En Değerli Yazılım Firmalarının Analizi

Tablo 55’de yazılım sektöründe piyasa değeri en yüksek olan firmaların maddi olmayan duran varlıklarının tüm varlıklarına oranı verilmiştir. Listedeki firmalardan SAP, Amadeus IT Holdings ve Dassault Systemes IFRS’e göre raporlama yapmaktadır. Diğerleri US-GAAP’e göre raporlama yapmaktadır. Sonuçlara göre, HCL Technologies, Check Point Software ve VeriSign firmalarının aktifleştirdiği maddi olmayan duran varlık miktarı toplam varlıklarına kıyasla çok düşüktür. Üçü de US-GAAP’e göre raporlama yapmaktadır. Bunun yanında en fazla orana sahip olan üç firma sırasıyla Amadeus IT Holdings, Dassault Systemes ve Fiserv’dir. Bunlardan ilk ikisi IFRS’e göre raporlama yapmaktadır. Üçüncüsü ise US-GAAP’e göre raporlama yapmaktadır.

US-GAAP’a göre aktifleştirmenin eşiği “teknolojik yeterliliktir.” Bu kavrama göre aktifleştirmeye başlama seviyesi işletmelerin rahatlıkla esnetebildiği bir yapı sunmaktadır. Çünkü teknolojik yeterlilik iki şekilde mümkündür. Birinci yönteme göre detaylı program tasarımı yapılır ve bundan sonra aktifleştirmek mümkün olur. İkincisi ise detaylı program tasarımı yapılmaz ve sadece ürün tasarımı yapılıp çalışan modelin tasarlananla uyumluluğu açısından incelendiği ve müşteri testine çıkılmak üzere olunduğu andır. İkinci yöntem, harcamaların aktifleştirilmesini ürün geliştirme süresinin sonuna doğru gerçekleştirir. (Mulford & Roberts, 2006: 4)

165

Tablo 55: En Değerli Yazılım Firmalarının Analizi

Sıra

No ^{Firma Adı Ülkesi}

Toplam Varlık (A) Maddi Olmayan Duran Varlık (B) Oran (B/A) 1 Microsoft ABD 172.384.000 $ 6.981.000 $ 0.04 2 Oracle ABD 90.344.000 $ 6.137.000 $ 0.07 3 SAP Almanya 38.507.000 € 4.608.000 € 0.12 4 Vmware ABD 15.216.000 $ 748.000 $ 0.05 5 Salesforce.com ABD 9.152.930 $ 481.917 $ 0.05

6 Adobe Systems ABD 10.785.829 $ 469.662 $ 0.04

7 Intuit ABD 5.201.000 $ 199.000 $ 0.04

8 Amadeus IT Holdings İspanya 6.165.442 € 2.352.937 € 0.38

9 HCL Technologies Hindistan 29.980 ₹ 84 ₹ 0.00

10 Dassault Systemes Fransa 4.968.057 € 1.170.626 € 0.24

11 Fiserv ABD 9.337.000 $ 2.003.000 $ 0.21

12 CA ABD 12.016.000 $ 1.063.000 $ 0.09

13 Symantec ABD 13.539.000 $ 768.000 $ 0.06

14 Check Point Software İsrail 4.948.818 $ 14.085 $ 0.00

15 Citrix Systems ABD 5.512.007 $ 390.717 $ 0.07

16 Amdocs ABD 5.185.277 $ 181.227 $ 0.03

17 VeriSign ABD 2.154.859 $ 21.344 $ 0.01

Kaynak: Firmaların 2014 Dönemi Finansal Tabloları

US- GAAP’a göre maddi olmayan duran varlık aktifleştirmesi yapan firmaların bilançoları incelendiğinde açıkça görülmektedir ki firmalar, çalışan model yöntemine göre hesaplama yapmaktadır. Bu da bu tür firmaların aktifleştirme miktarlarını düşürmektedir.

Örneğin; Microsoft firması kodlama ve test süreçlerinin yüksek riskli kısımlarının biterek ürünü müşteriye bırakmadan evvel ki noktadan itibaren araştırma ve geliştirme giderlerini aktifleştirmeye başlamaktadır. (Microsoft, 2014: 37) Adobe firması, kritik bir hatanın olmadığı ve çalışan bir prototipin olduğu andan itibaren araştırma ve geliştirme giderlerini aktifleştirmeye başlamaktadır. İç kullanım için geliştirilen yazılımlarda ise önemli bir kısmının bitip kullanım amacına hazır olduğu andan itibaren harcamalarını aktifleştirmektedir. (Adobe Systems, 2014: 70)

166

IFRS’e göre raporlama yapan firmalar hesaplama modelimize daha yakın yani daha fazla aktifleştirme oranına sahip olan işletmelerdir. SAP firması, araştırma ve geliştirme giderlerini geliştirmeden olup olmadığını tanımlayamadığını ve bu tür giderlerin tamamını gerçekleştiklerinde gider yazdıklarını bildirmiştir. (SAP, 2014: 173) Firmaların rapor ettiği maddi olmayan duran varlıklar diğer kalemlerden oluşmaktadır. Oysa SAP, ayrıştırma yapabilse oldukça fazla miktarda aktifleştirme yapacaktır. Tıpkı Amadeus IT Holdings ve Dassault Systemes gibi. Amadeus IT Holdings, kulanım amaçlı geliştirdiği yazılımların aktifleştirmesinde borçlanma maliyetlerini özel borçlanma olduğunu ifade ederek hesaplamış ve eklemiştir. (Amadeus IT Holdings, 2014: 40) Bu kalemi aktifleştirmeye dahil eden tek firmadır. Devlet teşviklerini katmadığını bildirmiş ve diğer geliştirme harcamalarından bahsetmemiştir. Dassault Systemes firması ise hesaplamasına personel maliyetlerini, yazılım, donanım ve demirbaşların amortismanlarını, bilgisayar bakımı ve donanım giderleri, bilgisayar ağı ve iletişim giderleri ile çeşitli devlet teşviklerini katmaktadır. (Dassault Systemes, 2014: 78) Böylece aktifleştirilen değer büyümektedir.

Firmaların aktifleştirdiği maddi olmayan duran varlık kalemleri incelendiğinde daha özel yorumlar yapılabilecektir. Tablo 55’deki firmaların sırasına göre aktifleştirdikleri maddi olmayan duran varlık kalemleri aşağıdaki gibidir.

1. Teknoloji bazında, Sözleşme bazında, Pazarlamayla ilişkili, Müşteriyle ilişkili 2. Yazılım destek anlaşmaları ve ilişkileri, Donanım destek anlaşmaları ve

ilişkileri, Geliştirilmiş teknoloji, Temel teknoloji, Müşteri ilişkileri ve sözleşmeleri, Saas ve Paas anlaşmaları ve ilişkileri, Marka, Araştırma ve geliştirme

3. Yazılım ve veri tabanı lisansları, Edinilen teknoloji, Müşteri ilişkileri ve Diğer maddi olmayan duran varlıklar

4. (Sunucu cevap vermediği için dipnotlara erişilemedi.)

5. Edinilen gelişmiş teknoloji, Müşteri ilişkileri, Ticari isim ve Marka, Alan hakları 6. Satın alınan teknoloji, Müşteri sözleşmeleri ve ilişkileri, Marka, Teknoloji

kullanımı için edinilen haklar, Yazılım yerelleştirme, Diğer

7. Satın alınan teknoloji, Ticari isim ve logo, Müşteri listesi, Rekabeti sınırlandırıcı anlaşmalar

167 9. Yazılım

10. Yazılım, Müşteri ilişkileri, Diğer

11. Müşteriyle ilişkili, Edinilen yazılım ve teknoloji, Ticari isim, Aktifleştirilen yazılım geliştirme maliyeti, Satın alınan yazılım

12. Satın alınan yazılım, İç kullanım için geliştirilen yazılım, Diğer

13. Müşteri İlişkileri, Geliştirilmiş teknoloji, Sınırlı ömürlü marka, Patent, Sınırsız ömürlü marka

14. Temel teknoloji, Marka ve ticari isim, Müşteri ilişkileri 15. Ürünle ilişkili

16. Temel teknoloji, Müşteri ilişkileri, Satın alınan yazılım ve entelektüel haklar, Diğer

17. İç kullanım için geliştirilen yazılım, Dışarıdan alınan sözleşme bazlı geliştirmeler ve danışmanlık hizmetleri

Anlaşılacağı üzere firmaların faaliyetlerinin çeşitliliğine göre benzer ve farklı konularda raporlamalar yapılmıştır. Hesaplamaların derinliği (harcama kalemi çeşitliliği) değişim gösterse de az ya da çok listedeki tüm firmalar konumuza dair başlıklarda (altı çizili olanlar) aktifleştirme yapmıştır. Şuanda aktifleştirme yapan firmalardan Microsoft, Adobe Systems ve Citrix Systems 1999 yılındaki finansal tablolarında yazılım geliştirme harcamalarını aktifleştirmeden raporlamıştır. Öne sürülen gerekçe, hesaplanamaz bulmalarıdır. (Sandino ve Kaplan, 2001: 9) SOP 98-1’in yayınlanmasıyla birlikte Amerikan standartlarına göre raporlama yapan firmalar için aktifleştirmenin açıklaması genel olarak ifade edilmiştir. Ancak hesaplamaya dâhil edilen harcama kalemlerinde farklılıklar görülmektedir. Bunun sebebi araştırma ve geliştirme harcamalarını ayrıştıramama veya harcama kalemlerini süreçlere dağıtamama problemlerinden ötürüdür. Zaten, Jan-Christoph Suermann’ın doktora tezinde ifade ettiğine göre kendi geliştirdiği yazılımı aktifleştirmeyen firmaların sundukları gerekçeler şunlardır: (Suermann, 2006: 184) Maliyetlerin maddi olmaması, araştırma-geliştirme faaliyetlerini birbirinden ayıramama ve teknik olarak uygulanabilmesinden emin olamama.

168