektir. Ancak bir işletmenin performansını arttırması Toplam Kalite Yönetimi uygulamasını başarıyla gerçekleştirebilmesi sayesinde olur.

e) Yönetim ve işletme planlarının eksiksiz uygulanması

Elde edilen kâr artışını koruyabilmek için yönetim ve işletme planlarının eksiksiz uygulanması büyük bir önem taşımaktadır. Doğal olarak, kalite kontrol ve yönetimi bu planları uyum içinde gerçekleştirmelidir.

f) Üst yönetimin düşüncelerinin kavranması

Bir şirketin büyüyebilmesi için üst yönetim, çalışanlar, araç-gereç, sistem, çevre gibi organizasyondaki tüm unsurları içeren belirli bir organizasyon kültürüne sahip olması gerekir. Bu unsurların hiç biri tek başına bir organizasyonu başarıya götüremez. Mesela çok iyi yetişmiş kalifiye insan gücü kendisine değer vermeyen, motive etmeyen, takdir etmeyen ve ödüllendirmeyen bir yönetimde asla yüksek performans gösteremez. Üst yönetimin vizyon ve misyon sahibi olması çok önemlidir. Vizyon olmadan misyon olmaz; misyon olmadan da gerçekleştirilmesi öngörülen hedefe, yani vizyona ulaşılamaz. Kaliteli bir yönetim, üst yönetimin politikalarını, misyonunu ve vizyonunu fabrika yöneticileri, bölüm şefleri, kısım

şefleri gibi işletmenin tüm seviyelerine iletir ve onlar tarafından en iyi şekilde anlaşılmasını sağlar.

g) İşletme çalışanları tarafından toplam kalite yönetiminin benimsenmesi ve organizasyon yapısının gelişimi

Deming Ödülü almayı kendine hedef edinen şirketler tarafından takip edilen süreçler esnasında şirket, ürün geliştirmeye, hizmet kalitesine ve organizasyon yapısının geliştirilmesine odaklanmalıdır. Bu esnada bölgecilik azaltılmalı, bölümler arasındaki bariyerler kaldırılarak iletişim arttırılmalı ve birleşme hissi aşılanmalıdır. Her bir çalışan olaylara tüm şirketin bakış açısından bakmayı öğrenmeli, bay ve bayan tüm çalışanlar işinin ne kadar önemli olduğunu anlamalıdır. Bu bahsedilen hususlar Deming Ödülünü kazanan şirketlerdeki birçok yönetici tarafından önemle vurgulanmaktadır.

h) Standartların mümkün olduğu kadar yüksek tutularak ilerletilmesi ve iyi bir yönetim için motivasyonun arttırılması

Bazı şirketler her bir çalışanının şirket içindeki görevinin önemini objektif bir biçimde anlama ve yönetme kabiliyetine sahip olduklarını ve bunu geliştirdiklerini belirtmişlerdir. Bunun yanı sıra çalışanlarının, işleri ile ilgili olarak düşünme yeteneklerini arttırdıklarını, böylece yeni fikirlerin ortaya çıkmasını sağladıklarını ve bu sayede her bir çalışanın öneri sayısının dikkat çekici bir şekilde arttığını ifade etmişlerdir.

ı) Tüm organizasyonun gücünün birleştirilmesi ve morallerin artması

“Kalite Kontrol Çemberi Faaliyetleri” şeflerin ve işçilerin yönetimsel ve analitik becerilerini bir araya getiren, işlerine olan ilgilerini arttıran, mantıksal açıdan işlerini geliştiren, kendi kendine idare etme yeteneği kazandıran, morallerin yükselmesini sağlayan faaliyetlerdir. Diğer bir ifadeyle, bir çalışanın çabası, tüm çalışanların çabası ile bir araya gelir ve şirket büyük bir güç oluşturur. Çalışanlar işe gelmekten zevk alır bu yüzden işe devam sürekli artar.

i) Çeşitli yönetim sistemlerinin yerleşmesi ve toplam yönetim sistemi

Toplam Kalite Yönetimi sayesinde bilimsel yönetim faaliyetleri işletmeye girdiğinde işletmenin organizasyonel yapısı gelişir. Yeni bir ürün geliştirme, kâr, maliyet ve tedarikçi ilişkileri için kalite güvence ve diğer yönetim sistemleri diğer birçok fonksiyonel yönetim sistemi ile birleşir. Tüm bu farklı sistemler toplam yönetim sistemi aracılığı ile bir araya gelir ve birbirleri ile bağlanırlar. Ayrıca, şirketteki her bireyin faaliyetlerinin bir standardı olmalı ve bu standart açık olup, yöneticilerin yetki ve sorumluluğunda gitmelidir. Böylece, organizasyonu etkinliği ve verimliliği artar [85-95].