Müzelerin eğitim kimliğinin son dönemlerde büyük ölçüde ön plana çıktığını görmekteyiz. Hatta müze tanımları da eğitim yönü ağırlıklı olarak değişmiştir.
Günümüzde müzeler, eğitim ortamı olarak değerlendirilmekte ve yaygın eğitim kurumları olarak üzerine düşen görevi yerine getirmeye çalışmaktadır. Bu doğrultuda müzeler halkı eğitmeyi, öğrenmeyi zevkli hale getirerek kültür ve bilimi topluma aktarmayı amaç edinmişlerdir.
Müze eğitiminin eğitimdeki önemi yadsınamaz bir gerçektir. Müzelerden bu konuda verimli bir şekilde faydalanmak belli bir program dâhilinde mümkün olacaktır. Müze eğitim uzmanları kontrolünde yapılan müze gezileri ve müze öğretim programları daha etkili bir öğrenmeyi sağlayacaktır.
Sakıp Sabancı Müzesi resim koleksiyonunun, erken dönem Türk resminin seçkin örnekleri ile Osmanlı Đmparatorluğu’nun son döneminde Đstanbul’da çalışmış yabancı sanatçıların eserlerinden oluştuğu görülmüştür. 1850–1950 yılları arasında yoğunlaşan koleksiyon Osman Hamdi Bey, Şeker Ahmed Paşa, Süleyman Seyyid, Nazmi Ziya Güran, Đbrahim Çallı, Feyhaman Duran, Fikret Mualla gibi yerel sanatçılar ile Fausto Zonaro ve Ivan Ayvazovski gibi yabancı sanatçıların eserlerinden meydana gelmektedir.
Resim sanatımızın temellerini oluşturan sanatçılarımızla, daha sonra bu yolda ilerleyerek kendi üsluplarını oluşturan çağdaş ressamlarımızın ve Osmanlı sınırları içerisinde yaşamış, saray içerisinde görev almış yabancı ressamların tablolarından oluşan Sabancı resim koleksiyonu, yaklaşık 216 resmi içermekte ve eserler müzede dönüşümlü olarak sergilenmektedir.
Sabancı Üniversitesi bünyesinde yer alması nedeniyle aynı zamanda bir eğitim kurumu olma özelliği taşıyan Sabancı Müzesinin ilköğretim öğrencilerin eğitimine katkısı ele alınmaya çalışılmış, müzede yürütülen eğitim etkinlikleri ve atölye çalışmalarının çocuklar üzerindeki etkileri tespit edilmek istenmiştir.
Araştırma kapsamında elde edilen veriler şunlardır:
Sabancı Müzesi günlük sergilerini (27.10.2006 – 27.10.2008 tarihleri arasında)salı 34.004, çarşamba 47.701, perşembe 41.021, cuma 40.301, cumartesi 59.794 ve pazar günleri 62.044 kişi ziyaret etmiştir. Toplam ziyaretçi sayısı 285.665 kişidir. Bu durumda müzeyi ziyaret edenlerin çoğu hafta sonunu tercih etmiştir. Yani Sabancı Müzesi günlük sergilere gele ziyaretçilerin %12’si salı, %17’si çarşamba, %14’ü perşembe, %14’ü cuma, %21’i cumartesi ve %22’si de pazar günlerini tercih etmiştir.
Sabancı Müzesi günlük sergilerini ziyaret eden kişi sayısı (27.10.2006 – 27.10.2008 tarihleri arasında)0–18 yaş 83.699, 19–25 yaş 54.320, 26–35 yaş 72.146, 36–45 yaş 46.448 ve 46 üzeri 29.052’dir. Müzeyi ziyaret edenlerin çoğunluğu 0–18 yaş öğrenci gruplarıyla, 26–35 yaş yetişkinlerden meydana gelmektedir. Bir başka deyişle Sabancı Müzesi günlük sergileri ziyaret edenlerin %30’unu 0–18, %19’unu 19–25, %25’ini 26–35, %16’sını 36–45, %10’unu da 46 ve üzeri yaş aralığındaki kişiler oluşturmaktadır.
Sabancı Müzesi sürekli sergiler ve geçici sergilere gelen öğrenci grupları arasında büyük çoğunluğun ilköğretim ve üniversite öğrencilerinden oluştuğu görülmüştür. Sabancı Müzesinin öğrencilere ve yetişkinlere uygulamış olduğu atölye çalışmaları ve eğitim programlarının bu sonuçta çok büyük etkisi olduğunu söyleyebiliriz.
Sabancı Müzesinde düzenlenen geçici sergilerden Picasso sergisi en fazla ziyaretçi çeken sergi olmuştur. En az ziyaretçi çeken sergi ise Transilvanya Kiliselerinde Anadolu Halıları’dır. Picasso Đstanbul’da (24.11.2005 – 26.03.2006)
sergisini 254.000, Cengiz Han ve Mirasçıları (07.12.2006 – 08.04.2007)sergisini 112.000, Abidin Dino Bir Dünya (24.11.2007 – 27.01.2008)sergisini 21.500 ve Transilvanya Kiliselerinde Anadolu Halıları (19.04.2007 – 19.08.2007)sergisini 15.600 kişi ziyaret etmiştir.
Geçici sergilere gelen ziyaretçilerin %20’si 14 yaş altı ilköğretim, %40’ı 14 yaş üzeri öğrencilerden oluştuğu görülmüştür.
Salvador Dali sergisini ziyaret eden (20.09.2008 – 26.10.2008)0–18 yaş aralığında kişi sayısı 22.400, 19–25 yaş aralığında 26.694, 25–35 yaş aralığında 1.924, 36–45 yaş aralığında 13.520 ve 46 ve üzeri de 662’dir. Sergiyi 36 gün içerisinde 65.230 kişi ziyaret etmiştir.
Söz danışmanlık tarafından yürütülen çocuk atölye çalışmaları katılımcı sayılarına bakıldığında Picasso Đstanbul’da sergisi atölye çalışmalarına katılan öğrenci sayısının en fazla olduğu görülmektedir. Bunu Cengiz Han ve Mirasçıları sergisi izlemektedir. Atölye çalışmalarına en az ilgiyi ise Hat koleksiyonu sergisi çekmiştir. Picasso Đstanbul’da 2.400, Gülbenkyan Koleksiyonu 204, Rodin Đstanbul’da 733, Cengiz Han ve Mirasçıları 2.189, Hat Koleksiyonu 187, Habersiz Buluşma 349, Abidin Dino Bir Dünya 529 ve Đstanbul’da Louvre sergisi atölye çalışmasına 540 öğrenci katılmıştır. Toplam katılım 8.202 kişidir. Bir başka deyişle atölye çalışmalarına katılım Picasso Đstanbul’da % 30, Rodin Đstanbul’da % 9, Transilvanya kiliselerinde Anadolu halıları % 13, Habersiz Buluşma % 4, Đstanbul’da Louvre % 7, Gülbenkyan Koleksiyonu % 2, Cengiz Han ve Mirasçıları % 27, Hat Koleksiyonu %2 ve Abidin Dino Bir Dünya %6 olarak saptanmıştır.
Sabancı Müzesi yetişkinlere, gençlere ve çocuklara farklı bir müze deneyimi yaşatarak müze ve sanatı sevdirmek, müzenin kültürel yaşamlarıına daha aktif katılımlarını sağlamak amacıyla yıl boyunca atölye programları, galeri sohbetleri ve konferanslardan oluşan eğitim programları düzenlediği görülmüştür.
Araştırma kapsamında 6–14 yaş seviyesindeki öğrencilerin anket sorularına verdikleri cevaplarda ve yapılan uygulamalı çalışmalarda çocukların gördüklerine bağlı kalarak sanat yoluyla kendini ifade edebilme, öğrenme yerine düşünme, sorgulama ve eser üzerine konuşma becerilerini geliştirmiş oldukları gözlemlenmiştir. Bireyin yaratıcılığını ve düş gücünü geliştirmelerine ortam hazırlayan atölyeler sayesinde çocukların güven duyguları pekişmiş ve yaptığı her türlü çalışmada düşünmeyi temel alan çalışmalar ürettikleri görülmüştür.
Etkinlikler sonunda öğrenci, sanatçılar hakkında daha fazla bilgi edinmiş, eserleri okumayı ve düşünmeyi öğrenmiş, sanatçıların çalışmaları üzerinde daha sağlıklı yorumlar yaparak tüm bu bilgileri atölye çalışmaları ile pekiştirdikleri gözlenmiştir.
Yapılan uygulamalı çalışmalarda ve yürütülen eğitim programlarında, “Konu nedir, resimde ne görüyorsun, resimden ne anlıyorsun, en dikkatini çeken renk nedir?” tarzında sorulan sorulara çocuklardan doğru yanıtlar alınmış, öğrenciye biçim öğelerini öğretici; ritim, hareket gibi unsurları temel alan konular üzerine sorulan sorulara çocukların daha mantıklı cevaplar verdiği görülmüştür.
KAYNAKÇA
Adıgüzel, H. Ö. ve Öztürk F. (1999). “Türk Eğitim Düşüncesinde Okul Müzesinden Müze Pedagojisine Değişim”. Eğitim Bilim Dergisi, 14(114), s. 73–80.
Altan, Ö. (1968). Hüseyin Avni Lifij: Avni Lifij Retrospektif Sergisi Katalogu. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi, Đstanbul, 10 Haziran- 1 Temmuz.
Arseven, C. E. (Tarih Yok). Menşeinden Bugüne Türk Sanatı Tarihi, Cilt: 3.
Ata, B. (2001). Müzelerle ve Tarihiî Mekânlarla Tarih Öğretimi, Ankara: Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
Atakök, T. (1994). “Müze Toplum Đlişkisinde Eğitim”. Kültür yapıları Müzeler, s. 143–146.
Atakök, T. (1994). Çağdaş Müzecilikte Toplum Müze Đlişkisi Bağlamında Müzecilerimizin Konumu. Haziran- Temmuz, 1994, s. 39–40.
Atakök, T. (1999). Yeniden Müzeciliği Düşünmek. Đstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi Basın-Yayın Merkezi.
Atakök, T. (2000). “Müzelerin Geçmişi, Bugünü ve Geleceği”. Sanat Dünyamız Dergisi, Sayı: 80, s. 83–93.
Atasoy, S. (1996). Müzeler ve Müzecilik Bibliyografyası 1997–1995. Đstanbul: Yıldız Teknik Üniversitesi.
Balcıoğlu, E. M. (2002). “Çağdaş Bir Müzenin Misyonu ve Sakıp Sabancı Müzesi Deneyimi”. 6. Müzecilik Seminerleri içinde. T. C. Genelkurmay Başkanlığı Askeri Müze ve Kültür Sitesi Komutanlığı, 25–27 Eylül Đstanbul.
Balcıoğlu, E. M. (2002). Bir Kuruluşun Öyküsü (1. Baskı). Đstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Yayınları.
Başgelen, N. (1996). “Osman Hamdi Bey Yokuşunda 105 Yıl, Yeni Bölümleri ile Đstanbul Arkeoloji Müzeleri”. Arkeoloji Sanat. Sayı: 70, s. 8–16.
Berk, N. (1970). Feyhaman ve Đnsan Resmi. Devlet Güzel Sanatlar Akademisi Feyhaman Duran Retrospektif Sergisi Katalogu, Đstanbul, 9–30 Kasım.
Berk, N. (1976). Sanat Dünyamız. Mayıs, Sayı: 7, Đstanbul.
Boyar, A. S. (1948). Türk Ressamları. Ankara.
Buyurgan, S., ve Mercin, L. (2005). Görsel Sanatlar Eğitiminde Müze Eğitimi ve Uygulamaları. Ankara: Görsel Sanatlar Eğitimi Derneği.
Cezar, M. (1983). Güzel Sanatlar Akademisi’nden 100. Yılda Mimar Sinan Üniversitesine. Đstanbul.
Cezar, M. (1995). Sanatta Batıya Açılış ve Osman Hamdi. Cilt: 2. (2. Baskı.) Paris.
Çoker, A. (1979). Kocamemi’nin Özgeçmişi. Zeki Kocamemi Katalogu, Đstanbul.
Çoker, A. (1984). Avni Lifij Poşadlar. Đstanbul.
Dranas, M. (1940). “Şeker Ahmed Paşa”. Güzel Sanatlar Dergisi. Sayı: 2, s. 86.
Edhem, H. (1970). Elvah-ı Nakşiye Koleksiyonu. (Çev: Elibal, G.) Đstanbul.
Eldem, S. H. (1996). “Boğaziçi Anıları”, Đstanbul Armağanı 2: Boğaziçi Medeniyeti, Đstanbul.
Erargın, K. (1982). “Türk Müzeciliğinin Tarihçesi” Müze, S: 1, Konya, s. 9–10.
Erbay, F. (1998). Eğitim Kurumlarının Müzelerin Kurumlaşmasındaki Yeri. IV. Müzecilik Semineri Bildirileri. 16–18 Eylül, Đstanbul, s. 47–50.
Erdoğan, Đ. (1995). “Ortaöğretimde Müzenin Yeri”. Yaşadıkça Eğitim, Sayı: 39, s.18–19.
Erdemir, Y. (2007). Đnce Minare Taş ve Ahşap Eserler Müzesi. Konya.
Erol, T. (1995). Nazmi Ziya. Đstanbul.
Germanen, S. ve Đnankur, Z. (2002). Oryantalistlerin Đstanbulu. Đstanbul.
Giray, K. (1983). “Hale Asaf’ın Yaşamı ve Sanatı Üzerine.” Boyut, 2(16), s. 24–25.
Giray, K. (1995). Hikmet Onat. Türk Ressamları Dizisi: 5, Yapı Kredi Yayınları. Đstanbul. Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Giray, K. (1997). Çallı ve Atölyesi. Đstanbul.
Giray, K. (2002). Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi Resim Koleksiyonundan Seçmeler. Đstanbul: Sabancı Üniversitesi Sakıp Sabancı Müzesi yayınları.
Güvemli, Z. (1977). “Hikmet Onat Tabiatın Şiirini Arayan Ressam.” Türkiyemiz, Sayı: 22, s. 18–23.
Güvemli, Z. (1984). Sabancı Resim koleksiyonu. Đstanbul: Ak Yayınları Sanat Kitapları Serisi: 7.
Güvemli, Z. (1994). Sabancı Resim Koleksiyonu. Đstanbul: Ak yayınları.
Harrison, M. (1963). “Eğitim ve Müzeler”. Müzelerin Teşkilatlanması, Pratik Öğütler, Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, s. 109–120.
Haşim, H. (Tarih Yok). “Ressam Şevket Bey:” Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Mecmuası, Sayı: 5, s. 38.
Đlhan, A. Ç. ve Okvuran, A. (2001). “Bir Eğitim Ortamı Olarak Müze ve Müze Çalışmaları”. Anadolu Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Anadolu Sanat Dergisi, Sayı: 11, s. 86–93.
Đnel, Berke (2000). “Çağdaş Müzeciliğin Temel Yapısı” V. Müzecilik Semineri Bildirileri, Đstanbul, s: 20–28.
Đrepoğlu, Gül. (1986). Feyhaman Duran. Đstanbul.
Karasar, N. (1991). Araştırmalarda Rapor Hazırlama. Ankara.
Konyalı, Đ. H. (1964). Abideleri ve Kitabeleri ile Konya Tarihi, Konya.
Koşan, S. (1978). “Hüseyin Avni Lifij”. Türkiye’miz, Sayı: 24, s. 45–50.
Kuruyazıcı, H. (1999). “Đstanbul’un Unutulmuş Mimarları”. Đstanbul Dergisi, Sayı:2, s.41–45.
Mansel, G. (1959). “Osman Hamdi Bey” Anadolu (Anatolia), S: 4, Ankara, s. 189– 193.
Naci, E. (1936). “En Yaşlı Ressamımız General Halil’in Ankara’daki Sergisinde”. Aydabir, Sayı: 11, s. 50–55.
Naci, E. (1981). Anılardan Damlalar. Đstanbul.
Oğuzkan, A. F. (1981). Eğitim Terimleri Sözlüğü, Ankara: Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları No: 7.
Onur, B. (1999). Müze ve Galeri Eğitimi. Ankara: Ankara Üniversitesi Çocuk Kültürü Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayınları.
Onur, B. (1999). Müze Eğitimi ve Kültürel Kimlik. Ankara: A. Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Yayınları No: 12.
Ott, R. W. (1985). The History of Art Education. Publisher: National Art Education Association.
Özbayoğlu, E. (1989). “Đstanbul’un Bronz Atları”. Anadolu Araştırmaları 6, Đstanbul, s. 155–161.
Özsoy, V. (2001b). “Başarılı Bir Çocuk ve Gençlik Sanat Müzesi”. Türkiye’de Sanat Dergisi, Sayı: 40, s: 24–33.
Rona, Z. (1992). Namık Đsmail. Đstanbul.
Ruhi, M. (1330). “ Ressam Hoca Ali Rıza”. Osmanlı Ressamlar Cemiyeti Mecmuası, Sayı: 18, s. 278.
Sabancı, S. (1985). Đşte Hayatım, Đstanbul.
Saban, A. (2001). Çoklu Zekâ Teorisi ve Eğitim. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Süreyya, M. (1996). Sicil-i Osmanî 1–6, Đstanbul.
Toros, T. (1986). Fikret Mualla. Đstanbul.
Toros, T. (1988). Đlk Kadın Ressamlarımız. Đstanbul.
Turani, A. (1993). Sanat Terimleri Sözlüğü. Đstanbul: Remzi Kitapevi A.Ş.
Yetik, S. (1940). Ressamlarımız. Cilt. 1. Đstanbul. “Cevat Dereli ve Cemal Tolu’nun Sanatında Kesişen Değerler” Türkiye Đş Bankası Kültür-Sanat Yayınları. Sayı: 13. 4 Mart 1992, s. 55–56.
Yetik, S. (1993), “Ressam Avni Lifij.” Milliyet. 8 Ocak.
Yücel, E. (1999). Türkiye’de Müzecilik. Đstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.
Zeller, T. (1989). “The Historikal and Philosophical Foundatıons of Art Museum Education in Amerika”, Museum Education: History, Theory and Practice. (Editors: Nancy Berry & Susan Mayer). Virginia: National Art Education Association. ĐNTERNET KAYNAKLARI http://muze.sabanciuniv.edu/main/default.php, http://muze.sabanciuniv.edu/collection/collection.php?lngCollectionID=5 http://muze.sabanciuniv.edu/content/default.php?lngContentID=1230 http://muze.sabanciuniv.edu/exhibition/exhibition.php?lngExhibitionID=88 http://www.sakipsabanci.gen.tr/ http://www.thy.com/tr-TR/corporate/skylife/article.aspx?mkl=68 http://www.sabanciuniv.edu/tr/anasayfa/anasayfa.php
SAKIP SABANCI MÜZESĐ