Hellespontos Phrygia Bölgesi‟ne başkentlik yapan Daskyleion‟un idari alanının coğrafik erimi ve tarihi sınırlarının belirlenmesi büyük problem teşkil etmektedir. Konuyla ilişkin doğrudan bilgi veren herhangi antik kaynak ve epigrafik belgenin bulunmaması, eyalet hudutlarını kesin hatlarla çizilmesini imkansız kılarken ana hatlarıyla genel sınırlarını belirlemek mümkündür. Antik kaynaklarda Daskyleion genellikle Hellespontos Phrygia‟sı ya
479
Lemaire 2001, 33 no 1; Röllig 2002 I, 206 no 9; Kaptan 2002 II, 117 DS 100 1-2.
480
Nollé 1992,35-36, taf. 14b; Polat 1998, 53-56, lev. 6a; Coşkun 2005, 302-305 (İstanbul Müzesi Env. nº 2392).
481
Bakır 2001, 175 fig. 8.
482
Polat 2007, 215-224; ayrıca bk. Bakır 2001, 174 fig. 6.
483
Aksakal‟da ele geçen, iki yaya ile birlikte bir süvari figürün işlendiği fragman halinde stel (Nollé 1992, 24 vd. taf. 7b „İstanbul Müzesi Env. nº 5963‟); M.Ö. 480-470 yılına tarihlenen, av ve ziyafet sahnesinin betimlendiği Dereköy‟den anthemion‟lu mezar steli (Nollé 1992, 22-23 taf. 7a „Bursa Müzesi Env. nº ?‟); M.Ö. V. yüzyılın sonlarına tarihlenen ve Köseresul civarında bulunan anthemion‟lu mezar stelinde cenaze konvoyu, ziyafet, av, sağ tarafta katır ya da eşeğin üzerine oturmuş iki kadın; sol tarafta ise, yük taşıyan eşek figürü (Nollé 1992, 25- 27 taf. 8; Polat 1998, lev. 8b; Coşkun 2005, 288-292 „İstanbul Müzesi Env. nº 5762‟); M.Ö. V. yüzyılın ortalarına tarihlenen bir seyis/uşak ile üç atlı kadının betimlendiği Hisartepe‟den frizli blok (Nollé 1992, 32-34 taf. 12, 13 a-c; Polat 1998, 48-53 lev. 5 „İstanbul Müzesi Env. nº 2358‟); Yeniceköy‟de bulunan ve şimdi kayıp olan üç süvari ile iki ölen asker arasındaki savaş sahnesinden küçük bir kesinti (Nollé 1992, 37-38 taf. 15 a,b). M.Ö. 400 yılına tarihlenen Çavuşköy stelinde yaban domuz avı ve ziyafet sahnesi kompozisyon edilmiştir (Nollé 1992, 27-30 taf. 9; 10 „İstanbul Müzesi Env. nº 1502‟). M.Ö. 380-370 yılına tarihlenen, domuz avı ve ziyafet sahnesinin betimlendiği Dereköy‟den anthemion‟lu mezar steli için bk. Nollé 1992, 22-23 taf. 7a (Bursa Müzesi Env. nº ?). M.Ö. yak. VI. yüzyıla tarihlenen Daskyleion‟da bulunan ve şimdi Daskyleion Müzesi‟nde yer alan
anthemion‟lu mezar steli için bk. Bakır 2001, 174 fig. 6; Polat 2007, 215-224.
484
Bakır 2001, 169 vd. fig. 2; Bakır-Tanrıver-Gürtekin Demir 2002, 492 vd. res. 4; Bakır-Erdoğan-Bulut- Yıldızhan 2004, 311-312; Bakır 2003, 7 vd. res. 3; Coşkun 2005, 368-375; Yıldızhan 2007, 95-102; Bakır-Bulut- Hekimoğlu-İren-Yaldır-Özdemi 2009, 19-23.
da Phrygia şeklinde zikredilmektedir485; ancak bu eyalet eriminin salt bu bölgeyle sınırlan- dırıldığı anlamına gelmemektedir. Hellespontos Phrygia/Phrygia ibaresiyle Daskyleion eyalet başkenti anlatılmak ya da vurgulanmak istenmiş olsa gerektir. Antik kaynaklardaki bu muğlaklığın aksine Persopolis tabletlerinde tyaiy drayahyā (deniz kıyısındakiler [Ionia‟lılar]/kıyı kentler) kavramıyla eyaletin bütününü kapsayan bir ibare kullanılmıştır486
. Tyaiy drayahyā ile Marmara Denizi‟nin hem Asya hem de kıyı kesimi kastedilmiş olmalıdır.
Daskyleion eyaletinin M.Ö. yak. 539 yılında487 kuruluşundan M.Ö. 479/478 yılına kadar imparatorluğun büyümesiyle eş güdümlü satraplık sınırları zaman içinde genişlerken; M.Ö. 479 yılında Plataia, Mykale savaşları; M.Ö. 477 yılında Attika-Delos Deniz Birliği‟nin kurulması ve akabinde gelişen olaylar doğrultusunda giderek daralmaya başlamıştır. Büyük Kyros M.Ö. 546 yılında Lydia krallığını yıkıp Küçük Asya‟yı hakimiyetine ilhak etmesinin akabinde Batı Anadolu‟da Sardeis ve Daskyleion olmak üzere iki ana satraplık merkezini kurdu. Ksenophon‟un (Kyr. VIII. 6. 7-8) ve Zonaras‟ın (epit. hist. I. 260) aktarımlarından Kyros‟un Daskyleion eyalet bölgesi olarak Hellespontos Phrygia‟sı ve Aiolis‟i belirlediği anlaşılmaktadır. Bunun yanı sıra Stephanos Byzantios‟un (Ethnika s.v. Δασκύλιον= Daskyli- on) ve (Pseu.) Aelius Herodianus‟un (pros. cath. ΙΙΙ. 1. 362. 23) Daskyleion adıyla bilinen kent anlatılarında beşinci sırayı teşkil eden Hisartepe‟nin lokalizasyonunu Aiolis ve Phrygia‟- da vermeleri Daskyleion‟un ilk yönetim alanının Hellespontos Phrygia‟sı ile Aiolis‟i kapsadı- ğını doğrulamaktadır.
Kambyses (M.Ö. 530-522) yedi yıl beş aylık saltanatı esnasında Kyros‟un kurduğu satraplık bölgelerinde herhangi bir değişikliğe gitmemiştir. M.Ö. 525 yılında Mısır fethinin akabinde merkezi Memphis olan Mısır satraplığını kurmuş; Aryandes‟i satrap (hyparkhos) tayin etmiştir (Hdt. IV. 166). Ancak M.Ö. 522 yılında Mag Ayaklanması‟nı fırsat bilen Sardeis satrabı Oroites, satrap Mitrobates‟i öldürmesiyle Daskyleion, I. Dareios‟un hüküm- darlığına kadar Sardeis eyaletine bağlanmıştır. Bazı modern yazarlar M.Ö. yak. 480 yılına kadar Daskyleion‟un Sardeis‟in idaresinde yönetilmeye devam ettiğini iddia etmektedir488.
485
Them. Epist. 20.131-138 „Polygnotos‟; Hdt. III. 135; VII. 109; Thuk. VI. 62. 3; Hell. Oxy. fr. Lond. D.22. 1- 3= FGrHist II A F XVIΙ (3); Ksen. Kyr. VII. 4. 8; VIII. 6. 7-8; II. 1. 5. 11; Zonar. epit. hist. I. 260. 1-16; Steph. Byz. Ethnika s.v. Δασκύλιον= Daskylion; Ael. Her. et Pseud. pros. cath. ΙΙΙ. 1. 362. 23; Dio Cass. LIV. 9.
486
Kent 1953, 68; 186; 192; Schmitt 1972, 522 dn. 4.
487
Küçük Asya M.Ö. 546 yılında Pers egemenliğine geçmekle birlikte, Daskyleion eyaletinin kuruluş tarihi olarak M.Ö. yak. 539 yılının tercih edimesinde antik kaynakların aktarımı baz alınmıştır. Ksenophon (Kyr. VIII. 6. 7-8) ve Zonaros‟un (epit. hist. I. 260. 1-16) aktarımı uyarınca Büyük Kyros fethettiği bölgelerde idari yapılanma ve ilk satraplık atamalarını Babil‟lin fethiyle, M.Ö. yak. 539 yılında, kral unvanını aldıktan sonra; Knidos‟lu Ktesias‟ın (FGrHist III C 1 F 9 (8)= Phot. Bib. 72. 37a) aktarımı uyarınca Kyros ölmeden kısa bir süre önce, M.Ö. yak. 529 yılında, gerçekleştirdi.
488
Balcer 1993a, 81; 1995, 299; Petit 1990, 182; 184 vd.
Bu hususta göz ardı edilen nokta ise, Herodotos‟un Artaphrenes‟ten sıklıkla bahsetmesine rağmen (Hdt. V. 25; 30-33; 35; 73; 96; 100; 123; VI. 1-4; 30; 42), eserinde bir defaya mahsusta olsa, anılan Megabazos‟un oğlu Daskyleion hyparkhos‟u Oibares‟tir (Hdt. VI. 33). Bu veri en azından M.Ö. 493 yılında Daskyleion‟un
Ancak bu iddiaların aksine Dareios tahta geçtikten sonra, M.Ö. yak. 521 yılında Sardeis satrabı Oroites‟i öldürmüş; Daskyleion‟a bağımsız eyalet statüsünü geri vermiştir. Ancak Dareios‟un Oroites‟in ardından işgal ettiği Sardeis ve Daskyleion eyalet merkezlerine M.Ö. 521 yılından M.Ö. 512/511 yılına kadar tayin ettiği satrapların adları bilinmemektedir. Küçük Asya‟da Pers yetkisinin kilit noktaları Sardeis ve Daskyleion‟un uzun bir süre Akhaimenid idaresinden bağımsız kaldığını varsaymak mümkün değildir. M.Ö. yak. 521-511 yılları ara- sında Sardeis‟te Gadatas‟ın valilik yapmış olabileceği düşünülmektedir489
. M.Ö. yak. 511 yılında ise, Sardeis satraplığının idaresinin Dareios‟un kardeşi Artaphrenes‟e (Irdapirna) dev- redildiği belgelenmektedir (Hdt. V. 25). Büyük olasılıkla M.Ö. yak. 512 yılında Daskyleion satraplığına Megabazos; M.Ö. 511 yılında ise, yerine oğlu Oibares getirilmiştir490
.
Dareios Daskyleion‟a bağımsız eyalet statüsünü tanımanın yanı sıra, imparatorluk ba- zında yaptığı nomos ve phoros düzenlemeleri esnasında satraplık bölgesinin eyalet sınırlarını genişletmiştir. Herodotos‟un (III. 90) anlatısına istinaden, Dareios‟un satraplık dizelgesinde Daskyleion üçüncü νομὸς Φρύγιος bölgesini teşkil etmektedir. Bu eyalet Küçük Asya‟nın kıyı kesmini Hellespontos ve Propontis‟ten Phrygia, Asya Thrakya‟sı/Bithynia491
, Paphlagonia, Karadeniz Mariandynia‟lıları ve Halys Irmağı‟nın (Kızılırmağın) civarındaki Suriyelileri („Kappadokia‟ Hdt. I. 72; V. 49; VII. 72) kapsamaktadır. Bu satraplık bölgesi
Sardeis‟ten bağımsız ayrı bir satrabın otoritesinde yönetildiğine kesinlik kazandırmaktadır. Daskyleion‟da
dynastes‟lik sistemi göz önünde bulundurulduğunda Oibares‟in satraplığı babası Megabazos‟tan devralması
oldukça mümkündür. Dareios İskit Seferi dönüşünde Trakya ve Hellespontos bölgesini imparatorluğa tabi kılma vazifesiyle Megabazos‟u söz konusu bölgelerin strategos‟u yetkisiyle donatır (Hdt. IV. 143-144; V. 1; 14). Perslerin elit sınıfından gelen, askeri, siyasi ve idari yetenekleriyle göz dolduran, Büyük Kral‟ın baş adamlarından Megabazos‟un seferleri ve icraatlarının Daskyleion satraplık merkezi Hellespontos ve Trakya bölgesini ihtiva etmesi asli görevinin bu eyaletin satrabı olduğunu destekleyen diğer bir etmendir. Zira valilerin eyalet bölgesinin güvenliğini sağlamak ve sınırlarını genişletmek amacıyla seferleri yürütmesi asli misyonları arasındaydı. Nitekim Dareios M.Ö. 29 Aralık 522 yılında Persis‟te Kyros‟un oğlu Bardiya (= Smerdis/ Tanyoksarkes) olduğunu öne süren ve Dareios‟un hükümranlığını tanımayan isyancıların elebaşı Vahyazdata‟yı yakalamakla Arakhosia‟ya satrabı (= xšaçapāvā) Pers Vivana‟yı emrine verdiği büyük bir orduyla görevlendirir (DB col. III. 45: Kent 1953, 125-127 col. III. 45. 3. 54-64). M.Ö. 28 Aralık 521 yılında Margiana‟da (Güney Türkmenistan) Frada öncülüğünde körüklenen ayaklanmayı bastırmakla olasılıkla idaresiyle yükümlü eyalet sınırı içerisinde yer aldığından Baktria‟ya satrabı Pers Dadarshi‟yi komutasında bir orduyla vazifelendirir (DB
col. III. 38: Kent 1953, 125-127 col. III. 38. 3. 10-19). Pers idari sisteminin zamanla şekillenip uygulamaların
oturmasıyla paralel daha sonraki süreçlerde Sardeis ve Daskyleion satraplarına strategos (komutan) ve
hegemonia (başkomutan) unvan ile yetkisinin verildiği antik kaynaklarla da desteklenmektedir (Ksen. Anab. I. 1.
2; 9. 7; Hell. III. 2. 1; Diod. XIII. 40. 6; XIII. 37. 4; 63. 2; XIV. 26. 4). Bütün bu veriler doğrultusunda Megabazos‟un Daskyleion satrabı olması; halefi olarak bu mevkii Oibares‟in üstlenmesi aksi kanıtlanmadığı müddetçe şimdilik en olası ihtimal gözükmektedir.
489
I.Magnesiano 115a; Syll3 22; SEG XXVI 1291; Chaumont 1990, 589 vd.; Schmit 1996, 95-104; Klinkott 2005, 469.
490
Hdt. VI. 33.
491
Herodotos (VII. 75)‟de Kserkses‟in Hellas Seferi esnasında katılan halk/ülkelerin oluşturduğu orduyu betimlerken Küçük Asya‟daki Trakya‟dan kastın Bithynia‟lılar olduğunu net bir şekilde belirtir: Strymon kıyılarında oturduklarından evvelce Strymonia‟lılar adıyla anılan bu halk, Asya‟ya geçtikten sonra Bithynia‟lılar şeklinde zikredilmişlerdir. Asya Thrakya‟lıları için ayrıca bk. FGrHist I A 68 3 F 27 „Pherekydes‟; Ksen. Anab. VI. 4. 1-2. Strabon‟a (XII. 3 c. 542) göre, Trakya‟da belirli insanlar Bithyn‟ler şeklinde adlandırılırlardı ve Thyne‟ler içinde de Apollonia ile Salmydessos yakınındaki kıyının Thynia denildiğini ileri sürerler (ayrıca bk. Hdt. I. 28; Memnon XVII). Konuya ilişkin olarak ayrıca bk. Asher-Lloyd-Corcella 2007, 483.
krala toplam 360 talanta phoros ödemekteydi492. Herodotos‟un aktarımı uyarınca Daskyleion satraplık merkezine bağlı halklar Hellespontos ve Propontis‟in güney kıyılarında, Pontos‟ta Bithynia ve Paphlagonia mıntıkasında, Euphrates ve Armenia‟la sınır teşkil eden Phrygia ve Kappadokia hinterlantında ikamet edenler oluşturmaktaydı493
. Herodotos‟un bu anlatısı satraplığın genel sınırlarını belirlemesi açsınından önem arz ederken bazı noktalarda hatalar söz konusudur. Herodotos‟un nomos‟tan ziyade phoros‟u meydana getiren dizelgesinde Daskyleion eyaletine dahil ettiği Kappadokia aksine tek başına bağımsız bir satraplık bölgesi şeklinde kurulmuştur494. Knidos‟lu Ktesias‟ın (FGrHist III C 1 688 F 13 (20-21)= Phot. Bib. 72. 37a26-40a5) anlatısıyla Dareios‟un İskit seferiyle görevlendirdiği Kappadokia satrabı (satrapes) Ariaramnes belgelenmektedir495. Aynı şekilde Herodotos‟un (III. 90) ilk nomos listesinde zikrettiği Aiolia‟lıların yani Aiolis Bölgesi, kurulduğu andan itibaren Daskyleion eyaletinin idaresine bağlanmıştır496. Bununla birlikte Aiolis, eyaletin alt satraplık bölgelerin- den birini meydana getirmektedir. Burası ilkin Kserkses‟in hükümdarlığı esnasında Kyme hyparkhos‟u görevini icra eden Pers Thamasios oğlu Sandokes‟in idaresine verilmiştir (Hdt. VII. 194). Ardından bölgenin yönetimi Dardanos‟lu Zenis‟e; Zenis‟in ölümünün ardından Daskyleion satrabı Pharnabazos‟un onayıyla eşi Mania‟ya devredilmiştir (Ksen. Hell. III. 1. 10-14). Daskyleion satrapları nezdinde Aiolis‟e hakimiyet Phrygia Bölgesi‟ni düşman saldırı- sından koruyan tahkimli bir kaleye sahip olmak demekti. M.Ö. 400 yılında Sparta komutanı Derkylidas önderliğinde yürütülen seferlerle bu bölge ele geçirilince Daskyleion satrabı Pharnabzos Aiolis‟in Phrygia‟yı tehdit eden bir kale haline getirildiğini düşünerek büyük en- dişe duymuştur497
.
Aiolis‟in yanı sıra Troas Bölgesi de Daskyleion eyaletinin idari sınırları içinde yer al- maktadır. Ksenophon (Anab. V. 6. 24) Pharnabazos‟un yönetimindeki yerleri şu şekilde zikre-
492
J. M. Balcer (1993a, 80; ayrıca bk. 1988, 3; 18) Daskyleion‟un M.Ö. 480 yılına kadar Sardeis satraplığının idaresi altında yönetildiğini iddia eder. Balcer‟in bu savından Dareios‟un M.Ö. 518/517 yılında düzenlediği satraplık düzenlemesi esnasında değil; Hellas seferlerine tekabül ettiği bir esnada Kserkses tarafından gerçekleştirdiği anlaşılmaktadır. Ancak eldeki bulgular Daskyleion‟un da Sardeis‟le eş zamanda ve köklü bir geçmişi olduğu anlaşılmaktadır.
493
Satraplık merkezi Daskyleion olan bu eyaletin sınırları Kilikia dışında Armenia‟ya kadar Küçük Asya‟nın geriye kalan kısımlarını içermektedir. Diğer bir değişle bu bölge olasılıkla M.Ö. 546 yılına kadar Lydia ve Med krallığı arasında politik bağlamda Halys Irmağı tarafından ayrılmıştı. Halys askeri ve idari bir sınır olarak aynı işlevini sürdürmüş olsa gerektir (Asher-Lloyd-Corcella 2007, 483).
494
Konuya ilişkin ayrıca bk. Klinkott 2005, 462-466.
495
Strabon‟a (XI. 13. 8 c. 525) göre, Kappadokia‟lılar Perslere yılık gümüş vergisine ilaveten 150 at; 2.000 katır ve 50.000 koyun tediye ederlerdi.
496
Ksen. Kyr. VIII. 6. 7-8; Anab. V. 6. 24; Hell. III. 1. 10-27; Zonar. epit. hist. I. 260; ayrıca bk. Steph. Byz.
Ethnika s.v. Δασκύλιον= Daskylion; Ael. Her. et Pseu. pros. cath. ΙΙΙ. 1. 362. 23.
497 Ksen. Hell. III. 2. 1: ὁ μέντοι Φαρνάβαζος νομίσας τὴν Αἰολίδα ἐπιτετειχίσθαι τῆ ἑαυτοῦ οἰκήσει
Φρυγίᾳ, σπονδὰς εἵλετο.
Spartalı Anaksibios da M.Ö. 388 yılında Hellespontos‟a gönderildiğinde Aiolis‟i Daskyleion satraplığından kopararak Pharnabazos‟un gücünü kırmayı planlamıştır –τῶν τ᾽ Αἰολίδων πόλεων παρεσπτό τινας τοῦ Φαρναβάζου/Pharnabazos‟tan bazı Aiolis kentlerini zorla ayırmaya çalıştı (Ksen. Hell IV. 8. 33).
der: ἔμπειρος δέ εἰμι τς Αἰολίδος καὶ τς Φρυγίας καὶ τς Τρῳάδος καὶ τς Φαρναβάζου ἀρχς πάσης/Aiolis, Phrygia, Troas ve Pharnabazos‟un bütün bölgelerini iyi bilirim. Bunun yanı sıra Ilion‟da Athena Ilias Tapınağı‟nda Pharnabazos‟un halefi ve oğlu Daskyleion satrabı Ariobarzanes‟in heykelinin dikildiği bilinmektedir498
. M.Ö. yak. 511 yı- lında Otanes‟in yürüttüğü seferle Troas‟taki Antandros (Yarmata Tepesi) ve Lamponion (Kozlu Dağı/Asar Tepe) zapt edilmiş; Daskyleion satraplığının idaresine bırakılmış olmalıdır (Hdt. V. 27). Peloponnesos Savaşları sırasında Daskyleion eyaleti içersinde yer alan Troas‟ta Antandros ve Aiolis‟te Adramyttion Daskyleion ve Lydia satrabı arasında bir sınır çatışma- sına ve memnuniyetsizliğe yol açmıştır. Sardeis satrabı Tissaphernes‟in emrinde hyparkhos görevini icra eden Arsakes, Daskyleion satrabı Pharnakes‟in M.Ö. 422 yılında Adramyttion‟a yerleştirdiği Delos‟luların ileri gelenlerinin dostluk ve ittifakını kazanarak kentten çıkartıp oklatarak öldürtmüştür (Thuk. V. 1; VIII. 108). Pers Arsakes‟in Daskyleion eyalet idaresin- deki Antandros‟tan ağır harçalar (phoros) toplaması ve şiddet içeren davranışlarından ötürü Antandros‟lular akropolis‟te mevzilenmiş Pers garnizonlarını kovmuşlardır (Thuk. VIII. 108). Bununla birlikte Daskyleion satrabı Pharnabazos burada tekrar hakimiyetini sağlamlaştırmış- tır; M.Ö. yak. 410 yılında Kyzikos yenilgisinin akabinde Peloponnesos‟luların donanma ihti- yacını gidermek amacıyla Antandros‟ta gemi inşa ettirmiştir (Ksen. Hell. I. 1. 25). Troas Böl- gesi‟nde Hellespontos‟a giriş ve Avrupa‟ya geçiş kapısı olan Abydos‟un önemli bir yeri var- dır499
. İskit Seferi‟nden önce Pers kralına bağlı tiran Daphnis‟in egemenliği altında yönetilen Abydos (Hdt. IV. 138), Dareios‟un İskit Seferi dönüşünden sonra, M.Ö. 512/511 yılında, kentin krala sadakatsızlığından olsa gerek yakılıp-yıkılarak (Strab. XIII. 1. 22 c. 591) Daskyleion satrabının idaresine dahil edilmiş olmalıdır500
. Bunun yanı sıra Troas Bölgesi‟nin Daskyleion eyaletinin idaresinde bulunduğunu gösteren bir diğer bulgu ise, Kolonai‟dır. Daskyleion satrabı I. Artabazos ile Sparta kral naibi Pausanias şüpheye mehil vermeden rahat iletişim kurmak ve planlarını hayata geçirmek için Kolonai‟yı501
uygun bir üst şeklinde seçmişlerdir. Pausanias burada I. Artabazos‟la gizli entrikalarını sürdürmeye devam
498
Diod. XVII. 17. 6; ayrıca bk. Briant 2002, 698; 817.
499
Kserkses‟in M.Ö. 480 yılında Abydos ile Sestos üzerine kurduğu geçici köprü örneğindeki gibi (Hdt. VII. 36; 54-57; IG XIV 1297 II. 8 str. 26-27= FGrHist II B 252 B 8 „Chronikon Romanum‟; Strab. XIII. 1. 22 c. 591; Plin. nat. IV. 24 [75]), Abydos ile Sestos Perslerin Avrupa‟ya geçiş üssü şeklinde kullanılmıştır.
500
Abydos M.Ö. 454/453 yılından 418/417 yılına ait Attika-Delos Deniz Birliği listelerinde ikisi tamamlama olmak üzere on sekiz kez kaydedilmiştir (IG I3
259. II. 29; 287. II. 25). Bazı zaman dört talanta (IG I3 271. II. 29) bazen de altı talanta (IG I3
279. II. 17) değerinde değişen phoros ödemiştir. Dolayısıyla bu zamandilimi arasında Abydos‟un Pers hakimiyetinden çıktığı anlaşılmaktadır. M.Ö. 411 yılında Delos Deniz Birliği‟nden ayrılıp Daskyleion satrabı Pharnabazos ve Spartalıların saflarına geçmiştir (Thuk. VIII. 62). Abydos‟ta Sparta
harmostes‟i bırakılmıştır (Ksen. Hell. III.1. 9; IV. 8. 3; 5; 32; IV. 8. 39; ayrıca bk. Hansen-Nielsen 2004, 1003).
501
Lokalizasyonu tam bilinmemekle birlikte günümüz Larisa‟nın güneyi ve Aleksandreia Troas‟ın kuzeyine takriben aynı mesafede Beşiktepe adıyla bilinen kıyıda bir tepe üzerine konumlandırılmaktadır. Kolonai için bk. Strab. XIII. 1. 19 c. 589; XIII. 1. 47 c. 604; Arr. anab. I. 12. 6.
etmiştir502
. Ancak Troas Bölgesi‟nde kıyı kentlerden bazılarının M.Ö. 477 yılında Attika- Delos Deniz Birliği‟nin kurulması ve M.Ö. 449/448 yılında imzalanan Kallias Antlaşması ile Pers hakimiyetinden çıktığı anlaşılmaktadır. Daha sonra Dardanos‟lu Mania tarafından Larisa, Hamaksitos ve Kolonai zapt edilip ele geçirilmiştir (Ksen. Hell. III. 1. 13). Mania Skepsis ve Gergis‟i de kontrolü altında tutmakta; hazinesini Gergis‟te muhafaza etmekteydi503
.
Herodotos‟un (III. 90) üçüncü nomos ya da phoros dizelgesine dahil ettiği Bithynia Bölgesi‟nin Daskyleion satraplığın hakimiyetinde yer aldığı diğer antik verilerle desteklen- mektedir. Ksenophon (Anab. VI. 4. 23-27; 5. 1-32) onbinlerin Hellas‟a dönüşünde Bithynia Trakya‟sına yaptıkları yağma akınları sırasında Daskyleion satrabı Pharnabazos emrindeki bir süvari birliğini Bithynia‟ya yardım etmesi ve Hellen askerlerinin Phrygia‟ya girmesini engelemek amacıyla göndermiştir. Ksenophon (Anab. VII. 24-25) aştıkları kralın ülkelerinin yöneticilerini (arkhon) sıralarken Bithynia‟nın Pharnabazos‟un idaresinde bulunduğunu belirtir. Bunun yanı sıra bölgenin Pharnabazos‟a sıklıkla mukavemet gösterdiği; burada hakimiyetini sağlamlaştırmak amacıyla birçok askeri hareketa bulunduğu anlaşılmaktadır504
. Herodotos (III. 90) nomos dizelgesinde her ne kadar Bosporos‟a yer vermes de, M.Ö. yak. 510 yılında Otanes komutasında yürütülen seferle Bosporos‟un kilit noktası olan Byzantion ve Kalkhedon zapt edilmiş505; bölgenin idaresi Daskyleion satraplığına bağlanmış olmalıdır. Daskyleion eyalet hudutu Hellespontos Bölgesi‟nin bütününü kapsamaktadır. Nitekim Bosporos Attika-Delos Deniz Birliği listelerinde Hellespontos Bölgesi içersinde yer almaktadır506
. M.Ö. 478 yılında Kleombrotos oğlu Pausanias‟ın birleşmiş kuvvetlerle satraplığın garnizon üslerinden Byzantion zaptıyla Pers hakimiyeti uzun bir müddet sona ermiştir507
. Peloponnesos Savaşları‟nda Daskyleion satrabının Byzantion ve Kalkhedon‟u
502
Thuk. I. 131; Corn. Nep. Paus. IV. 3.
Themistokles (Epist. 14) Pausanias‟a gönderdiği mektubta Pers kralıyla yaptığı gizli anlaşmayla çevirdiği entirikanın başına nasıl sonuçlar açabileceğine dair verdiği çeşitli uyarılarda bu olaya şu şekilde değinir: Saklandığın ve Pers
kralıyla işbirliği yaptığın Kolonai ve Troya kıyıları buradaki edimlerini fark ettirmeyecek kadar Peloponnesos‟tan uzak değil.
503
Ksen. Hell. III. 1. 14; 26-28.
504
Ksenophon (Hell. III. 2. 2) M.Ö. 400 yılında Derkylidas‟ın Bithynia Trakya‟sında kışlalayıp yağma akınında bulunmasına rağmen, Pharnabazos‟un buna müdahale etmediğini; bilakis Bithynia‟lıların birçok kez satrapla savaşmalarından ötürü buna göz yumduğunu belirtir.
505
Hdt. V. 26; ayrıca bk. Briant 2002, 144; Arslan 2010, 66 vd.; ayrıca bk. How-Welles 1912, II 10
Bu sırada, M.Ö. yak. 510 yılında, Byzantion‟un başında tiran Ariston‟un mu bulunduğu; yoksa bunun Perslere karşı bir ayaklanma hareketi mi olduğu belirsizdir. Zira Tuna üzerine köprü kurmak üzere M.Ö. 512 yılında Dareios‟un İskit Seferi‟ne katılan Byzantion tiranı Ariston‟a dair herhangi bir veri yoktur (Arslan 2010, 66).
506
IG I3 269. II. 26.
507
Thuk. I. 94. 1-2; 128. 5; Diod. XI. 44. 3; Corn. Nep. Paus. IV. 2. 2; Plut. Kim. VI. 1-3. Konuya ilişkin olarak ayrıca bk. Loomis 1990, 488 vd.; Balcer 1995, 305 vd.; 309; Arslan 2009, 51-63; 2010, 80 vd.
M.Ö. 454/453 yılından M.Ö. 428/427 yılına kadar Delos Deniz Birliği‟nin phoros listelerinde belgelenmektedir (IG I3 259 III. 7; IG I3 283 39). Bu yılları arasında birliğe on dört kez vergi ödemiştir (Hansen-Nielsen 2004, 916; Arslan 2010, 95 dn. 327). M.Ö. 441/440 yılları arasında Samos‟lularla eş güdümlü Atina‟ya isyan etmiş (Thuk. I. 115; IG I2 943); ancak M.Ö. 439 yılında yeniden Atina hakimiyetini kabul etmek zorunda kalmıştır (Thuk. I. 117; Arslan 2010, 100 vdd.). M.Ö. yak. 411 yılında Sicilya mağlubiyetini fırsat bilerek tekrar Atinalılara ayaklanmışlardır (Thuk. VIII. 80. 3; Diod. XIII. 34. 2).
yeniden Pers hakimiyetine katmak amacıyla bazen Atinalılara bazen de Lakedaimon‟lulara karşı yürüttükleri savaşları ve askeri yardımları bu bölgenin idaresinin Daskyleion‟a ait olduğunu kanıtlamaktadır508
.
Süvarileriyle ünlü Paphlagonia Bölgesi vasal krallar tarafından yönetilse de509 , bu beylikler Daskyleion satrabının sorumluluğundaydı510. Herodotos‟un (III. 90) üçüncü nomos listesinde verdiği Paphlagonia Bölgesi diğer verilerle de Daskyleion eyaletinin idari sahasında yönetildiğini desteklenmektedir. Zira Granikos Savaşı‟nda Paphlagonia süvari birliği, Daskyleion satrabı Arsites‟in komutası altında ön saflarda savaşmıştı (Diod. XVII. 19. 4). En önemlisi Pers imparatorluğuna son veren Büyük İskender istila ettiği bölgelerde Pers yönetim biçimini korumasından hareketle Paphlagonia‟nın Hellespontos Phrygia‟sına bağlı idare edildiği aşikardır. İskender gönülü olarak egemenliğine girdiklerini belirten Paphlagonia‟lıları Hellespontos Phrygia‟sına bağladı511. Anlaşıldığı kadarıyla Pers hakimiyetindeyken Paphlagonia‟lılar, Zagros dağ silsilesinin göçebe kavimleri –Uksioi, Elymaioi, Susioi, Kossaioi– gibi phoros‟tan muaf tutulmuşlardı; sadece asker ve armağan göndermekle yükümlüydüler. Bu nedenle İskender, Pers imparatorluğunda olduğu gibi onları vergiden muaf tuttu512.
Dareios M.Ö. 512 yılında İskit Seferi‟nin akabinde Daskyleion satrabı Megabzos öncülüğünde yapılan seferlerle Daskyleion eyalet bölgesinin sınırlarını genişletmiştir. Dareios‟un emriyle Megabazos‟un imparatorluğa ilhak ettiği Hellespontos ve bölgeyle sınırdaş yerlerde krallığa tabi olmayan kentler (Hdt. IV. 144; V. 1-2) ile Trakya (Hdt. V. 2) da büyük olasılıkla Daskyleion satraplığının yönetimine verilmiştir513
. Trakya‟da asayiş ve intizam ortamında elde edilecek gelirlerin düzenli ödenmesini sağlamak amacıyla Strymon Vadisi‟nin ağzındaki Eion‟da; Hebros Irmağı‟nın kıyısındaki Doriskos (Hdt. VII. 59) ile Trakya Khersonesos‟taki Sestos‟ta Pers garnizon üsleri kurulmuş ve komutanlar (hyparkhos) atanmıştır (Hdt. VII. 105; 108). Bu garnizonların maaş ve iaşeleriyle; gerektiğinde asker
508
Daskyleion satrabı Artabazos, Kserkses ve Pausanias arasında iletişimi sağladığı gibi, Pausanias‟ın planlarını gerçekleştirmek amacıyla işbirliği yapmaktaydı (Thuk. I. 129; Them. Epist. 16. 27-31 „Alketas‟; Epist. 14 „Pausanias‟; Corn. Nep. Paus. IV. 2. 2; Plut. Them. XXIII. 1-3; FGrHist II A 70 F 189= Plut. mor. IX. 855 f: De
Herod. 4). Daskyleion satrabı Pharnabazos, M.Ö. 410 yılında Atinalıların Kalkhedon ve Byzantion kuşatmasında
Spartalılarla birlikte emrinde bir orduyla karşı direniş sergilemiştir (Ksen. Hell. I. 1. 26; Diod. XIII. 64. 3; daha detaylı biligi için bk. Arslan 2010, 118-121; 2011, 12 vdd.). Alkibiades‟in Kalkhedon ve Byzantion kuşatmasını kırmak için Spartalı komutan Hippokrates‟e yadım etmiştir (Ksen. Hell. I. 3. 1-7; 14-21; Plut. Alk. XXX.1).
509 Paphlagonia kralı Otys/Gyes için bk. Hell. Oxy. fr. Lond. XXII (XVII). 1-4); Ksen. Hell. IV. 1. 3-14; Ksen.
Ages. III. 4; Plut. Ages. XI. 1-3. Paphlagonia kralı Thuys için ise bk. Corn. Nep. Dat. XIV. 2. 2-5; 3. 1-4; Ael. Var. I. 27; FGrHist II B 115 F 179 „Theopompos‟= Ath. Deip. IV. 144f-145a.
510
Harrison 1982, 184; Briant 2002, 698.
511
Arr. anab. II. 4. 1-2; Curt. III. 1. 22-24.
512
Curt. III. 1. 24; ayrıca bk. Briant 2002, 698; Bosworth 2005, 74 vd.
513
yardımı göndermek ya da almakla Daskyleion satrapları sorumlu tutulmuş olmalıdır514