Mondell, Forrest ve Tyler (1981) anne-baba yetkinliği yüksek ebeveynlerin daha tutarlı davranış sergilediği, çocuklarına problem çözümünde daha yardımcı oldukları ve çocuklarının kapasitelerini kullanmalarını daha fazla teşvik ettiklerini belirlemiştir.
Whitbeck (1987) anne-baba öz-yeterliğinin ön ergenlik dönemindeki ergenlerin öz yeterlik düzeylerine etkisi incelemiştir. 9-15 yaş arasındaki bulunan 82 çocukla gerçek- leştirdikleri çalışmada; erkek çocukların öz-yeterlik düzeyi üzerinde anne-baba öz- yeterliğinin büyük etkisi olduğu, kız çocuklarının öz yeterlik düzeyi üzerinde ise ebe- veyn davranışlarının yüksek oranda etkisi bulunduğunu belirlemiştir.
Johnston ve Mash (1989) ebeveynlik memnuniyeti ve öz yeterliğe ilişkin bir ölç- me çalışması gerçekleştirmiştir. Çalışmaya 4-9 yaş aralığında çocuğu olan 297 anne ve 215 baba katılmıştır. Araştırma sonucunda ebeveynlik öz yeterliği ile çocukların prob- lemli davranışları arasında ters yönlü anlamlı bir ilişki bulunmuştur. Yine çalışmada annelere göre çocuklarda gözlenen problemli davranışların ebeveynlik memnuniyetine bağlı olduğu, babalara göre de çocuklarda gözlenen problemli davranışların hem ebe- veyn memnuniyetine hem de ebeveynlik öz yeterliği ile ilişkili olduğu gözlenmiştir.
Teti ve Gelfand (1991) annenin ebeveynlik öz yeterliği inancında psikososyal de- ğişkenlerin etkisini (depresyon, sosyal ilişkisel destek) ortaya koymuştur.
Pisterman vd. (1992) Ebeveynlik stresi ve ebeveynlerin öz yeterlikleri üzerindeki çalışmıştır. Araştırmaya 91 aile katılmıştır. Çalışmaya katılan aileler belirlenirken ço-
cuklarında dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu olması göz önünde bulundurul- muştur. Deney ve kontrol gruplu olarak yapılan çalışma sonrasında alınan sonuçlara göre deney grubunda ebeveyn becerilerinde ve ebeveyn stres durumlarında anlamlı iyi- leşmeler olduğu belirlenerek grupla ebeveyn eğitiminin çalışmaya katılan ailelerin ebe- veynlik stresi ve ebeveynlik öz yeterliğini olumlu şekilde etkilediği belirlenmiştir.
Gross vd. (1995) ebeveyn eğitiminin ebeveyn-çocuk ilişkilerinin geliştirilmesinde etkilerini incelemiştir. Çalışmaya iki yaşında çocuğu olan 48 anne ve baba ile çocukları katılmıştır. Yarı deneysel desende modellendirilen çalışmada deney grubunda yer alan ailelere 10 haftalık bir eğitim programı uygulanmıştır. Araştırma sonucunda ebeveyn eğitim programının anne-çocuk etkileşiminin kalitesini ve ebeveyn öz yeterliklerini art- tırdığını, ebeveynlik stresini ise azalttığı belirlenmiştir.
Tucker vd. (1998) davranışçı ebeveyn eğitim programının annenin ebeveynlik öz yeterliği, annelik stresi ve anne çocuk etkileşiminin kalitesi üzerindeki etkisini araştır- mıştır. Çalışma grubunda bir yaşını doldurmuş çocuğu olan 46 ebeveyn yer almıştır. Deney kontrol gruplu yarı deneysel desende modellendirilen çalışma sonucunda deney grubundaki tüm ebeveynlerin öz yeterliklerini arttırdığı, stres düzeylerini azalttığı ve ebeveyn, çocuk etkileşimlerini olumlu yönde etkilendiği belirlenmiştir. Ancak eğitim programının babalar üzerinde daha az etkili olduğu çalışma sonucunda belirlenmiştir. Uygulama aşamasının ardından bir yıl sonra gerçekleştirilen izleme testlerinde deney grubunda yer alan anne ve babaların çocukları ile etkileşiminde olumlu gelişmeler oldu- ğu, annelerin eleştirel davranış ve ifadelerinde azalma görüldüğü belirlenmiştir. Çalışma sonucunda araştırmacılarca yürütülen söz konusu ebeveyn eğitim programının çocuklar ve anne babaları üzerinde uzun süreli olumlu geri dönüşlerinin olduğu belirlenmiştir.
Coleman ve Karraker (2000) çalışmasında annelerinin ebeveynlik öz yeterliği ile ebeveynlik doyumları arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Araştırmanın örneklemini okul çağında en az bir çocuğu bulunan 145 anne oluşturmuştur. Çalışma sonucunda araştır- macılar; eğitim düzeyinin, gelir düzeyinin ve deneyimin ebeveyn öz yeterliği üzerinde anlamlı bir farklılaşmaya neden olduğunu ifade etmiştir.
Ortega (2000) anne-baba yetkinliği, çocuk ve ebeveyn çatışmasıyla ilişkili davra- nışlar ve kültürel bağları incelemiştir. Araştırmanın çalışma grubunda birbirinden farklı kültürel geçmişe sahip ve düşük gelirli 54 ebeveyn yer almıştır. Araştırma sonucunda; ebeveynlik ölçümlerinde yüksek ve düşük düzeyde kültürel bağlantıya sahip annelerin birbirlerinden anlamlı bir şekilde farklılaştığı görülmüştür. Ayrıca kültürüyle yüksek düzeyde ilişki içerisinde bulunan annelerin daha az saldırgan ebeveyn davranışı sergile- diği ve bu ebeveynlerin çocuklarının davranışlarından kendilerini diğer ebeveynlere göre daha fazla sorumlu tuttukları belirlenmiştir.
Melnyk vd. (2001) ebeveyn merkezli müdahale programının etkili olup olmadığı- nı incelemiştir. Çalışmaya erken doğum gerçekleştiren 42 anne dahil edilmiştir. Çalışma deneysel desende modellendirilmiştir. Araştırma sonucunda; deney ve kontrol grubun- daki annelerin bebeklerinin zihinsel gelişim puanları arasında anlamlı bir farklılığın olduğu bu farklılığın ise deney grubunda yer alan anneler lehine olduğu belirlenmiştir. Bu sonucun yanı sıra kontrol grubunda yer alan annelere göre ebeveyn merkezli müda- hale programına katılan annelerin anlamlı bir şekilde daha az stresli oldukları, çocukla- rının özellikleri ve davranışları hakkında daha güçlü inançları olduğu ve ebeveynlik öz yeterlik inançlarının daha yüksek olduğu belirlenmiştir.
Coleman vd. (2002) annelerin ebeveynlik öz yeterliklerinin 1-3 yaş arasındaki ço- cuklarının Bayley Skalasından aldıkları puanlara etkisini araştırmıştır. Çalışmaya 68 an- ne ve 1-3 yaş arasında çocukları katılmıştır. Çalışma sonucunda; düşük öz yeterlik dü- zeylerine sahip annelerin çocuklarının Bayley puanlarının da düşük olduğu görülmüştür.
Esther ve Crockenberg (2002) ebeveynlik öz yeterliğin annenin duyarlılığı üze- rindeki etkisini araştırmıştır. Çalışmaya 6 aylık bebeğe sahip 92 ilk çocuğa sahip anne ve çocuğu dahil edilmiştir. Çalışma sonucunda annenin öz-yeterliğinin yüksek oluşu ile bebeğin sakinliği arasında ilişkili bulunmuştur.
Sofronoff ve Farbotko (2002) yaptıkları araştırmada asperger sendromlu çocuğu sahip anne ve babalar için düzenlenen bir ebeveynlik yönetimi programının anne ve babaların ebeveyn öz yeterliğini arttırmada etkili olup olmadığını araştırmıştır. Yarı deneysel desende gerçekleştirilen çalışma sonucunda deney ve kontrol gruplarının her
ikisinde de daha az problemli davranış kayıt altına alınmış ve çalışmaya dahil edilen deney ve kontrol grupların gene her ikisinde de ebeveynlik öz yeterliklerinde artış oldu- ğu belirlenmiştir. Bu artış belirli aralıklarla gerçekleştirilen izleme testlerinde de (4 haf- ta ve 3 ay sonra) yapılan ölçümlerde değişiklik göstermemiştir. Ayrıca araştırmada de- neysel uygulama sonrasında babalara oranla ebeveyn öz yeterliklerinin daha fazla artış gösterdiği de kayıt altına alınmıştır.
Coleman (2003) anne ebeveynlik öz yeterlikleri ile 1-3 yaşları arasındaki çocukla- rının davranışsal ve gelişimsel durumları arasındaki ilişkiyi incelemiştir. Çalışmaya 1-3 yaş aralığında çocuğu olan orta sosyoekonomik düzeye sahip 68 anne ve çocuğu dahil olmuştur. Çalışma sonucunda; annelerin ebeveynlik öz yeterlikleri ile çocukların anne sevgisi, uyum, coşku, anneden kaçınma gibi bazı davranışları arasında istatistiksel ola- rak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir.
Gross vd. (2003) bir ebeveyn eğitim programının etkilerini araştırmıştır. Araştır- maya 77 öğretmen ile 208 ebeveyn dahil olmuştur. Çalışma dahil edilen anne ve babalar çalışma öncesinde 4 gruba ayrılmıştır. Grupların ilkinde ebeveyn ve öğretmen eğitimi birlikte, grupların ikincisinde yalnızca ebeveyn eğitimi, üçüncü de yalnızca öğretmen eğitimi verilirken, dördüncü grupta yer alan bireyler ise kontrol grubu olarak belirlen- miştir. Araştırma sonucunda; birinci grup ile ikinci grupta, üçüncü ve dördüncü gruba oranla ebeveyn öz yeterliklerinin daha yüksek olduğu, burada eğitim görenlerin baskıcı disiplin davranışlarını daha az kullandıkları ve diğer gruplarda yer alan bireylere oranla daha fazla olumlu davranış sergiledikleri gözlenmiştir.
MacPhee ve Miller Heyl (2003) ebeveynlik öz yeterliği ile etkili çocuk yetiştirme arasında nedensel bir ilişkinin var olup olmadığını incelemiştir. Çalışmanın örneklemi ebeveyn becerilerini arttırmak için ebeveyn eğitim programına dail olan anne ve baba- lardan oluşturulmuştur. Araştırma sonucunda; annelere uygulanan eğitim programının ebeveynlik öz yeterliklerinin arttırdığı belirlenmiştir.
Hess vd. (2004) yüksek risk taşıyan bebeğe sahip annelerinin çocuk gelişimi ile ilgili ebeveyn bilgi düzeyi ve ebeveynlik öz yeterliği inançları arasındaki ilişkiyi ince- lemiştir. Ebeveynliğe dair bilgi düzeyleri yüksek olan annelerin aynı zamanda da ebe-
veyn öz yeterlikleri ve ebeveynlik yetkinliklerinin de yüksek olduğu belirlenmiştir. Ay- rıca yine çalışma sonucunda bilgi düzeyleri zayıf olan ebeveynlerin ebeveynlik öz yeter- likleri ve ebeveynlik yetkinlikleri arasında ters yönlü anlamlı bir ilişki olduğu belirlen- miştir.
Hudson vd. (2004) ilk kez çocuğu olan anne ve babaların dört ay boyunca ebe- veynlik öz-yeterliklerinde değişimi incelemişlerdir. Araştırma sonucunda ilk dört ay boyunca babaların ebeveynlik öz-yeterliklerinin doğrusal bir biçimde arttığı, annelerin ebeveynlik öz yeterliklerinin ise ilk üç ayda doğrusal olarak artış gösterdiği; ancak yine de babaların öz-yeterlik düzeylerinin annelerinkinden daha düşük düzeyde olduğu, kız çocuğa sahip olan babaların öz yeterlik düzeylerinin ise erkek çocuğa sahip babaların öz yeterlilik düzeylerinden daha düşük olduğu bulunmuştur.
De Montigny ve Lacharite (2005) sağlık ve psikoloji alanında yayınlanan 113 makaleyi inceleyerek anne ve babaların ebeveynlik öz yeterlik düzeyine ilişkin kavram- sal bir analiz çalışması gerçekleştirmiştir. Araştırma sonucunda anne ve babaların ebe- veynlik öz yeterliği kavramı üzerinde olumlu geçmiş deneyimlerin, başkalarının dene- yimlerinin, sözel iknanın ve psikolojik açıdan uygun olmanın etkili olduğu görülmüştür.
Landy ve Menna‟nın (2006) 3-6 yaşlarındaki agresif, uyumsuz çocukların annele- rine verilen grup eğitiminin etkili olup olmadığını incelemiştir. Çalışmada 35 çocuk ve annesi yer almıştır. Verilen eğitim sonrasında eğitim programına dahil olan annelerin ebeveynlik öz yeterliklerinin yükseldiği ve öz yeterliklerinde, tutumlarında, çocukları- nın dışa dönük davranışlarına dair bildirimlerinde, ebeveynlik üzerine bilgisinde kontrol grubuna göre istatiksel olarak anlamlı bir farklılığın olduğu görülmüştür.
Young vd. (2006) anne ve babaların ebeveynlik öz yeterliği üzerinde yaptığı ça- lışma sonucunda annenin iyilik halinin oluşmasında ebeveynlik memnuniyetinin ebe- veynlik öz yeterliğinden daha fazla önem taşıdığı ancak anne, babalık davranışlarında ve araştırma kapsamındaki bebeklerin davranışlarında anne ve babaların ebeveynlik öz yeterliğinin annenin iyilik haline göre daha güçlü bir etkisi bulunduğu belirlenmiştir.
Anderson (2007) iş stresi ile anne ve babanın ebeveynlik öz yeterliği arasındaki ilişkiyi araştırmıştır. Çalışmaya 297 aile katılmıştır. Araştırma sonucunda; annelerin ev ve iş çatışması ve babaların düşük iş doyumu gibi işe yönelik stres durumlarının düşük ebeveynlik öz yeterliği ile ilişkili olduğu, annelerin düşük ebeveynlik öz yeterlik düzey- lerinin çocuklarının gözlenebilen davranış problemleriyle doğrudan ilişki içerisinde ol- duğu, babaların düşük ebeveynlik öz yeterlik düzeylerinin ise çocuklarının hem gözle- nebilen hem de gözlenemeyen davranış problemleriyle doğrudan ilişkisi olduğu ortaya çıkarılmıştır.
Bloomfield ve Kendall (2007) ebeveynlik öz yeterliğinin bir anne-babalık prog- ramına katıldıktan sonraki değişimi ve kalıcılığını belirlemeye çalışmıştır. Ebeveynler kurs öncesi, kurs sonrasında ve kursun bitiminden dört ay sonra yeniden incelemiştir. Çalışma sonucunda; ebeveyn eğitim programlarına katılan ebeveynlerin öz yeterlikleri- nin artış gösterdiği belirlenmiştir. Ayrıca bu belirlenen artışın dört ay sonra yapılan ka- lıcılık testinde de korunduğu gözlenmiştir.
Bloomfield ve Kendal (2010) "123 Magic” isimli grup tabanlı bir ebeveynlik programının etkililiğini incelemiştir. Çalışmaya 74 ebeveyn katılmıştır. Araştırmanın deneysel uygulaması Ocak 2007‟den Haziran 2009‟a kadar devam etmiştir. Çalışma sonucunda ön-test ve son-test sonuçları karşılaştırılarak "123 Magic” isimli programının ebeveyn öz yeterliğini arttırmada başarılı olduğu belirlenmiştir.