Değişiklik Sonrası Tanımlama

Değişiklik ya da değişikliklerin varlığının ve türünün belirlenmesinin ardından, değişiklik sonrası tanımlama çalışması gerçekleştirilebilir. Yapı, kullanıcı ya da kurallardaki zaman ya da koşul değişimi sonrasında oluşan yeni durumun belirlenmesi açısından, tanımlamaların yapılmasında yarar vardır. Böylece kullanıma başlangıç anı ile değişiklik sonrası durum arasındaki fark açıkça görülebilir. Ayrıca, değişiklik sonrası tanımlama adımında elde edilen bilgiler; değerlendirme ve yönetim eylemleri gerçekleştirilerek sağlıklı yapıya ulaşılmasının ardından yapılacak sonraki sürdürülebilirlik değerlendirmelerinde, oluşan değişikliklerin kolaylıkla saptanabilmesi açısından değişiklik belirleme adımına girdi sağlayacaktır.

Değişiklik sonrası tanımlamaları,

• yapıda, • kimlik • nesne • çevre • _işlev • kullanıcıda, • _kimlik • _{kullanıcı yapısı}

• _kurallarda,

• zorunluluk

• bilimsel bilgi

tanımlaması biçiminde yapılabilir.

Değişiklik oluşumu sonrasında, sağlıklı yapının elde edilme eyleminde olduğu gibi, tanımlamaların tümünün yapılmasına gerek yoktur. Tanımlamalar, oluşan değişikliğe göre yinelenmelidir. Buna göre, yalnızca değişen ve bu değişimden etkilenen yapı, kullanıcı, kural

alt başlıkları tanımlanabilir. Çizelge 6.2’de, oluşan zaman ya da koşul değişikliklerine göre,

yinelenmesi gerekli tanımlamalar görülebilir.

Çizelge 6.2 Oluşan değişikliklere göre yinelenmesi gereken tanımlamalar

YAPI KULLANICI KURAL

kimlik nesne çevre işlev kimlik kullanıcı _yapısı zorunluluklar bilimsel bilgi

eskime X X

çevresel özellik değişimi X* X* X X X

Y A P I işlev değişikliği X X X X X yaşlanma X X X X kullanıcı değişikliği X X X X KU L L A N IC I

var olan kullanıcının

yapısının değişimi X X X X zorunluluk değişimi X KU R A L

bilimsel bilgi değişikliği X

* Yapıda değiştirme, yenileme, ekleme vb. yapılması durumunda

6.1.2.1 Yapının Tanımlanması

Yapıda oluşan eskime, çevre ya da işlev değişiklikleri; kimlik, nesne, çevre ya da işlev tanımlamalarının yapılmasını gerektirir.

Eskime, çevre ve işlev değişiklikleri, yapının kimlik bilgilerinin değişmesine neden olabilir. Eskime sonucunda, yapının yaşıyla ilgili bilgilerin güncellenmesi gereklidir. Ayrıca, değerlendirmenin yapıldığı tarihin kayıtlı olması, eskimeyle ilgili bir sonraki değerlendirmenin (üç-altı yıl sonra yapılması gereken) tarihinin bilinmesi açısından yararlıdır.

TANIMLAMA DEĞİŞİKLİK

Yapıya uygulanmış değiştirme, yenileme, ekleme, vb. işlemlere bağlı olarak oluşan çevre değişikliği ile büyüklük, kat sayısı, tasarımcı ve üretici kimlik bilgileri değişebilir. Yenileme, ekleme, vb. çalışmaları gerçekleştiren tasarımcı ya da üreticilerin belirlenmesi, herhangi bir bilgiye gereksinme duyulduğunda bu ilgililere ulaşabilme açısından yararlıdır. İşlev değişikliği ise, yapı kimliğiyle ilgili; yapı adı, iletişim kurulan yetkili, vb. bilgilerin

değişmesine neden olabilir.Oluşan tüm bu değişikliklere bağlı olarak, kimlik bilgilerinin de

değişmesi, yapının kimlik tanımlamasının yeniden yapılmasını gerektirir. Tanımlama sırasında, yapının adı, bulunduğu yer, büyüklüğü, kat sayısı, iletişim kurulan yetkili kişisi, tasarımcıları, üreticileri, yaşı, değerlendirme tarihi, daha önce sağlıklı olma özelliğinin sürdürülebilirliğinin değerlendirildiği yıllar vb. bilgiler belirlenmelidir (Ek 18).

Yapının sağlıklı olma özelliği dikkate alınmadan yapılabilen ve çevresel özelliklerin değişmesine neden olan değiştirme, yenileme, ekleme vb. çalışmalar sırasında iç çevreye sokulan yeni yapı ürünleri, yapının nesne olarak tanımlanmasını gerektirir. Tanımlama sırasında, sağlıklı yapının elde edilmesi eylemi için oluşturulmuş, Ek 11’de verilen çizelgenin kullanımı yinelenebilir. Çizelgeye tanımlama numarasının girilmesi, oluşabilecek karışıklıkları önleyecektir. Ayrıca, yapıda var olan tüm gereç, parça, bileşen ve ögelerin yerine, yalnızca yenilerinin tanımlanması, çalışmada zaman kaybının önlenmesi açısından gereklidir.

Kullanıcıdan kaynaklanan eylemler nedeniyle ya da kullanıcının doğrudan bir etkisi olmadan (özellikle dış çevrede) fiziksel ya da sosyal dış ya da iç çevrede değişiklik oluşumu, çevresel etmen bilgilerinin değişmesine neden olacaktır. Ayrıca, eskime, yapının özellikle fiziksel iç çevre özelliklerini olumsuz etkileyebilir ve değiştirme, yenileme, ekleme vb. çalışmalar yapının çevresini değiştirebilir. Bunun yanında işlev değişikliği, fiziksel ve sosyal iç çevrenin değişmesine neden olabilir. Sözü geçen tüm bu değişikliklere bağlı olarak yapının çevresel etmen bilgilerinin değişmesi, yapının yeni çevresinin tanımlanmasını gerektirir. Tanımlama sırasında, sağlıklı yapının elde edilme süreci için oluşturulmuş Ek 3’ün kullanımı yinelenebilir. Çizelgede yalnızca değişen çevresel etmenler tanımlanmalıdır. Bu bağlamda, değişiklik denetim listelerindeki (Bkz. Ek 14) değişen koda ilişkin bilgilerin yenilenmesi ile çalışmada zamandan kazanılabilir.

Son olarak, yapının tasarlandığı ve kullanıma sunulduğu sırada sahip olduğu işlev değiştirilmişse, yapıya yüklenmiş yeni işlevin tanımlaması yapılmalıdır. Bu sırada, karışıklıkların önlenmesi açısından tanımlama numarası girilerek, Ek 2’deki çizelgenin kullanımı yinelenebilir.

6.1.2.2 Kullanıcının Tanımlanması

Kullanıcı/kullanıcı grubunun değişmesi, yaşlanma ya da var olan kullanıcının yapısının değişmesi; kimlik ve kullanıcı yapısı tanımlamalarının yeniden yapılmasını gerektirir.

Kullanıcı ya da kullanıcı grubunun değişmesi ile var olan kullanıcı ya da kullanıcı grubunun yerine, kimlik ve yapısı tamamen farklı yeni kullanıcıların gelmesi, eldeki kimlik ve yapısal özellik bilgilerinin tümüyle değişmesine neden olur. Bu durum, kullanıcı tanımlamalarının yinelenmesini gerektirir. Birincil grup üyesi kullanıcı değişikliği varsa, yeni kimlik ve

kullanıcı yapısı tanımlamaları Ek 4 ve Ek 5’deki çizelgelerden yararlanılarak yapılabilir.

İkincil kullanıcı grubu değişikliğinde ise, Ek 6’daki anketin uygulanması ile elde edilen bilgilerin yardımı ile Ek 7’deki çizelgenin kullanımı yinelenerek, grupsal tanımlama gerçekleştirilebilir.

Yaşlanma ile, birincil grupların yapıyı kullanım zamanı, yaş, boy, yaşam biçimi, vb. kimlik bilgileri değişebilir. Kullanıcı yapısının değişmesi (örneğin ortopedik engellilik) ise, yapıda geçirilecek süre, yaşam biçimi vb. kimlik bilgilerini etkileyebilir. Bu nedenle, sözü geçen değişiklikler oluştuğunda, kimlik tanımlaması yapılmasında yarar vardır. Tanımlama sırasında, Ek 4’deki çizelge kullanılabilir.

Yaşlanma ile bir sonraki kronolojik yaş grubuna geçilmesi, birincil grup üyesi kullanıcının biyolojik (hastalıklar,...), psikolojik (davranışlar,...) ve sosyolojik (sosyalleşme sürecine,... bağlı olarak) yapısı ile ilgili bilgileri değiştirebilir. Ayrıca, kullanıcı yapısının değişmesi, birincil grup üyesi kullanıcı ile ilgili bir ya da daha fazla yapısal etmenin değişmesi ile oluşabilir. Bu değişiklikler, var olan kullanıcının yeni biyolojik, psikolojik ya da sosyolojik

yapısının tanımlanmasını gerektirir. Bu sırada Ek 5’in kullanımı yinelenebilir. Var olan

kullanıcının yapısı yeniden tanımlanırken yalnızca değişen bilgiler güncellenmelidir. Bu bağlamda, değişiklik denetim listelerindeki (Bkz. Ek 15) değişen koda ilişkin bilgilerin yenilenmesi ile çalışmadaki zaman kaybı önlenebilir.

6.1.2.3 Kuralların Tanımlanması

Zorunluluklar ile bilimsel bilgileri kapsayan ve yapının tasarım ve üretimini besleyen kuralların değiştirilmesi durumunda, yapının yeni koşula uygunluğunun belirlenebilmesi için öncelikle yeni kuralın ne olduğu tanımlanmalıdır. Bununla birlikte, yapı (çevresel özellik, işlev) ya da kullanıcı (yaşlanma, kullanıcı ya da grubu, kullanıcı yapısı) ile ilgili değişiklikler söz konusu ise, oluşan bu değişikliklere bağlı olarak uyulması gerekli kuralların da

tanımlaması yapılmalıdır. Tanımlama sırasında Ek 8’deki çizelgede, değişen ya da kullanımı