DEĞERLENDİRİLEN DEĞİŞKENLER

A) Ağrı değerlendirmesi için pek çok yöntem mevcuttur. Biz kliniğimizde yaygın olarak VAS (Visual Analog Skala )’ı kullanmaktayız.

Görsel analog Skala (Visual analogue Scale; VAS): Hem ağrı şiddetini, hemde ağrının geçmesini ölçmek için kullanılabilir. Özellikle tedaviye yanıtları belirlemede kullanışlıdır. Çoğunlukla 10 cm uzunluğunda, yatay ya da dikey; ‘Ağrı yok’ ile başlayıp ‘Dayanılmaz Ağrı’ ile biten bir cetveldir.(şekil 6). Bu cetvel sadece iki ucu yazılı olabileceği gibi, eşit aralıklar halinde bölünmüş ya da ağrı tanımlamada, Cetvel üzerine konulmuş tanımlama kelimelerine de sahip olabilir. Genel olarak vertikal hat tercih edilmektedir. VAS cervelini kullanmadan önce hastaya detaylı olarak açıklamak gereklidir. Hastanın ağrısının şiddetini, bu hat üzerinde uygun gördüğü yerde işaret ile belirtir.

Visual Anlogue Skala ağrı şiddetinin değerlendirilmesinde, diğer yöntemler ile yapılan karşılıklı değerlendirmeler sonucunda uygun bir yöntem olduğu saptanmıştır. 5 yaş üzerindeki hastalar, bu yönyemi kolay anlaşılır ve uygulanabilir olarak tanımlamışlardır. VAS ile değerlendirmelerde düzenli bir dağılım gözlenir. Sözlü ağrı değerlendirmesi ile karşılaştırıldığında, tedavi etkinliklerinin değerlendirilmesinde yeterli hassasiyete sahip olduğu görülür. Ölçüm yeniden yapılabilir. Hastanın yorgun, işbirliği yapamaz olması veya VAS cetvelini yeterince anlamamış olması VAS’ın yeterli olmasını engelleyebilir. Hastalar işaretlemeyi rastgele yapabilmekte, bu da değerlendirmede yanılgılara neden olabilmektedir. Ağrı değerlendirilmesinin yapıldığı zamanlar çok önem taşıdığı için düzenli aralıklarla uygulama gerekir. Her seferinde aynı cetveli kullanmak hastanın önceki ağrı şiddetini görmek, sonraki ağrı şiddetinin değerlendirilmesinde etkileyici rol oynayabilir. VAS çocuklarda yaşlılara göre daha güvenilir bir ağrı değerlendirme ölçütüdür. Yaşlılarda VAS hattının algılanması, işaretler ile koordinasyon sağlanmasının güçlüğü nedeniyle uygulamada sorun olabilmektedir Hasta tarafından VAS ile yapılan değerlendirmelerde aynı anda sayısal olarak değerlendirilebilmesi amacı ile VAS

cetvelinin bir tarafı ‘Ağrı Yok’ yada ‘Ağrı tümüyle geçti’ ibaresi yer alırken sağ ucunda ise ‘Dayanılmaz Ağrı’ yada ‘Ağrıda hiç azalma yok’ ibaresi yer aldığı eşit aralılarla ayrılmış cetvel olarak işlev görür. Bu löçeğin üzerinde hareket edebilen kürsör ile hasta ölçeğin bir tarafındaki ağrı şiddetini işaret ederken, kürsörün arkasındaki kısmı ölçeğin cetveli üzerindeki sayısal değeri göstermektedir.

Ağrı = vizüel analog skalası (VAS) kullanılarak ölçülmüştür. 1-2 ağrı yok 3-4 hafif ağrı 5-6 ağrı var 7-8 şiddetli ağrı 9-10 dayanılmaz ağrı

Görsel ağrı skoru (VAS);

0---1_---2_---3_---4_---5_---6_---7_---8_---9_---10

hiç ağrı yok hafif orta şiddetli dayanılmaz

B) Yaşam kalitesi belirlenmesi açısından Nottinghom sağlık profili ( NPH ) kullanılmaktaydı.

Nottinghom sağlık profili ( NPH ): NPH hasta tarafından algılanan emosyonel sosyal ve fiziksel sağlık problemlerini değerlendirir. Enerji, ağrı, fiziksel mobilite uyku, Emosyonel reaksiyonlar ve sosyal izolasyondan oluşan 6 kategoride cevapları EVET / HAYIR şeklinde 38 sorudan oluşur O anki yakınmalar sorulur 6 kategorinin toplamı bir profil olarak verilebilir. Dünya ve Türkiyede geçerlilik güvenirlilik onayı mevcuttur.

C) Psikolojik değerlendirme açısından Beck depresyon ölçeği kullanılmaktaydı.

Beck Depresyon ölçeği (BDİ): Depresyon ölçeği olarak kullanılmıştır. Bu ölçek Beck tarafından 1967 yılında geliştirilmiştir. Toplam olarak 21 sorudan oluşur. Anket şeklinde düzenlenen bu ölçekte, hastalardan kendilerine en uygun olan cümleyi seçmeleri istenir. Her madde 4 cümleden oluşur. Bu cümleler, nötral durumdan (0 puan), en ağır duruma (3 puan) göre sıralanmıştır. Bu ölçeği oluşturan cümleler tedaviye alınan depresyon hastalarının ifadelerinden oluşturulmuştur. En yüksek puan 63 ‘tür. 0-13 puan arası depresyon yok, 14- 24 puan arası orta derecede depresyon, 25 puan üzeri ciddi depresyon olarak değerlendirilir.

Merkez Kodu: Araştırıcı Kodu: Proje Kodu: Nottingham Sağlık Profili (NHP)

NHP-AĞRI-1. Gece ağrım var 1:E 2:H NHP-AĞRI-2.Dayanılmaz ağrılarım var 1:E 2:H NHP-AĞRI-3.Hareket ederken ağrılarım var 1:E 2:H NHP-AĞRI-4. Yürürken ağrım var 1:E 2:H NHP-AĞRI-5.Ayakta ağrım var 1:E 2:H NHP-AĞRI-6.Devamlı ağrı içindeyim 1:E 2:H NHP-AĞRI-7.Merdiven inip çıkarken ağrım var 1:E 2:H NHP-AĞRI- 8.Otururken ağrım var 1:E 2:H 26. NHP-AĞRI-TOTAL SUBSKOR

NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-9.Yalnız ev içinde yürüyebiliyorum 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-10.Eğilmek çok zor 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-11.Hiç yürüyemiyorum 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-12.Merdiven inip çıkmakta zorlanıyorum 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-13.Bir yere uzanmakta güçlük çekiyorum 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-14.Giyinmede güçlüğüm var 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-15.Uzun süre ayakta duramıyorum 1:E 2:H NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-16.Sokakta yürümek için yardım gerekiyor 1:E 2:H 27. NHP-FİZİKSEL AKTİVİTE-TOTAL SUBSKOR

NHP-YORGUNLUK-17.Her zaman yorgunum 1:E 2:H NHP-YORGUNLUK-18.Her şey gayret gerektiriyor 1:E 2:H NHP-YORGUNLUK-19 Hiç enerjim yok 1:E 2:H 28. NHP-YORGUNLUK-TOTAL SUBSKOR

NHP-UYKU-20.Uyku ilacı alıyorum 1:E 2:H NHP-UYKU-21.Sabah erken saatte uyanıyorum 1:E 2:H NHP-UYKU 22.Gece uykum kaçıyor 1:E 2:H NHP-UYKU-23.Uyumakta güçlük çekiyorum 1:E 2:H NHP-UYKU-24.Gece uykum çok kötü 1:E 2:H 29. NHP-UYKU-TOTAL SUBSKOR

NHP-SOSYAL İZOLASYON-25 Kendimi yalnız. hissediyorum 1:E 2:H NHP-SOS İZOLASYON-26.İnsanlarla ilişki kurmakta güçlük çekiyorum 1:E 2:H NHP-SOS İZOLASYON-27.Kendimi hiç kimseye yakın hissetmiyorum 1:E 2:H NHP-SOS İZOLASYON-28.İnsanlara ayak bağı olduğumu düşünüyorum 1:E 2:H NHP-SOS İZOLASYON-29.İnsanlarla geçinemiyorum 1:E 2:H 30. NHP-SOSY AL İZOLASYON-TOTAL SUBSKOR

NHP-EMOSYONEL REAKS.-30.Olay1ar beni zorluyor 1:E 2:H NHP-EMOS.REAKS.-31 Beni neyin neşelendirdiğini bile unuttum 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-32.Kendimi uçurumun kanarında hissediyorum 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-33 Günler zor geçiyor 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-34-Bugünlerde sık sık hiddetleniyorum 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-35.Kendimi kontrol edemeyeceğimi hissediyorum 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-36.Endişelerim gece uyumama engel oluyor 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-37.Hayatın çekilmez olduğunu düşünüyorum 1:E 2:H NHP- EMOS.REAKS.-38 Uyanınca kendimi depresyonda hissediyorum 1:E 2:H 31. NHP-EMOSYONEL REAKS.-TOTAL SUBSKOR