Araştırmanın on üçüncü alt problemi “5-6 yaş çocukların annelerinin yaşları ile ebeveyn öz yeterlilik algıları arasında anlamlı bir ilişki var mıdır?” sorusudur. Annelerin yaşları arttıkça ebeveyn öz yeterlilik ölçeğinden aldıkları puanların ortalamalarında da artış olup olmadığını incelemek adına hangi korelasyon testinin gerçekleştirileceğine karar vermek için Kolmogorov-Smirnow ve Shapiro-Wilk testi kullanılmış ve sonuçlar tablo 30‟da gösterilmiştir.
Tablo 26. Annelerin yaşlarına göre Berkeley ebeveyn öz yeterlilik ölçeğinden aldıkları puan ortalamalarına ilişkin normallik testi sonuçları
Boyut DeğiĢken Shapiro-Wilk Kolmogo-
rov-Smirnova DeğiĢken
Shapiro-Wilk Kolmogorov-Smirnova YaĢ Statistic df P YaĢ Statistic df P
ÇBOÖ 23 ,750 3 ,000 35 ,919 28 ,034 24 - 2 - 36 ,927 16 ,216 25 ,873 4 ,310 37 ,920 20 ,098 26 ,784 8 ,019 38 ,938 23 ,160 27 ,915 15 ,163 39 ,889 26 ,009 28 ,845 19 ,006 40 ,932 14 ,328 29 ,768 23 ,000 41 ,956 11 ,719 30 ,199 30 ,004 42 ,954 16 ,562 31 ,169 30 ,028 43 ,964 3 ,637 32 ,884 28 ,005 44 ,750 3 ,000 33 ,155 31 ,057 45 ,897 8 ,274 34 ,157 37 ,021 46 ve 47 - 2 -
DK 23 ,923 3 ,463 35 ,859 28 ,001 24 - 2 - 36 ,865 16 ,023 25 ,865 4 ,279 37 ,866 20 ,010 26 ,913 8 ,378 38 ,922 23 ,072 27 ,895 15 ,079 39 ,948 26 ,209 28 ,928 19 ,161 40 ,953 14 ,606 29 ,959 23 ,449 41 ,882 11 ,110 30 ,170 30 ,027 42 ,959 16 ,636 31 ,151 30 ,078 43 ,750 3 ,000 32 ,848 28 ,001 44 ,964 3 ,637 33 ,170 31 ,023 45 ,792 8 ,023 34 ,145 37 ,049 46 ve 47 - 2 - ÇTBD 23 ,980 3 ,726 35 ,943 28 ,133 24 - 2 - 36 ,898 16 ,075 25 ,854 4 ,241 37 ,953 20 ,422 26 ,806 8 ,033 38 ,815 23 ,001 27 ,837 15 ,011 39 ,901 26 ,016 28 ,827 19 ,003 40 ,858 14 ,029 29 ,941 23 ,191 41 ,936 11 ,478 30 ,101 30 ,200 42 ,926 16 ,208 31 ,118 30 ,200 43 ,832 3 ,194 32 ,865 28 ,002 44 ,750 3 ,000 33 ,140 31 ,126 45 ,966 8 ,866 34 ,137 37 ,075 46-47 - 2 - ÇBBD 23 ,942 3 ,537 35 ,909 28 ,019 24 - 2 - 36 ,927 16 ,215 25 ,953 4 ,734 37 ,938 20 ,220 26 ,938 8 ,595 38 ,949 23 ,281 27 ,897 15 ,085 39 ,920 26 ,044 28 ,727 19 ,000 40 ,880 14 ,058 29 ,862 23 ,004 41 ,950 11 ,645 30 ,163 30 ,041 42 ,947 16 ,448 31 ,213 30 ,001 43 1,000 3 1,000 32 ,832 28 ,000 44 ,832 3 ,194 33 ,211 31 ,001 45 ,929 8 ,503 34 ,238 37 ,000 46-47 - 2 -
Yapılan Kolmogorov-Smirnov ve ve Shapiro-Wilk testi sonuçlarına göre bazı grupların anlamlılık düzeyi 0.05‟ten küçük olduğundan verilerin normal dağılıma sahip olmadığını görülmüştür. Bu nedenle verileri analiz edebilmek için nonparametrik bir test olan Spearman‟s korelasyon testi yapılmış ve sonuçlar Tablo 31‟de verilmiştir.
Tablo 27. On üçüncü alt probleme ait Spearman‟s korelasyon testi sonuçları
Boyut N rho P
ÇBOÖ 402 -,036 ,476
DK 402 ,095 ,058
ÇTBD 402 ,130 ,009
ÇBBD 402 ,042 ,402
Yapılan Spearman‟s korelasyon analizi sonucunda annelerin yaşları ile ebeveyn öz yeterlilik algıları arasında; ölçeğin çocuğu birey olarak önemseme alt boyutunda (rho=-.036; p>0.05), duygusal kontrol alt boyutunda (rho=.095; p>0.05), ve çocuğun bireysel becerilerin desteklenmesi alt boyutunda (rho=.042; p>0.05) istatiksel olarak anlamlı bir ilişki yokken; çocuğun toplumsal becerilerin desteklenmesi alt boyutunda ise (rho=.130; p<0.05) istatiksel olarak pozitif yönde zayıf bir ilişkinin olduğu görül- müştür. Bir başka ifade ile annelerin yaşları arttıkça çocuğun toplumsal becerilerini des- tekleme boyutunda ebeveynlik öz yeterlik algılarında pozitif yönde anlamlı bir artış olduğu söylenebilir.
SONUÇ VE TARTIġMA
Araştırmanın birinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeter- lik algı düzeylerine ilişkindir. Yapılan analizler sonucunda annelerin ebeveyn öz yeter- lik algılarının yüksek olduğu belirlenmiştir. Bu bulgu literatürde yer alan Zembat vd. (2008), Çabuk Bayam (2010), Uyanık Balat (2014), Uyanık Balat ve Yılmaz (2014), Uyanık Balat, Sezer ve Tunçeli (2014) tarafından yapılan araştırmalarla örtüşürken; Büyüktaşkapu (2012) ve Gözübüyük (2015) yaptıkları çalışmalarda annelerinin öz ye- terlilik algılarının orta düzeyde olduğunu belirlemiştir.
Araştırmanın ikinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeter- lik algılarının çocuklarının cinsiyetine göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin tüm boyutlarında kız çocuğa sahip annelerin erkek çocuğa sahip annelerden daha yüksek öz yeterlik ortalamasına sahip olduğu ancak sadece çocu- ğun bireysel becerilerin desteklenmesi alt boyutunda kız çocuğa sahip anneler lehine anlamlı bir fark olduğu belirlenmiştir. Literatür incelendiğinde Kotil (2010), Çiftci To- paloğlu (2013), Uyanık Balat (2014), Uyanık Balat, Sezer ve Tunçeli (2014) tarafından yapılan çalışmalarda kız çocuğa sahip annelerin daha yüksek ebeveyn öz yeterlilik pu- anlarına sahip olmalarına rağmen cinsiyetin anlamlı bir farklılık oluşturmadığı ifade edilmiştir.
Araştırmanın üçüncü alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının öğrenim durumlarına göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin tüm boyutlarında öğrenim düzeyi arttıkça ebeveyn öz ye- terliliğinin anlamlı bir şekilde arttığı belirlenmiştir. Öğrenim düzeyi arttıkça ebeveyn öz yeterliklerinin artması beklenen bir durumdur. Çünkü öğrenim hayatı boyunca bireyler ebeveynlik becerileri konusunda dolaylı da olsa çeşitli dersler almakta ve bu derslerin düzeyleri ve içerikleri öğrenim düzeyi arttıkça derinleşmektedir. Bu bulgu Teti ve Gel- fand (1991), Coleman ve Karraker (2000) ile Kotil (2010)‟in çalışmalarıyla örtüşürken; Kaner (2007), Çiftci Topaloğlu (2013), Uyanık Balat (2014), Uyanık Balat, Sezer ve Tunçeli (2014) ise öğrenim düzeyinin ebeveyn öz yeterlik üzerinde anlamlı bir farklılık oluşturmadığını ifade etmiştir.
Araştırmanın dördüncü alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeterlik algılarının aile tiplerine göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analiz- ler neticesinde ölçeğin tüm boyutlarında da aile tipine göre anlamlı bir farklılaşma ol- madığı görülmüştür. Ancak analizler sırasında çekirdek aileye sahip annelerin, geniş aileye sahip annelere oranla daha yüksek ebeveyn öz yeterlik puanlarına sahip olduğu görülmüştür. Bunun nedeni ise çekirdek aile bireylerinin çocuklarına daha fazla vakit ayırıyor ve daha kaliteli zaman geçiriyor olması olabilir. Ayrıca analizlerde çekirdek aile bireylerinin, geniş aile bireylerine oranla aile gelir durumlarının da daha yüksek olduğu görülmüştür. Bu nedenle de çocuklarının ihtiyaçlarını karşılama konusunda ve ebeveynlik vazifelerini yerine getirmelerine dair kendilerini daha yeterli hissediyor ola- bilirler.
Araştırmanın Beşinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının medeni durumlarına göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde evli annelerin boşanmış annelere göre ebeveynlik öz yeterlilik algı- ları daha yüksek olduğunu ve bu durumun çocuğu birey olarak önemseme ve çocuğun bireysel becerilerini destekleme alt boyutlarında farklılaşmaya neden olduğu söylenebi- lir. Bu bulgu Teti ve Gelfand (1991)‟ın çalışmasınca desteklenirken; Kotil (2010)‟in çalışmasınca desteklenmemektedir. Evli bireyler çocuğun bakımı, beslenmesi ve ko- runması konusunda birbirleriyle var olan sorumluluğu paylaşacakları ve ebeveynlik vazifelerinde iş bölümü yapacakları için kendilerini daha yeterli hissetmiş olabilir.
Araştırmanın altıncı alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeter- lik algılarının mesleklerine göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde toplumsal becerilerin desteklenmesi alt boyutunda ev hanımı ve serbest meslek sahibi olanlara göre kamuda çalışanların istatiksel olarak anlamlı bir şekilde daha yüksek ebeveyn öz yeterlik algılarına sahip oldukları görülmüştür. Bu sonuçlardan genel itibariyle alınan puan ortalamaları incelendiğinde kamu çalışanlarının, özel sektör çalışanlarının, ev hanımlarının ve serbest meslek sahiplerinin sırasıyla daha yüksek ebe- veyn öz yeterlik algılarına sahip olduğu görülmüştür. Bu sonucun ortaya çıkmasında örneklem içerisinde yer alan kamu çalışanlarının %43.9‟unun çocuk yetiştirmeye yöne- lik bir eğitim alması sebep olduğu düşünülmektedir. Ayrıca Siegel ve Haas (1963), çalı- şan annelerin eşleri tarafından çocuk bakımı ile ilgili daha fazla destek gördüklerini ifa-
de ederken; Stewart ve Friedman (1987) kısa süreli ve nitelikli bir beraberlik geçiren çalışan anne ve çocuklarının arasında sağlıklı ilişkiler kurabildiğini öte yandan çalışma- yan annelerin bütün gün evde birlikte olmalarının anne-çocuk ilişkisinin daha fazla yıp- ranmasına neden olduğunu bu durumun anne-çocuk ilişkisini olumsuz yönde etkilediği ifade etmiştir (aktaran: Aktaş, 1994). Jackson ve Scheines (2005), düzenli bir işi olan annelerin, işi olmayan annelere göre daha yüksek ebeveyn öz yeterlik algısına sahip olduklarını dile getirmiştir. Seçer, Çeliköz ve Yaşa (2008) çalışan anneler çalışmayanla- ra göre kendilerini ebeveynlik görevi ile daha fazla ilgili gördüğünü belirtmiştir. Çiftci Topaloğlu (2013)‟na göre memur anneler daha yüksek ebeveyn öz yeterliği algılarına sahiptirler. Ancak annelerin çalışıp çalışmama durumlarını inceleyen Kotil (2010), Uyanık Balat (2014) anlamlı bir farklılığın olmadığı sonucuna ulaşmıştır.
Araştırmanın yedinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının uzun süre yaşamış oldukları yerleşim birimlerine göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin tüm boyutlarında da uzun süre yaşamış oldukları yerleşim birimlerine göre anlamlı bir farklılaşma olmadığı görülmüş- tür.
Araştırmanın sekizinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının kitap okuma sıklıklarına göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapı- lan analizler neticesinde ölçeğin tüm alt boyutlarında da kitap okuma sıklıklarına arttık- ça ebeveyn öz yeterliliğinin anlamlı bir şekilde arttığı belirlenmiştir. Annelerin kitap okuma sıklığı arttıkça bilgi ve görgüleri de doğal olarak artış gösterecektir. Buda onların çocuklarına bilinçli bir şekilde yaklaşmalarına ve ebeveyn öz yeterlik algılarının yük- selmesine katkı sağlamış olabilir.
Araştırmanın dokuzuncu alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeterlik algılarının sosyal paylaşım ağlarında geçirdikleri günlük süreye göre değişim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde günlük olarak kısa süreli (1-30 ve 31-60 dk) sosyal medya kullanan annelerin, günlük olarak uzun süre sosyal medya kullanan annelere oranla duygusal kontrol bakımından daha yüksek bir ebeveynlik öz yeterlilik algısına sahip olduğu ifade edilebilir. Uzun süreli sosyal medya kullanan an- neler doğal olarak çocuklarına yeteri kadar zaman ayıramayabilir hatta çocuklarına
ayırmaları gereken zamanı sosyal medya kullanırken sarf edebilir bu nedenlerden dolayı ebeveyn öz yeterlik algıları daha düşük olabilir.
Araştırmanın onuncu alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının çocuk yetiştirmeye yönelik eğitim alıp almama durumlarına göre deği- şim gösterip göstermediğidir. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin tüm alt boyutlarında da anlamlı bir şekilde çocuk yetiştirmeye yönelik eğitim alan annelerin almayanlara göre daha yüksek ebeveyn öz yeterliliğine sahip olduğu belirlenmiştir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar Pisterman vd. (1992) Gross vd. (1995), Tucker vd. (1998), Hindin (2001), Melnyk vd. (2001), Sofronoff ve Farbotko (2002), Gross vd. (2003), Landy ve Menna (2006), Bloomfield ve Kendal (2010), Bağatarhan (2012) çalışmalarıyla örtüş- mektedir. Literatürde çocuk yetiştirmeye yönelik veya ebeveyn öz yeterlilik arttırmak amacıyla yapılan eğitim programlarının bu araştırmanın sonucunu destekleyecek şekilde anne ve babaların ebeveyn öz yeterliklerini arttırdığı görülmektedir.
Araştırmanın on ikinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algılarının okul öncesi eğitim alıp almama durumlarına göre değişim gösterip gös- termediğidir. Yapılan analizler neticesinde ölçeğin tüm alt boyutlarında okul öncesi eğitim alan annelerin almayanlara göre anlamlı bir şekilde daha yüksek ebeveyn öz ye- terliliğine sahip olduğu belirlenmiştir. Anneler çocukluk evresini olul öncesi eğitim ala- rak daha sağlıklı ve mutlu geçirmiş olabilir, ayrıca burada daha erken sosyalleşmiş ol- maları onların yaşantılarına farklı açılardan ve ebeveyn öz yeterlik algıları açısından katkı sağlamış olabilir.
Araştırmanın on ikinci alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz ye- terlik algıları ile çocuk sayıları arasında ilişki olup olmadığıdır. Yapılan analizler sonu- cunda çocuk sayısı ile annelerin ebeveynlik öz yeterlilik algıları arasında yalnızca çocu- ğu birey olarak önemseme alt boyutunda istatistiksel olarak negatif yönde zayıf bir ilişki olduğu, diğer alt boyutlarda da çocuk sayısı arttıkça ebeveyn öz yeterlilik algılarında anlamlı olmasa da bir düşüş olduğu belirlenmiştir. Demirel vd. (2001)‟de bu bulguyu destekler bir nitelikte; annenin yoksulluk ve eğitimsizliğinin yanında fazla sayıda çocuk sahibi olmasının da annenin çocuğa ayırdığı süre ve ilgiyi azalttığını ifade etmiştir. Se-
çer, Çeliköz ve Yaşa (2008) ise annelerin sahip olduğu çocuk sayısına göre ebeveynliğe yönelik yeterlilik, doyum ve genel tutum puanları arasında farklılığa rastlanmazken, ilgi puanları arasında fark belirlemiştir. Ancak Coleman ve Karraker (2003), Kotil (2010) sahip olunan çocuk sayısı, annelerin ebeveyn öz yeterlik algılarını etkilemediği sonucu- na ulaşmıştır.
Araştırmanın on üçüncü alt problemi 5-6 yaş çocukların annelerinin ebeveyn öz yeterlik algıları ile yaşları arasında ilişki olup olmadığıdır. Yapılan analizler sonucunda annelerin yaşları ile annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları arasında yalnızca çocuğun toplumsal becerilerin desteklenmesi alt boyutunda istatistiksel olarak pozitif yönde zayıf bir ilişki olduğu, diğer alt boyutlarda ise yaş ile ebeveyn öz yeterlilik algıları arasında anlamlı bir ilişki bulunmadığı belirlenmiştir. Bu bulgu Coleman ve Karraker (2000)‟in sonuçları ile örtüşürken; Kotil (2010), Uyanık Balat (2014)‟ın sonuçlarınca desteklen- memektedir. Yaş arttıkça bireylerin toplumla uyumu artmış olabilir ve bu konuda anne- ler çocuklarını daha iyi desteklemiş olabileceklerini düşünmüş olabilir.
ÖNERĠLER
Uygulama Önerileri
1. Çocuk sayısının ebeveynlik öz yeterliliklerini etkilediği düşünüldüğünde aile planlaması konusunda aileler desteklenebilir.
2. Kitap okuma sıklığı arttıkça ebeveyn öz yeterliğinin de arttığı göz önünde bu- lundurulduğunda; aileler kitap okuma konusunda bilinçlendirilmeli, bu konuda kamu spotu ile reklamlar hazırlanabilir, ilan panolarında (billboard) özendirici mesajlara yer verilebilir,
3. Günlük sosyal medya kullanım süresi kısa olan bireylerin ebeveyn öz yeterlik düzeylerinin daha yüksek olması sebebiyle ebeveynler bu konuda bilgilendirilmelidir. Ayrıca ebeveynlerin bu konuda kendilerine bir takım sınırlamalar getirmeleri faydalı olabilir,
4. Çocuk yetiştirme konusunda eğitim alan annelerin ebeveyn öz yeterlik düzeyle- rinin yüksek olması sebebiyle resmi kurumlar ve gönüllü STK‟larca ücretsiz ebeveyn eğitim seminerleri verilmesi faydalı olabilir,
5. Okul öncesi eğitim alan bireylerin ebeveyn öz yeterlik düzeylerinin daha yük- sek olduğu görülmüştür. Buna yönelik olarak çocukların küçük yaştan itibaren ve ülke- nin her bölgesinde okul öncesi eğitim alabilmeleri için okul öncesi kurumların sayısı arttırılmalı, özel kurumlar teşvik edilmeli, devlet tarafından verilen eğitim hizmeti üc- retsiz olmalı, buna dönük yasal düzenlemeler yapılmalıdır.
Yeni AraĢtırmalara Önerileri
1. Ebeveyn öz yeterliliği konusunda farklı yöntem ve veri toplama araçlarıyla özellikle deneysel çalışmalar yapılabilir.
2. Ebeveyn öz yerlilik algıları farklı değişkenler açısından incelebilir.
3. Türk ve diğer milletlerden anne, baba veya aileler ile karşılaştırmalı çalışmalar yapılabilir.
KAYNAKÇA
Aksoy, V. ve Diken, I. H. (2009). Annelerin ebeveynlik öz-yeterlik algıları ile gelişimi risk altında olan bebeklerin gelişimleri arasındaki ilişkiyi inceleyen araştırma- lara bir bakış. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Der- gisi, 10(1), 59-68.
Aktaş, Y. (1994). Çalışan anne ve çocuğu. Yaşadıkça Eğitim, 36, 7-11.
Anderson, O. A. (2007). Linking work stress, parental self-efficacy, ıneffective paren- ting, and youth problem behavior. dissertation abstracts ınternational section a. Humanities and Social Sciences 67(4-A), 1548.
Bağatarhan, T. (2012). Ebeveyn eğitim programının annelerin ebeveynlik öz- yeterliklerine etkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara. Bandura, A. (1977). Self-Efficacy: toward a unifying theory of behavioral change.
Psychological Review. 84(2), 191-215.
Bandura, A. (1986). Social Foundation Of Thought And Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Ciffs. NJ: Prentice-Hall.
Bandura, A. (1994). Self-Efficacy. in V. S. Ramachaudran (Ed.), Encyclopedia of Hu- man Human Behavior. New York: Academic Press, 4, 71-81.
Bandura, A. (1995). Exercise of personal and collective efficacy in changing societies. in A. Bandura (Ed.), Self-efficacy In Changing Societies. (p.1-45). New York: Cambridge University Press.
Bandura, A. (1997). Self-Efficacy: The Exercise Of Control. New York: Freeman. Bandura, A. (2002). Self-Efficacy in Changing Societies. New York: Cambridge Univer-
sity Pres.
Beral, Y. (2010). Otistik bozukluğu olan çocuğa sahip ebeveynlerin öz yeterlik algıları- nın belirlenmesi. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
Bloomfield, L. ve Kendall, S. (2007). Testing a parenting programme evaluation tool a pre- and post-course measure of parenting self-efficacy. Journal Of Advanced Nursing. 60(5), 487-493.
Bloomfield, L. ve Kendall, S. (2010). Audit as evidence: the effectiveness of „123 ma- gic‟ Programmes. Community Practitioner. 83(1), 26-29.
Bor, W. ve Sanders, M. R., (2004). Correlates of self-reported coercive parenting of preschoolaged children at high risk for the development of conduct problems. Australian and New Zealand Journal of Psychiatry, 3(9), 738-745.
Büyüktaşkapu, S. (2012). Annelerin öz yeterlik algıları ile 1-3 yaş arasındaki çocukları- nın gelişimleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Amasya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 18-30.
Chase, M. A. (1998). Sources of self-efficacy in psysical education and sport. journal of Teaching İn Physical Education. 18(1), 76-89.
Cindioğlu, M. D. (2015). 3-6 yaş arası çocuğu olan depresyonlu ve depresyonu olma- yan annelerin ebeveynlik öz yeterlilik çocuk mizaç algısı ve duygu sosyalleş- tirme tepkilerin karşılaştırılması. Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü, İstanbul.
Coleman, P. K. (1998). Maternal Self-Efficacy Beliefs As Predictors Of Parenting Competence And Toddlers’ Emotional, Social And Cognitive Development. Unpublished doctoral dissertation. The Eberly College Of Arts And Sciences. West Virginia University, Mongantown.
Coleman, P. K. and Karraker, K. H. (2000). Parenting self-efficacay among mothers of school-age children: conceptualization, measurement, and correlates. Family Relations, 49(1), 13-24.
Coleman, P. K. ve Karraker, K. H. (1997). Self-efficacy and parenting quality: findings and future applications. Developmental Review, 18, 47-85.
Coleman, P. K. ve Karraker, K. H. (2003). Maternal self-efficacy beliefs competence in parenting and toddler‟s behavior and developmental status. İnfant Mental He- alth Journal, 24(2), 126-148.
Coleman, P. K., Trent A., Bryan S., King B., Rogers N. ve Nazır. M. (2002). Parenting behavior mother‟s self-efficacy beliefs and toddler perfmance on bayley scales of ınfant development, Early Child Development and Care, 172(2), 123-140. Coopersmith, S. (1967). The Antecedents of Self-Esteem. San Francisco: Freeman.
Çiftçi Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Eği- tim Bilimleri Enstitüsü, Denizli.
de Montigny, F. and Lacharite, C. (2005). Perceived parental self-efficacy: concept analysis. Journal of Advanced Nursing,49, 387-396.
Demirel, F., Üner, A. ve Kırımi, E. (2001). Van ili kırsalındaki annelerin çocuk beslen- mesindeki alışkanlıkları ve uygulamaları. Van Tıp Dergisi, 8(1), 18-22.
Desjardin, J. L. (2006). Family empowerment: supporting language development in young children who are deaf or hard of hearing. The Volta Review, 106(3), 275-298.
Diken, İ. ve Diken, Ö. (2008). Turkish mother‟s verbal interaction practies and self effi- cacy beliefs reparaling their children with expensive language delay. Internati- onal Journal Of Special Education, 23(3), 110-117.
Elibol, F. (2007). 12-36 Aylar arasında çocukları olan annelere verilen grup eğitiminin
annelerin anne-babalık görevlerinde öz yeterliliklerine yönelik katkısının
incelenmesi. Yayınlanmış Doktora Tezi. Hacettepe Üniversitesi Sağlık Bilimler Enstitüsü, Ankara.
Elibol, F., Mağden, D. ve Alpar, R. (2007). Anne babalık becerilerinde öz yeterlik ölçe- ği‟nin (1-3 yaş) geçerlik ve güvenirliği. Toplum Hekimliği Bülteni, 26(3), 25-31. Esther M. L. and Crockenberg S. C. (2002). The development of maternal selfefficacy
and its impact on maternal behavior. İnfancy, 3(2), 227-247.
Feltz, D. (1992). Understanding motivation in sport: A self-efficacy perspective. in G.C. Roberts (Ed), Motivarion in sport and exercise (pp. 93-106). Champaign, IL; Human Kinetics.
Gözübüyük, F. (2015). Annelerin ebeveynlik öz yeterlik algıları, sözel etkileşim uygu- lamaları ve 1-3 yaş aralığında çocukların gelişimi. Maltepe Üniversitesi, Sos- yal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
Gross, D., Fogg, L. and Tucker, S. (1995). The efficacy of parent training for promoting positive parent-toddler relationships. Res Nurs Health, 18(6), 489-499.
Gross, D., Louis, F., Webster-Stratton, C., Garvey, C., Julion, W. ve Grady, J. (2003). parent training of toddlers in day care in low-ıncome urban communities. Jour- nal of Consulting and Clinical Psychology, 71(2), 261-278.
Grusec, J. (2007). Parents attitudes and beliefs: their ımpact on children‟s development. encyclopedia on early childhood development. 11.02.2019 tarihinde http://www.child-encyclopedia.com/documents/GrusecANGxp.pdf adresinden indirilmiştir.
Grusec, J. E., Hastings, P. and Mammone, N. (1994). Parenting cognitions and relati- onship schemas. ın J. G. Smetana (Ed.), Beliefs About Parenting: Origins and Developmental İmplications (pp. 5-19). San Francisco: Jossey-Bass.
Hastings, R.P. ve Brown, T. (2002). Behavior problems of children with autism, paren- tal self-efficacy, and mental health. American Journal on Mental Retardation, 107(3), 222-232.
Hess, C. R., Teti, D. M. ve Hussey, B. (2004). Self-efficacy and parenting of high-risk ınfants: the moderating role of parent knowledge of ınfant development. Jour- nal of Applied Developmental Psychology, 25(4), 423-437.
Hindin, T. J. (2001). A media literacy nutrition education curriculum for head start pa- rents about the effects of television advertising on their children’s food requests, A Thesis Colombia University, New York.
Hudson, D.B., Elek, S.M. ve Fleck, M.O. (2001). Fırst-time mothers' and fathers' transi- tion to parenthood: ınfant care self-efficacy, parenting satisfaction and ınfant sex. Issues in Comprehensive Pediatric Nursing. 24(1), 31-43.
Jackson A. P, Scheines R. (2005). Single mothers‟ self-efficacy, parenting in the home environment and children development in the two-wave study. Social Work Research, 29(1): 7–20.
Johnston, C. ve Mash, E. J. (1989). A measure of parenting satisfaction and efficacy. Journal Of Clinical Child Psychology, 18(2), 167-175.
Jones, T. L. ve Prinz, R. J. (2005). Potential roles of parental self-efficacy ın parent and child adjustment: A Review. Clinical Psychology Review, 25, 341-363.
Junttila, N., Vauras, M. ve Laakkonen, E. (2007). The role of parenting self-efficacy ın children's social and academic behavior. European Journal of Psychology of Education, 22, 41-61.
Kaner, S. (2007). Öğretmenlerin ve anne-babaların öz-yetkinlik inançları, tükenmişlik algıları ve çocukların problem davranışları. Ankara Üniversitesi, Bilimsel Araştırma Projesi, Ankara.
Karasar, N. (2010). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Kotil, Ç. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna yeni başlayan 5 yaş çocukların sosyal- duygusal uyum düzeylerine annenin ebeveyn öz yeterlik algısı ile okul beklenti- lerine uyum düzeyinin etkisi. Yayınlanmamış doktora tezi, Marmara Üniversi- tesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Landy, S. and Menna, R. (2006). An evaluation of a group intervention for parents with aggressive young children: improvements in child functioning, maternal confi- dence, Parenting Knowledge and Attitudes. Early Child Development and Ca- re, 176(6), 605-620.
MacPhee, D. and Miller-Heyl, J. (2003). Parent self-efficacy mediates the ımpact of